장음표시 사용
311쪽
& erit Io . punctorum,contra suppostliri vel transibunt illae t neae circuli maioris supra dimidium punctum circuli minoris, & tunc puncta erunt diuisibilia , quod est falsum . Posset etiam fieri alia demonstratio, quod scilicet diametrum esset aequale quadrato , sed sussiciant di-eta . Soluuntur argum. in contrarium. 2 o. Primum argum. Quantitas discreta ut numerus, componitur ex solis
indivisibilibus, scilicet ex unitatibus,quae secundum Arist. sunt indivisibiles, non
enim datur minus uno, & in numero non
datur processiis in infinitum, sed qui Dquam numerus habet unitates determinatas, ergo etiam quantitas continua coponetur ex solis indivisibilibus. Conseq.
constat ex paritate rationis ; tum qui1 Arist. I .ωρ. in sine, docet quod ita se habet punctum in linea , sicut unitas in numero. Et tex. 33. docet, puncta esse de essentia lineae , in primo modo dicendi per se , ac proinde erunt partes lineae . Resp. negando conseq.ratio disparitatis est, quia numerus non consistit in partium continuatione, sed in multitudine, & discretione, ac proinde debet habere unitates determinatas, si enim haheret infinitas unitates, non essent nume rabiles, & sic nec esset numeruS.Et qui simplicat dari infinitam rerum multitudinem, hinc absolute numerus debet con stare ex partibus finitis. Dicitur autem unitas indivisibilis in ordine ad numeru, quia in numero no potest dari minus unitate; minus enim uno,nihil est. Quantitas
autem continua, cum consistat in continuatione suarum partium, continuatio
autem fieri non potest per indivisibilitia
materialia, necesse est ut componatur ex
partibus diuisibilibus . Aristoteles in I. testimonio ponit similitudinem inter unitatem,& punctum in hoc,quod sicut unitas cst principium numeri, ita punctum est principium lineae . Ad a. testimoniudico Arist.velle quod punctum sit de se stantia lineae in primo modo dicendi per
se, quia est terminus cssentialiter requisitus ad terminandam lineam . a I. Secundum argum. quoniam si daretur sphaera persecta super planum . perfectum se tangeret in puncto , ergo si super illud ducatur, semper tanget in puncto , ac proinde planum ex solis punctis componetur . Hinc dicunt Ge metrae lineam esse fluxum puncti . Resp.
quod quando sphaera perfecta quiescit super planum, tangit in puncto, non semper quando si per illud mouetur, sed tanget
etiam partes secundum rationem minore,& minorem, &c.
23. Tertium argum . nam si linea diuidatur in duas partes, utraque pars habebit suum punctum terminatiuum, ergo ista erant prius,& sic post punctum sequitur punctum, ergo, &c. Resp. quod duo illa puncta terminatiua in extremitatibus illarum partium lineae diuisae no praefuerunt in linea diuisa ante diuisionem actu, sed tantum potentia, & sic prius non erat neque simul, neque unum post aliud, sed resultant ex ipsa diuisione. 2 . Quartum argum. nam si quantitas non componereter ex solis indivisibilibus, deberet componi ex partibus diuisibilibus in infinitum, sed hoc est falsum , ergo, &c. Minor probatur, nam numquamotus incipere posset; quod sic ostendo , uia si mobile debeat moueri per spatium ecem palmorum, non poterit prius pertransire partem maiorem in isto spatio , quin prius pertranseat minorem; V.g. non prius pertransibit palmum,quin prius pertranseat dimidium, nec prius dimidium quin prius dimidium dimidij, &c. nulla namque pars minima datur in illo spatio quam possit prius pertransire, ergo nunquam incipiet moueri. Resp. quod motus incipit extrinsece ; unde no incipit per aliquam partem determinatam, aut primam, cum eam non habeat. Vnde in hoc instanti in quo incipit motus, partes non sunt,immediath post erunt in fluxu, in quo assignari possunt partes priores, & posteriores. Et sic mobile dum mouetur non pertransit partes maiores, & minores determinate sed prius indeterminate minores, postea maiores. S. I
312쪽
In lib. 6. Physicor. de composit. continui, &c. 2 8 9
S. I. An paries ex qηibus componitur continuum, sint sales in acta, an sum inpotentia.
as. Ertum est, quod partes contia a nui non sunt actu diuisae. tum est dissicultas an sint actu distinctae, an so- Ium in potentia. Prima sententia est,quod partes in continuo non sint actu paries, sed tantum in potentia, sicut neque indiuisibilia continuatiua sunt actu in continuo , sed tantum in potentia, si enim semel darentur actu partes, deberent etiam dari actu continuatiua, & e contra . Sic
tenent plures moderni. 26. Nostra sententia se l. concl. eX-plicatur . In continuo dantur partes real ter inaer se distincta quae propterea habent veram, est propriam rationem partium. Pro
hac sent. citant N. Complut. dis et s. q.
s. n' 37. Arist. D. Thomam,solum, son- cin. Ruuium Masium, Suarium,aliosque.
Colligitur haec conelusio ex Trident. sies.
13. cast. 3. ubi dicitur. Totus enim est integer Christas sis panis, ct sub quanis irflux speciei parae: totus item sub sini specie ,
o sub eius partibus exictis. Non existeret autem actu , nisi actu essent partes. Sed agamus rationibus. 27. Prima ratio, nam de partibus quantitatis verificatur, quod nemine cogitante una non est alia,ergo nemine cogitante una nou est alia , ac proinde distinguuntur. Antecedens constat ex communi sensu, & loquendi modo omnium hominum , nullus namque dicet quod a parte rei, quantitas capitis , est quantitas pedis, aut quod caput sit pes, & maxime in rebus habentibus multam magnitudinem, ut in aqua maris,nullus namque dicet, quod mare nostrum, est idem nemine cogitante cum mare indico, cum tamehae partes componant unum continuum .a 8. Occurres pro aduersarijs negando antecedens, nam a parte rei quantitas capitis est quantitas pedis continuatiue, id est, sunt unum continuum actu, potentia vero plura. Sed contra, nam stat qualitatem capitis e me unum continuatiue,
F. Gabr. Phetfica. cum actuali distinctione, ea namque sunt
unum continuatiue, quae licet actu distinguatur, non tamen separantur;na materia, v.g. & forma vermis realiter actualiter distinguuntur, non tamen separandum, cC-senturque unum continuati uc, & tamen
conseruant actualem distinctionem. muni ergo hominum sensu , caput & pedes continuantur, non tamen sunt unum
excludens actualem distinctionem,sed solum excludens actualem separationem . 29. Secunda ratio, causa eficiens,&effectus ex comuni Philosophorum pronunciato distinguuntur realiter hil enim
potest producere se ipsum; sed in continuuo salpe una pars producit aliam, ut patet in nutritione, una enim pars camis V.g. aliam generat, eamque sibi unit ut fiat una caro continua. Idem in elementis, ut cum ignis ignem generat, aer aerta& ex genito , & generante fit unum continuum, tunc enim dantur partes actu distinctae, licet non actu diuisae. go. Ad hoc argum.occurrere potant aduersusi,quod causa essiciens antequam producat enctum debet realiter ab illo distingui, eo tam E producto suffcit quod distinguatur realiter potentialiter, quod maxime accidit in rebus quantis, quae possunt sibi suos effectus unire continua. tiue,in ijs autem rebus in quibus non potest esse talis continuatio debent actu distingui. Sed contra nam quae realiter distinguuntut in causari, debent etiam rea liter distingui in causato esse, nec distinctio tollitur per hoc, quod causa & effectus realiter continuentur seu uniantur,ut patet in materia, & forma, &c. 3I. Tertia ratio, nam si accipiatur una gutta aquae, & proiciatur in mare, ID
cet continuetur cum aqua maris, remanet tamen eadem quae erat ante unionem,
sed ante unionem erat realiter distincta , ergo ctiam postea . Maior probatur,nam si non maneret eadem debet ammittere suam indiuiduationem,sed hoc est falsum, nam sequeretur quod etiam mare deberetam mittere suam indiuiduationem, nam
tunc mutaretur mare , cum fieret nouum
individuum per nouam aquae additione. O o Prae-
313쪽
fido Disputatio VII. Dubium t l.
Praeterea sequeretur quod quando diuiduntur reliquiae Sanctorum , non essent
amplius paedem sed aliae numero distincte, quae non sequuntur si admittamus partes in continuo distingui.
3 a. Quarta ratio, nam quantitas nemine cogitante habet partes , est enim composita, imo eius essentia consistit in extensione partium; ergo nemine cogitate debet habere pluralitatem partium,sed pluralitas partium nequit esse sine distinctione; ergo, &c. Nec valet dicere quod essentia quantitatis est ut sit composita,ut sit extenta , & habeat pluralitatem partiunon actualium, sed potentialium, sicut deessentia accidentis non est actu inhaerere, sed posse. Sed contra, nam habere partes in potentia non est esse actu extensum, sed potentia, eo enim modo aliquid est extensum quo habet partes extra partes diergo quod habet partes extra partes solum in potentia, etiam solum in potentia
33. in inta ratio,nam ea quae fundat relationem realem, seu inter quae datur relatio realis, debent distingui realiter , sed inter partes continui datur relatio resis, ergo debent distingui realiter.Minor probatur tum ratione dicta,quod una pars potest esse causa, & alia essectus, inter causam autem, & effectum datur re- Iatio realis. Secundo in distantia, nam inter Romam,& Mediolanum datur relatio distantiae; ergo, &c.
q. Sexta ratio, nam ex communi
phiIosephoruin sententia regula generalis ad cognoscendum an aliqua distinguatur 'realiter est videre an possint ad inui-eem separari, & separata consistere , seu conseruari; sed partes quantitatis possunt ad inuicem separari,& separata consistere, seu conseruari; ergo realiter ad inuicedistingit untur . Nec video quid possint respondere aduersarij, nisi id quod unus ex illis resipondebat, quod scilicet ad hoc ut aliqua ad inuicem separetitur, & scparata consistant,suffciat quod non actu, sed tantum potentia distinguantur. Sed contra, nam Pgilosophi in illo axiomate plus
volunt quam distinctionem potentialem, sed volunt distinctionem actualem , quod scicet sit signum ac ualis distinctionis, quando aliqua possunt separari,& separata consistere , & sc ex separatione colligunt distinctionem. 33. Septima ratio, nam sequeretur quod quantitas nunquam haberet partes ut partes , sed solum secundum quid, &in porciatia , hoc est falsum i ergo, &c. Maior patet quia ante diuisionem nouis habet partes nisi secundum quid,& in potentia , post diuisionem non sunt partes, sed tota, habentia propria terminatiua , ergo. Tum quia quod est in potentia potest reduci ad actum, ergo cum quantitas habeat partes per se in potentia, poterit reduci ad partes actuales, sed reduci non potest cum per diuisionem non remaneat partes, sed fiant tota,ergo, &c. 36. Octaua ratio. Si partes quantitatis essent idem realiter actualiter, & sola ratione distinguerentur, nihil posset realiter affrinari de una, quod non posset assirmari de alia, sed hoc est falsum;ergo,&c. Maior constat in omnibus quae realiter sunt idem , quod cniin de uno dicitur, realiter dici potcst de alio, alias non essent realiter idem . Minor probatur,
nam de capite dici potest, quod est rotundum , quod in co sint organa oculorum, &c. quae realiter non possint dici de
pede . De una quandoque dici potest quod est alba, & de alia quod est nigra . de una quod sit calida , de alia quod sit
frigida: de una quod mouetur, de alia quod quiescat, Ergo, &c. y37. Nona ratio, quoniam inter partes quantitatis intercedunt indivisibilia continuatiua ab Ipsis distincta, ergo multo magis debent partes ad inuicem distinqui. Antecedens constat ex dictis S. praeced.& ex Arist. de quantitate dum ait,
partes continui copulari termino communi, stilicet indivisibili. Nec valet quod paries uniantur se ipsis sine ullo medio ,
quia possunt remanere partes , & non reman re unitae, ac proinde unio distinguetur a partibus. Nec etiam valet quod sicut partes non sunt actu partes , sed tantum in potentia, sic indivisibilia non sunt
314쪽
In libς. Physicor. de composit. continui, M. 29 I
actu, sed tantum in potentia. Nam comtra est , quod indivisibilia quae dicuntur per se esse in potentia, sunt continuatiua, sed hic ante diuisionem non int actu,ne-
Most diuisionem,cum post diuisionem
titatis plus distinguuntur qua partes substantiae scilicet materia, & forma, sed istae distinguutur realiter actualit ergo mulisto magis sic distingui debet partes quantitatis . Maior probatur, nam materia ,& forma materialis non possunt separata existere , bene tamen partes quantitatis; ergo, &c. Confirmatur in partibus temporis, nam hodie est praesens haec dies, nodies crastina;ergo si in hoc continuo successivo parres distinguuntur, alias quando rcaliter est prs sens una pars,essent Omnes realiter praesentes, etiam in alijs continuis distingui debent. Soluuntur argu
Arist. qui 8. HIs tex. 68. dicit, quod in
continuo insunt infinita dimidia , non adhu , sed potentia, ob quam rationem ostendit quod possint modo finito pertra- siri. Idem tradit 7. metapis. rex. 69. quatenus dicit quod duplum constat duobus dimidijs potentia,non actu. Et 3. de anima rex. 23. dicit, longitudinem continuam esse actu indivisibilem, indivisibile autem potentia. Resp. Aristotelem docere partes non esse actu in quantitate , quatenus non sunt ab inuicem diuise , & ueparatae, ut unaquaeque faciat hoc aliquid, hoc enim solum habent in potentia, & ratione totius in quo insunt,& cuius existentia existunt. Quare diximus supra, quod licet in quantitate sint infinitae partes actu distinctae, non tamen dici potest quod detur infinitum in actu , sed tantum in potentia, quia non habent propriam existet-tiam, quod necessarium erat ut essent infinitae in actu , sed existunt existentia to
titate partes essent actu distinctae sequerentur omnia fere absurda,quae fiunt co-tra illos qui admittunt numerum rerum
Em Gabr. Husica. infinitum in actu, ergo non possunt dictae
partes esse distinctae, Sequela probatur,nare vera illae partes essent numerus infinitus rerum aetu distinctarum; ergo, &c. Resp. negando sequelam , nam istae partes cum non sint certae ,& determinatae, nec habeant propriam existentiam, non sunt plura entia in actu, ens enim in actu dicitur ab actu existentiae, & sic non sunt numerus rerum infinitarum in actu. I. Tertium argum. Si partes quantitatis essent ab inuicem distinctae, essente ertae, & determinatae,sed hoc est falsum; ergo & id unde seqv tur . Minor nota est, implicat enim quod in quantitate de . tur partae infinitae certae, & determinatae, cresceret namque qualitas in molem infinitam. Maior probatur,na quae ad inuicedistinguuntur actu ad inuicem debet esse certa, & determinata,ipsa namque distinctio unius ab alio cum sit actu, ac proinde certa I debet ponere certitudinem inter distincta. Resp. negando maiorem slicet enim partes quantitatis sint ad inuicem distinctae non tamen sunt determina tae, & certae , ad hoc enim requirebatur quod essent aliquotae, non communicantes,sed habentes proprium, & distinctum esse, &c. 62. Quartum argum. quia si omnes partes quantitatis essent actu distinctae, possent saltem per diuinam potetiam esse actu diuisae, sed hoc implicat; ergo,&c. Minor constat, est enim contra essentiam continui, quod posset diuidi in omnes partes . Maior probatur, nam Deus cognosceret distincte omnes partes in continuo esse actu realiter inter se distinctas, ergo 'posset illas diuidere , cum una sit extra aliam , tollendo, seu destruendo unionem, seu indivisibilia continuativa. Resp. negando maiorem, tum quia noris
potest dici de partibus infinitis quod sint
omnes , tum quia non sunt determinatae,& certae, sed indeterminatae incertae, &communicantes ἔ Deus autem non aliter
315쪽
De modo incipiendi, o desinendi rerum. S. I. In modo incipiat motus, ct desinat,oidem de rebus succestiuis.
3. Iximus supra quod tempus ex-
I trinsecum, illiusque instantia
sunt mensura omnium rerum sublunariu,& sie cuiuscumque rei inceptio vel mensuratur tempore vel instanti, & similiter cuiuscuinque rei desitio, vel tempore, vel instanti mensurari debet. Hinc Philosophi gratia claritatis assignat quatuor terminos ad explicandam cuiuscumque rei inceptionem, & destionein: duo se tenet ex parte inceptionis, & duo ex parte desitionis. Ex parte inceptionis, seu ad explicandam inceptionem utuntur his duobus terminis, scilicet incipere per primum fui esse, & per υθimum non esse . Ea incipiunt per primu sui esse, quae incipiunt in
instanti, seu quorum inceptio correspondet instanti, & vocatur etiam inceptio intrinseca. Ea vero incipiunt per ultima. non esse, quando eorum productio non
correspondet instanti, sed tempori sequenti post instans, & cum tunc illud instans non sit intrinsecum dictae inceptioni, sed extrinsecum, haec inceptio dicitur extrinseca, quoniam illud instans est extrinsecum . Assignatur aulcm hoc instas extrinsecum, quia cum prima pars temporis non sit a sis ignabilis, assignatur illud instans extrinsecum, ut sic saltem extrinsece determinetur inceptio. Uocatur il Iud instans ultimum non esse, quia est vltimum instans in quo res non est. Et sic res solet explicari. Inceptio quae fit in instanti explicatur hoc modo nunc resem immediate antea non erat, idest res incipit in hoc instanti,quia ante hoc instans non erat. Inceptio quae fit in tempore sic explicatur. Nunc non es , immediatὸps erit. Idest res non incipit in hoc instanti, incipiet tamen immediate post il-
g. Pro desitione, seu pro explicanda desitione utuntur his alijs duobus aer
minis , scilicet . Desinere per primum non
esse, est per ultimum sui esse. Illa dicuntur desinere per primum non esse, quando eorum destio re ipsa est in hoc instanti, ut verum sit dicere. Nunc res non es,
immedia ιὰ antea erat, & haec desitio est intrinseca, ut patet. Illa vero dicuntur desinere per ultimum sui esse, quado eorum desitio non correspondet huic instati, sed tempori sequenti, ut verum sit dicere . Nunc res est , immediatὸ post no . erit, de haec desitio dicitur extrinseca, quia hoc instans in quo adhuc res est mensura extrinseca desitionis futurae tempore sequenti. Hispositis. s. Quaerimus quomodo motus, &omnes res successivet incipiant,& desinat. Communis sententia est, quod motus, tires successivae incipiant per ultimum non esse, &desinant per primum non est e. Sic Arist.hic cap. s. O 6. D. Tho. Auer. Siminplic . & alij quos referunt, & sequuntur N. Compluta disp. 26. q. I. n. q. Ratio est quia motus, & res successiuae non habent esse in instanti, sed in tempore, ac proinde instans no potest esse primum esse motus, de rei successiuar. Et sic de motu valet dicere . Nane non est, immediatὸ post Eris; de & desitione valet dicere. Nuc non
est, immediate antea erat; Res enim suc-eestiuae non habent primum,nec ultimum
instans in ' quo sint, sed in quo non sint. 6. Quod si loquamur de indivisibilibus motus,& temporis intrinseci, dicendum quod incipiant & desinant extrinse-ce, valet enim dicere de hoc mutato esse
nunc est, immediate antea non eratnct nunc
est,immediatὸ post aeon erit. Ratio est,quia cum indivisibilia , seu mutata esse non durent nisi per instans, sequitur quod ante illud non sint,& etiam quod post illud
similiter non fini. 47. Ex quibus insertur quomodo incipiant,& desinant qualitates materiales, incipi entes, & desinentes per motum,nasi considerentur praecise prout fiunt permotum,& per illum seu cum illo desinunt, uod est illas cosiderare in fieri;aut quoaderi, tunc eodem modo incipiunt, & desinunt γ
316쪽
In lib. g. physicor. de composit. continui, &c. 203
sinunt, & sic incipiunt per ultimum non
esse, & desinunt per primu non esse. Quod si istae qualitates accipiantur in facto esse , seu sub gradu determinato, & in ordine ad certam partem subiecti, tunc incipiunt per primum sui esse , & desinunt per ultimum
esse. Valet enim dicere de calore deteris minat v.g. ut duo. nunc es, immediari antea non erati, o nunc es immediate post non erit, cum namque calor , ut duo, seu ut tatus determinate, non sit nisi in instanti,debet incipere ad modum instantis, & cum idem calor sic determinatus desinat, debet gradus , seu entitas subsequens incipere successive, & sic habebit suum desinere in tempore subsequenti. S. a. suomodo incipiant, ct desinunt substan-Hς senerabiles , ct corru-ρiibiles .
8 ommunis sentetia est,quod ib- , stantiae generabiles, ct corruptibiles incipiant in instanti, seu per primum
sui esse, vi verum sit dicere, nunc est, immediate ante non erat, V. g. substantia ve
mis, quae generatur. Ratio est, quia su stantia non habet contrarium, & fit in fine alicuius motus praecedentis, per quem fuit subicistum dispositum ad nouae formae introductionem in sic iam separata omni resistentia,forma substantialis in instanti producitur.
49. Sed dices, nam forma substantialis non introducitur nisi positis dispositio. nibus determinatis , ut calore v.g. ut 8. sed calor est ut octo in instanti, ergo forma nointroducitur nisi post instans , ac proinde in tempore . Resp. quod ut dicemus dogenerat. & corrupi. dispositiones ad sormam , aliae sunt praeuiae, aliae concomitantes, praeuiae non sunt determinatae,sed tantum concomitantes,quae sunt in eodem instanti cum forma. o. Quantum ad corruptionem, seu desitionem haru formarum , quae des nuntad generationem alterius,communis etiam
sententia est, quod desinant in instanti,scilicet per primum sui non esse, ut verum sit dicere de hac forma, quae corrumpitur,
nunc non es, immediate antea erat, cun
enim materia non possit manere sine forisma, nec duae sermae possint esse simul, oportet quod in eodem instanti in quo est esse formae genitae, sit non esse formae ge
S' I. Auomodo incipiant, o desinani obstantiς incorruptibiles , σ imgenerabiles.s I. Vantum ad animam rationale, quae est substantia spiritualis incompleta, incipit in instanti, cum fiat per
creationem, & in eodem instanti quo crotur unitur materiae, & generatur homo,sic
hominis generatio incipit in instanti, sicuti aliae rerum materialiu generationes, quod si anima deberet desinere , desineret in instanti,cum non nisi per annihilationem deis sineret. Quantum ad desitionem quoad informationem debet desinere informare in instanti,quia in eo instanti in quo est esse nouae formae usi. cadaueris,est non esse animae rationalis.
sa. Quantum ad Angeloseertum est, quod inceperint in instanti , cum fuerint producti per creationem. Quod si desineret, etiam desitio esset in instanti,eum desitio fieret per annihil ationem: si tamen verum est quod Deus possit creare Angelu ,& solum per instans conseruare, tunc desitio esset in tempore, cum non possit in , eodem instanti esse inceptio, & desitio; esse, & non ella; & verum esset dicere de illo Angelo nune est, immediate post non erit. Nec dicas,quod cum AngeIus sit indivisibilis non potest eius desitio esse diis uisibilis, ac proinde non potest esse in te iapore , nam sicut punctum est indivisibile,
di tamen tangit partem vicinam non adae
quate, sed secundum partem minorem , &minorem, &c. ita illa desitio. &e. 13. De caelis dico, quod caeperunt in instanti cum caeperint per creationem, Ssine ulla resistentia contrarii, & s desinerent, etiam desinerent in instanti eum desinerent per anni hi lationem. Possent tamen incipere in tempore, ut si ferent per formae eductionem, & successive & possent etiam desi
317쪽
desinere in tempore si per possibile desinerent paulatim pcr aliquod contrarium, die. Cum enim caeli habeant latitudinem
Partium, possunt, & successive produci, de re suecessive destrui. S. 4. 2uomodo incipiat, o desinat
quies.s . NI On loquimur de quiete nega tiua, quae est carentia motus in subiecto non apro moueri, sed de priuati ua,quq est carentia motus in subiecto apto moueri. De hac ergo quiete, quae in suo conceptu est carentia motus in subiecto apto moueri procedit difficultas quomodo incipiat, & desinat. Prima sententia est, quod quies incipiat intrinsece, seu per primum sui esse, & desinat extrinsece, seu per ultimum sui esse. Sic aliqui moderni.ss. Nostra sententia est, quod quies incipiat extrinsece, seu per primum non esse, & desinat intrinsece, seu per primum
non esse. Sic tradunt communiter aucto
res hoc loco . Ratio est quia quies est successiva sicut motus, & mensuratur tempOre sicut motus a ergo debet incipere , &desinere eo modo quo incipit, & desinit motus, alias non esset carentia, seu priuatio formae, idem namque est iudicium formae, &priuationis illius. Tum quia quies de qua loquimur cum sit priuatio motus, debet respicere subiectum aptum moueri; sed subiectum non est aptum moueri in instanti, ergo,&e. Vnde sicuti de motu dicimus nunc non es , immediate psea erit, ita de quiete dicemus, nunc non est, immo diate post eris. Et sicut de motu dicimus
quoad desitionem: nunc non est, immedia se antea erat; ita de quietis desitione dicemus , nunc non est, immediate antea fuit.
16. Sed obijcies r. nam tunc quies incipit cum motus desinit, sed motus des nit in instanti extrinseco ,& terminatiuo illius, ergo tunc in illo instanti incipiet quies; vhi enim desinit motus , seu ubi est desitio, seu non esse motus , ibi erit inceptio quietis, di se cum motus desinat extrinsece, quies incipiet intrinsece . Resp. distinguendo maiorem ; tunc quies priuatiua incipit cum motus desinit, negatur rtunc quies negativa incipit cum motus desinit,conceditur. In illo ergo instanti extrinseco in quo monis desinit, potest esse quies negativa non positiva; hqc enim debet esse in subiecto apto moueri,quale non est illud instans. Unde in illo instanti subiectum nec mouetur, nec quiescit quiete priuatiua, sed quiescit quiete negativa.
s 7. Obiicies a. quia in indivisibili vita
timo quietis, vel mobile mouetur, vel quiescit non primum alias motus inciperet intrinsece . Si secundum ergo quies desinet extrinsece, seu per ultimum esse .
Resp. quod in indivisibili ultimo quietis .
mobile quiescit quiete negativa, non pruuatiua , quia haec cum sit priuatio motus non potest esse nisi eum potest esse motus.
De terminis reeum naturalium quisunt maximus , ct minimus.18. F Hilosophi hoe loeo,ut explicent
x terminos rerum naturaliu , qu tuor terminos assignant, duos ex parte magnitudinis , & sent maximum quodsic , &est illa magnitudo ad quam res naturaliter extendi potest,& minimum quod non, & est illa magnitudo ad quam res extendi notus potest, & dicitur misimum quod non, quia inter magnitudines maiores, & maiores, illa est ultima, & minor ex omnibus illis maioribus;ad quas res non potest extendi. Ex parte paruitatis assignant alios duos ter minos, scilicet minimum quo sic., de est illa minima paruitas sub qua res esse potest, ct maximum quod non, & est illa paruitas , sub qua res esse non potest , quae dicitur maximum quod non, quia inter omnes par uitates minores, & minores usque in infinitum , sub qua res esse non potest, istx est maior . Maximum quod sic est terminus intrinsecus ex parte magnitudinis , & mi, nimum quod non , est terminus extrinse sex parte eiusdem magnitudinis. Terminus intrinsecus paruitatis est minimum quod sic& terminus extrinsecus eiulacm est maxranum quod non . I9. Par
318쪽
In libI Physicor. de composit. continui, &c. 2 9 s
9. Parilitas, & magnitudo conuentutrebus ratione quantitatis, S quia quantitas est duplex, scilicet molis, & perfecti Dis,ideo paruitas,& magnitudo est duplex periectionis, demolis. Si sermo sit de quantitate persectionis, certum est Deum carere terminis, eum enim sit infinitus secundum essentiam, & perfectionem debet Omni termino carere. Quod si loquamur
de creaturis certum etiam est, eas de facto habere terminum versus magnitudinem,&Paruitatem in quantitate persectionis, su-PIemus namque Angelus persectior est Persectione essentiali omnibus alijs subitantijs creatis,& etiam ipse supremus Αngelus cum habeat essentiam determinatam habet etiam persectionem determinatam . Datur etiam in rebus creatis terminus pata uitatis , scilicet materia prima , quae inter Omnes creaturas infimum tenet perfecti
nis locum. Imo puto quod loquendo diperfectione essentiali rerum ita est suis terminis limitata; ut neque de potentia absoluta possint rerum essentiae esse essentialiter perfectiores,neque essentialiter imperfectiores, & sic habent maximum,& miniamum in essentia. Ratio est, quia rerum
essentiae sunt sieut numeri, ac proinde si fiat aliqua essentialis additio, aut detractio
non maneant amplius eaedem . Quantum
autem ad persectionem accidentalem possunt e stere , & decrescere in persectione.
6o. Dissicultas praesens procedit doquantitate molis, de qua certum est, quod de ficto primum coelum est maximum positiae , quoniam tantam habet extensionem molis , ut nullum aliud corpus habeat maiorem . Videtur etiam cer
tum quod detur aliquid minimum p
sitiue, quodnam autem sit illud, nescimus. Est etiam certum, quod de potentia abs luta, nulla res est tam magna magnitudine molis, ut non possit e sie maior, & nul. la est ita minima; xt non possit esse minor, quae magis ex sequentibus S S. constabunt. S. I. An uiuentia habeam 'Gxum tem nam magnitudinis, o ρω-
r. II Rima sententia negat. Sie aliquix apud N.Complut. dio. a T. q. a.
693. Nostra sententia seq. concI. explicatur . Vtuentia habent prefixum, ct dete
minatum rerminum magnitudinis par
uitaris . Hanc mnes. tenent Arist. D.Τhomas , ct caeteri Peripatetici communiter , quos reserunt, di sequuntur dicti Complut. loco citato. Ratio huius conclusionis est euidens, nam causa augmenti, di decrementi in viventibus, scilicet anima , eiusque instrumentum scilicet calor natiauus sunt finitae, & limitatae virtutis, sicut etiam potentia auctrix; ergo non possunt extendi nisi ad augmentum, di decremen. tum finitum, de determinatum. Conseq.
constat, causa namque determinata, non.
nisi determinatum effecta pruducere potest. Antecedens etiam constat, quoad animam, haec enim non solum est limit in i a se, sed etiam limitatur per materia in qua recipitur. Constat etiam quoad calorem natiuum, ex cuius virtute viventia
erescunt, & ex cuius defectu decrescunt snam cum iste calor pullulet a toto in vir tute formae, si forma est limitata, etiam iste calor est limitatus, est enim instrume tum,& virtus animae. Tum quia uiuentia requirunt certa organa,& instru menta pro suis operationibus vitalibus; sed ista ossi na requirunt determinatam quantitatem s& non possunt esse sub quacumque ma gnitudine, aut paruitate. Tum etiam quia
euidens signum est quod aliquid naturae viribus fieri non possit, quando nunquam factum est i sed nunquam datus est homo
aequalis magnitudinis monti; ergo signum est id fieri nan posse naturae viribus 462. Sed obijeies I. videtur quod via uentia non habeant terminum paruitatis, quod sic probatur, accipiatur minima plata, haec est quanta,&extensa argo diuidi potest, sed per diuisionem non fit corruptio substantialis, quia nulla praecedit alteratici disponens materiam ad corruptio
319쪽
α ς ς Disputatio VII. Dubium ilh
nem,ergo diuidetur in partes quarum que-uis est planta, ac proinde non datur minimum in viventibus, vel datur minus minimo . Resp. quod licet illa planta minima qua quanta, ct extensa diuidi possit, tamen per illam diuisionem corrumpetur forma plantae. Ad illud quod dicitur deis alteratione, dico, quod diuisio minimi est sufficiens alteratio dispones ad corruptionem, cum per illam quaevis pars plantae sit
in minori quantitate, quam eiuS forma requirat. Quod si quaeras quaenam tunc forma introducetur in illis partibus minoribus minimis, in quibus corrumpitur so
ma plantae, dico quod introducetur sermaquaedam quasi cadaueris, & erit forma lieni sine vitae. 6 3. Obi jetes a. Sit aliqua substantia affecta quantitate minima sub qua forma
viventis esse poisit, tunc accedat agens naturale,ut in illam materiam introducat dictam formam viventis. Hoc posito sic sommatur argumentum. Agens naturale prius agit in partem naturalem propinquam squam in remotam; ergo prius ab eo introducetur forma illa viventis in partem pro-Pinquam, quam in remotam ,& sic forma vivens introducetur prius in minori minimo. Resp. quod agens naturale si applicetur parti minori minima, non introducet formam, cum non sit capax illius. 64. obiicies 3. nam substantia vive tis producta per nutritionem non habet minimum, nec expectatur ut fiat nutritio, quod substantia sit sub minimo, alias nutritio non esset successiua, ergo quod nor est de ratione partium viventis per nutritionem productarum, neque erit de ratione ipsius viventis in prima productionO. Respondent aliqui, quod sicut in prima productione prius agens naturale introdueit praeuias dispositiones in materia, quae postea disposita in instati introducitur forisma , se in mutatione prius materia disponetur, & postea in instanti in materia eerta
saltem in minimo introducetur Arma viventis in illam partem, di sic neque in nutritione substantia erit in minori minimo. Sed de hoc dicemus de generat.& corrup. agentes de nutritione. Pro nunc concedo antecedens, & nego conseq. Ratio distri minis est, quod substantia partialis, quae fit per generationem partialem , scilicet per nutritionem non est existens in se, ut est in generatione totali, sed est inexistens, existit enim per existentiam illius cum quo fit una numero. Et sic generatio substantialis fit in instanti,ae proinde requirit minimum ; at nutritio fit successive, ct per partes minores, &c. & sic in hae non requiritur minimum, ne tamen in illa. 6s. Obij cies q. nam detur minimus homo, adhuc poterit per condensationem minui, & detur maximus homo , poterit
per rarefactionem crescere; vel detur maximo homini alimentum dhuc augeri poterit; ergo, &c. Resp. quod si daretur minimus homo , &condenseretur, ut fieret minor, tunc corrumperetur, di si daretur maximus homo, non posset per rarefactionem magis extendi nisi corrumpatur. Neque cresceret per alimentum tunc, sed solum partes deperditae restaurarentur.
66. Sed quaeres, an termini magnitudinis , ct parilitatis viventium sint intrit seci, an solum extrinseci ξ Constat ex dictis quod termini intri nseci sunt maximum quodsie, de minimum quia sic; sub quibus scilicet res esse potest. Et termini
extrinseci sunt minimum quod non , & mainximum quod non, sub quibus res esse notia potest . Modo dico termini viventium, sunt intrinseci. Ratio constat ex dictis quia uiuentia petunt determinata organa,& in- frumenta quae requirunt quantitatem doterminatam . Et quia habent determinatam virtutem non possunt
320쪽
In lib. s. physicor. de composit. continui,&C. 207
S. a. An non Uuentia habeant determinatos terminos magnitudinis, ct
paruitatis,doces plures apud N. Complut.
loco citato v.6 I. Non tamen Omnes utru
que docent, nam Ualles controu. . que salii sequuntur negant terminos tum magnitudinis, tum paruitatis . Pererius,Vil-
uitatis . 68. Nostra sententia seq. concl. explicatur. Non visentia habent terminos magnitudinis, o paruitatis, eosique in rinsecos .
Sic docent Arist. D. Tho. Caiet. Ferrar.&Salii plures, quos reserunt, & sequuntur N. Compluta loco citato. Dixi eosque intrinsecos, quia quoad terminum extrinsecum saltem magnitudinis constat; quod omnia non viventia illum habeant; omnia namque sublunaria clauduntur a celo lunae ct omnes esti clauduntur a primo caelo.Ratio huius conel.constat ex dictis n.6I.quia viventium formae sunt determinatae virtutis , sed etiam formae non viventium sunt determinatae virtutis, ergo, Sc. Tum quia scut viventia requirunt certas dispositi nes pro conseruatione sormae; ita non viuentia ; ignis enim v.g. requirit tanquam dispositionem eatorem ut 8. qui debet esse in aliqua certa, & determinata quantitate , ergo, &c Sed addamus alias rationes. 60. Prima ratio; multa sunt in anima quae per solam diuisionem corrumpuntur, ergo habent terminum paruitatis, infra
quem non conseruantur. Conseq. constat. Antecedens probatur, nam triticu v. g. est non vivens, de per diuisionem corrumpitur; item corrnmpitur per contusionem,&transit in farinam : ergo non viventia saltem via corruptionis habent terminum paruitatis.
7o. Respondent aliqui quod triticum non distinguitur essentialiter a farina , &sic perdini sionem, aut contusionem non
corrumpitur. Quod si dicamus distingui, tunc non corrumpitur ex se, & ration Fr. Gatri P0sca . propriae sermae, sed per accidens,quatenus
per diuisionem manent partes tritici ita , quantitate exigua in qua a cotrarijs defendi non possunt, unde ibium sequitur quod animata habeant terminum paruitatis, &idem die de termino magnitudinis, per a cidens, & ratione contrarij. Sed contra , nam certum est, quod granum tritici saltem quoad virtutem seminalem per contritionem corrumpitur , alias fieret generatio tritici ex seminatione farinae, quod constat esse falsum . Nec verum est quod illa corruptio sit tantum per accidens,nam si triticum non posset conseruari in min
ri minimo, signum euidens est , quod petit naturaliter habere terminum sue paruitatis ; nihil enim petit esse sub eo termino
sub quo facile invadi potest a contrariis ,
tia non haberent maximum, S minimum
non inciperent in instanti, & non desinerent in instanti, sed hoc est falsum; ergo , Sc. Minor constat ex dictis n. qq. substa tia namque ignis incipit in instanti, & in instanti delinit. Maior probatur, nam si ignis non haberet minimum, inciperet per partes minores, & minores, & sic sueceia siue, & si non haberet maximum , desin
ret in tempore, & sic successive, cum tamen substantia materialis incipiat in instanti ,& in instanti desinat. Soluuntur
argum. in contrarium. 72. Primum argum. desumunt ex Arist. a. de anima cap. .ubi secundum να-
sionem Argyropyli sic dicit. Nam ignis
quidem accretio in infinitum progreditur, ct eo inque sit, quo inque sit combustibile, at eorum omnium fur natura constant, est finis , ct ratio tam magnitudinis,quam accretiovis.
Resp. quod in primis ex hoc testimonio
non infertur, quod omnia non viventia careant termino magnitudinis, ae subinde
paruitatis, sed quod solus ignis. Deinde respondetur Aristotelem solum velle ut notant N. Compluta cum Caietano quod ignis per accidens potest augeri in infinitum, per aggregationem plurium ignium, ex diuersa materia, & forma constantium unde ignis quantumuis terminatus potest