장음표시 사용
331쪽
3os Disputatio VIII. Dubium v.
maximum saxum , quod illum secum rapiae, & deorsum redire cogat ,& in hoc casu est multorii sententia,ut Aesidii in
aliorum, quod tunc inter duos illos motus contrarios nulla intercedat quies. Ratio horum est, quia cum in eo casu lapidi ascendenti occurrat maximum saxul impetu maximo descendens, motuqueacontinuo, oportet quod lapis qui prius ascendebat absque mora, aut quiete descendat, alias si tunc quiesceret per illam
quietem retardaret saxum a velocissimo descensu. Communiter tamen recentiores post Villalpandum docent, quod inter duos illos motus contrarios intercedat quies, cum implicet motus contrarios esse continuos. Sed possunt facile concordari si dicamus quod non intercedat quies positiua , & hoc probat fundamentum primae sententiae; intercedat tamen quies negativa, & hoc ostendit sundamentum secundae sententiae, quies pa que negativa susscienter discontinuat motus, ut supra vidimus.
duobus motibus contrarijs. ut unus sit a principio extrioseco, & alter a naturali virtute, Ut cum lapis prosicitur sursum, finito impetu vi propria descendit. Et in hoc casu aliqui volunt intercedere quictem positivam, & idem dicunt de punicto reflexionis pilae, cum retro resilit a pari te . Cceterum etiam in hoc casu dici potest suscere quietem negativam ; unde in illo puncto restexionis verum est dicere de motu praecedenti, nunc Mon 63, -- mediaia antefuit, & de eodem puncto reflexionis verum est dicere de motu sequenti nunc non es, immediatens erit. Quando motus sunt continui punctum, est utriusque motus copulatiuum, non quando motus sunt contrari j. Imb implicat quod in illo puncto quies si positiva, nam quies postilia propriε dicta no est in puncto, quies namq;ista est priuatio motus, ac proinde carentia motus
in subiecto apto, in eo autem instanti,seu punino subiectum non est aptum mouerν, cli motus localis, & succemuus nequeat
esse in puncto, seu in istanti .
motus reflexus, maxime cu virtus proricientis videatur interrumpi per dictam quietem negatiuam 'Resp. quod cum proiectum inuenit resistentiam, & resilit, motuque contrario mouetur,ut cum pila proiecta in terram , aut parietem, motu contrario retrocedit, tunc iste secundus motus tribuitur, de proiicienti,& corpori resistenti. Tribuitur proiicienti , quia iuxta maiorem, aut minorem quantitate impulsus proiectum motu contrario resilit. Tribuitur etiam corpori resistenti, quia etiam corpus quanto sortius resistit, ut cum est durius , tanto velocius proiectum retrocedit, di sic tunc non continuatur idem impulsus, sicut non continuatur idem motus, sed prior impulsus allides in parietem medio proiecto, ed cit alium similem per quem corpus proiectum retrocedit.
An agens debeat esse eoniunctum passo, magat in illud.
let, an scilicet ad hoc ut ages agat, debeat esse proximum passo . Pro quo scieadum approximatione esse duplieem scilicet virtutis tantum, & virtutis, & suppositi simul. Immediatio, seu approximatio virtutis tantum, tunc est, quando agens licet secundum suppositudistet a passo tamen appropinquat per virtutem; hoc modo sol producit aurum in visceribus terrae non per approX mationem suppositi, cum sol multum distet 1 terrae visceribus, sed per approximationem virtutis,immittit namque suam virtutem usque ad terret viscera. Approximatio, seu immediatio supposti, & virtutis est,quando ageus non transfundit virtutem, nec extra se emittit, sed in latum agit, in quantum coniungitur passo, secundum suum suppositum . Hoc posito. 4 3. Prima sententia est, quod tanta agens
332쪽
In lib. . physic. de conditionibus ad agendu. 3o9
agens increatum , quam creatum potest agere indistans , ubi scilicet incc sunt per suppositum,nec per virtutem transfusam. Ita Scottis cum suis in i. di 37. ubi Nominales . Idem tenet Avicenna de anima feci. q. cap q. citans Hyppocratem . Item Alexand. Affrodis. I. metaph. comment. 8.quos citant N. Complut. di 8. 28. qu.3. u. 34. quibus addo Ua'. I p. q.8.disp. 18. Aueri . qu. I . phs secL 7. & Pontium
disp. 19. q. a. n. 22. cumseq.
6. Nostra sent. duplici concl. explicatur. Mem incνeatum agit per praesentiam tum suppositi tum virtutis. sic traindunt omnes Thom istae,& alij pl ures quos
congerunt N. Complut. loco citato n. ci
Vide quae dico I. . disp. 8. n. 8. cum seq. ubi ex operatione Dei ostendo cum D. Thoma quod Deus est ubique per operationem ,& quod cum in Deo eius virtus non distinguatur ab eius supposito,sequitur, quod ubi Deus operatur, ibi est sua virtus, sua potentia, sua essentia, suum suppositu, ac proinde nulli bi Deus operari potest ubi non est praesens immedia te, tum immediatione virtutis, tum immediatione suppositi, & sic cum Deus
ubique operetur tribuendo esse, & conseruationem rebus, sequitur quod ubique sit, iuxta illud . Caelum, se terram ego ιmpleo, & in tantum potest esse extra cauum, inquantum potest ibi operari, cum ubique sit ratione operationis, vide ibi, ubi est locus proprius 447. Secunda concl. Agens creatum non agit nis Mi es immediare satiem -- mediatione υirtutis si est agens transfusuuvirratis, secus debet esse Immediatum tum immediatione virtutis, tum suppositi. Sic tenent Arist. D. Thomas, & alij plures, quos reserunt, de sequuntur dicti Complut. loco citato. 68. Probatur I. ratione quam fusEprosequuntur N. Complut. nam virtus activa debet esse coniuncta actioni, &actio debet esse coniuncta effectui έ ergo a primo ad ultimum virtus activa debet esse coniuncta effectui, ac proinde non dabitur actio in distans. Antecedens probatur I. experientia, nam videmus nulluagens agere nisi saltem per suam virtute coniungatur effectui. h. quia actio est causalitas qua agens attingit effectum, sed causalitas cause est coniuncta cunia, virtute causae, cum sit ipsum virtutis causativae exercitui; ergo,&c .3.quia impossibile est ut id quo causa attingit effectum sit separatum a causa. 4. quia virtus activa, & principium quo effectus debet esse
coniunctum causae,ergo etiam causalitas. I. quia cau talitas causae ciscientis est datio, seu communicatio, qua eadem causia efficiens dat entitatem effectui, ergo debet esse coniuncta causae , & effectui. s. occurrit Potius loco citato n. 32. quod si actio sit in agente, ut tenent ipsi Scoti stae concedendum est antecedens , quod scilicet actio coniungatur agenti,
non tamen coniungetur effectui , cunia
nulla sit difficultas in concipiendo quomodo aliquid peractionem in se subi ctuam possit producere effectum in loco distanti. Deinde dicit quod dato quod
actio non sit in agente,adhuc negandum est antecedens, & sic dicit nullam ess experientiam in contrarium, & omnes aliae probationes sunt negandae. so. Sed contra nam dato quod actiost in agente adhuc non potest producere effectum in distans, sed debet virtus agentis, & causalitatis eius, idest actionis contingere effectum, seu pertingere vGue ad locum ubi effectus est producen-us,ubi enim virtus causae non pertingit, ibi e ectus produci non potest, ut sequ ti ratione magis constabit. Quod si actio sit in passo, seu in effectu producto magis aperte sequitur, quod agens non possit agere in distans, nec sufficit negare illud antecedens, sed etiam esset responden dum illius probationibus , quod noria, facit Pontius. I. Probatur a. nam non potest dari actio in distans, nisi prius detur in propinquum, ut sic per propinquum tanquam. per medium virtus agentis deseratur ad passum. Antecedens probatur, ideo comuniter Philosophi quod si a concavo
lunae usque ad terram daretur vacuum
astra nihil influerent in haec inserioraia, quia
333쪽
' Disputatio Vsit. Dubium V. .
quia tunc nullum daretur medium per quod dictae influuentiae transirent, sed hoc non esset verum si naturaliter daretur actio in distans, ergo, Sc. Ideo
namque natura vacuum abhorret, ut in
feriores lationes recipiant in si uentias su
2. Probatur 3. nam si posset agens creatum agere in distans absque eo quoda eret in propinquum , sequeretur quod a centia naturalia nullam haberet de te minatam sphaeram suae activitatis , sed quodlibet in quamcumque ditantiam agere posset, & sic ignis ut comburet lignum non indigeret approximatione , ut ealefaceret aquam non indigeret approximatione , ut calefaceret manus, & pedes non indigeret approximatione, Se sic non fuisset necesse quod Pontius accederet ad ignem, ut calefaceret se, nec fuisset necesse quod in eius monasterio accenderetur ignis pro ministerijs quotidianis, cum ignis , & omnia agentia naturalia agant in distans absque eo quod agant in propinquum, & siccum non se maior ratio de parua,ac magna distantia
posset ignis agere in quamcumque; di sic
esset virtutis infinitae . 33. occurrit Pontius, quod requiritur maior virtus ad agendum in magis distans, quam in minus distans, quoniam omne agen S creatum habet determinata sphaeram suae activitatis. Sicut enim si agens non ageret in distans nisi ageret in propinquum , requireretur maior virtus, ut ageret in magis distans, ita & in suo casu. Sed contra nam ideo requiritur virtus ad agendum in distans, quando agens agit in medium , quia dum virtus transit per medium debilitatur per rea, ctionem , & resistentiam med ij, ut cum calor ignis transit per aerem debilitatur paulatim,& sic minus calefacit in distans, at si semes nullum requiritur medium ad agendum nihil erit per quod virtus debilitetur , ac proinde poterit dati actio inciquamcumque distantiam, aut saltem inovalde maiorem quam modo, ac pro indinon erit nece sse accedere ad ignem, cum saltem unus ignis' sufficeret pro toto in nasterio , &c. y . Probatur q. quoniam agens tioni otest agere nisi in materiam determinatam , & sibi subiectam , alias nulla esset
ratio cur agentia naturalia magis age rent in hanc, quam in aliam materiam,
sed haec determinario materiae, seu subieetio requirit approximationem; ergo non potest esse actio in distans. Maior nota
est. Ageie namque cst sibi sub ijcere passum . Minor probatur, quia agenS non
subijcit sibi passium distans,ignis namque qui est Romae non subij cit sibi lignum
existens Mediolani. Soluuntur argum cnta in contrarium. s. Primum argum. nam ut nota ex
perientia constat ignis inflammat stupa , aut cita in sulphur distans, quin agat in aerem propinquum ipsum inflammando; ergo ut ignis agat non indiget approximatione, seu immediatione suppositi,aut virtutis ad passiam . Confirmatur, nam si quis apponat manum parum distantem ad ostium fornacis accensiae; ignis intus existens calefacit manu, absque eo quod calefaciat aerem intermedium, cuius re signu est, quod si ostium fornacis claud tur cessat calor in manu, quod non esset si immediath manus non calefieret ab igne. Resp. negando antecedens s ideo
enim tunc stupa, aut sulphur citius accenduntur, quam aer intermedius,quia
illa sunt magis apta ad recipiendum ignε non aer qui ob suam humiditate fortius resistit, non stupa, & sulphur ob siccitate. Dici etiam debet quod tunc aliquae subtiliores aeris partes, aut scintillae ignis
inflammatae accendunt stupam , tametsi non ita facile dignoscantur. Ad confirmationem dico, quod tunc ignis fornacis calefacit etiam aerem intermedium,
sed quia est subtilis, nec ita apparet ut in
manu, nec Ita conseruatur,patet namque
quod calor in subiecto magis denso magis appareat, & magis conseruatur, &c.
lefacit aquam existentem in lebete, eo
non calefacto, experientia namque constat quod aqua se ruente fundum lebetis solum est tepidum . Similiter oleum exi stens in vase papyraceo polito super igne
334쪽
In lib. . Physici de conditionibus ad agendii, 3 II
seruet, quin popyru S comburatur,unde tu dicto oleo ponunt oua coqui, alit frigi,
ted ista esse no possunt nisi dicamus igne
agere in distans, ergo, &c.Resp. ncgando antecedens; experientia namquC constat, quod prius incipit calefieri fundum
lebetis quam aqua; quod autem aqua feruente, fundum lebetis tepescat, aliam causam habere puto, scilicet quod dum aqua cbullit, partes superiores minus calidae descendunt, inferioribus ascendentibus, & sic fundum lebetis temperatur ut minus ferueat. Aliam rationem,
alij assignant, quia scilicet partes terreae aquae descendunt ad fundum lebetis,que cum sint natura sua frigidissimae magis resistunt calori, quam partes magis subtiles , quae citius cbulliunt, & sic funducacabi, seu labetis apparet minus cali
dum di Ad illud de oleo dico, quod calefactis partibus in fundo existentibus, ascendunt, & descendunt frigidiores, quae sua frigidate , & humiditate resistentes calori ignis papyrum temperant, di faciunt quod aliquantulum incombusta permaneat, licet tandem,si supti
ignem permaneat, comburatur.3 7. Tertium argum. nam pistis to pedo tangens hamum, agit in brachium, aut manum piscatoris, illam obstupefaciens, absque eo quod agat in corpora intermedia , ut in hamum, arundinem , filum, aut chordam ex qua hamus pendet i ergo agit in distans. Resp negando antecedens, immittit enim qualitatem obstupefacientem per hamum, cordam ,& arundinem ad manum , & brachium Piscatoris,cuius euidens signum est,quod si statim ac torpedo apprehendit hamum piscator scindat cordam, aut harumdine Proiciat, non causat in manu illum stu-Porem; non causat autem illum stuporem in hamo, corda, & harundine,quia
non sunt illius capacia, ut manus . 3 8. Quartum argum. nam corpor Coelestia producunt mineralia in visceri laus terrae, ubi tamen ea virtus producti- Ua non reperitur , nec pertingit; ergo
agunt in distans . Antecedens probatur, quia virtus illa productiva mineralium non diffunditur per totum uniuersum, , alias per totu in uniuersum deberet se uinesemim producere, quod est falsum .
Resp. negando anteceden S, ea namque
virtus descendit a corporibus coelestibus, & diffunditur usque ad viscera terrae, quod autem in toto medio non producat minerabilia ideo est, quia no ubique est materia capax ut patet. I 9. Quintum argum. nam calor, &lumen producuntur in gradu intensiori in parte remotiori, quam in parte viciniori ad agens principale, v. g. ad solem; illa namque maior intensio nequit prouenire a parte viciniori cum in canon sit tanta intensio ; absurdum est enim, quod minus intensu possit reddere aliquid magis intensu in ; crgo debet illa maior intensio prouenire immediate a principali
agente, v. g. a sole. Confirmat hoc argument. Pontius supra π.a 7. quia nihil impedit quominus possit agens agere in distans quodcumque contentum intra
sphaeram suae activitatis . Cui confirmationi addo robur ex dc trina Thomistarum, quod Angelus potest agere intria sphaeram suae activitatis in partem remotam, absque eo quod agat in proximam. Resp. quod non solum maior intensio potest produci in parte distanti, quae non producitur in parte vicina , sed totalis etiam escistus, ut dicebamus de metallis
quae non producuntur a corporibus coelestibus in aere,bene tamen in visceribus ternae, ex eo quod virtus productitia per totum acrem diffuse non inuenit materiam dispositam nisi in terrae visceribus aquare illa maior intensio caloris notia, producetur in aere intermedio vel ob re-ustentiam illius per humiditatem , vel
quia cum aer sit materia rara non apparet tanta intensio, sicut in materia densia,
ubi plures partes habent illam intensionem, & sic intensio maior videtur.
335쪽
S. I. Proponisuν argumentum de munere.
6o. π π oc argumentum urgetur ab L 3. aduersarijs contra nostram conclusionem, nam acus nautics fricta . magnete ita disponitur ut a stella potari adeo distanti,non obstante quorumcumque corporum interpositione moueatur ad se, & detineatur in certo si tu . Experientia etiam constat , quod si ponatur ferrum supra mensem , & subtus moueatur magnes, ad moliam magnetis morietur ferrum . Alia sortissima experienti
est in ijs qui in quacumque distantia sentiunt se commoueri interius quando moriuntur aliqui eorum amici, aut cognati. Et ego noui duos gemelles admodum similes, & ita affectos quod in quacumq; distantia unus praesentiabat mala, seu infirmitatem alterius , imo quando unus infirmabatur, etiam alter infirmabatur . Nota est etiam experientia medicamenti symphatici,quod absentis vulnera sanat. 61. Quod magnes trahat ferrumo , habeatque hanc mirabilem vim , tenent
uot de rerum naturis , & lapidibus
runt Plinius lib. 26.cap. I 6.9 76.9λib. an 'T. Cicero lib. I. de diuinat. Iulius Solinus cap. 36. Theophrastus de la- iribus. Conciliator disseremia II. Fortunatus Asfairatus de tractu magnetis , Cardinalis Cusinus, & aIij innumeri Imo quod maiori admiratione dignum videtur, magnes non solum serrum ad se conuertit, sed taliter in aere suspendit, ut suam amittat grauitatem, seu vi no grauitet; unde experientia constat, quod si accipiatur una libra magnetis, & vluta, ferri, & utrumque suspendatur, & in statera ponatur, non nisi una libra apparebit. Hinc legitur, quod simulachrum ferreum Altim cs Regini Aegypti, Democratis artificio consectum ex magnete in templo erat suspensum. Et solis simu Iachrum ex eodem serro compactum vi magnetis in aere erat suspensum, lib. II. hictor.Eci . & scribit Rustinus. Oppositam naturam habet lapis themas, nania
iste ferrum respuit,& a se abigit, cum magnes alliciat, & pertrahat.
62. Conueniunt communiter quod magnes pertrahat serrum in genere caus, essicientis per virtutem a se emisian cuius signum est, quod non trahat illud in quacumque distantia, sed in certa, &desinita. Tum quia experientia comprobatum cst, quod si magnes liniatur sicco aliorum non amplius serrum attrahat, quoniam hic succus ut acris , &vehementer calidus dissipat illius frigidissimas vires , ut non amplius attrahat ferrum . Tum etiam quia si magnes suerit paruus Oportet ut prius confricetur cuferro, ut illud pertrahat, nam ex illa co-fricatione effluit ex magnete qualitas , quae in serro recepta reddit accommodatum ad motum tractionis , & sic patet, quod magnes trahi eferrum per virtutem
a se diffusam. Sicut lapis themas per virtutem a se diffusam expellit ferrum; &per eandem, vel aliam trahit aurum , &
6 3. Maior dissicultas est a qua virtute magnes vertatur ad polum, nam aliqui dicunt, quod vertatur ad polum ex eo , quod est inimicus motus, si enim verteretur ad orientem, vel Occidentem gyra retur ad gyrum coelorum, & maiori impetu qtiam illius natura sustineret, di sic quaerit polum, eumque ut suum centrum respicit, ut ibi quiescat, & hoc esse potest, nam ut obseruant secretorum natu rae curiosi inuestigatores dantur alij qu risi natura est ut vertantur ad orietem,eu-que scmper respiciat; & dantur alijsisquisemper vertuntur ad Occidentem ibique respiciant; & alij demum qui vertuntur ad polum antarii cum , eumque semper respiciant. Alij volunt quod sic vertantur, rapti a quadam virtute existentet in illa stella pesari, quae usque ad terram pertingit, sicut aliae astrorum influentiae, quae proportionalis virtus debet esse in ilia simili stella in polo antanico. Quod si verum est quod dentur illi magnetes,
qui vertuntur ad orientem, & occidente, tunc virtus tractiva non poterit esse in aliqua stella ad eas partes fixa,cum no ssit, sed ea virtus vel erit in polis eicienti-
336쪽
In lib. .physici de conditionibus ad agendu. 3 et a
bus mariete a se ut them is eiicit semrum, vela propria natura a suis astris generantibus impressa, &c.
que distantia praesentiunt cognatorsi, aut amicorum mala, dico hoc non prouenite ex actione in distans,is ex quadam conuenientia sanguinis, ut quando in uno male se habet, & inficitur, inficiatur etiam alio. Quantum a tem ad medicamerum sympathicum dico prouenire ex e iasione virtutis, cuius signum est , quod quo magis vulneratus distat, supra sanguinem it Iud medic metuin ponitur, aut in maiori quantitate, aut virtuosiuS , pcrmissiorem mixtionem temperantium,&c. Scio aliquos recurrere ad determinationem astrorum, virtutisque eorum, quam
facit illud in g. medicamentum sis inpathicum, quatenus hic astrum determinatum tali modo, inquit alibi. Sed de his
alias vita comite. I.2. Ponantur alia argumenta de bae
de Mustella, quae imi ita, & clamans trahitura Busone non attracto aere intermedio. Actrunt etiam instantia de Basilisco qui solo visit occidit eos, quos videt, imo etiam se ipsum oecidit si se ipsum in aqua aspiciat,licet aliqui hoc putent fabulosum . Simile tamen quid narrant aliqui ex Plutarcho de quodam iuuene, qui cum se in fonte aspiceret, factus est repente de ris . Item fascinatores solis oculis, quos alentius intuetur, necant. Resp. quod Buso emittit quandam virtutem attractivam illius a-Micul e , non autem attrahit acrein per quem transit, quia non est capax. Basili-Rns emittit qualitates noxas, & venenosis, quibus occidit,quos de prope videt, qui ex eo aspeetu coturbatur, & eas magis venenosas emittit. Quod si verutri cst,
quod se ipsum interimat si se intra aqua
respiciat, ideo erit quia illae notae qualitates milectuntur, ad ipsum Baliliscum, IV. Gabr. P0 a Sc eum necant. Ille iuuenis factus est repente dcformis a qualitatibus noxis,qupab eius oeulis procedebant, & in faciem reflectebantur. Fascinatores non omnes enecant, sed eos,quos ex inuidia,& odio intuentur attentius, quia tunc emittunt spiritus insectos, & perniciosos. Enecant potissimc puero eo quod timore correpti facilius excitantur humores apti creare morbos in teneris corporibus . Solent etiain fascinatores laudando fascinarra, vel ut ex ea laetitia dilatentur pori in laudato, & via aperiatur ad nouas qualitates, vel certe ne deprehendentur dum
fascinant.Interdum haec fascinatio fit d.
66. Atarri etiam scitet illud , quod communiter dicitur de Lupo, qui si prius
vidct venatore eum raucum reddit,secus e contra,nam tunc videtur dari actio
indistans, cum non possit assignari ratio illius raucedinis in tanta distantia, nec videtur quomodo possit ea qualitas transire per medium. Resp: quod tunc re vera lupus emittit illas qualitates cin cantes fauces ex quo raucedo causetur. Ratio autem quare si lupus prius videat venatorem causet in eum illam raucedinem producendo eosque ad fauces illas qualitates est, ut puto, quia cum lupus videt venatorem excitatur in eo audacia,& iracunde cogitat eum inuadere, & sic emittit illas qualitates, at quando venator prius videt Iupum, & clamat cibi lupus timet, & fugam meditatur , ac defe-sionem ,& sic non excitat spi ritus, seu qualitates noxas,quae dictum causent ef
6 . Ad haec facit, quod imaginatio ,
quae residet in capite, in et appetitum residentem in corde, crgo tunc datur actio iussistans, item eadem imaginatio , quae est in capite mouet potentiam loco motivam, quae est in pede, non mouendo partes ituermedias,orgo tunc datur actio
indistans. Respondetur quod imaginatio mouet appetitum proponendo illi obiectum, quod fit illi praesens mediis spiriti bus,qui sunt quaedam vehicula imaginua Item medijs iisdem spiritibus mouet po- R r tentiam
337쪽
3 x 4 Disputatio VIII. Dubium V
tentiam loco motivam existentem in pedibus. 68. Vel dicas quod imaginatio non agat in appetitum, nec in potentia exe-eutium, sed quod istae potentiae moueatur per quamdam symphathiam , i quatenus dum imaginatio operatur excitatur appetitus sensitiuus ad amandum honum, & fugiendum malum apprehensum, di operante appetitu, potentia executiva mouet spiritus, & sanguinem ad eas partes quae iis magis videntur indigere, quo circa in timore sanguis occurrit ad roborandum cor , & ideo paries extimae frigent, & pallent. In verecundia sanguis accurrit ad faciem, quia facies in verecundia magis offenditur. Unde non datur in illis casibus actio indistans, sed operante una potentia , alia etiam eiusdem suppositi, & quae in cadeanima radicatur operatur, vel simul cooperatur propter naturalem sympathiam. Propterea dum quis est otiosus si videat alium oscitantem prouocatur ad oscitandum,quia mediantibus spiritibus ab alio oscitante transinissis animus otiosus apprehendit Oscitationem tanquam bonam ex qua apprehensione excitatur appetiatus, & potentia executiua ad oscitandu . Licet aliqui dicant, quod ab oscitanti transmittantur spiritus noxij, quos aliuSoscitando conatur repellere. 69. Haec eadem sympathia inter potentias clarius apparet in efformatione scelus in utero matris, filij enim sepela procreantur similes non parentibus, sed picturat,vel alteri rei, quam mater saepointuetur, sic ex parentibus albis aliquando nati sunt filij nigri narrat Auic.M. I P.
de animal. quia mater picturam nigram saepe intuebatur . Et Arist. problemate I 2.fi. Io. docet ideo magis in alijs animalibu4, quam in homine filios esse similes parentibus, quia homines plerumq; hahent varias imaginationes etiam rerum, praeteritarum, cum animalia solum cominmuniter imaginentur quae habent antioculos, ut colligitur ex facto Iacob, qui propositis virgis multorum colorum detractis corticibus, oues leguntur peperi L se gregem maculosum, & diuersorum
o. Illud est explicatu difficilius,
quo Etiam Utuntur auctores partis aduersae ad probandu octionem in distans, quae scilicti sit cauca ut mater dum uterum gerit, si aliquid vehementius appetat, quo caret, & certum sui corporis locum tangat, rei concupitae maculam , & nota generat in eodem loco, & parte corporis in prole; quomodo tunc non detur actio indi stans. Ratio reddi potest, quia per naturalem sympathiam cum potentia executiua quam habet appetitus posita illa auiditate matris, fit aliqua mutatio vel in semine quo generatur foetus, vesin sanguine quo nutritur; & quia partes tactae a matre habent naturalem proportionem cum similibus partibus prolis, ideo sanguis ea actione alteratus accurrit ad partes prolis correspondentes partibus a matre contactis, illisque propter earum teneritudinem, & facilem impresesionem imprimuntur macular illae , & notae . Sicuti etiam quando appetimus cis bum quem non habemus, potentia executiua mittit ad palatum saliuam loco cibi, & videmur habere in ore cibum illum. - 7 I. Demum asserunt etiam Angelorum locutionem quae omnino in distans fieri videtur, cum Angelus Angelum distantem alloquitur, non enim fit haec locutio per actionem qua Angelus Ioques immutat alium, sed ut communiter docent Thom istae per hoc solum unus Angelus alium loquitur, quod vult propriuconceptum ab alio percipi, hac enim facta ordinatione alius Angelus percipit in quavis distantia alterius conceptum. Rel p. ex dictis de Angelis, quod locutio Angelorum non fit per alicuius productionem in audientem, sed fit volendo, quod alius intelligat suas cogitationes,& haec voluntas censetur proprios conceptus ad audientem ordinare,quae ordinatio est conditio sine qua non species , quae est in intellectu audientis non representat loquentis conceptus , ut suo locQexplicauimuS.
338쪽
In lib. r. physi. de conditionibus ad agendu. 3 et
S.3. Ponan uν aliqua de Nathia, ct antia paιhia pro complemento huius
r. D Raecedenti paragrapho aliqua diximus de sympathia ad soluendum quod non detur actio in distans, nunc alia ponenda sunt; celeberrima est illa experientia qua posito uno instrumcto in una parte aulae, & alio simili in alia,
di tunc dum una ex chordis uni sonis at temperatis tangitur in uno instrumento,
alia similis in altero instrumento distanti
sonum edit. Coeterum ex hoc non colligitur actio in distans, sed hoc oritur ex uadam sympathia, quod tacta una cora in isto instrumento aer percussus mouet aliam similem, & uni nam, n5 disisonam in alio, quia cordae uni sonae habent ad inuicem proportionem, & sic aer Per unam percusius non percutit dissonas sed uni sonam , maxime quia ἰ ex percussione huius cord aer resiliens, & pertingens ad aliud instrumentum facilius mo-Met , & sortius uni sonam, & licet possit
omnes aliqualiter tangere, & mouere,iamen illa sola sentitur,quae fortius mouetur.Sicut post pulsum campanae aer commotus propter proportionem, quam habet cum campana pulsata est ratio ut illa tinniat, quod non contigit in alijs ca- Panis propinquis licet etiam ad illas aer agitatus allidat.
7 3 Ex hac etiam sympathia explicari potest id quod narratur de ijs quos
venenato morsu inficit araneus appulus, vulgo phalangies, seu tarantula, aut ta-rantala,hi enim non curantur nisi assidua
saltatione ad certos Vbiae sonos,& certa colore viso; color namque ille, & tybiae sonus habent quandam proportionem, &sympathiam cum humore infecto, ita ut mediantibus speciebus sensibilibus excitentur ad saltationem, ubi nulla est actio
in distans. De veneno etiam huius taran tutae vulgo narratur, quod tandiu vexet hominem laesum quandiu vixerit tarantula quae lariit,eaque extincta deficit omni'. Gabrielia Phrsica.
no vis veneni in homine infecto, unde videtur quod a tarantula absente venensi conseruetur. Sed non est sic, data namq; Veritate huius rei, de qua victri possunt Cardanus lib.9.de sublimi. Scaligerinxercit. I 8 s. in Cardan. Mathiol. lib. a.in diose cor. c. I 7.& alis dicendum est hoc prouenire non ex actione conseruatiua in distans, sed ex eo, quod vis veneni est determinata quae tantum extenditur in subiecto cui communicata est, ac in eod quo est originaliter, propterea dicunt
Ium venenum cessare quando tarantulia naturaliter moritur,non quando casu Occiditur a
Tq. Ex anthipathia autem etiam sequuntur cfsectus mirabiles, pono vnurrui tantum de quo plures agunt etiam ex legistis, ut Thesaurus, & alis, quod scilicet cadauer occisi effundat sanguinem occisore pre sente. Cuius rei rationem ess dicunt, quia vehemens odium nisi enim
vehemens, magnumq: odium intercesserit inter occisum, & occidentem dicunt non fieri huiusmodi sanguinis effusionem relinquit in corpore occis qualitate quandam quae habet antipathiam cit occisore, a qua deinde, & ab alia qualitate transmissa ab occisore praesente dilatantur vulnera, ebullit sanguis, & exit. Aliqui dicunt hoc fieri aliquando miraculose ad manifestandum occisorem . Alii dicunt fieri naturaliter, in tribunali tame Turinensi, Mediolanensi,& aIijs; non habetur ratio huius effusionis , non desunt tamen qui notant, quod huiusmodi sanguinis effusio non sequatur nisi occisor
accedat ad cadauer intra a . horas, aut
intra septem, ut Marsilius Ficinus,& alij, quia qualitates illae non possunt longo
s. Simili modo explicatur experientia , quod tympanum ex corio lupi compositum in hoc loco pulsatum,di luit tympanum ex corio agni consectum,
in alio loco positum, dummodo fragor illius ad hoc pertingat. Imo notat Carindanus lib. I 8.d altilitate, quod si tangatur corium agni, vel nullum, vel exiguuR r a reddit
339쪽
316 . Dilputatio VIII. Dubium V
reddit sonum in praesentia corij lupi. Et si pulsetur tympanum ex corio Iupi, &0ostea pulsetur cX corio agni, hoc non ,:eddet sonum, quia ex corio lupi pulsato
transmutantur vapores ad corium agni Qq quibus corium agni laxetur,& sonum non reddit. Vel Propter improportionem quae est inter illa duo corpora, impeditur simus alterius, sicut impeditur cum iita parte in seriori tympani ponitur pannum. Item in cythara, chordae agninae frania guntur, si iungatur lupinis, ob rationes dictaa .
6. π N hoc dubio duas explicabimus
A dissicultates. Prima est, an agens agat in totam sphaeram suae aetiuitatis,&per virtutem quam habet in se, an vero in partibus remotis eiusdem sphsrae agat solum per virtutem transfusam in medio . Secunda , an agens naturale agat uniformiter diffbrmiter . Quantum ad primam, nomine sphsrae activitatis intelligimus illud spatium intra quod agens agere potest, & extra illud non potest, quod spatium , quia communiter est circulare, & sphaericulia,cuin agens aequalia ter agat eX Omni parte quantum est dose, ideo sphaera activitatis appellatur. Ratio dissicultatis est, quia si agens per virtutem sibi intrinsecam ageret immediate in partibus remotis, ageret in passum distans, & cui non citat immediatum , neque immediatione supnositi, neq; immediatione virtutis, quod dubio p cedenti improbauimus.
77. Suppositis iis, quae diximus dubio praecedenti, dico quod Agens principale prius agit in partem proximiorem, d Inde in sequentem, in que ad ultimam, o etiam medium per Uirtutem receptam a principali venIe concurrit ad actionem . Quod agens principale prius agat in Partem proximiorem quam in remotam, constat, nam alias ageret in distans non agendo per medium hoc necessarib fatendum est in actione coniuncta cum motu successi-uo . In actionibus autem coniunctis cum motibus instantanis, ut est illuminatio , tunc agens non agit prius furem tempore squicquid sit de prioritate naturae in unam partem quam in aliam, sed simul in omnes agit , quae sunt intra sphaeram activitatis, cum non sit maior ratio de una quam de alia, nec detur tunc aliquid retardans cum res fiat in instanti, Jesie sol simul illuminat totum aerem, non prius unam putem , postea aliam .
concurrat per virtut m receptam a principali agetate ad hoc, ut agens prius agat in partem vicinam quam in distantem, constat, quia iam medium hab Cin se virtutem adiluam principalis agentis , ergo percam debet agere, unde 'Aristotil. I. degeneri rex. 78. explicans quomodo ignis non calefaciat rc in ab- sentem dicit hoc ideo esse, quia prius calefacit aerem vicinum , aer autem calefacit alia corpora distantia ab igneis idem habet a. de anima tex. 73. Or hoc . lib.7. U. rex. I 2. & alibi. Ratio con stat manifesta experientia, nam si quis ante os fornacis calefaciat se, & statim idem os fornacis claudatur, adhuc calefit ab illo aere calido, nec est proba- ibile,quod calor in aere statim destruatur clauso ore fornacis.
79. Quantum ad secundam dissi- . '
cuItatem, num agens naturale agat v-Jλ.
nisormiter difformiter, noto quod agere uniformiter difformiter est agere mi- 'nus in parte remotiori , quam in proxi- D miori, cum quadam tamen uniformi-Nitate , & proportione ut ignis in parte I proximiori producat calorem ut septem,
in sequenti ut seκ, in alia ut quinque, &sic proportione seritata , donec calor de- ueniat usque ad ultimuin gradum , &vltimam partem illius. Et sic respondendo ad dissicultatem dico , quod agens naturale inaequaliter applicatum passo
340쪽
In lib. q. physi. de conditionibus ad agendii. 3I
' , agit uniformiter dissormiser . Conclusio intelligitur de agentibus naturalibus agentibus per motum, & producentibus accidentia , non de producentibus formas substantiales , quae non suscipiunt magis , & minus. Currit etiam de producentibus accidentia nuria habentia contraria retardantia, ut est lux; nam licet' illuminatio fiat in instanti , tamen quia lux suscipit magis, &minus, & quanto recedit 1 principio
illuminante, tanto fit minor, ideo etiam sol illuminat uniformiter difformiter, ut patet experientia; experimur namquo plus luminis esse in parte propinquiori,& propinquiori ad suum luminosum, , di minus in parte remotiori i vn de magis accedimus ad Iucernam , ut legamus librum, quem distantem legere non poteramus: Et quo imagis distamus ab igne minus caloris percipimus ; ex quibus cuidenter colligimus , quod agens naturale agit uni sommiter difformiter . Tum quia agenti corporea ad agendum requirunt contactum vel suppositi, vel saltem virtutis; ergo quo persectior crit contactus, eo perseetior erit actio; sed contactus est persectior in parte proXimiori, quam in remotiori, ergo actio erit pers . ctior in passo proximiori, quam in remotiori , & sic actio erit uniformiter, difformiter producta.