장음표시 사용
361쪽
stum D. Redemptorem nostrum , quando in cruce pro nostris peccatis plenissime istisfecit. Alius etiam Iubilaeus datu fuit per Spiritum Sanetiam in die Perit costes. Deinde datur Iubilaeus Ecclesiasticus, di dicitur annus sanctus ; & datur etiam aliua Iubilaeus cum Summus Ponlisex de Ecclesiae thesauro spirituali, quieonstat ex meritis , & satisfactionibus Christi D. & Sanctorum , concedit plenissimam totius poenae temporalis con donatis peccatis debitae , remistionem , imposito aliquo opere, consessione , &communione.
8s. Quantum ad mundi durationem
Antonius Posseu inus lib. a.can. 26.Bibliot. selecta post alios dicit, quod mundus a creatione usque ad Christi D. Natiuitatem durauit annos qOyo. Quantum au tem mundus sit duraturus vliue ad finem, aliqui dicunt, quod debeat diuare annos qo9 .colligunt ex illo Abacuc. In medio annorum υι ui a illud, quod scilicet Redemptio sit facta in medio annorum . Alii dicunt, quod debeat dura sexies mille. Alij alia dicunt, sed veritas
est, quod nemo nouit hoc, colligitur ex illo Mati, et . Vigilate ergo , quia nescisis diem, neque horam , & ex illo ibid. Sicat fulgur exit ab Oriente, dr parti inque In Oc- ridentem, ita erit aduentassit, hominis. Et de die illa nemo sicit , &c. 86. Quaeres s. an mundus in fine sit innovandus Resp. aifirmatiue , nam quantum ad corpora coelestia certum est, quod accipient quandam claritatem siue naturalem , siue summaturalem ut sic quandam habeant proportionem statui gloriae. Vnde Isa. Io. dicitur. Et erit lux luna μαι ivxsolis, o lux solas erit septemplieiter, cui lux septem dierum. Communiter tenetur quod situs solis erit in oriete, & situs lunae ex aduerso in occidente.
Elementa etiam accipient claritatem a Deo; nam cum sol, & luna tunc non amplius movebuntur, non poterunt in omnibus partibus lucere , & sic habebunt proportionatam lucem I quare terra crit perlucida in superficie, non in centro,neque prope centrum ne damnati ea lucra
fruantur, & sic in superficie erit Iucida ut
vitrum illuminatum . Aqua erit ut chri-stallus ; Aer ut coelum : Ignis ut luminaria coeli, non tamen cum radiorum missione . Faciet autem Deus hanc innovationem in commendationem suae sapientiae, potentiae, & benignitatis erga homines , ut hi post re irrectionem gaudium etiam habeant accidentale , ex visioni innovationis mundi per oculos corporum glorificatorum. Videantur D. Tnomas supplement. q. 9 I. feri per totum, &Scolastici in q. diis. 67.
An Deus potuerit producere aliquam creatu ram permanentem ab aeterno .
8 Rima sententia est, quod Deu
ab aeterno non potuit producere aliquam rem permanentem . Sic Μagnus Albertus , Marsi. Henricus, &plures antiqui, & moderni, quos reseri,& sequitur Camerarius hic disp. 23. Idem tenent Toletus , Vallesius , & alij relati a
N.Complut. ἀθ. 29. . I. n. I7. Reserentes aliquos Sancios Patres; nam S.P. August. Ir. de civit. cap. I s. dicit non pintuisse Angelos esse coeternos suo creato xi. D.Ambros lib-I. exam. GR. 3. idem tenent D. Damasc.lis. a dei cap. 8. Hugo Uictorin. lib. I. e sacrum. cap. Io. & alij. Sed Sancti Patres ut notat D. Thomas inopusi. de aeternit. mundi, quod ect 29. solii m volunt quod nulla creatura potest esse coetema Deo immutabiliter , quia
hoc modo solus Deus est immutabiliter aeternus , & a se, creatura autem si esset ab aetemo, esset adhuc mutabilis , & ab alio, scilicet a Deo, ac proinde hoc modo nulla creatura est Deo , nec esse potest coetem R. 88. , Nostra sententia M. concl. explicatur . 'ruit Deus as aeterno producere aliquam creaturam permanensem, ut Angelam, hominem, &c. Hanc conci . a sortio
362쪽
In lib. 8. physicor. de Mundo, &c. 339
Nauar. Bann. Capreol. Durand. & alij plures quos reserunt , & scquuntur N. Complut. loco cit. nu. 23. Unde D. Thomas opusc.citato dicit. 2uodsi pes sim-
per ex afferntiate Ust in puluere , semper ei seu sei Destigium , quod tamen Uem umex calcante factum nemo ribitaret, nec alterum altero prius esset , quamuis taurumas altero fucrum esset. 89. Probatur I. communi argu. nam non repugnat neque ex parte Dei, neque ex parte effectus , neque cx parte modi fiendi ex nihilo; ergo nullo modo . Antecedens probatur: non rcpugnat ex parte Dei, nam crat aeque potens ab aeterno, ac fuit in tempore, sed in tempore mundum creauit, ut fides docet, & confitemur in symbolo cum dicimus: Credo in
Deum , Patrem omnipotentem, Creatorem
coeli, et terra, &c. crgo quantum est ex parte diuinae omnipotentiae potuit Deus ab aeterno producere aliquid permanens. Non repugnat ex parte essectus, nam de facto res permanentes sunt a Deo creatae in tempore, ergo quantum est ex parto sua potuerunt etiam creari ab aeterno; ratio namque aeternitatis, aut temporis , non auget maiorem dissicultatem ut res creetur. Neque tandem repugnat ex parte modi fiendi scilicet ex nihilo, quia iste modus iam fuit in tempore, ac proinde quantum est de se potuit etiam esse ab
9o. Probatur a. Nam si aliqua creatura esset ab aeterno posset producere suueffectum, imo de facto illum produceret si aliunde non impediatur; unde si sol esset ab aeterno illuminaret, si ignis esset ab aeterno, & esset applicatus manui, illam calefaceret, &c. Sed Deus est ab aeterno ,& est multo potentior sele, aut igne ad producendum quod vult , ergo
pomisset ab aeterno producere aliquam creaturam permanentem, si voluisset. 9 i. ' occurrit Pontius a I. qu. q. xu. quod haec probatio non issicit, quia si creatura esset ab aeterno eo ipso non repugnaret quod alia creatura esset ab aeterno, & consequenter non repugnaret quod produceret aliam, imo neces-
. Gabr. P seca. sario illam produceret si esset sufficienter applicata; at illa hypothesis est impossibilis in sententia aduersariorum . Gn- firmat, ut ipse dicit, clarissimo exemplo, nam haec consequentia optima est. Si homo esset spiritualis , & productivus alterius hominis, posset producere alium hominem spiritualem , & tamen non sequitur; ergo Deus qui est maioris activitatis potest producere hominem spirituale. 92 . Sed contra, quia non ita facile negari debet illa ratio quam fatetur esse D.Augustini, ut reuera est, sic enim dicit
libro 6. de Trin. cap. a. Non pugnare cum productione rerum is effectus si quando causia existis, et ut aliquid ab alio prodiens
si simul cum principio a quo prodit ἰ nam splendor ab igne prodis, qui simul eis cum
igne, ex quo enim ignis eis, splendor eis, ers ignis esset ab aeterno, ab aterno quoque esset
splendor. Ex qua doctrina soluit Sanctis. simus, & doctissimus Pater argumentum quorundam Arianorum, negantium aete nitatem filia in diuinis . Sic enim argumentabantur. Nihil quod ab alio est,potest illi esse coeternum, sed filius est a Patre, ergo non potest esse coeternμ Patri.
Respondet doctissimus Augustihus , falsam esse propositionem , recte enim potest illud quod est a principio , esse illi
coeternum I & affert exemplum traditum de igne , & splendore a se diffuso . Nec confirmatio illius auctoris est ad rem, quoniam in argumentationibus co- conditionalibus non agimus de veritatet consequentis absolute, vel de illius possibilitate, sed ex hypothesi: unde optima est argumentatio, bomo υolat, ergo habet alas, ubi consequens non est absolute verum, sed ex hypothesi. Sic licet ignis ab aeterno non splendeat, tamen dato quod ignis esset, splenderet. Vnde cum ab aeterno sit ignis ille diuinus, sciliret Deus, potuit aliquid producere, si voluisset.
93. Probatur 3. nam causa quae ilia, instanti operatur,& in sua operatione non habet contrarium, potest habere essectum eternum , ac coeternum; sed Deus operatur in instanti , & nullum habet contrarium ; ergo potest habere essectum V u a co
363쪽
coeternum. inteflcausam namque, & enfectum non est necessaria praecedentii temporis , sed lassicit praecedentia natutae . In hoc enim distinguuntur causis, quae operantur successive, ab illis , quae operantur in instanti, quod in istis sufficit praecedentia nature , quicquid sit deo illis . . ς . Neque haec ratio placet Pontio supra n I S. quia, inquit,nam cXe O n O posset Deus producere creaturam ab aeterno, quia praecessio durationis requiratur in causa ad effectum; sed ex eo quod aeternitas non posset competere creatur , nam Deus praecedere debet creaturam, ratione suae infinitatis , di limitationis creaturae. Sed contra , nam ex eo quod creatura esset ab aeterno, non tolleretur Dei infinitas, & creaturae tirnitatio ergo, male dicit iste, quod creatura non potest esse ab aeteruo , quia aeterbitas creaturae tolleret infinitatem Dei, & creaturae limitationem . Antecedens probatur,nam data creatura ab aeterno, , adhuc Deus esset prima causa, dccreatura esset ens ab alio; ergo adhuc laluaretur infinitas Dei,& limitatio creaturae . Antecedens concedit ille quatenus dicit quod illa repugnantia non Oritur ratione causae, sed ratione aeternitatis . Tum quia tunc temporis aeternitas Dei esset aeternitas a se,&aeternitas creaturae esset aeternitas ab alio; aeternitas autem ab alio non repugnat aeternitati a se, alias visio beata nomensuraretur aeternitate participata, nec ulla res posset esse aeterna neque a parte post; si enim aeternitas a parte ante licet participata rerugnat per illum auctorem aeternitati a. se , & per essentiam, eanderepugnantium habebit aeternitas particiis pata a parte post cum aeternitate per cia
Probatur Muoniam si Deus esset eausa necessaria,& operaretur ex necessitate naturae , necessario produxisset creaturas ab aeterno, sed non minus potens est Deus vi agens liberum, quam esset, si esset agens necessarium ; ergo nut agens necessariu produxisset res permanentes, di quae possunt simul produci,
ab aeterno ι ergo eum sit agens liberum .etiam ens producere potuisset. Maior
constat, nam agens necessarium non Expectat tempus ut agat, sed stitim ae est, agit, ut patet in sole, qui in eodem inst.stiti ac est, illuminat; & ignis in eodem
in fianti ac est, calefacit, &c. Minorem non negabunt aduersarij, ergo, &c. 96. occurrit Pontius loco citato, quod non sequeretur ullo modo, quod Deus produceret ab aeterno si esset causa necessaria , quia talis productio repugnat creaturis secundum aduersarios. Sed contra, nam quoties causa est necessaria, producit effectum necessariu , nec requiritur in istis causis praecedentia temporis, sed sufficit praecedcntia naturae, cum in
istis agentibus necessarijs in instanti ope. rantibus sit idem facere, & posse facere,& in effectibus sit idem fieri, &factum esse . Nec valet quod ea productio ab
aeterno repugnet creaturis, tu quia quoties non repugnat causae facere,nec repugnat creaturae fieri, cum effectus,& causa dicantur ad conuertentiam. Tum etiam quia Deus in temporc produxit creaturas , & creaturae potuerunt produci; ergo etiam potuisset Deus eas producerosi fuisset agens necessarium , & creaturae potuissent produci. Sicuti s ignis esset agens liberum, & modo posset producere calorem, & semper potuisset producere, etiam ab aeterno, si tunc fuisset applicatus, quod enim non repugnat fieri libere in tempore potest eodem modo fieri ablaeterno , & quod necessario fit in tempore eodem modo potuit fieri ab aeterno , si ab sterno causa detur, & potens, ut est Deus. 97. Probatur I. nam si ob aliquam rationem creaturae permanentes non possent esse ab aterno , maxime quia repugnat creaturam v.g. Angelum fieri ab aeterno ex nihilo, seu ut dicunt aduersarii
quia repugnat quod id quod fit e,t nihilo sit ab aeterno, sed hoc est falsum, ergo norepugnat quod Angelus v. g. fuerit ab
aeterno productus. Maior est fundamentum aduersariorum . Minor probatur, nam id de cuius ratione non est ante derc
364쪽
dere creaturam potest esse aeternum, seu ab aeterno cum creatura , sed uest aeternum ,& non est necesse quod antecedat creaturam I ergo, &c. Quod nihil sit aeternum concedunt aduersarij, propterea volunt , quod cum nihil sit aeternum, non potest non praecedere durationiereaturam ex quo fit. Quod autem non si necesse quod nihil praecedat creatura, probatur, nam creatura non dicitur fieri
ex nihilo, quia nihil sit materia,aut subiectum illius, & sic praecedere debeat, aut
ex eo quod fieri ex nihilo sit fieri post ni.
hilum , quasi nihilum denotet aliquem , ordinem sicut durationis, aut affirmatiuum, seu positiuum ad esse; sed creatura dicitur fieri ex nihilo, idest non ex aliquo ex nullo praesupposito subiecto, ut in suo
MonoIogio,v. 8. tradit D. Anselmus , &cum eo omnes Philosophi, & Theologi. Sed non fieri ex aliquo tanquam ex te mino a qao non denotat praecedentiam durationis, sed potius illam excludit, eudicat materiae, aut subiecti negationem, quod potius aeternit,ti competit, quam tempori, ergo, Sc. Soluuntur argum. in
98. . Primum argum. Creatio est proinductio entis ex nihilo , sed quod producitur ex nihilo non potest esse ab aeterno; ergo , &c. Minor probatur, nam quod producitur ex nihilo, prius debet esse
stib nihilo ; quam sub esse, ac proinde debet praecedere nihilum illius, quod
creatur suam ereptionem,ergo non potest
esse ab aeterno, quod enim est ab aeterno, ab aeterno debet habere,quod nihil praecedat, neque ipsum non esse . Nec valet dicere , quod non esse, seu nihilum praecedat esse solum natura, non tempore saut duratione , nam contra est, quia eκ
hoc sequitur apertum,de manifestum absurdum,quod in eadem prorsus duratione, essent simul esse, & non esse: esse &nihilum ipsius. Resp. ex dictis nu. prae-ς ini quod cum dicimus rem fieri ex nihilo, tr ex non dicit praecedentiam ni hili, aut non esse , ita quod prius res sith αφφς , seu nihilo , & postea iub esse, sed illa particula re dicit rem
fieri ex nullo subiecto, ex nulla materia, ex nullo termino a goo,sub quo prius sit. nde non sequitur,quod in eadem duratione sint simul esse, & non esse, esse , &nihilum sui, sed quod res fiat ex nulla materia. Potest tamen dici, quod prioritate ratIonis, non naturae realis, res
prius concipiatur per intellectum sub noesie, seu sub nihilo,&postea sub esse, sed
hoc non ossicit aeternitati, eum non sit prioritas realis, sed rationis. 99. Secundu argum. Si aliqua creatura permanens fieret ab aeterno aut fi rei permotiam , aut per simplicem emanationem , seu in instanti, neutrum dici potest; ergo creatura non potest esse ab aeterno. Minor probatur, nam quae fiunt
per motum non possunt esse aeterna,cum motus praecedat tempore terminum per
allum productum. Neque per simplicem emanationem, seu in instanti, quae enim lic fiunt, debent habere determinatu instans in quo fiant; filio namqne de te minata debet esse in mensura determinata . Resp. quod si res producatur ab
aeterno, Meque produceretur permotum ob rationem dictam, neque per simplice emanationem, seu in instanti neque determinato ut passiones, & proprietates, neque in instanti indeterminato, quonia ab aeterno sicut non datur tempus i quo res creentur, neque dabuntur instatia in quibus fiant rerum creationes, arua autem res successiue possin t esse ab aere no, dicetur dub. seq. Dicentur autem tunc res produci in aeternitate. Quod si per instans intelligant ipsam aeternitate, quae nonnunquam vocatur instans, ex eo
quod nullam habeat successionem, tunc dicentur res fieri in instanti. Et si per simplicem emanatione intelligant actionem creativam, qua tunc res essent a
Deo, etiam concedi potest, quod res fierent per simplicem emanationem a Deo. Ioo. Tertium argum . nam Deus no potest creare aliquam creaturam omnipotentem infinitam, omni sciam , &c. ergo neque aeternam . Antecedens admittunt omnes ἰ omnipotentia namque est
incommvulcabilis, ut docent Scholastici
365쪽
in r. dist. 43. infinitas etiam cst incommunicabilis, ut supra vidimus oslandentes non posse dari infinitum in actu, &c. Conseq. probatur , quoniam id quod est aeternum non potest fieri temporale , ut Deus; ergo neque id quod est temporale
ut creatura, poterit fieri aeternum . Tum
quia omnia Dei attributa sunt aeque incommunicabilia, & si semel unum posset
Creaturae communicari, possent communicari alia . Resp. concedendo antecedens, & distinguendo consequens I non potest Deus producere creaturam aetcr-
nam aeternitate propria Dei, seu quae est proprium attributum Dei concediture nopotest producere creaturam aeterna aere nitate non propria Dei, negatur. Aeternitas ergo propria Dei est carentia tum principis, tum finis a se, seu est mensura sine principio, & fine, emanans, & men- iurans diuinam essentiam. At aeternias
non propria Dei, & quae creaturis potest competere est carentia principii, & finis,
non a se, sed a Deo, & emanaret per vir tutem, Dei a creatura si ab aeterno crearetur, eamque mensuraret.
ro I. Quartu argum. Si mundus quo ad res permanetes potuisset esse ab aeterno iam de facito fuisset ab elemo, sed de
facto non fuit secundum fidem; ergo neque esse potuit. Maior probatur, nam in aeternis idem est esse, & posse , ergo si mundus potuit esse ab aeterno iam de facto esset. Tum quia in aeternis potentia semper est cum suo actu coniuncta; ergo si mundus potuit esse , debuit esse , ut sic potentia sit cum suo actu copulata. Resp. negando maiorem. Adpiobationem dico quod in aeternis a se, idem est csse ,&posse, ac proinde in Deo qui est eternus a se idem est posse esse omnipotentem, sapientem, iustum , &c. non sic in qternis ab alio. Vel dicas, quodietiam in 7ternis ab alio, ut essent creaturae si ab aeterno fuissent, ex suppositione quod sic essent, quoad esse, idem esset posse esse, &actu esse. Et sic in aeternis ab alto,seu in
aeternis aeternitate participata , non esti dein posse esse,&posse Quod etiam currit in Deo in ordine ad ea, quae posse
sunt esse aeterna aeternitate participata: quoniam Deus ab aeterno potuit creare,
Io I. Quintum argum . quod proponunt Capreolus, Durandus, & alis, nam si mundus esset ab aeterno, aut ab sterno produci potuisset, verum esset dicere,vel
quod semper producitur quando est, vel quod non semper producitur,sed aliqua-do, quando scilicet non fuit, seu postquanon fuit. Non hoc secundo modo, quia quod producitur postquam non Dit,non producitur ab aeterno, quod est ab aeterno semper fuit, &quod aliquando non fuit, non semper fuit. Neque primo modo, nam si produceretur quando est, sequeretur I. quod mundus v. g. esset natura sua successiiuus,quod enim continuo fit, successive fit, si autem mundus proinduceretur quando est, cum semper sit, supposito quod sit ab aeterno,semper produceretur, & sic, esset quid successivum a. sequeretur quod creatio non distingueretur a conseruatione, est enim conseruatio continuata Froductio, nam creatio esset ab aeterno, non conseruatio.
i odi Resp.quod si mundus fuisset ab
aeterno non posset dici quod produceretur quando non est, sed quando est, sea in ea duratione in qua est , scilicet in m
ternitate; nec in aeternitate productio praecedit productum, nisi origine,aut ratione,& quasi natura Nec sequitur quod mundus esset quid successivum, quia successiva non sunt tota simul, at mundus tunc productus fuisset totus simul. Ne-qussequitur quod creatio distinguatur 1
conseruatione, eadem namque ratione qua Deus creasset mundum,eundem postea conseruaret. IOq. Sc tum argum.nam absurdum
videtur facere creaturam aequalem Deo in duratione,sed si mundus esset ab elerno esset aequalis Deo in duratione; i rgo,&c. Careret namque principio , ct fine ut Deus, ergo. Rcsp. quod data crea tura ab aeterno non ob id ςquaretur Deo in aeternitate, nam aeternitas Dei est peressentiam, S aeternitas illius creaturae esset per participationem. Tum quia aeternitas
366쪽
nitas Dei est mensura immutabilis , seu
mensurae esse immutabile, at sternitas creaturae, mensuraret esse mutabile . Ios. Septimum arguin. nam quod
competit rei ex se, est prius eo quod co- petit ei ex alio, sed non esse competit rei ex se, & propriae naturae derelictae, ergo non esse prius competit rei creatae, qi messe, ac proinde nulla creatura potest habere esse ab aeterno, cum esse creaturae supponat non esse illius . Hoc argum. petit sequentem g.
S. Unιcus, an creatura ex sesit non ens, seu an petat ex sua natura
ro6. II Ro intelligentia difficultatis
A notandum est, quod illa particula exse, seu per se potest accipi in triplici sensu , secundum tres Inodos dicendi per se traditos ab Arist. lib. I. demon .eap. . Primo quatenus significat praedicatum e me de ratione subiecti, qua ratione animal in hac propositione homos animal est de essentia hominis, & dicitur primus modus essendi per se. Se- eundo quatenus significat subicctum e sese de essentia praedicati,quomodo homo in hac propositione homo es discar us,aαινθibitis, est de essentia,seu de ratione risibilis,le dicitur secundus modus essen. di, vel dicendi per se . Tertio quatenus significat subiectum solum, & nude sumptum, qua ratione dicimus naturam ex
se , seu secundum se, neque esse singularem, neque uniuersalem, sid utrumque potest sibi accidere.
Io 7. Conueniunt omnes, quod nulla creatura habet esse ex se , cum enim esse cuiuscumque creaturae sit secundum,
sit participatum , debet omnino esse ab alio scilice t ab ente primo, ab ente quod
participat, ab ente per essentiam ἱ quod enim est ex se, non potest non esse, cum
habeat esse insepat abit iter, & non possit
non esse;omnis autem creatura potest noesse, &c. Conuetoiunt etiam omnes quod nulla creatura. habeat ex se non esse, prO-
do modo essendi per se, nam non esse nopotest esse praedi a tum quod sit de esia sentia subiecit , scilicet creaturae, cum id quod est de essentia alterius, ut praedicatum illius, constituat illud , ac proinde debet esse quid positiuum, quod non co- uenit non esse. Neque potest non esse esse subiectum quod sit de essentia praeclicati, scilicet creaturae, quia non esse non potest esse alicuius subiectum , ac proinde no Ius potest esse de essentia creaturae in secundo modo essendi per se.
Io 8. Dissicultas est, an no/ν esse conueniat creaturae In tertio modo essendi per se, quatenus creaturae nude consideratae, & secundum se conueniat non esse, seu petat non esse, aut petat est e. Pr ima sententia est Durandi in a.dist. I.q. 2. Gregor. apud Capreol. in a. diu. a. q. I. ad I. contra I. concl. dc aliorum dicetium quod creatura secundum se, non est non ens,
Creatara secundum se nihil es, est non ens, ex nihiloproducitur, uae propria facultari dereliina in idem nihilum abiret. Vel enim loquimur de creatura secundum suam essentiam,hoc modo nihil est in se, est non ensi solum dicit non repugnantia terminorum ut sit. Vel certe loquimur de creatura ut ia est extra causas. & e κi instens, & hoc modo certum est , quod estens, ac proinde non est non ens, sed estens. VeI tandem loquimur de creatura actu existente, sed secundum se, praescindendo ab existentia, di ab ordine ad Deutribuentem esse, & conseruantem illud,& tunc licet sit, non tamen petita principijs suis intrinsecis esse, sed potius non esse; cum enim sit secundum se ex nihilo, etia secundum se in nihilum tendit; unaquaeque namque res secundum se tendit
ad proprium principium, & eum propriuprincipium sit nihil, suapte natura, crea. tura ad illud tendit.Vnde ad hoc ut creatura in nihil abeat non est necesse quod detur actio creaturae annihi latiua,sed sufficit quod Deus cesset ab illius conseruatione ἡ quocirca annihilatio non est actio sed actionis conseruatiuae cessatio . Sic
367쪽
tenent communiter Theologi post Capreolum loco citato.
Do. Sed obij cies I. nam id quod
destruit naturam, non potest conuenire secundum naturam, sed non esse destruit naturam creaturae, ergo non potest illi secundum naturam conuenire. Maior patet. Minor probatur , nam omnis creatura est ens , sed non ens, seu non esse destruit ens, seu esse, ergo non esse non potest conuenire creaturae secundum se. Resp. negando maiorem , nam eo ipso
quod esse creaturari non est esse per se , &a se, sed ab alio , & ex nihilo , oportet, quod esse creaturae sit tale esse, scilicet deficiens, quod ex se petat non esse, ac proinde si suae naturae relinqueretur, ut si Deus cessaret a conseruatione, abiret in nihilum. m. Obij cies a. quoties aliquod praedicatum competit alicui subiecto e Ese, suaque natura , tunc contrarium illius est contra naturam; sed esse est praedicatum competens per se, seu ex se, suaque
natura creaturaei ergo eius contrarium scilicet non esse, erit contra naturam, ac proinde non esse,non erit secundum naturam cteaturae, sed contra. Resp. conis
cedendo maiorem, quoties illa sunt pro priε contraria . At in nostro casu esse, &non esse non sunt proprie contraria,quoniam esse creaturae non est esse simpliciter,sed secundum quid, admittens quoddam non esse , seu admittens limitatio. nem, & determinationem, ac prininde utrumque potest
An Deus ab sterno potuerit producere aliis quidsuccessuum, Ut motumo tempus.
ita. D Rima sententia est, quod mo-L tus, S tempus potuerint esse ab aeterno. Pro hac conclusione citant N.Complut. his disp. 29. q. . n. 38. Durandum , Sotum, Con imbric. Ruuium, Onniam, Pιacamb Suareχ, & alios, & sequuntur aliqui nouiores pro quo videri potest Pontius hoc loco. Vnde putant quod licet potuerit Deus ereare caelos ab
Uterno, non tamen cum motu, sed fuisset sine motu per totam aeternitatem. It 3. Nostra sententia seq. concI exinplicatur . Potuit motus, o tempus es ab aterno , ac proinde potuit Deus creare cflos cum motu, ac subinde cum tempore, quod est mensura motus. Unde ab aeterno potuit esse motus circularis caelorum, aliarumque rerum, potuit esseis . motus rectus ut ab orizonte occidentali, in orientalem, & e contra , ut si Deus abiterno creasset unam tabulam, aut viam
ab oriente in occidens potuisset testudo moueri per illam tabulam, & cursor per
illam viam, ut eum peruenisset ad occidentem reuerterentur ad orientem,& sic in i infinitum. Idem dico de motu augmentationis, & alterationis, quid autem dicendum sit de generationibus, & corruptionibus, postea dicetur. Hanc concl. tenent N. C.mplut.cum communi Tli mistarum, & tenet etiam Scotus cum suis. Est expressa Aristotelis sententia quatenus posuit motus caelorum ab aeterinno ; in ea potissimum ratione sundatus,
quod quando datur mobile debet etiam dari motus, sed ab aeterno datur mobile, ergo etiam dari debet motus. Quod sundamentum Aristotelis licet non probet de facto,cum Deus non sit mobile necessarium, sed liberum , & moueat quando vult, di quomodo vult, conuincit tamen de possibili, nam si Deus voluisset creare caeIos ab aeterno cum motu,eos creare
368쪽
In lib. 8. physicor. de Mundo, &C. 343
potui siet. Imo haec veritas colligi potest
ex sensu communi omatum gentium, putarunt namque omnes gentes , quod caelusit Dei domicilium non ab alio artifice fabricatum , sed a solo Deo, ac proindω putarunt Gentes,quod cum Deus sit sternus sibi suum domicilium ab aeterno fuerit fabricatus, & sic cum motu . Ex hoc autem principio colligebant aeternitatem domicilii Dei,quia nunquam viderunt cl.
Ium corrumpi, nec secundum minimam partem, ac proinde illud putarunt aeternu,& proprium Dei domicilium, de sic putarunt non repugnare quod caelum cum suo motu sit aeternum, quod fundamentum licet non probet caelum de facto esse aeternum , probat tamen non esse repugnantiam ; illud namque non debet iudicari repugnas, quod apud omnes nationes r putabatur actu factum . Probari etiam potest ex illo principio,quod idem inquantum idemsemper est aptum iacere idem. Sed Deus ab aererno, erat idem, cum eadem prorsus potentia, ac est in tempore , ergo quod fecit in tempore, potuit facere ab aeternb. Caeterum veritas nostrae conclusionis eonstat ex dictis dubio praecedenti, S magis constabit ex solut Onibus argu
II 6. Primum argum . nam si motus , & tempus fuisset ab aeterno, iam daret ut infinitum in actu a parte ante, licet enim modo, seu a parte post detur vltima emieirculatio, & est hodierna , tamen a parte ante non daretur, sed iam transijssent infinitae circulationes . item transijssent infiniti dies, menses, & anni; sed hoc nequit dici etiam in sententiaAristotelis,qui negauit infinitum in actu; ergo, &c. Nee valet respondere quod circulationes . nec tempus cssent infinita simpliciter, Sin actu, quia ad rationem infiniti simpliciter requiritur quod sit totum simul, hoc auteconuenire nequit nec motui illi, nec tempori, ut patet. Nam contra est, inquiunt, quia tempus hoc quod fuisset ab aeterno fuisset unum continuum numero, ut Aristoteles supponit , nunquam enim caeli cessassent a motu , unde licee illud tempus ratione partium finitarum sit finitum . Gaueri P0sca.
dum fuit, tamen ratione totius sui esse,r,tione cuius maxime fuit dum fuit,non fui etinitum, alias non fuisset ab aeterno; quare de toto illo tempore verum est dicero, quod totum fuit. ri 3 . Resp. sustinendo traditam soIutionem; cum enim infinitum in actu dic tur ab actu existentiae, sequitur quod id quod non manet , sed praeterit ut est in tus, & tempus non possit esse in actu, ac subinde nec infinitum. Quare dato tem pore ab aeterno fuissent quidem infiniti dies, infinitae noctes, infiniti menses, i niti anni, infinita lustra, M. tamen non fuissent infinitum in actu, cum ex tot diebus, noctibus, M. nihil sit praesens nisi dies hodierna.. Ρα Secundum argum. nam de illo indiuiduo temporis, quod de facto ab
aeternitate usque modo fuisset unum numero continuum, S interruptum, verum
e sset dicere in hoe instanti, nunc est elapsu totum,& de hoc nulla potest esse difficultas. Hoc posito: vel est elapsum tempus infinitum, vel finitum simpliciter , vel finitum in infinitum scilicet syncategor
matice, & impotentia: non primum, ut eKle constat,alias non fuisset ab artemo. N que tertium, quia implicat dicere de inmnito lyncategorematice, quod sit elapsum totum; ergo dici debet, quod sit elapsum infinitum categorematicum,& simpliciter;& sic duo habentur ex hoc argum nto svirum quod illud tempus sit inti nitu simpliciter. Aliud quod infinitum sit totum elapsum, quod est absurdum, cum infinitum pertransiri non possit. Resp. quod est tempus in eo casu quod fuisset ab aeterno, ex qua parte est finitum, habet terminum& potest dici elapsum , at ex illa parto, qua nullum habet terminum , non potest dici elapsum'. Sed detur quod de toto hoc infinito possiti modo dici, quod totum est elapsium, & quod est elapsum infinitum, non tamen infinitum simpliciter , cum de huius ratione sit quod secundum se totum& secundum omnes partes illius fit ens in actu . Unde dici debet, quod illud tempus nec est infinitum in actu, ob rationem dictam, nec in potentia, quia per hoc in-
369쪽
346 Disputatio I x. Dubium Vli.
relligimus illud quod habet infinitas partes in uno toto existentes, & in infinitum diuisibiles, ut sunt partes quantitatis, par
res autem motus, & temporis cum fluant, non existunt in aliquo toto , nec sunt pinientia diuisibiles. Reductive tamen potest tempus illud praeteritum diei infinitii in potentia, quatenus est diuisibile in infinitum a parte ante, nec unquam poterimus pertingere ad primam, sicut in quantitate nunquam pertingere poterimus ad
ultimam. o III. Tertium argum. nam cum tempus praeteritum in motus praeteritus essent unum continuum ab aeternitate usque modo, essent nunc obiective in mente Dei aliquid certum, & determinatum , dc ununumero; ergo in isto tempore possunt valere omnes implicantiae, quae fieri solent contra infinitum in quantitate, & numeros darentur; nam sine dubio in hoc infiniato essent plures horae quam dies; plures dies quam menses; plures menses quam annii plures anni quam lustra, deci & sie hoc tempus esset innnities infinitumin dimidium ipsius esset infinitum in se in uno infinito continuarentur infinita, quod Se Aristoteles reputabat absurdum . Deinde potuisset Deus hoc totum tempus diuid re in duas partesi de qua secunda parte inquiri po iste an aliquando incaepisset, &sie non fuisset ab aeterno, neque infinita ,
neque fuisset dimidium infiniti, vel nunquam ineaepisset , de ita simul fuisset eum alia priori parte, de tantumdem durasset ipsa sola quantum totum tempus, quae eum Blui non possent in infinito quantitatis permanentis, neque etiam in infinito quantitatis successivae solui poterunt, dedi sie neutrum dari poterit. Resp. negando antecedens, si namque tempus, & m tus essent ab e terno non essent quid determinatum determinatione intrinseca in mente diuina, sed tantum determinatione quadam extrinseca, ut supra explicuimus de infinito; nec ea quae obiiciunt aliquid euincunt, sollim enim probant, quod si daretur infinitum, unum esset maius alio materialiter , non formaliter, ut supra diximus de infinito.
II 8. Quartum argum. vi dicunt a pri
ri est, nam id quod includit aliquod prae
dicatum repugnans cum aeternitate noris
potest esse ab aeterno; sed tempus est huiusmodi: ergo non potest esse ab e terno.
Maior nota est. Minor probatur, quia
tempus includit prius, & posterius, sed
prius, ct posterius repugnant cum aeremitate; ergo,&c. Minor probatur, nam 7ternum est id quod nihil habet prius,ac proinde quod habet prius non potest esse e ter.
num. Nec valet dicere quod tempus habet prius, ct posterius in se , non aulcm extra se, si sit qternum . Nam hoc etiam repugnat esse aeternum, sicuti si de essentix hominis esset ut caput de rei uno mense preexistere pedibus, impossibile est et ut aliquis homo particularis esset ab aeterno, quia tuue deberent esse simul & caput, &pedes, quod est contra essentiam hominis. Sic ergo eum tempus essentialiter in se ipso includar prius, & posterius, nullum
eius individuum poterit esse aeternum , cuprius, & posterius repugnent cum aeterno.Q9. Resp. sustinendo traditam soIutionem . Solum enim id quod est aeternua se excludit prius , & posterius, non id ,
quod est aeternum e ternitate particIpat is, ut sunt motus ,& tempus in dicto casu . Nec valet prohatio in contrarium, solumis enim currit de priori, & posteriori determinato , non de indeterminato, si enim tempus esset ab aeterno nullum daretur
prius in quo in oppisset,sed ante hocialiud,
de aliud in infinitum. Vnde cum aererno solum repugnat prius determinatum,&posterius determinatum, non prius , & ρο- sterius indeterminatum, Sae. Iao. Quintum argum. nam si motus& tempus, & idem est de qualibet alia re,
ut v.g. de Angelo essent ab aeterno, noris fuissent producta ex nihilo, ae proinde non essent creatura; ergo implicat motum,& tempus, aut etiam Angelum esse ab aeterno. Conseq.constat, omnis namquoereatura debet esse ex nihilo, Lillem qua-do primo producta est. Creari namquocst quoddam fieri, di creatio est quedam
factio . Antecedens probatur, nam cum
dicimus creationem esse productionem rei
370쪽
in lib. 8. physicor. de Mundo, M 3 4
rei ex uihilo, illa particula ex debet necessatio dicere habitudinem termini a quo, &non solii in negationem subiecti, ut scilicet tempus per creationem de non esse tanquam termino a qua ducatur ad esse, sed si tempus esset ab aeterno non fuisset productum ex nihilo tanquam ex termino a quo, ergo non suisset creatum. Maior eo stat ex contraria ratione, quia anni hilatio est de e si e tanquam ex termino a quo, ad non esse tanquam ad terminum ad quem ἔergo creatio debet esse ex non esse tanqua ex termino a quo , ad esse tanquam ad terminum ad quem; neque enim nos habemus naturaliter alium conceptum facti nis in genere , nisi quod omnis factio debeat esse de non esse ad esse tanquam inter duos terminos; & destructio e contrade esse, ad non esse , & hoc est notum lumine naturae; quare si tem pus ab aeterno est factum, debet necessario esse factum ex nihilo tanquam ex termino a quo.
rar. Modo probanda est minor,quia non esse temporis quod ponitur terminus a quo creationis illius, vel fuit omnino simul eum esse illius, & hoc est i inpossibile, cum esse,& non esse eiusdem non sint simul. Vel fuisset prius tempore, & hoc etiam est impossibile, quia tunc tempus non fuisset ab e terno. Uel fuisset prius instanti temporis, S hoc etiam est impossibile, quia illud instans in quo tempus nofuisset, fuisset primum instans in aeternit re, & sic tempus, & idem dic de motu, de Angelo, &c. incaepisset extrinsece in illo instanti. Iaa. Nec valet respondere,quod non esse Angeli, vel teporis sollim fuerit prius riatura ipso esse temporis, vel Angeli,quod hoc modo explicari potest; nam possumus intelligere Deum in aliquo signo liberavi ad creandum, & non creandum tempus, vel Angelum, & in eo priori non i telligitur tempus,atque ita aliquo modo est non esse temporis. In alio vero signo posteriori intestigimus Deum volentem creare tempus, Sc. & in hoc secundo signo i telligimus tempus transire de non est priori, ad esse poslarius.123. Sed contra arguunt, nam licet Fr.Gabr.NIsca. possimus omnia ista intelligere , tamen illud non esse temporis, vel Angeli eo modo intellectum in eo priori naturi, est non non esse fictum, & imaginarium, & mera ens rationis. At creatio realis, & vera ut esset illa temporis, aut Angeli, non debet habere pro termino a quo ens rationis, quod non est nisi eoncipiaturiquod autem illud non esse sit ens rationis, patet, qui a si esset non esse verum, & reale, ut est non esse negationis, esiet nemine cogitante,de non tantiim obiective in intellectu ; quod si est nemine cogitante,debet esse pro aliquo instanti, vel tempore, imo pro tota
Ia . Resp. ex dictis supra quod illia particula ex non dicit rationem termini a quo, sed exclusionem subiecti ; unde idem est rem fieri ex nihilo, ae fieri ex nullo pri supposito subiecto. Cceterum productiones sunt transitus de non esse ac esse . at creatio ex sua ratione formali non dieie transitum de non esse ad esse: neque de termino a quo reali, siue positiuo , siue ne Satiuo, aut priuatiuo, sed dicit formatissime nouitatem essendi ex nullo presupposito subiecto. Unde creatio non supp nit non esse, neque in priori naturae reali, sed tantum rationis ex nostro modo comeipiendi . Per qu ae manent soluta, quae in
contrarium adducuntur. Ias. Sextum argum. nam si ab aeter
no posset dari creatio tempori vel motus aut Angeli, posset etiam dari annihil alio , sed anni hilatio non potest dari ab qterno , ergo neque creatio. Maior constare vid tur, nam quoties potest dari unum contra riorum, potest etiam dari aliud; sed erratio& annihilatio sunt contraria, nam illa imbuit esse, haec destruit. Minor probatur, nam si Deus crearet tempus, motum, aut quidpiam aliud, ve Angelum, non posset ipsum anni hilare per totam eternitatem in sie non subderetur Deo libere volenti an- nihilare , nam cum annihilatio supponat esse non potest esse ab plerno, quod enim est ab aeterno non supponit aliquid. Resp. negando maiorem , cum enim anni hyatio supponat esse, non potest esse ab aeterno, cum illud esse sit aeternum,ae proinde duis xx a rans