장음표시 사용
431쪽
4os Disputatio X. Dubium XVII.
producere formam ranae. Resp. quod caeli ut soli non producunt dispoliti
nem ad Qrmam v. a. ranae , sed in vi
tute intelligentiae assistentis, & in eius. dem virtute possunt etiam producerisermam, non ut soli, &c. aca. Quaeritur 3. an animalia imperfecta quae in vim te caelorum generantur ex putri, ut ranae , vespae , &C.
sint eiusdem speciei cum illis quae generantur m semine, ut sunt vespet, &c. Negant Auerroes 8. flos com-. 46. Iandvn. T. mera T. qu I. a s. & alij . Communis sententia afirmat, quod scilicet sint eiusdem speciei, ita Thomistae
post D. Thom. 7. meia r. DEI. 6. Scoti cum Scoto in I. diis. a. quςR. 7. &communiter recentiores. Colligitur ex Arist. 7. mera γ. textu a 3. et serit. II. pro blem. q. 64. Ex S. P. August. 3. de Trin. cap. q. ex D. Ambros lib. de Incarnatio.
Verbi, & ex alijs Samitis Patribus. Ratio est, quoniam nulla apparet ratio distinctionis specificae, & omnia ae ei dentia externa, Omniaq; indicia indicant unit,tem specificam. ao3. Dices, distinctionem specificam illorum animalium desumi ex diuersitate causarum; tum quia iam satis obseruatum est, quod vespae quae nascuntur ex putri, sunt in secundae, non quae nascuntur ex semine. Item mures , qui nascuntur ex putri vel non generant,
vel solum semeI, &c. Resp. quod diue sitas causariam non causat distinistionem siecificam, alias Adam, & Eua non essent eiusdem speciei cum caeteris hominibus, ta desumitur ex diuersitate praedicatorum essentialium, quae in nostro
casu non reperitur inter animalia nata
ex putri, & ex semine . Potest quidem esse aliqua diuersitas accidentalis tollens tacunditatem, aut minuens illam, cum ipsa putredo ex qua nascuntur, ponat ingenito aliquam imperfectionem, Et haec de caelo. DISPV-
432쪽
In libros Meteororum Aristotelis.
idem est quod sciε-tia de rebus subli
namque idem est quod sublime, de
seu scientiam signifieat. Lieet enim Ari stoteles agat etiam in his libris de his quae in aquis, locisque subterraneis fiunt, ut postea videbimus, tamen, ab ijs tantum opus nomen aceipit quae fiunt in sublimi, seu in aere, quq maiorem ingerunt admirationem, quae digniora censentur , quae magis seiri deside- Tantur, & quae maiorem occupant considerationis partem. Dividitur hoc opus in quatuor libros. In primo agit post tradita quaedam communia, ει praeambu- a praecepta de impressionibus ignitis, quae in sublimi cernuntur; agit de circulo lacteo , de generatione vaporis, caliginis, pluviae, roris, pruinae uti uis , & grandinis . Item agit de generatione fluminum,& fontium; denique de vicissitudine, & de dμ uuijs. a. In seeundo libro agit de generati ne maris, de loco, de ingressu fluviorum in ipsum, de salsedine, ac eiuS perpetuitate . Deinde disputat de natura , ac generatione ventorum,quibus temporibus per-Ient, a quibus locis exeant. Item agit de
ventorum numero, situ, contrarietato, temperatione, & operationibus. Prae aerea
agit de terrae partibus habitabilibus, doterrae motu; ac denique de generationαν
Fri Gabr. infica. 3. In tertio libro agit prius de procellis, de vertice, de turbine ,& de flum, num speciebus; deinde de aere, de variarsi figurarum significationibus,de earum causis, de generatione, de coloribus, de apparenti js, de phalerijs, ac verigiis, & denique de ijs, quae in terrae partibus gene
. In quarto libro agit prius de simplici generatione, de corruptione , de p. trefactione; de concoctione , & incone istione,.eiusque speciebus. Praeterea agit de siceitate, & humiditate ; de corporum molitie,& duritie; de causis eorruptionis, Se liquefactionis, de incrasitione, & qu ε- nam haec patiantur , & quomodo . Den, que explicat quomodo corporum passiones, Se differentiae dignoscantur, &c. de ex his faelis cognoscere poteris quodnania se obiectum horum librorum, ut ratio coismunis sit ratio sublimitatis, & species sunt omnia recensita, ut praes erunt aliquam sublimitatem, dignitatem , aut admirationem. Sed vi hqc clarius& recto ordine habea tur, sit.
433쪽
Gaua sit materia impressionum meteor leticarum, ubi alia videnda.
s. o Rci intelligentia difficultatis no
tandum I. quod cum materia proxima harum impressionum sit vapor, di exalatio, di remota sint clementa, vide dum est quaenam elementa sint vaporabilia; ad hoc autem ut elementum vaporet necesse est, quod habeat partes alias cras insas, di alias subtiliores, & quod iste sint
separabiles a crassioribus, quoniam vaporare non est aliud, quam partes subtiliores separari a crassioribus i qua propter dicimus ignem non esse vaporabilem , qui , babet omnes partes subtiles,& puras: cuenim sit summe activus omnem in se coninsumit erassitatem, ac proinde non potest babere partes crassas separabiles a subtilioribus. Parisormiter nec aer est elementum vaporabile, quia tametsi habeat partes alijs subtiliores, tamen partes aeris erassiores, subtiliores sunt omnibus vaporibus, ct exhalationibus, quocirca ratione horum duorum elementorum nulla datur impressio meteorologica; sicut si solu misbec duo tantum darentur elementa. 6. Notandum a. & colligitur ex dictis, quod duo tantum sunt Elementa vaporabilia, ex quibus extrahi potest mat ria impressionum meteorologicarum,sci
licet aqua,&terra. Aqua namque cum
sit liquida babet partes subtiliores separabiles a erassioribus, ac proinde habet partes vaporabiles. Idem dico de terra, ut ex se notum est. Ex quibus patet, quod materia remota impressionum meteorologicarum sunt duo elementa diaeta, scilicet aqua, & terra . Proxima autem sunt exhalatio, & vapor. . Sed quςres r. quomodo fiat evaporatio tum m aqua, tum ex terra Θ Resip. fieri virtute Solis, & syderum, cum medio calore partes subtiliores separentur acra soribus, quae eum sint leuiores, si nullum detur impedimentum, subleuantur, & in altum attrahuntur ; patet experientia Omnibus nota, quando scilicet Sol ealefaeie
terram madefactam, eamque exsiccat trahendo partes subtiliores, de reliquendo
crassiores. 8. Quires a. quaenam elementa recrupiant illas separationesὸ Conueniunt Omnes quod recipiantur in aere, ut patet adsensum, ascendunt namque a prima regione ad secundam, ubi communiter fiunt impressiones meteorolopice. Difficultas est an etiam recipiantur in igne. Affirmat aliqui volentes quod dictae vaporationes ascendunt non solum usque ad tertiam aeris regionem, se 1 etiam usque ad sphira ignis, ubi accenduntur, Scorruscanti Ego
puto poste id quidem esseded vel raro, vel
nunquam, cum non sint tantae subtilitatis,
ut eousque pertingat, quod magis in se quentibus patebit. 9. Quaeres 3.quot uplex sit vaporatio Resp. esse in duplici differentia , nam alia
retinet commune nomen vaporis, & e
trahitur communiter ab aqua,& iste vapor natura sua est frigidus, & humidus, licet ab extrinseco sit calidus. Alia vaporatio sortitur nomen exhalationis, & extrahitur communiter a terra, & natura sua est sic- ea, & frigida, licet ab extrinseco sit calida ratione Solis, & syderum medio cal
re extrahentium. Dixi quod vapores e trahuntur communiter ab aqua, ct exhalationes a terrai nam aliquando vapores extrahuntur etiam a terra , ut cum est madefacta, &exsiccatur; & exhalationes e trahuntur etiam ab aqua , prssertim mari
in cuius superficie habet salsedinem, quae
est sicea, ct magis apta ut ab ea extrahantur exhalationes, quam vapores. Io. Qui res A. an vapores, Se exhala.
tiones distinguantur essentialiter a mate ria , seu ab elemento a quo extrahuntur e Communiter dicitur, quod noni distinguantur essentialiter , & sic vapor non dustinguitur essentialiter ab aqua cum natura sua sit frigidus, de humidus, ve aqua Et exhalatio non distinguitur essentiat itera terra, cum sit ut terra, natura sua sicca ,.& frigida.
11. Sed dices, na vi dicebamus,exh
latio potest etiam sumi ab aqua, &vapin
434쪽
In libros Meteororum Aristotelis: 41 i
a terra, ut cum est humida,& madefacta; ergo tunc distinguuntur e lsentialiter ab elementis a quibus sumuntur. Resp. quod eum exhalatio desumitur ab aqua , non
desumitur ab ea qua aqua est , sed prout
continet aliquas partes terreas; & cum vapor sumitur a terra, sumitur ab ea qua
coatinet partes aliquas aquq , & sic semper saluatur quod exhalatio no distinguatur essentialiter a terra, & vapor ab aqua. Hi ne videmus quod tam exhalatio, quam vapor facile reuocantur ad elementa ex quibus extrahuntur. Uapores enim statim ac refrigerantur, densantur in guttis, vel coagulantur in niues, aut grandines. Idq; videmus in vaporibus ascendentibus ex feruenti olla , qui ut attingunt operculum frigidum, aut minus calidum densentur quasi in rorem, vel in guttas. In exhalationibus licet non videamus ita manifesta
hane reductionem in elementum terrae ,
colligitur tamen manifeste ex aqua pluuiali, & liquefactione niuium haec enim aqua non est ita pura sicut aqua fontium, sed
turbida , non alia de causa nisi quia cum vaporibus semper mistentur exhalationes, quae in frigidatae cum pluuia, vel niue simul pariter descendunt. Unde si aqua pluuialis, vel niuium conseruetur in vase, segregantur partes terre in fundo. ia. Ex quibus infertur, quod materia proxima impressionu meteorologicarum sunt exhalatio, Se vapor . Exhalatio definitur quod sit halitus , seu respiratio calida, & sicca, que extrahitur ex terra,&est similis fumo, qui ascendit eκ camino. Natura sua est sicca , & frigida, tamen ut ascendit est calida, , alias non ascenderet. Hςc exhalatio si extrahatur ex pinguiori terra melius concipit calorem, altiusque consequenter trahitur, ex qua d inde generantur impressiones ignite .Quod
si extrahatur ex terra aridiori, non ita bene calorem concipit, neque consequenter tam alte ascedit,& ex hac generantur venti . Vapor est halitus, seu respiratio calida,& humida; humiditatem habet a se , sicuto frigiditatem, tamen ab extrinseco, & ut ascendit habet calorem qui frigus expulit. Est similis vaporibus qui ex aqua calida 1 r. br.nbsca.
ascendunt, qui si tangant corpus frigidum
coagulantur, & condensantur in guttaS. II. Queres I. an tam vapores quam exhalationes extrahantur ex mixtis, arta,
solum ex dictis elementis aqua scilicet , bc terra Resp. extrahi etiam ex mixtis. Solet enim aliquado ignis lambens,qui est que
dam flamma genita ex rara, subtilique exhalatione, hominum, iumentorumque capillis inhaerere . Et solent etiam aliquando tales ignes apparere super caemeteria,& illorum capita qui pendent in patibulis. Licet tunc dici posset quod ea materia trahitur ex mixtis ratione terrae, vel aquς, &C. Soluuntur aliqua argu in . in contrarium . I . Primum argum. nam vapores,&exhalationes sunt substantiae rarae,subtiles, leues , & calidae; ergo non possunt esse
eiusdem substantiae cum terra,& aqua.Antecedens constat . Conseq. probatur, nam
terra, & aqua sunt substantiae densae trigidae, & graues, ac proinde distinguuntur
essentialiter a praedictis , diuersitas nam que accidentium arguit substantiae diuersitatem . Resp. quod tunc diuersitas accidentium arsuit diuersitatem substantiae , quando conueniunt ab intrinseco, & conis naturaliter secus quando conueniunt ab extrinseco ,& violenter, ut est calor in
aqua, vel in lapide; quod colligitur quando si remouetur agens extrinsecum statim substantia illa reducit se ad temperiem pristinam , & connaturalem, remoto enit a
calefaciente statim aqua calida redit ad naturale frigus . Sic contingit in nostroeasinnam accidentia illa in exhalatioaibus& vaporibus sunt ab extrinseco, scilicet a sole, vel facta aliqua antiparistasi, quibus
cessantibus redeunt ad temperiem connaturalem .is. Secundum argum. nam vapores,& exhalaticines,quae extrabuntur a cory
ribus mixtis,non sunt ipsa mixta a quibus extrahuntur, ut fumus ligni non est lignu, vapor carnis, non est caro ; exhalatio exsanguine non est sanguis,&c. ergo neque
exhalatio ex terra erit terra , nec vapor aquae, erit aqua. Resp. I. negando anteceis dens, nam etiam vapor argenti vivi, est argentum vivum, & vapor carnis est substa-
435쪽
tialiter earo; hine dicitur quod odor carnisata, seu uictae nutrit, ratione scilicet exhalationis , seu vaporis fumosi . Resp. a. neoando conseq.Ratio discriminis es' quia in 'corporibus mixtis multi vapores continentur , de exhalationes, quae vi caloris segregantur. In ligno enim,& in carnibus multi continentur vapores immixti; & insano uine quide manifeste videmus , quod posIquam e vena abstractus est, segregantur humores diuersi, ut atra bilis, de pituita . Atra bilis supernatat, pituita vero in ima descendit,& sanguis est in inedio.Prς terea quando vi caloris extrahuntur vapores, di exhalationes ex corporibus mixtis , tunc ipsa sunt in via corruptionis, &sic non est mirum si illi vapores non sint ipsa mixta, quandoquidem cum miXta corrumpuntur, in quatuor clementa retolis uuntur , ut dicemus in lib. degenerat. 9
set substantialiter terra, sequeretur quod in secunda aeris regione antequam transi. ret ad tertiam frigefieret, scuti frigefiunt etiam vapores, & sic rediret in terram,antequam ad eam pertingeret, in eaque in-sammaretur; ergo, &c. Resp. negando le-quelam. Ratio disparitatis est . I. Quia sortior est actio Solis in eleuando exhala tiones ex terra, quam in eleuando vapores ex aqua, quoniam subiectum est durius, de ideo fit linpressio caliditatis , de leuitatis Ionge maior in exhalatione, propterea ci- eius , de altius tollitur in altum, quam tollantur vapores.2.Quia calor cum siccitate fortius agit, & maiorem inducit leuitatem quam eum humiditate, ut patet manifesthia igne,& propterea a secunda aeris regione ascendit ad tertiam. Non nego tamen multas partes exhalationis remanere in le-cunda aeris regione, ibique misceri cum vaporibus, cum quibus refrigerantur, aut ratione anti peristasis ita calefiunt, ut ae-cendantur, ut fiant coruscationes, toni trua, Bee. de quibus inst ' ....
quibus impressiones meteorologicae vocantur mixta impersecta, non secundum substantiam, cum hoc modo sint ipsa elementa, aut mixta, aue modo explicato, sed ratione accidentium, ut caloris, siccitatis,
aut humiditatis, leuitatis, &e. sed ex his non sequitur, quod dici pol fiat nisi mixta impersecta, ct secundum quid . Infertur a. non posse dari exhalationem frigidam, & siccam; nec vaporem Digidum, de humidum, ut volebat Magnus Albertus, quoniam illa essent tam substantialiter, quam accidentaliter terra, & aqua , quod patet esse falsum, est quidem exhalatio substantialiter terra ratione sccitatis, sed accide taliter ignis ratione caloris impres-s a Sole; & vapor est essentialiter aqua ratione humiditatis , sed accidentaliter ignis ratione caloris a Sole communicati, ut ex dictis constat.
De causis extrinsecis meteororum ,silicet ef
ficienti ct finali ἔ vbι de modo
quo crescunt calor , ct frigus
io sint causae intrinsecae impressona
metereologicarum . Nam materia remota
sunt elementa vaporabilia,& proxima sunt vapor, de exhalatio. Forma substantialis materiae proxime est forma clementorum,& ismar accidentales in exhalationibus sunt calor, de siccitas. Et formae acciden tales in vaporibus sunt humiditas,de calor, Modo restat ut videamus quaenam sint causae extrinsecae scilicet efficiens, Si finis earumdem impressionum meteorologi-
dico eam esse duplicem , principalem , dc instrumentalem. Principalis sunt corpOra caelestia, pr sertim Sol ex Arist. hoe loco. Agunt autem corpora caelestia permotum, lumen, & influentias, de quibus eminus trin. de caelo probantes dari praedis as influentias occultas, a quibus producuntur quandoque ratione diuersarum coniunctionum quidam enectus inusitati, ut sunt mutatioues subitaneae temporum,sdc vehementes, quae non videntur passoneti
436쪽
In libros Meteororum Aristotelis: ora
fieri a solis primis qualitatibus a lumino productae , si verum est quod lumen possit
omnes eos producere, quod non puto verum cum Iumen non possit producere frigus, ut diximus loco citato . Causa instrumentalis proxima dictarum impressi num sunt dictae primae qualitates,de influetiae; & quia res clarior est quantum ad primas qualitates , ideo omissis illis influeu-tijs occultis de istis qualitatibus agemus ,
maxime quia quod de istis diremus facile applicari poterit ad dictas insiuentias.
zo. Sciendum ergo est, quod pro voria primarum qualitatum combination resultant in materia elementorum non solum diuersae formet substantiales, ut patet etiam in mixtis, & in transmutatione eoarumdem elementorum; sed etiam resultant diueris secundae qualitates, ut est raritas, di densitas; grauitas, & leuitas . Reissultant autem raritas, & leuitas ex calore,
ita tamen quod si calor sit coniunctus cusiceitate faciat maiorem raritatem, de leuitatem, quam si sit coniumstus cum humiditate, ut manifeste patet in elemento aeris & ignis , in exhalatione, & vapore: de quo magis crescit ealor, siue cum humiditate, siue cum siccitate, eo maior est raritas, & consequenter siccitas. a I. Cceterum densitas, di grauitas causantur ex frigiditate, & sie frigiditas est harum secundarum qualitatum causa, vi patet in terra quae est fiigida, de sieestia, tunc enim frigiditas coniuncta eum siceitate secit maiorem densitatem, de grauitatem, & si frigiditas coniungatur cum humiditate ut in aqua, iacit maiorem densitatem , & minorem grauitatem . Ex his habetur causa essiciens instrumentalis vaporis, & exhalationis, & est praesertim ea-lor receptus in ipsas elementis a quo efficienter, & proxime est combinatio qualitatum , & in tali intensione ; nam si calor crescit in exhalationibus, illas inflammat; si crescit frigus in vaporibus, vertuntur in
do crescant calor, di frigus in vaporibus,& exhalationibus. Alij alia dicunt. Ego
dico crescere virtute corporum caelestium,
per motum , per antiparistasim, 2 ab ipsa
forma substantiali. Crescit caIor per m tum , ut patet manifesta experientia, multisque exemplis, quae videri possunt apud
Ioan. Bapt.Portam lib. I. de aeris transmuti
capcl. nam sagitta arcu explusa eum plumbea cuspide, liquescit per motum. Similiter oua cruda celeri rotatione coquuntur ut est mos apud quasdam gentes, in solitudinibus degentes. Quomodo autem motus sit causa caloris, an tanquam causa principalis, an solum tanquam conditio, diximus de cano. Hine cichalauones hiasuprema aeris regione faesius aerenduntur, cum ex velocissimo lanae motu aer ille sortissime rapiatur. L ia 3. Crescunt etiam calor ,& frigus per antiparistasim in vaporibus, & exhalationibus, antiparistasis latine est circum- obsistentia contraiij. Videmus namqui quotidiana experientia, quod corpora calida ad praesentiam corporis frigidi, fiunt magis calida, ut paret in calce ,& in illis
qui diutius contrectant nives. Et corpora frigida ad pri sentiam corporis calidi, via demus fieri magis frigida, ut patet in eriptis, & in aquis putealibus, quae ex calore aestiuo fiunt magis frigidae. Hyemis autetempore sunt magis calidae, quia frigus
ambiens impedit evaporationem exhalationum, quae cum sint calidae, calefaciunt aquam.
x . Quomodo autem huiusmodi qualitates, scilicet calor, & frigus crescant per
antiparistasim, non omnes eodem modo
explicant. Communiter tamen siet solet explicari, quoniam in corporibus ealidis
multae continentur exhalationes, seu par tes tenuiores calidae, quae continuo exhalant quando nullum est impedimentum,.
Non exhalant autem omnes simul.sed una post aliam, ut patet experientia; qui ordo oritur presertim ex eo quod exhalationes,
quae in his corporibus continentur, non. .
sunt omnes eode modo calidae, aliae enim sunt aliis calidiores, & he prius exhalantur . Si autem his exhalationibus exitus praecludatur a corpore circumsisistentia
frigido, cuius proprium est prest inger poros corporis, sicuti caloris est illos dilatares
437쪽
tare, tunc magis accenduntur, nam hoc modo partes illae calidae prscluduntur intus, Vniuntur, contrahunturque ut fugiant contrarium in quo regressis, S motu magis calefiunt , di sic unitae calefaciunt alias partes eiusdem corporis, quae vel sunt minus calidae, vel frigide,& lic totum corpus fit calidius . Hac de causa etiam calx,quae ante infusionem aquae erat frigida ad aque positionem calefit. 3. In corporibus frigidis diuerso modo res se habet, Se antiparistasis alio modo cotaingit iam in corporibus ealidis sit per preclusiqnem partium extimarum ιat in corporibus frigidis fix per apertione partium intimarum; nam circum obsistente corpore eontrario,scilicet calido, ipsum eorpus fit magis frigidum, calor namque calefacit partes extimas corporis frigidi ex quo fit aditus exhalationibus calidis vi exeat, quibus evaporatis remanent solummodo partes frigidae, & sic corpus frigidufit magis frigidum.
26. Demum crescunt etiam illae qualitates per formam substantialem, modo alibi explicato; videmus namque quod remoto agente extrinseco calefaciente v. g. aquam, sensim eadem aqua , quae natura
sita est frigida, reuocatur ad naturalem frigiditatem. . 17. Finis impressionum meteorolOsti earum est duplex, intrinsecus, ct extrinsecus . Finis intrinsiecus est ipsa conseruatio, aut generatio elementorum; propterea namque unum elementum alteratur,&corrumpitur secundum aliquam partem , ut ex illo aliud generetur, & ideo se redu- eunt ad temperiem connaturalem , ut ipsa elementa iam producta conseruentur. Finis extrinsecus est ille qui intenditur ab agente extrinseco, pret sertim a Deo, qui in his effectibus aut agit ut auctor naturae, &tunc habet pro fine uniuersi bonum, &conseruationem, ut generationem animas lium, frugum, &c. Vel operatur ut auctor gratiae, & tunc per illos essEctus aliud exigit , ut conuersionem peccatoris ex timore fulguris, tempestatis, grandinis, dic.
ssiuinam sis lacus imprus,num meteo
A ca meteorologicarum impresesionum, & sunt tria elementa, scilicet aer, aqua, ct terra. In terra generantur aerr motus, ignes subterranei, metalla, fontes, aliique scaturigines'. &c. In aqua ,& prae sertim in mare causantur multa meteorol gica de quibus infra.In aere generatur Omnes effectus, qui proprie dicuntur mete rologici, qui sunt aut igniti, aut aquei ut
29. Pro quo sciendum, quod elementum aeris natura sua; est humidum, di calidum, ut dicemus in M. degenerat. licet ab agente extrinseeo alias habeat qualitatum combinationes , nam tertia regio ob vicinitatem ad sphiram ignis , & ob velocissimum eiusdem ignis, &lunae motum habet etiam siccitatem. Secunda regio ob ascensum vaporum, est frigida , & prima regio varia est. 3o. Diuiditur aer in tres regiones, infima, media, & suprema. Infima aeris regio est ille aer, qui nos ambit, ct extenditur usque ad eam partem, ad quam pertingit reflexio , seu repercussio radiorum solis, quς aliquando solet esse nimis calida, tum calore extrinseco Solis, tum ob dictam radiorum reflexionem, tum propter combustionem vaporum ,& exhalationum ; tum propter ignes naturales , &etiam subterraneos, quorum aliqui erumpunt , ut sunt illi qui apparent in quibusdam montibus. Alij intus flagrant, licet
calorem extra communicent, ut docet Seneca lib. 2 o. naturai. quast. ca'. Io.
3I. Media,seu secunda acris regio,est inferior quam sint altissimi montes, nam videmus quod imbres nives, grandines, venti, &c. qui in hac media regione fiunt altissimorum montium iuga non attingunt ut dicitur de monte Olympo in Thessallia, ct de monte Adone in Macedonia in quibus per annum relicti cineres cum cliaia
438쪽
In libros Meteororum Aristotelis. 4 I
tineribus a Sacerdotibus ibi sacrificantibus, nee dissipati sunt a ventis, aut plu-vijs, ut tradit S.P. D. Aug. lib. 3. Gen. adhueri cap. a. ubi etiam obseruat quod i apice montis Olympi est adeo tenuis, ut homines ad cordis refrigerationem indigeant aliquo quo humorem fugat quo aer aliquo modo incrassetur. Quocirca solent deferre spongiam aqua, vel aceto plenam , qui illuc ascendere volunt. 3 a. Haec media, seu secunda aeris resio , ut dicebamus, est valde frigida tum, propter vapores ibi considentes,qui cum longe sint a reflexione Solis, ad frigus naturale redeunt. Cum propter aliquam
antiperistasim; tum quia ut alij probabiliter existimant, inditum est frigus huie secundae regioni ab ipso mundi exordio ad
generandas pluuias, nives, aliaque quaς sunt necessaria ad generationes frugum .
Tum denique quia longe abest ab elemento ignis a quo vel ratione propinquitatis', vel circumvolutionis posset calefieri. Si
vera est mathematicorum opinio , qui volunt totum aeris elementum extendi ad stimilliaria, quod colligunt ex altitudine cometarum, ut videre est apud Clauia in capaci ybara . Et si vera est opinio qua refert Buccaferreus , quod scilicet altitudo
montis olympi est duodecim stadiorum , sequitur quod haec secunda aeris regio diis stet ab elemento ignis plusquam s. milliaria. 3 3. Tertia, & suprema aeris regio ex tenditur usque ad elementum ignis, & est summopere calida, tum natura fila, tu propter combustionem exhalationum caritidarum ibi consistentium; tum propter vicinitatem ignis elementaris ἱ tum denique quia celerius mouetur motu raptus.
34. Ex quibus deducitur, quod ad
causandos effectus meteorologicos in te ra, aqua, & in tribus aeris regionibus sufficiunt vapor ,& exhMatio; riam cum ex
halatio sit calida, & sicca,& consequenter leuis, vel petit sursum,vel propter aliquod
impedimentum detinetur inter terrae viis
scera. Si petit sursum, aut petit suprema partem supremae regionii aeris,de tunc per illam inflammatam sunt cometae. Aut petit infimam partem supremς regionis, de sic per inflammationem fiunt caprae saltates, Sc alia similia de quibus infra. Aut petit mediam aeris regionem ac ibi vel imcluditur intra nubes, & sic fiunt tonitrua, comilcationes, & fulmina. Aut inflammatur extra nubes in eius superficie propter antiperistasim, & tunc fiunt coruscationes sine sono. Si vero intra nubes non includitur, nec extra superficiem accenditur, sed fugiens contrarium pellitur, aut ex multa exhalatione, quae cum a frigiditate mediet
regionis mouetur fit ventus, aut talis exhalatio propter frigus mediae regionis ipsam circumiens accenditur, & tunc fiunt sydera cadentia, & reliqua huiusmodi, quet noctu apparent. Aut haec exhalatio intra mediam regionem stat, & a stellarum lumine circundatur, & tunc fit vorago, hiatus, &c. Quod si exhalatio petat infimam aeris regionis, ut cum varijs de causis disseminata in partes varias, & tunc si cadat in mare, fit Iessedo; si in terram fiet aliqua insectio. Si exhalatio propter sui crusitudinem intra terrae viscera concludatur, cum mouetur, petens exitum, facit terrε-
motum, vel terrae subuersionem. Si autem moueatur ad loca subterranea aquosia, s aquis miscendo,tunc fiunt aquae balneare Si non miscetur aquis, sed inflammatur, velocitate motus, inflammat paries terrae, fiuntque ignes subterrannei, & cineres.
3s. Vapor etiam est sufficiens ad ponendas impressiones meteorologicas a-
queas, sicut exalatio est sufficiens ad p nendas omnes impressiones igneas , quod inductione ostendi potest, nam vel vapor astendit usque ad mediam aeris regionem,& eonuenienter infrigidatur, & tunc ex illo causantur pluviae, vel instigidatur intensius, & tunc fiunt grandines, vel niues, ut infra dicetur. Quodi si vapores astea dunt tantum ad hanc infimam aeris regio isnem ,&tunc vel prope terram ob frigiditatem noctis, di fiet pruina. Vel parum
frigebit, & fiet ros. Quod si estius petat,& per antiperistasim nimium frigescat, &fit pluuia quae dicitur Iabrotera. Si adhuc magis infrigidatur', fiunt magnae grandines , quae vulgo lapides appellantur. Quod
439쪽
4, 6 Disputatio XI. Dubium IV., i
si vapor in hae regione non multum frigescat, fit caligo, aut nebula, quae si fuerit crassior, & dissimilaris, cum a Sole orie te, aut occidente illustratur, fit iris, &e.
De impressionibus ignisis. 36. π T Ariae sunt ignitae impressiones, V scilicet Cometae de quibus dubio seq. Caprae saltantes, Draco volans , Castor, Poli ux, ct Helena , sydera disturrentia, stellae cadentes,ignis perpendicul ris, ignis fatuus, ignis lambens, lancea , sagitta, ardor, fulgur, fulmen, titiones,co lumnae pyramidales,&c. Differunt inter se pluribus modis, set Iicet magnitudine, figura, colore, motu, loco, tempore, & duratione . Differunt magnitudine, quia
quaedam amplae , & magnae sunt, quaedam vero exiguae . Differunt figura, quia aliae ex dictis impressionibus sunt oblungς,alit
quadratae, aliae rotundae,aItae pyramidales. Differunt colore, quia aliquae apparent valde rubrae propter materiae densitatem; aliae subalbae propter materiae raritatem a Differunt motu,nam aliqui mouentur sursum, aliquae deorsum , aliae lateraliter, alis circulariter a caeli motu, aliquae lento per sunt gradu, ut aliqui cometae , quaedam magna velacitate, ut Mera cadentia. Di, ferunt loco, quia aliquando in una parte aeris videntur, aliquando in alia; aliquando fiunt intra terrae viscera, &ta Differunt tempore, & duratione, nam aliquae sunt diuturnae, alis non pariuntur moram; quae. dam noctufiunt, quaedam interdiu latenter propter diuturni luminis fulgorem, atque claritatem. . 37. Verum expediamus aliquas ex di. ctis impressitonibus, non tanti momenti. Caprae saltantes non uno modo explicantur ab omnibus, nam Seneca lib. I. natur. quaest. cap. I. vult Aristotelem vocari capra
quasi globum ignis, qualis fuit ille, qui ad
magnitudinem globi lunaris apparuit Aulo gerente bellum contra Perseum. Themistocles in lib. I. meteonsum. a. cap. I. Uenetus, Hicius,& alij hoc loco dicunt Capras
tune fieri eum materia exhalationis in longum magis,quam in latum est propensa , habetque multos globos compactos, qui inuicem per partes subtiliores laceestiue accenduntur, ut appareat quq dam scintillatio, videturque flamma discurrere, seu saltare ad modum Caprae saltantis, tunc enim partes subtiliores videntur esse pedes globus vero corpus. Olympiodorus,& Philoppomen ibidem dicunt similitudinem Caprae in eo sitam esse, quod appendices emicantes in modum pilorum e balbulae caprinae a reliqua pendent materia .
38. Addit Aristoteles, quod si illa
exhalatio in longum protenseo, magis qua in latum sine ulla discontinuatione accen datur , tunc erit ignis torrens . Quod si exhalatio in longum per modicos globos veluti in pilos sit multipliciter diuisa, si inflammetur primo globus,eoque extincto inflammetur alius, & sic deinceps usque ad ultimum apparent noctu sydera vola tia , quasi una, eademque flamma ex ua loco in alium moueatur, eo fere modo in quit Aristoteles , quo lucerna superior fumum inferioris paulo ante extinctae, ita eeleriter inflammat, ut illius flamma ad hane descendisse videatur . Alij breuius explicant capras saltantes, quando scilicet exhalatio est in longum porrecta quasi filo aliquo inter se distinctas una pars acce-sa accendit aliam per modum saltus, qua ratione isti ignes dicuntur Caprae salten.
39. Sydera volantia tunc contingunt, eum una, eademque exhalatio inflammata ab uno in alium locum fertur, veI quia aceensa fit leuior, & nullo obsistente conintrario in alium locum commeat, ut vide tur sydus volans. Vel si obsistens frigiduoccurrat, truditur sursum, ut exhalatio plus aecedat ad suprema aeris regionem Inam si plus ad infimam tam celeriter deo sum trudatur, ut stellae eadentes, aut ut dumissi iaculi accensi e superiori speciem exhibent. Aliquando videntur hae stellae scintillare, & fauillas deijcere idque contingit ex motus violentia, ves etiam cu ex ventorum impetu exhalatio accensa dispergi
440쪽
In libros Meteororum Aristotelis . 41
pergitur, & disgregatur. Alii se explicae
quod sydera volantia , siue discurrentia cupi te iter accidant. Primo dum materia in Iongum protensa successive, & velociter accenditur per aliam supra positania, quasi descendendo flamma per fumum extinctς. Secundo cum exhalatio accensa de uno loco migrat, vel quia rarefacta
ascendit superius, vel quia a frigiditato nubis impellentis exploditur.
gna harum stellarum copia apparet, tunc truces denunciantur venti, quia licet materia ventorum non sit tam pinguis, & vi Dcosa, quam sit materia syderum cadentiu ,α discurrentium, seu volantium, eadem
tamen causa utramque eleuat materiam .
Quod si ex diuersis mundi plagis exiliant dictae stelli fignificatur pluralitas materii
quae aerem conturbat; unde nautae argumentum tempestatis sumunt,ut dicit Porta. Notat 2.Seneca loco supra citav.Iq.
quod dictet stelIs cum velociter mouentur videntur longus ignis, quia quandoquω
est tantae celeritatis illarum motus,ut acies nostra non discernat earum transitum, seu motum; ut quaquauersum cucurrerint,aut moueantur, locus totus ignis reddatur. Sicuti cum virga in extremitate ignita quam
celerrime rotatur, videmus talem ignem, ,
ae si esset circularis, maxime si aliquanto longius distemus ab obiecto , & ratio est, quia non possumus bene discernere mo
i. Ignis perpendicularis fit cum exhalatio est bene coherens, habetquo partes dissimiles , tum crassitie, tum subtilitate, & partes subtiliores eleuantur sursum, quae crasis sunt deorsum sedent, &calore dilatantur; quo fit ut pars inferior formam basis representat, & pars superior formam columnae supra basim ostendit,atque ex allatis rationibus iste ignis dicitur perpendicularis. a. Ignis fatuus fit ex exhalationOviscosa , & bene conglutinata, estque ilia, infima aeris regione,ubi acceditur per antiparistesim nocturni frigoris , vel per collisionem partium exhalationis inter si . Per agitationem aeris mouetur, vi s quis
Fr. Gabr. Pefica. eum fugiat videtur fugientem Insequi,&aliquando a persequente recedere. Aliquando hic ignis videtur inlitrere equorum , hominumque eapillis, quoniam exsudore animalium aliquando fit ea viscosa
exhalatio, maxime cum velociter mouen
tur , di ex aeris caliditate aecenditur admodum candelae. Si animalia a tali flamma tangantur, a praua qualitate interfi
3. Ignis lambens est flamma genita ex rara, subtilique exhalatione , quae Peraerem dispersa solet aliquando videri in coemeterijs,di parum differt ab igne fatuo& solet aliquando videri in capillis equorum , hominumque. Vnde apparuisse describit Virgilius Aenead. a. luper cap Ascanij. Lambere flamma comas in cinum tempora pasti, drc. q. Draco volans dicitur ea impressio ignita, quo ventrem, caudam , & OS
draconis ignem euomes representat.Tunc
fit haee impressio quando exhalatio non est admodum calida, nec valide congelata,& compressa, que cum in sublime vehitur trahitur ab occurrente nube frigida, quo motu incuruatur, de facta aliqua antiparistasi,accenditur; &quia materia ista in anteriori parte subtilis est, & scintillas ardentes tanquam ex ore vomere videtur rideo figuram capitis representat. Pars au tem posterior,quae attingit nubem fit quasi cauda ab ipso nubis frigore constricta. 43. Castor, Pollux, & Helena sunt v I uti candesae aceenset, ex materia viscosa, de unctuosa , que solent apparere nauigantibus tempore tempestatis; si duo simul apparent, vocantur Castor, & Pollux, &prenunciantiumram tranquillitatem. Si
vero una impressio videatur, vocatur Helena, & infaustum praenuncium est. Haec nomina istae impressiones adepte sunt a Gentilibus, supponentes ex vana superstitione dum astabant, ademe tunc Castorem,& Pollucem, siue Helenam. Ratio boni, aut mali nuncij potest haec assignari, nam eum vi ventoru agitantur prεdictae exhalationes , si quiescant super antennas, aut alibi, signum est, quod tempestas frangitur, & venti non ita impetuose agitantur.