장음표시 사용
81쪽
ergo & antecedens . Minorem probonam si unum contrarium fieret ex alio, male diceret Arist. tex. a. quod prima contraria non sunt ab inuicem, quia sunt contraria. Resp. quod unum contrarium
fit ex alio tanquam ex termino a quo, nouautem tanquam ex parte componento,& vult Arist. dum vultqused prima contraria non fiant ad inuicem tanquam ex
I 7. Quintum argumentum prima principia debent esse prima contrari O ;sed prima eontrarietas non est priuatiua, sed contradictoria per Arist. Io. metaph. rex. II. ergo prima principia debent es se contradictoria. Resp. quod re vera prima oppositio debet esse contradictoria, quia termini ipsius absolute,& maxime inter se distant, & repugnant, ut est esse, de non esse Caeterum nos non loquimur de illa omnino prima oppositi ne, sed de requisita ad mutationem naturalem, & haec non potest esse contra dictoria, sed privativa, nam oppositio co- tradictoria non connotat subiectum aliquod aptum ad utrumque extremum, ut homo, & negatio hominis . At mutationaturalis non potest esse sine subiecto, &se contrarietas ad mutationem requisita debete me priuatiua, non contradictorias unde contradictio reperitur etiam inter terminos creationis, ut cum ex nihilo
aliquid producitur, non oppositio priuatiua , non enim creatio est mutatio. r 8. Sextum argumentum quia prima contraria debent esse in aliquo subiecto, ut multis probat Arist. hoc loco; ergo prima contraria non sunt prima principia . Conseq. probatur,nam subiectumost prius ijs quae sint in illo ex Arist. tex. 11 sed nihil debet esse prius primis principijs ; ergo, &c. Resp. quod si accipiamus prima contraria primitate commuis nitatis non est inconueniens quod sint inisubiecta ratione multarum specierum , stilicet omnium accidentium, quia non
sunt prima principia absolut8. Si autem Meipiantur prima principia causalitatis,iquae sunt prima simpliciter, sicut substatia est primum ena simpliciter, non sane vere, & propriε in subiecto, nam forma substantialis non est in materia proprie tanquam in subiecto , sed tanquam ilia,
comparte cum qua constituit unum simpliciter, & cum priuatio imitetur natura su et formς , ncque ipsa erit in materia proprie ut in subiccto, qua ratione diximus quod oppositio privativa fuit vocata ab Aristo t. contradictoria late sumpto vocabulo, quia non habet vere, & proprie subiectum: & Iicet materia sit aliquomodo prior forma, non est tamen prior nisi in genere causae materialis, & forma est prior materia in genere cause formalis; nulla autem est repugnantia, quod
principia sint sibi inuicem pr ota in di.
uerso genere cause, dummodo unum
quodque sit prius in suo genere principiandi . Per quae patet ad formam argu
S. 8. An prima principia recte def
I 49. A Ristoteles hoc loco rex- 62. L loquens de rerum naturaliuprincipiis sic ea definit. ortet enim principia neque ex alterutris, neque ex a*4 , o ex his omnia . Contrari s autem primi/sn sunt hae, ob id quidem quod prima sunt a
non sunt ex ases, ob id vero quod sani contraria, non sunt ex alterutris, quorum
verborum sensus est ex D. Thoma, Zabarella, Ianduino , di alijs expositoribus ibidem, quod principia sunt illa,quae neque ex alijs, neque ex se inuicem in ea ratione secundum quam principiant, sed ex ipsis, tanquam eruelementis', siue per se, siue per accidens , omnia fiunt, Harconditiones inquit Arist. competunt primis contrarijs, quia enim prima sunt ab alio non pendent in suo genere principiandi , & ex alijs non fiunt, quia prima contraria sunt; unde insertur, quod prima principia sum etiam prima contraria ut constat ex dictis S. pr cedenti. Igitur
principia sunt qua neque en alys, neque ex alseruar dest ad inuicem,sed ex ipsis omnia fiunt A. Clica hanc definitionem occurrunt aliquae dissicultates examinandae. I o. Pri-
82쪽
In primum lib. Arist. de physico auditu,&c. 3 9
rso. Prima dissicultas est, an haec deinfinitio conueniat omnibus primis principijs explicatis, scilicet materiar, rmae, ει priuationi Resp. alfirmative, licet enim Arist. videatur explicare, & applicare solis contrarijs, ivt ex verbis . relatis constat,quia adhuc non erat inuenta materia, tamen absol ute omnibus conuenit,
tum quia nulli bi aliam habemus communem omnium principiorum definiti nem,tum quia nihil obest quominus omnibus adaptetur, ut ex dicendis consta
hit. Quare illa ratio Arist. quod ideo prima principia non fiunt ex alterutris,quia sunt contraria, est ratio particularis, comcludens tantum in principiis contrarijs, nec valet inter materiam, & formam, I quomodo autem haec duo non fiant ex alterutris, dicetur postea. - I I. Sed dices i. quoniam non omnia fiunt ex his principijs ergo eorum definitio non est bona. Conseq. constat.
Antecedens probatur, nam coelum non sit ex priuatione,cum non fuerit eius materia praesupposita, sed simul cum forma
creata; ergo, &c. Resp. quod Aristoteles per illam particulam omnIa non intelle
xit quaecumque absolute, sed omnia quae fiunt, ut illa sint prima principia ex quibus primo fiunt omnia quae fiunt. , I a. Dices a. quod omnia infra tu.
nam fiunt ex elementis ι ergo elementa
crunt prima principia omnium quae fiunt infra lunam: Resp. quod licet omnia infra lunam fiant ex elementis, non tamen
elementa sunt prima principia, cum &ipsa clementa nant ex alijs prioribus elementis , scilicet ex materia , serma, &priuatione . Possunt tamen elementa diisci prima corpora, quia non fiunt ex alijs
II 3. Secunda dissicultas est, an dicta definitio, conueniat selum illis tribus principiis, an etiam alijs Uidetur enino
conuenire Deo ut primo essicienti,& vltimo fini; Deus namq; neque fit ex alijs, neque ex alterutras, sed ex ipse fiunt omnia. Item conuenire videtur primis generibus, & primis differenths, omnia na-que fiunt ex primo genere, & prima dif-H. Gur. P0sicia.
ferentia, cum tamen non fiant ex alijs. neque ex alterutris, seu ad inuicem. Resip.
dictam definitionem intelligi debere, ut solum conuenit primis dictis principijs ;vnde & Deus, & prima genera, primaeq,
differentiae excluduntur per particulam eis. Pro quo nota, quod haec particula
potest sumi dupliciter. Primo ut dicit
habitudinem principi; intrinseci mutationis, secundo, ut late accipitur prout stilicet dicit habitudinem cuiuscumque principi; etiam extrinseci. Hic accipitur primo modo, non secundo modo, hoc enim secundo modo improprie sumitur, licet enim dicatur proprie quod coelum sit causa, seu principium leonis, non tamε proprie dicimus quod leo fiat ex coelo. Et licet proprio dicamus quod deambulatio sit propter sanitatem ranctuam prOpter finem, non tamen proprie dicimus deambulat onem fieri exsanitate. Genus autem, & differentia non sunt principia physica, neque sunt principia mutationis rerum in fieri, illa autem particula ex nodenotat hoc loco principia metaphysica,
is A. Tertia dissicultas est, quomodo intelligatur illa particula ex , nam licet communis sententia sit quod accipiatur. ut denotat rationem principis intrinse-ci, ut numero praecedenti dictum est, tamen quia principium intrinsecum non est uni .is generis, cum omnia dicta tria
principia sint intrinseca, ideo quaeritur praestius quomodo dicta particula intel- Iigatur, maxime quia videntur ipsa primcipia esse ex inuicem, vi forma ex priuatione materia ex forma saltem quoad actum entitatiuum, & forma ex materia tanquam ex prima potentia, unde quae
ritur potissime in quo genere principii
illa particula ex intelligatur. ri s. Prima sententia est, quod illa particula non 'semper eodem modo intelliga tur nam in primis duabus particu lis accipienda est ut dicit habitudine partis componentis, addunt aliqui quod dicat habitudinem subiecti, vel causaressicientis. At in ultima parte accipitur ut dicit habitudinem vel partis componen-H a vis,
83쪽
tis, vel termini a quo, ut sit sensus. Principia non fiunt ex alijs tanquam eκ
partibus componentibus, vel tanquam ex termino a quo, hoc autem Ob priuati O-
uem, cum res ex ea non fiant tanquam
ex parte componente, sed solum tanqua ex termino . quo sic tenent Simplie. Phialop. Ammon. Bucleus ,& alij hoc loco. Cceterum haec explicatio non placet, ponit enim quod Aristoteles ea utatur in una, eademque definitione aequi uoce, &in diuerse sensu, quod vitium saepe Arist.
damnat, alias nihil esset certum in definitionibus . Nec valet dicere cum Iauello . a 3. quod Aristoteles non loquatur in propria sententia in ea definitione,omnes enim Peripatetici eam definitionem admittunt, ut Aristotelicam. I 6. Secunda sententia est quod illa particula ex semper eodem modo sumatur , ut semper significet partem componentem, & quia difficultas est quomodo priuatio sit pars componens, ideo res hες variis modὼ explicatur. Primus est Z haressae , Vi mercati ad tex. 62. Veneticam6. ad ψ. & aliorum quod re ipsa omnia illa tria principia componant, non quia in omni composito reperiantur, sed quia omne quod fit, saltein fit ex duobus principiis . Dicunt enim duo esse compositorum genera, unum positiuum, & est terminus mutationis positivae, quae est de
non esse ad esse. Et aliud est priuatiuum,
di est terminus mutationis priuatiuae,quae est de esse ad non esse. Et sic composita positiva componuntur ex materia, & ma ; at composita priuatiua componuntur ex materia , & priuatione. Sed isto modus dicendi omnino reijciendus est , ex eo enim sequitur, quod sola materia si rerum omnium principium, cum haec sola reperiretur in omnibus, non forma,
di priuatio, cum se a sollim reperiretur in mutatione productiua , & priuatio in
Is 7. Secundus dicendi modus est orum , qui dicunt particulam illam ex sumi semper ut dicit habitudinem partis eomponentis, & ad dissicultatem in contrarium dicunt, quod etiam omnia fiunt
ex priuatione tanquam ex parte componente non quidem per seded per accides;
quatenus omnia fiunt ex materia, accidit autem materiae priuatio, ac proinde omnia hoc modo nunt ex priuatione per accidens tanquam eκ parte Component sicuti si quis dicat Musicus adisicat, licet non sit eadem omnino paritas. Sed nedique iste modus dicendi placet, quia ex eo sequitur , quod priuatio non sit nisi principium per accidens, contra Aristotelem pluribus hoc loco probantem omnia fieri per se,ex suo contrario in aliquo genere principiandi. Vnde licet priuatio sit aliquo modo prinεipium per accidens , non tamen dicta definitio illi conuenit, ut est tantum principium per accidens, alias non de iretur priuatio secundum propriam rationem principiandi , secundum quam non cst principium
per accidens. II 8. Praeterea quoniam eo modo
conuenit dicta definitio priuationi, qu modo Aristoteles probat a rex. 63. con uenire primis contrarus , sed Arist. non putat conuenire primis contrarijs ut partibus componentibus; imo ostendit hoc esse impossibile; ergo per Aristotelem ea definitio non conuenit priuationi, quae est unum ex primis contrarijs, ut parricomponenti. Demum quando materia aetii componit, priuatio non est in re composita; ergo non potest dici pars componens , neque per accidens. Nam de ratione partis componentis est ut reperiatur in re composita, in eaque maneat, etiamsi
per se non componat, alias forma ligni posset dici componere ignem per accidens,quia eius materia componit ignem.
Is 9. Tertius dicendi modus est quod illa particula ex semper dicat habitudine
partis componentis non quidem in facito esse, propter argumenta facta contra secundum modum praecedentem , sed in fieri, quia ipsa mutatio, seu fieri rerunia, componitur ex priuatione . Sed neque iste modus dicendi est verus, nam priuatio est non ens, & fieri rei est verum ens;
ergo priuatio non potest dici pars com ponens fieri ; neque potest dici compo
84쪽
In primum lib. Arist. de physico auditu,&c. ci
nere mutationem , quia terminus a quo motus , vel mutationis , non componit
mutationem, sed priuatio est solum terminus a quo mutationis, seu generationis , ergo, &c. I 6o. Quartus modus dicendi est, quod particula ex semper accipiatur e dem modo, non prout determinatE den tat habitudinem termini a quo, vel partis componetis, sed prout abstrahit ab vir ue, seu ut dicit suam adaequatam signi rationem,ut sensus definitionis sit. Principia sent qua nec sunt ex alys, neque ex se inastram , Vel tanquam ex parte intrinseca ,
vel tanquam ex Iermino a quo,omnia tamen
ex sis stant, vel tanquam ex partibus in trinsecis, vel tanquam ex termino a quo.Sic tenent N. Complut. hic dip. a. q. I. D.
nimbric. hoc loco, & alij. I 6 I. Sed dices, quod sequeretur eX
isto modo dicendi quod principia fierent
ex alterutris, forma namque fit ex priuatione tanquam ex termino a quo, ergo s&c. Respondent aliqui, quod forma proprie non fiat, sed compositum, & sic
no potest dici quod principia fiant ex iniucem . Sed tac responsio posset impugnari. nam negari non potest , quod so ma saltem ut quo non fiat, & materia, &priuatio sunt illius principia, nam mare tia est subiectum formae, ac proinde est vera causa, seu principium materiai illius , etiam forma fit a priuatione tan quam ex termino a quo. Tum quia Aristoteles dixit,quod principia non fiunt ex
inuicem, quia sunt contraria , non quia
absolute non pMint dici fieri, quia fieri
est compositi, &G. I 6 2. Placet modus explicandi quem
sequitur Piccolominus in tex. 62. quod particula ex semper sumatur eodem modo , prout dicit habitudinem principis incommuni, ut sit sensus. Principia sunt
quae non sunt ex alijs in eo genere principiandi in quo ipsa sunt principia prima;
neque ex inuicem in eodem genere tria
quo sunt principia , & omnia fiunt ex illis, in eodem genere in quo sunt principia , quae definitio hoc modo intellecta vere conuenit tribus dictis principiis ; namateria non fit ex alia materia, forma
non fit ex alia forma, & priuatio non fit ex alia priuatione, & omnia fiunt ex his in eodem genere principiandi in quo ipsa sunt principia . Ratio huius expositionis esse potest, quoniam hic definiuntur omnia principia an communi; seu secundum communem rationem principii, ergo illa particula ex non debet restringi ad aliquam particularem significationem, sed debet significare rationem principiI, quae postea descendit ad propriam cuiusque principij rationem, quod recte fit secundum traditam explicationem . Tum quia ad rationem principij in quocumque genere , siue intrinseci, siue extrinseci hoc sufficit ut non habeat aliud prius in eodε genere, licet habeat aliud prius in diuem so genere, ut patebit inductione, ergo ad rationem principij, ut sic sufficit, ut non habeat aliud prius in eodem genere principiandi .
finitio principii hoc modo intellecta comveniret quatuor elementis, hoc non est verum ex Aristotele; ergo ea explicatio non in bona. Sequela probatur, nania elementa non fiunt ex alijs in genere et menti , & maxime in suo genere; nan aqua non fit ex alia aqua; neque fiunt ad inuicem, aqua enim non fit ex igne tamquam ex aqua, &ex ipsis fiunt omnia .esementata. Resp. negando sequelamis,
ad probationem dico quod elementa non sunt principia nisi in genere cause materialis,in quo ipsa fiunt, cum fiant ex materia . Cum ergo dicimus prima princia pia non fieri ex alijs in suo genere, accipimus nomen generis Iatissime, ita ut si
aliquid sit principium in genere causae materialis, non debet habere aliud pri
eipium materiale I 6 . Obsicies a. nam priuatio est principium in ratione termini a quo,dc tamen ipsa fit ex forma tanquam ex termiano a quo; ergo fit ex forma in eodem genere in quo ipsa est principium. Minor
probatur, nam in omni mutatione corruptiua, ut cum ex Iuminoso fit tenebrosu,
85쪽
terminus a quo est lumen , seu forma , &terminus ad quem est priuatio; ergo , &c. Resp. primo nos loqui hoc loco de principijs mutationis per se intentae a natura, non autem de principijs mutationis per accidens intentae a natura, ut est mutatio eorruptiua, in qua priuatio quae est te minus ad quem,aliquo modo fit ex forma tanquam ex termino a quo. Resp. a. quod priuatio est principium ut est terminus a quo privativus , non tamen ut est terminus positivus, unde priuatio fit ex forma
in mutatione corruptiua tanquam ex te
mino positiuo , non priuatio. Esse namque terminum a quo conuenit tam formae quam priuationi respectu diuersoru mutationum; in mutatione enim corruptiua priuatio non est terminus a quo, bene tamen in mutatione productiva, sussicit ergo quod priuatio in eo genere quo principiat mutationem productivam non habeat aliud principium, licet in alio genere habeat illud. 6.9. iauomodo principia ister sese conue-
a esse pure aequivocum , aliθs definiri non potuisset; tum quia Omnia principia conueniunt in ratione principit, ut cum Aristotele fatetur Philosophi hoc loco. Mihi etiam certum videtur contra quosdam modernos, quod nomen principii non potest esse uni vocum, cum inter principia aliqua sint non entia, & aliqua entia, enti autem, & non enti nihil potest
dari commune univocum. Unde restat nomen principis esse analogum,cum analogia attributionis quatenus ratio principii in materia,& λrma est ratio intrinseca entis , at in priuatione cum sit non cns, ratio entis est extrinseca. Tum ana- Iogia proportionalitatis, quatenus ratio
principis est intrinseca proportionaliter in omnibus; ita enim se habet priuatio i sua ratione principiandi tanquam terminus a quo, sicut se habent materia, & fosma in propria ratione principiandi.
explicandi hanc analogiam, nam illa ra tio communis principio, & analoga accepta specificatiue, vel est ens reale, vel noest ens reale, accipiendo proprie nomen entis realis, vel est utrumque simul, aut neutrum simul; haee duo vitin a videntur
impossibilia , quod scilicet sit simul ens
reale, & simul non sit, nam ad hoc verifieandum illa ratio communis deberet coponi ex duabus partibus , quarum altera esset ens reale , & altera non , & sic illa ratio non posset esse una nisi pcr quanda aggregationem rationum valde diuersarum, imo esset aggregatum per accidens. Neque dici potest quod una, & eadem ratio secundum idem simul sit ens reale ,& non sit, vel neutrum sit, quia haec implicant contradictionein, ut patet; debet ergo dici quod sit eus reale, vel non ens reale; Si dicas illam rationem esse ens reale, tunc praedicari non poterit saltem, in recto de priuatione, cum proprio no si ens reale, cum tamen dicamus , quod priuatio est principium . Si dicas quod non est ens reale, non poterit p dicari de materia, & forma , cum tamen sint principia. Rem duobus dictis rosoluo . 167. Dico r. illam rationem comis nem principij non esse unum quid, seu n6
csse unum conceptum, sed duos, entis scialicet, & non entis; analoga namque non afferunt unum conceptum,ut faciunt uni uoca,sed sunt plures conceptus, facientes unum secundum analogiam , de qua re
videri possunt, quae trado in Logica de
168. Dico a. rationem illam communem omnibus principijs csse ens reale,& conuenire omnibus analogice,non tamen esse unam rationem analoga intrinsecam, sed extrinsecam ipsis,&sic principium in communi definitur per aliquid sibi extrinsecum, quod est dependentiata, seu derivatio, aut origo alterius ex ipso , quae ratio est principio extrinseca,eO m do quo efficiens definitur per extrinsecu, scilicet peractionem, & motum , quae nissent in agente, sed in passo . Pro quo nota , quod in definitione principi j aliqua , ponuntur vocabula per se ut integrantia defini-
86쪽
definitum; aliqua per accidens; & primo quidem clim dicitur. Principium eis : ubi illa particula eis,non ponitur ut pars de finitionis , cum enim definitio pertineat ad primam operationem, necessario eX- cludet illud eis, quae cum sit affirmatio pertinet ad secundam operationem. Vnde illa particula ponitur solum ad ostendendam connexionem definitionis cum definito , ut etiam constat in alijs definitionibus ; tota namque hominis definitio continetur in illis particulis animal ratio- nate, ponimus autem illam particulam eis,quando volumus praedicare definitionem de definito , ut cum dicimus . Homo eis animal rationale. Tota ergo principis definitio consistit in illis verbis . Id sede aliquid vel eis, vel stis, vel cognoscitur. Similiter particula illa id ponitur per accidens, non enim requiritur ad prineipium,
ut sit verε id, vel af qaiae potest enim esse principium etiam si nihil sit; at quia nos etiam ipsem nihil , dicimus esse id quod, ideo in definitione principis ponitur illa particula id non tanquam pars definiti his, sed per accidens,& nostro modo intelligendi,& significandi; quocirca notata, quod principii definitio continetur in il-ss verbis. Unde aliquid via est , vel sis ,
cula unde cu sit veluti media inter prin-eipium, & principiatum, utrumque connectens , duo importat. Primo dependentiam, seti derivationem ipsius principiati, quae est in ipso principiato, & se tenet ex parie ipsius,quae magis explicatur per sequentes particulas, scilicet aliquid est, Dei fit,vel cognoscitur. Secundo importat terminum huius dependentire, P. est ipsum principium. Si accipiatur se- eundo modo, non se tenet ex parte definitionis, scd ex parte definiti, neque importat aliquam rationem communem, in eonfuso dicit ipsa principia definita Si accipiatur secundo modo se tenet in parte definitionis , & dicit rationem alia quam communem in qua consistit tota definitio principii in communi, quae ratio cxplicatur reliquis particulis sequen-
tibus, quae non est intrinseca, sed extrii seca ipsis principiis, dependentia enim riseu derivatio principiati a principio siue quoad esse, siue quoad fieri, siue quoad cognosci, est aliquid cxtra ipsum principium, & veluti forma quaedam extrinseca denominans ipsium , & ita potest esse
communis tam enti reali, quam non enti,
potest enim aliquid aliquo modo depen
explicatio praecedens, nam impossibile est, quod ens, & non ens habeant unam,
& intrinsecain rationem communem ma xime si accipiatur no ens simpliciter, cin-terum rationem communem extrinsecam
sine dubio habere possunt, ita ut en S rca-Ie, & rationis, vel non ens habeant hoc commune quod cognoscantur,aut amentur; &c.quae non sent aliquid illis intrinsecum , sed extrinsecum, ut cognitio extrinseca, &c. Similiter posse cognosci, ut est commune enti reali, & non enti, non est aliquid intrinsecum, sed denominatio extrinlcca a potentia cognostente; quod autem principium definiatur per aliqu rationem extrinsecam patet, nam intem roganti , quare materia sit principium,norespondemus per aliquid intrinsecum, sed extrinsecum,quia scilicet aliud est ex ipsa& sic de forma, &priuatione. Igitur ratio communis,quae definitur in definitio ne principiorum est ens reale, definiuntur enim ab Aristotele principia , quae ratio
praedicatur etiam de non ente,sed extri sece , sicuti cognitio praedicatur de nihi- Io , de eme rationis etiam chymerico .
uocumque modo consideratum sempericatur tale per denominationem extrinsecam, & non intrinseam ὸ Resp. quod si definiatur principium aliquod particulare potest saltem aliqua pars definitionis conuenire illi intriri sece , ut si dicamus. Principium materiale est id unde est aliquid tanquam ex subiecto. Similiter si dicamus. Privatio est id unde aliquid est
tanquam ex termino a quo, ultimae namque particulae conueniunt intrinsece , at
que ita quodlibet principium habet ali-
87쪽
64 Disputatio I I. Dubium VlI.
quid intrinsece per quod est tale in suo
genere; hoc autem non ponitur in definitione communi, quia in isto non possunt conuenire ens reale, & non ens .
eommuni , ut est quid commune tam ad verum ens, quam ad ens fictum, aut nonens nam etiam interentia ficta possiimus intelligere aliquid ut principium , & aliquid ut principiatum possit definiri unica definitione ὸ Resp. negatiue , ita ut illa definitio sit vere una , posset tamen definiri definitione quae se una per aggrega tionem , ut si dicamus . Principium est id unde aliquid siue sit verum , siue fictu , aut non ens, est, siue vere, siue ficte, aut abusivE,quo pacto definitio non esset una nisi per aggregationem . Atque hςc quidem de illa communi descriptione principiorum . Ex quibus patet quid dicendusit de illa alia definitione ab Aristotele
tradita, scilicet. Principia dicuntur , qua neqxe ex alys , neque ex inaicem seni, sed ex his omnia . Hac enim definitio continet duas primas partes negativas, seu remotiuas quae possint esse communes tamenti quam non enti,cum nihil dicant positiuum commune, sicut non esse album
dicitur tam de ligno, quam de chymera. Vltima particula est positiva, & nihil co-tinet nisi extrinsecum principijs, ut consideranti patebit.Notandum tamen quod dicta definitio no conuenit singulis principijs distributive, & separatim acceptis nisi mutentur aliquae particulae, sed conuenit collective, non enim congrue diceretur in singulari Principium est id quod non fit ex alijs, neque ex inuicem , quia haee vltima particula denotat multitudinem principiorum, sed dici deberet. Principium est id quod non fit ex alio sup riori, neque cx alio comprincipio, & hoc. modo potest adaptari singulis principijs in parti-
De primo rerum naturalium principio , si licet de priuatione 173. π Icet se a sit primum rerum ι naturalium principium via persectionis , & post hanc materia, quae licet sit imperfectissima, & pura potentia, est tamen ens reale positiuum , quod non conuenit priuationi. Tamen via imperfectionis priuatio est prior cum sit no ens. Aliqua ergo de priuatione dicemus, quae ad prssens faciunt institutum. Sit ergo. g. I. An prisatio sit principium reale seu ens
i7 . NT On desunt qui putent priua-
l tionem esse ens realC , non tamen omnes eodem modo loquuntur , nam aliqui volunt priuationem esse idem cum potentia materiae. Pro hac sente tia citat Masium in cap. 9. I. phscfecI. . . I. Platonem, illiusque sectatores. A tinum Aeneade a. lib.q. cap. II. ct I .Alcinoum, Apoleum, & Sotum . Secunda sententia dicit priuationem esse formam positiva oppositam, v. g. priuatio caloris est frigus, &c. citatur pro hac sententii Magnus Albertus a Iauello P .metu. y II r IO. metaph. q. II. citatur Thomas Anglicus a Ioan. Canonico I. V. q.4.citatur etiam Aegidius in a. HAI. 36. q. I. an. 3. is q. Tertia sententia est quod priuatio sit relatio distinctionis inter mat riam , & sermam , quae omnes sententiae
in hoc conuentut quod priuatio sit quid
verae sententiae peripateticae, sciendui est , quod priuatio in suo conceptu dicitduo , unum in recto, & hoc est carenti seu absentia, seu non esse alicuius formae. Aliud in obliquo, & hoc est subiectum aptum habere talem sermam, quae duo deducuntur ex illa communi definitione. Privatis eis carentia forma in subiecto apto. Dicitur in sentiecto apto, ad distinctionem
88쪽
In primum lib. Arist de physico auditu,&c. 6 s
negationis,quae est carentia formae in subi cis non apto, ut est priuatio , seu carentia visus in lapide . Sussicit autem quod ea aptitudo sit secundum genus, licet non sit secundum speciem, ut patet de talpa is quae dicitur priuata visu, quia licet visus sibi repugnet secundum gradu specificu ; non tamen sibi repugnat secundum gradum animalis. His positis sit.
cimatur secundum id quod dicit in obliqtio , fine dubio est os reale; si aute accipiatur se candum id quod dicis in recto, nullo modo sens reale . De prima parte conclusionis nulla est dissicultas, cum enim sublinum quod connotat priuatio sit reale, priuatici ratione illius dicetur realis . Quod autepriuatio secundum id quod importat in recto non sit ens male, sed tantum realis formae absentia , docet Arist. hic rex. 7s. r 79. vocans priuationem non est, & s. metaph. tex. 27. explicat priuationem per hoc quod est subiectum non habere sommam,& cap.de oppositis dieit oppositionem priuatiuam non differre a contradictoria, nisi quod priuatiua est circa aliquod Q-biectum non contradictoria. I 77. Secunda conclusio. Privario di-
Pinguitur realiter a materia, tes eius poten-ria, non taηquam res a re, sed Mnquam ens, er non ens,priuatio namque cum bis absentia
forma, est non ens. Est communis sententia peripateticorum . Ratio clara est, nam neque materia, neque eius potentia corrumpuntur in mutatione substantiali , sed remanent, cum materia , & eiuS ρο-
tentia sint ingenerabiles, & incorruptibiles, sed priuatio corrumpitur, & desinit esse adueniente Hrma sibi contraria; ergo , &c. Sic Arist. tex. 6o. Confirmatur ex tex. 8 I. quia materia, eiusque potentia appetit λrmam, non priuatio , cum serina sit sibi contraria, & destructiua , nihil autem appetit sui destructiuuin . Tum quia implicat priuationem , & λrmam esse simul in eodem subiecto; ergo,&c.
I 78. Tertia concl. Privario non es
forma positiva opposita , neque aliud positivi; τι relatio, aut quicquam aliud. Quod non sit Arma positiva opposita probatur,nam H. Gabr. P0sica . . oppositio contraria distinguitur ab oppositione priuatiua , sed calor, & frigus opponuntur contrarie; ergo non priuati-ue , & consequenter frigus non est priuatio caloris . Quod autem priuatio non , sit relatio,nec quicquam aliud positiuum probatur, quoniam eo ipso quod intelligimus aliquod subie, tum potens recipere aliquam formam , & non habens illa, non intelligendo quicquam positiuum, per se in recto, sed solam λrmae absentiam, intelligimus illud priuatum, ut patet ex definitione priuationis; ergo priuatio λrmaliter non est aliquid positiuum, sed potius negatio, seu absentia positivi.
179. Quarta concl. Priautio licet non sit ens reale, non ect tamen ens rationis, sed vera carentia realis, quae Uere datura parte rei, nemine cogitante. Haec concl. est co-tra quosdam volentes priuationem ego ens rationis . Est tamen nostra conclusio communis, & constat ex dictis in I. a. agentes de peccato, quod vel consistit in privativo, vel saltem infert priuationem. Ratio coelusionis est, quia oppositio priuatiua datur a parte rei itemine cogitante, ergo & termini illius, scilicet formata eiusque priuatio . Tuin quia termini realis mutationis dantur nemine cogitante, sed priuatio est terminus a quo realis mutationis , ergo datur nemine cogitanti. Tum demum quia etiamsi nemo cogitet, quod noctu non est lux ,reipsa non est Iuxin aere ; ergo est realis illius absentiata , seu priuatio; idem enim est non esse luce, & esct illius priuationem. Soluuntur argum. in contrarium.
I 8o. Primum argum . nam id quod sensu percipitur debet esse ens reale p sitiuumsed priuationes percipiuntur sensu ex Arist. a. de anima tex. I 38. ubi dicit quod tenebrae visu percipiantur;ergo priuationes sunt ens positiuu. Resp. negando minorem,tenebrae nam; non percipi ut a visu per actum ad ipsis tenebras terminatum,sic enim essent aliquid positiuu; sed dieitur sensus iudicare de tenebris, quatenus non percipit lucem quando non est. I 8 I. Secundu argum. nam ex Arist. hic tex.6. 9 66. priuatio est idem ture
89쪽
materia ; sed materia est ens reale positiuum ; crgo etiam priuatio . Resp. quod priuatio dicitur unum cum materia non quia cum ea identificetur; sed quia est unum subiecto. Dupliciter autem aliqua diei possunt unum subiecto, vel quia utrumque est in eodem subiecto , sicut quantitas,& frigus sunt in eadem manu, υ. g. vel quia unum est in alio tanquam,
in subiecto, quo modo substantia ligni,&eius quantitas dicuntur esse unum subiecto , & in hoc secundo sensu intelligitur Arist. cum dixit, quod materia,& priuatio sunt unum subiecto; alii dicunt quod
Arist. dixit materiam, & priuationem, esse unum subiecto quatenus sunt unum per aggregationem , subiectum enim ,&eius accidens dicuntur unum per accidens, & per quandam aggregationem .
I 8a. Tertium argum . quoniam ut docet Arist. a. plas. priuatio est quodam o- do forma, & natura; ergo & aliquid posituum . Resp. Ielictis variis interpretationibus illius loci, quod Aristoteles v cauit priuationem formam, & naturam, non quia reipsa sit forma, & natura, sed quia est determinate coniuncta cum forma , & natura; priuatio namque formae generaniue de qua ibi loquitur Arist. semper est coniuncta cum aliqua forma subiastantiali quae est natura quaedam de quo
infra. I 83. Quartum argum . nam Arist. oeloco vocat priuationem maleficam; ergo debet esse ens positiuum, ut possit causare maleficium. Resp. quod Arist. vocat priuationem maleficam, non quia ericiat
aliquod malum, sed quia sormaliter est
malum, sicut enim est maximum naturae boaum esse , ita est maximum maham noesse, ob quam rationem dicit idem Aristoteles, quod Plato spreuit priuationem,& noluit inter principia collocare , quia in mala, & malefica. Aduerte tam ita, quod licet priuatio non sit ens postiuum amen quia re vera est a parte rei, modo dicto, ideo ab aliquibus non incongrue voeatur ens positiuum abusive.
S. 2. 2Momodo priuationes inaltipli.
18 . Atio prs sentis difficultatis d
I sumitur ex eo, quod cum-. materia v. g. huius ligni sit capax infinitarum formarum successive introducem darum per totam aetemitatem', si mundus
in aeternum duraret, erunt nunc in ea .
priuationes omnium illarum formarum , ac proinde infinitae ; licet enim formae nonisi successive sint introducendae, priuationes tamen sunt simul. Omnes conueniunt, quod dictae priuationes secundum id quod dicunt in recto non multiplica tur cum subiectum sit virum . Sunt etiam Vnu numero per aggregationem, ut sunt unum subiecto ut diximus n. I 8 I. Itenus conueniunt omnes, quod priuationes in ratione terminorum , quibus priuant sint infinitae, quatenus sunt infinitae formae possibiles successive. Difficultas est alia praecise secundu id quod dicunt in recto, quod est no esse formae, sint una, aut plu res eo modo quo in materia esse possunt. I 83. Pro quo notandum cst I. quod materia; quae cit subiectum priuationum, potest dupliciter considerari in ordine ad formas . Primo quod nec est rma, nec ex λrma, aut illius parte componitur, &hoc modo non esse formae in materia non est priuatio, sed negatio , quia mat rii neque est serma,neque potest esse forma,& de hac negatione non loquimur, haec enim semper manet in materia, & est una
numero in una materia . Secundo materia considerari potest quatenus non habet formas quas est apta recipere, & hoc noesse forme est priuatio,vel proxima quad materia est proxime disposita ad larinam, vel remota, quando non est proxime dasi posita, quae remotio potest esse maior, vel
minor, ut patet. I 86. Notandum a. quod formae co-
siderari possunt in genere , in specie , &in indiuiduo. Certu videtur quod in materia non datur pura priuatio formae it genere, & in specie , sed prout consideratur, & attenditur in indiuiduo. Ratio est,
90쪽
quia sicut de facto nunquam ponitur so
mafini materia,ut est in genere,vel specie, is in indiuiduo, ita non ponetur priua-
fici nisi in indiuiduo,seu nisi prout est priuatio sermae in indiuiduo primo, & per se. Dixi primo, & per se, quia eo ipso,
quod Erma est in materia in indiuiduo, est etiam secundario in specie, & in genere . Tum quia alias non possent poni successive in eadem materia plures lammae selo numero distinctae, si ponerentur
tum secundum rationem specificam is, aut genericam.
187. Notandum 3. quod priuatio
proxima, & remota eiusdem forma non
distinguuntur secundum id quod dicunt in recto, sed dumtaxat secundum id quod
dicunt in obliquo. V.g. materia huius ligni quatenus est apta nata recipere --mam equi, habet illius priuationem, sed
remotam cum adhuc no intelligatur, nec
sit disposita ad iarmam equi, ut autem sit proxime disposita ad recipiendam forma equi, debet a forma ligni transire ad sormam herbae , & sic disposita intelligitur habere priuatione proxima forinae equi. De his ergo priuationibus remota, &proxima eiusdem formae dico quod di iaserunt , & secundum id quod dicunt i recto, seu prout dicunt non esse formae , & secundum id quod dicunt in obliquo , scilicet secundum rationem subiecti magis, & minus apti; magis, & minus disipositi, ut ex se liquet. 188. His positis . Prima sententia est
quod priuationes in unica materia multiplicantur numero ad multiplicationem formarum numero distinctarum, quibus
priuant, & cum istae sint infinitae, sequitur
quod in quacumque materia una numerodentur actu infinitae priuationes numero
distinctae . Hanc sententiam tueri debent omnes illi, qui putant quod di eadem materia, seu in eodem subiecto poni pose sunt plures formae , seu plura accidenti selo numero distincta. Aliqui etiam ex illis, qui putant, quod in eadem materia non potum esse plures numero formae simul, sed tantum suecessiuri admittunt simultatem priuationum, quatenus simul D. Gabr. Phrsica .ras priuationum n m desivinitur es sti in late formarum , eum hae simul esse nolo possint, sed ex sint iii tare temporis in quo
sunt omnes earum sormarum priuationes ad quas siue proxime, siue remore materia est disposita . Secunda sententia est, quod in unica materia tantum detur unica priuatio,illius scilicet formae ad quam est proxime disposita; unde dicunt quod quandiu materia ligni manet sub formae, ligni, & sic non est proxime disposta ad
formam equi, non intelligitur in ea priuatio Ermae equi. I 89. Nostra sententia sequentibus
concl. explicatur. Prima cones. In materia dantur priuationes omnium illarus mina 'tras apta nata ect recipere, seu omniuillarsis ursi ad quas habet Urtuas qua- dii sigillatione seu quae sunt in sua collectione; quaelibet enim materiae ponio a principio suae creationis habuit sua coliectione formaraasAuctore naturae,ad quas fuit viriste,ctremote sigillata, viso loco dicetur. Proba tur conci. quia negari non potest quod in
materia non dentur omnium illarum formarum priuationes, quas apta est recipere , priuatio namque definitur quod sit carentia forma insubiecto vio, nec dicitur quod sit aptum proxime, vel remote, sed materia huius ligni est apta recipere formam equi etiain , antequam sit disposita ad formam equi, ergo etiam tunc habet priuationem inmae equi, & idem argu-
meta fieri potest de quibustum; mis.
I9o. Secunda concl. Privationes fom
marum numero ratum distinctarum non di-
Pinxuutur solum numero, sed vel sunt inica tantum numero priuatis etplures oecie. Pro quo nota, quod eodem modo proportionaliter loqui debemus de distinctione mamerica, & specifica priuationu, ac de distinistione numerica,& specifica sermarum, quod sicut distinctio numerica formarum desumitura subiecto , &speeifica a ditarentia diuidente, & con trahente genus, ita distinctio numerica priuationum desumi debet a iubiecto; seseliret a materia, & specifica a diflarentia
qua priuat. Hoc posito probatur con clusio , nam labieetrum numero unum lio