장음표시 사용
91쪽
potest tribuere simul nisi unicam unitate;
ergo in eadem numero materia non P
test esse simul nisi unica numero priuatim ac proinde una,& eadem priuatio numero , secundum id quod 3ffert in recto solum poterit esse in materia , licet illa priuatio habeat aliquam diuerstatem nati ne maioris, aut minoris dispositionis . Hinc colligitur quod respectu unius speciei, vel datur in materia respectu omniuformarum possibilium iu b eadem specie vria. tatum priuatio numero distincta, vel plures specie ; item dantur tot priuationes specie distinctae, quot sunt possibiles species, quae in ea recipi possunt, quod si
essent infinitae, darentur in materia actu infinitae priuationes specie,& numero distinctae, no quidem cathegorematice, sed syncategorematice . Soluuntur argum. in
I9I. Primum argum . nam priuatio ad Brmas possibiles non potest esse una numero secundum id quod in recto importat in una, eademque materia r ergo plures; non finitar,ergo infinitae.Prima co-ueq constat. Minor subsumpta etia costat,na si semel possunt esse plures , tot erunt quot sunt possibiles forme,lis autem sunt infinitae, ut patet. Antecedens probatur, nam in materia huius ligni est priuatio ignis, & omnium igniu possibilium, quorum illa materia est capax: item est priuatio equi, & omnium equorum, &c. sed istae priuationes non possunt esse tantum
una, cum forma non sit tantum una,ergo erunt plureS . I92. Confirmatur I. nam priuatio
suam habet limitatione a forma, seu per ordinem ad formam opposita , sicuti h bet esse, de cognoscibilitatem in ordini ad illam , ergo quoties formae sunt re liter diuersae etiam priuationes erunt talas , patet autem formas, quibus priuant priuationes, quae sunt in ligno esse realiter diuersas. Confirmatur a. nam quando aduenit serma ignis in ligno, vel aliqua priuatio desinit, vel nulla, si primum
ergo sunt plures: si secundum ergo rem net priuatio cum serma, quod est falsum. I93. Resp. hoc argumentum cum
suis confirmationibus tatim probaro, quod in materia in g. ligni dentur plures
priuationes tum numero, tum specie di- itineri , non tamen solo numero, in ptu res numero priuationes plurium ignium solo numero distinctorum. Unde in forma ad argumentum conceditur antecedens . Ad illius piubationem dico,quod una, eademque priuatio numero, priuat omnibus ignibus numero distinctis, non tamen omnibus speciebus. Vel dicas, quod in materia ligni dentur tot priuationes quot sunt ignes, ita tamen ut non distinguantur solo numero, sed etia specie, quatenus ita est priuatio huius ignis, ut non sit alterius. Exemplo speciei P tri, & Pauli in oculo, phantasia, aut etiaintelleetu, quae no distinguuntur solo numero, sed etiam specie , quatenus repre sentant illa indiuidua vi talia, ut sint ita huius ut non sint alterius ; sic illae privintiones ita sunt talium formarum,Vt non a sint aliarum, & sic a suis formis hoc modo determinantur. Et hoc probat T. c firmatio . Ad a. dico, quod si priuati nes diuersorum igniu distinguuntur specie perit sita forma adueniente Si autem sit una tantum numero, non petit adaequate , & secundum quod correspondet omnibus, sed tantum inada quate,& prout correspondet huic formae,quae aduenit& prout dicit quandam diuersitatem ratione maioris, aut minoris dispositionis. I94. Secundum argum. nam esse priuationem in materia est non esse so mam oppositam ; ergo esse plures priuationes est non esse plures formas; sed vere in hac materia ligni non sunt plures formae, seu non sunt infinitar formae, quae per totam artemitatem esse possent; ergo vere in hae materia sunt itifinitar prinationes. Resp. concedendo totum , non
tamen ex hoc sequitur quod dentur plures priuationes selo numero distincta ,sed etiam specie, ut ex dictis constat.
Is . Tertium argum . nam valet hoc argumentum. In hac materia non sunt
priuationes omnium se arii ignis posisibilium; ergo in hae materia sunt omnes formae ignis possibiles , ergo etiam v et haec
92쪽
In primum lib. Arist. de physico auditu,&c. 69
haec opposita consequentia. In hac materia nulla est forma ignis possibilis;ergo
sunt omnes priuationes illarum, ac proinde in quacumque materia existente a parte rei erunt infinitae priuationes. Resp. concedendo rotum, dummodo non inferatur quod sint plures priuationes solo numero distinctae. Bene autem specie, &nume Nullo tamen modo admitti debent i minitae priuationes, imo neque una infinita extensue, seu quoad extensione quasi substantiam, haec enim requireret subiectum infinite extensum, quod dari non potest; neque dari potest una priuatio infinite intense, cum non detur forma infinitae intensonis, & persectionis.
mg. ligni priuatio priuationis Afirmant aliqui dicentes, quod non esse priuationis, sit priuatio . Communis sententia
negat, quod scilicet a parte rei non detur priuatio priuationis,quia id quod priuationi opponitur non est priuatio, sed forma positiva. Tum quia si una priuatio fundaret aliam, & hare alia fundaret alia,& sie in infinitum, quod est falsum, & reprobauimus in materia relationis in L
3.3. 2Momodo riuatio β principiam rerum
se principium rerum naturalisi modo quaerimns modum huius principii, an scilicet sit principium per se, an tantuper accidens . Prima sententia est, quod priuatio sit absolnte principium per accidens, sic tenebant illi antiqui qui apud
Arist. hic rex. 8o. dicebant priuationem esse maleficam, & destructivam rerum
materialium, non principium,nis quat nus silo maleficio res destruebat, ex qua destructione per accidens sequebatur generatio. Ex modernis aliqui dicunt,quod priuatio est principium per accidens respectu rei in tacto esse, est tamen princia
pium per se rei in fieri. Potius dici deberet quod priuatio est principium rei insecto esse per aliud,idest per mutationem cuius est prineipium per se a quo, seu tanquam terminus ..... IV 8. Nostra sententia sequenti con-iclus explicatur . Privatio eis principium
per se rerum infleri , quatenπs eis terminus, . a quo matutionis,seugeneratums.Sic aper .
te colligitur ex Arist. rex. ο r. er q. ubii expresse docet, quod quodlibet non fit ex quolibet, nisi secundum accidens,non enim album fit ex quocumque non albonie forte per accidens, sed ex non albo determinato. Docet etiam Arist. quod principia sunt contraria,sunt autem contraria per st, ut priuatio, de forma. I99. Pro solutione autem aliquorulocorum Aristotelis, quae in contrarium
obijci possunt, notanda est illa particulae quae aliquando significat habitudinem
termini a quo, ut in hac propositione ens t ex non ente, & aliquando significat habitudinem subiecti praeexistenti, & prae- requisiti, ut ex eo fiat aliquid , quod ex ipso Ioquendi modo colligendum est, &ipsius Aristotelis intentione , Ut cum dicimus lignam sit ex non ligno, ly enim particula ex potest significare terminum , a quo, & tunc propositio est necessarii , ,
per se,& secundum quod ipsum in eo genere, &in hoc sensu Arist. vult priuationem esse principium per se. Quod si illa
particula significet, seu accipiatur ut significat subiectum preexistens, quatenus subiectum ex quo fit lignum, est non lignum , tunc illa propositio signum fit ex non ligno est per accidens, subiectum enim p existens ex quo fit lignum est sola materia, cui accidit priuatio formae Iigni& per quam priuationem illa materia diiacitur non lignum, atque ita pςr accidens lignum fit ex non ligno. Illud autem , per se est subiectum in quavis mutatione, quod in illa remanet,subiectum enim de-hnitur id ex quo inexistente fit aliquid, at quia priuatio non manet, ideo non est
subiectum, sed iubiecto accidit. Et ilia e sensu aliquado Aristoteles dicit priuationem esse principium per accidens.
Soluuntur argum. in contrarium. 2oo. Primum argum. nam si priuatio essetper se principium, vel principia
93쪽
ret quando est, vel quando non est; neu-rrum dici potest; ergo non est principium per se. Minor probatur , nam non principiat quando est, quia quando est , ne
que est mutatio, neque forma , cum priuatio pereat adueniente mutatione, ac
proinde non principiat quando est. Ne ue principiat quando non est, quia qua-o non est, non potest esse principium
per se; ergo solii m erit principium per aliud . Resp. quod priuatio principiat
quando non est, dummodo immediate antea fuerit, quia principiat ut terminus
a quo , & recedendo, & iste est modus propius principiandi priuationis. Quo-eirca licet id quod non est no possit prin-eipiare ut sublestiun, aut ut terminus ad
quem, potest tamen id quod non est principiare ut terminus a quo per se in hoc
ao I. Secundum argum. Si Deus ilia hoc instanti crearet aliquam aeris parte in hoc loco, in eodem instanti suae creationis illuminaretur a Sole abIam quouis impedimento, & tamen tunc temporis non praefuisset priuatio Iuminis;ergo priuatio non est principiu per se omnis mutationis, si enim esset principium per se ,
ad omnem mutatione requireretur. Resp.
quod mutatio potest sumi dupliciter.Primis Iate prout significat quamcumquid productionem, vel operationem de nouo sue haec habeat subiectum praeexistens , sue non ; & ad hanc mutationem in hoc sensu lato non requiritur priuatio tanquaterminus a quo,sea sussicit quod non fuerit id quod producitur. Secundo stricte,& secundum propriam significationei , , prout scilicet significat transitum subiecti ab aliquo in aliquid, hoe enim significat proprie mutari, & huiusmodi sunt
omnes naturales mutationes , & de his
loquitur Aristoteles, cum tria illa principia ponit. Illo ergo in casu creationis aeris, & illuminationis illius non contingeret mutatio proprie hoc secundo modo de primo autem non loquimur .
De 2. rerum naturalium principio, sciliceι materia prima.
v I Ateria in lata quada signi G
1 I eatione alia est a siquid fit, quomodo lignum est na ria ex
qua fit scamnum. Alia est materia in qua, qua ratione lapis est materia in qua BG
matur statua,& alia est circa qaam potentiae , actus, & habitus versantur. In mianus lata significatione materia est triplex, scilicet alterationis tantum Icompositionis tantum , & alterationis , & compositionis simul . Materia alterationis ta tum est illa quae alteratur, Cum tam Ira non componat, quia corrumpitur ant. quam ex illa fiat aliquid, ut alimentum quod alteratur,& corrumpitur antequam in aliti substantiam conuertatur. Mat ria copositionis tantum est illa, quae rem
componit absque co quod alteretur,ut lignum ex quo componitur scamnum; syllabar ex quibus dictiones componuntur Ilapides ex quibus coponitur domus, &C. Materia alterationis, & compositionis simuII est illa quae & alteratur, & componit . Et haec est duplex, alia est prima,&alia secunda . Materia prima est illa ex qua res primo fiunt,de qua hoc loco ag mus . Materia secunda est subiectum seeundarium in quo secundario res recipiu-tur, & est totum compositum .ao 3. Materia prima appellatur etiasubiectum quatenus recipit formas su stantiales; unde non est verum quod dicit Pererius hoc loco , quod materia dicatur materia respectu formarum sabstantiali ii,& dicatur subiectum respectu accidentiu,
cum accidentia non recipiantur immediate in materia, ut suo loco dicemus . Appellatur etiam elementum quatenus est pars intrinseco componens res natu rates . Adverte quod cum dicimus materiam primam esse alterationis, & com
positionis simul, non est sensus quod ipsa
alteratio immediate recipiatur in mare
94쪽
In primum lib. Arist. de physico auditu,&c. i
ri a prima, sed mediate tantum,ut suo I eo dicetur. 2o4. Materia prima apud veteres varia habet nomina , nam ab Hesiodo, Ompheo , & Anaxagora vocatur Chaos , COquod rerum omnium formas, confusa quadam ratione complectauir. Ab alijs vocatur S tua , quia sicut ex stivae arboribus plura conliciuntur, ita ex materiata, aut quia sicut 0lua plura confusa continet ita materia. Arabes.& Hebrari eam vocarunt nomine graeco mis,quod signifieat rem rudem, impolitam ,& vacuam omni forma. Vocata etiam fuit nMurgo quod sit principium passivum generationis . Hinc etiam matrix vocata est, qu niam sicut matrix p em,sic materia formam in se suscipit, & fouet; ob quam
rationem locus, seus ceptaculum forma si nuncupatur. Vocatur tarpis eo quod omni pulchritudine, & decore careat , cum careat forma, quae est venustatis fons, &radix . Dicitur malesica , quia interitum molitur formae quam habet, ut aliam meipiat eo modo quo mulier machinatur mortem sui viri, ut cum alio copuletur. Dicitur praeterea per se ignota, quia non nisi per formam cognoscitur. Ob eanderationem vocatur tenebrae, quia se nulla exornatur luce. Dicitur prope nihil
quia est tota potenti sis, & a Deo interres creatas maxime distans . Demum vocatur fundamentum nam rae, quia Omni
agenti supponitur, & quasi omni structurae naturali substemitur. Cceterum quae de materia prima sciri debent habeantur
sequentes SS. ponuntur. S. I. An deor materia prima.
aos. o Rima sententia negat dari m
L teriam primam.Sic tenuerunt D. Iustinus Martyr in confutatione dogmatum Artatotelis. Lactatius Firmianus lib. a.disinarum innit. Theodoretus in lib. de oorigine decret. Hain. & ali . Hanc sententiam defundebat Pater Glauaronus Societ.Iesu Mediolani in Collegio Braidensi circa annum Ioa 6. dum ibi studerem, di volebat quod officium materiae exerceret quantitas molis . Eandem sententiam tenuerunt paucis ab hinc annis quidam doctores Galli, qui ob hoc a Pacla mento Parisiensi proscripti fuerunt,ut notat Camerarius p. a. q. I. ipse autem Camerarius aliam non agnoscit materiam
quam quatuor elementa, ac proinde &ipse proscribi deberet, cum neget mat riam in sensu communi Philosophorum,& Theologorum, ut aduertit Pontius disp. 3 ao6. Nostra sententia sequenti conclus explicatur. Datur maIeria prima. Haec concl. est communissima, & receptissima inter omnes Philosophos, & Theologos. Eam docuerunt antiqui Philosophi,ut testatur Masius hic, qui licet in multis discordarent, in hoc tamen conueniebant ut daretur materia ex qna res cunctae naturales conflarentur, ut Parmenides, Melissus, Thales, Anaxagoras, Anaximander, Democritus,&c. alij, ut colligitur ex Arist. hoc loco , dr ex I. metaph. ex Pluta cho lib. I. de placitis cap. 3. & alijs, licet discordarent in nomine, nam alii vocabant materiam , aerem, alij ignem, alij terram , &c. Pro hac sententia citat Masus Hippocratem, Gallenum, Platonem, Plotinum , Ciceronem, Porphyrium xostellum, Plutarchum. & ex Sanctis Patribus Basilium, Ambrosium, Augustinu, Chrysostomum, Bedam, Strabonem sAthanasium, D.Thomam, Magistrum s&c. omnes materiam admittentes. ao 7. Probatur I. ratione qua utuntur N. msut. disp. 3. n. a. nam in qu
Iibet mutatione necessario debet dari subiectum quod transeat de priuatione ad formam, seu quod maneat sub utroquo termino, ergo etiam dari debet in mutatione substantiali; sed primum subiectum in mutatione substantiali est materia prima; ergo datur materia prima. Per materiam namque primam nil aliud intelligimus nisi primum subiectum mutationis substantialis .ao8. Haec ratio displicet Pontio Ioco citam, eo quod supponat illud quod esset probandum, nimirum dari mutationem substantialem; licet enim ab omnibus Diqitigod by Corali
95쪽
bus supponi debeat produci substantiam,
tamen qui negaret materiam primam, smerito etiam negaret , substantias produci per mutationem . Sed contra, nam,
ratio Complut. est Aristotelis, ergo Pontio displicet ratio Aristotelis , & Compitat. supponunt, quod ut euidens supponit Arist. Teneat Pontius verba Arist.bicio. 8a. ubi sic loquitur. Si enim fati scilicet aliquid per generationem , subyci
aliquid oportet primum , ex quo inexi Ientestat, ubi supponit dari generationem substantialem per quam aliquid fiat, & illi
debet subesse materia tanquam primum a subiectum , alias si materia non esset primum subiectum deberet posse generari, quod implicat, quia tunc esset antequam generaretur, unde sebdit. βuare erit an sequam fiat, quod est absit ritum . Ex qua doctrina infert materiae definitionem dicens . Dico enim materiam primum subie-eyum Uniuscuisique, scilicet mutationis, quo sit aliquid, cum insis, non secundum ac cidens, de qua definitione dicemus S. seq.2O9. Probatur 2 nam non datur virtute agentis naturalis creatio, seu nullum agens uaturale creare potest , seu producere rem ex nihilo, seu ex nullo praesupposito subieeto, boc enim est solius Dei proprium; sed hoς subiectum quod praesupponitur nil est aliud quam materia
prima, ergo datur materia prima. Minor probatur, nam subiectum quod praesupponere debet agens naturale ad productionem rei non potest esse accidens v. g. quantitas, ut dicebat P.Glauaronus,quia ex accidenti non potest fieri res naturalis substantialis, v. g. Neque potest ego forma,quia forma non est subiectum fommae, cum sit actus,aetus autem informat, seu actuat, non informatur, seu actitatur; neque potest esse compositum , quia co- positum est solum subiectum accidentiu , non formarum substantialium, alias non esset ens per se, sed per accidens,& quoddam aggregatum; ergo debet esse materia prima. a I o. occurret aliquis, quod ad hoc ut agens naturale agat, & aliquid de nouo producat absque eo quod detur materia prima, non est necesse quod creet,seu agar in nihilum, sed sufficit quod destniat unam substantiam, & ex ea aliam producat absque eo quod aliquid maneat sub
utroque termino, ut patet in Sacramento
Eucharistiae, ubi tota substantia panis, &vini coniicrtitur in substantiam corporis,& sanguinis Christi D. Nec valet dicere, quod actio transubstantiativa substantiae
panis , & vini in corpus , & sanSninem is Christi D. est miraculosa , ac propterea non potcst fieri virtute agentis naturalis; nam contra est quia licet sit miraculum,uod virtute verborum consecrationis at transubstantiatio totius substatiae panis, & vini in totam substantiam Corporis , & Sanguinis Christi D. non tamen serit miraculum i quod virtute agentis naturalis paulati in una totalis substantia disponatur ut desinat elle , & alia illi minitis producatur. Tum quia ex speciebus consecratis fit naturaliter generatio vermium; ignis, cum species comburuntur ; aceti cum species vini corrumpuntur ; ergo potest etiam hoc contingere in omni alia productione, ut scilicet aliquid de nouo producatur absque materia prima praeexistcnte, Ut contingit cum ex speciebus consecratis fiunt dictae gene
III. Resp. nullo modo posse agens naturale facere illam substantiam trans-inutationem sine miraculo , cum agens naturale debeat habere suae actionis subiectum, quod non contingeret in eo Casu, nam vel actio reciperetur in substantia quae desinit esse, & haec cum tota de sinat, desinet etiam tota actio, eiusque virtus , ac proinde naturaliter non ponetur alia substantia in virtute illiussin substantia producta recipi non potest, cum non sit quando agens incipit operari. Vnde sine miraculo nulla dari potest tran- substantiatio; nec illae generationes sunt naturales, tum quia pri supponunt miraculum conuersionis ἔ tum quia tunc vel Deus conuertit quantitatem io materia prima in qua ponitur se a v.g. vermis; vel noua materiae portio creatur de qua
ago in meo tracti de Eucharistia.
96쪽
In primum lib Arist. de physico auditu,&c. I
a II. Probatur 3. multa fiunt in rem
natura, quae sunt composita in materiata,& forma , & tamen non fiunt secundum, utramque partem, ergo secundum unam
non fiunt, es praeexistunt, haec est materia; ergo praeexistunt secundum materia, ac subinde datur materia. Maior constat perientia, nam in morte viventium , &animalium perit forma, & manet mat hia,ergo euidens signum est constare materia, & forma, quae tribuit eidem materiae vitam, quam ex se non habet, alias per mortem, & formae desitionem non amitteret vitam. Minor etiam constat, nam si res fierent secundum utramqui partem etiam desinerent secundum utraque partem, & tamen videmus, quod in morte desinunt solum secundum eam partzm, quae vitam confert, ut patet, &haec est forma, ac proinde desinunt, &fiunt res secundit formam, & permanent
secundum materiam. arq. Probatur q. ex quotidiano experimento alimenti, nam euidens est hominem , & quodlibet vivens nutriri malimento, ergo aliquid alimenti debet in
homine manere, non manet forma; ergo materia. Antecedens est notum experietia quotidiana . Conseq. constat, si enim nihil alimenti maneret,non posset animal
nutriri, & augeri . Quod autem non m neat forma, notum est; nam si forma maneret,deberet sub ea forma alimenti m nere , ut sub forma panis, patet autem quod alimentum non maneat sub forma alimenti, cum haec corrumpatur , ergo, &c: 2IS . Probatur s. quoniam videmus dari in rebus naturalibus mutuam transimulationem, nam ex aere generatur ignis ex igne generatur aer; vel ergo quando ex aere generatur ignis, vel perit totus
acri vel aliquid aeris manet in igne genito ; si dicatur quod totus aer perit, kquitur quod an nihil e tur, & quod ignis
genitus creeturicreatio autem est ex nullo praesupposito subiecto, & anni hilatio
est desitio in nullum subiectum, utrum que autem implicat viribus natu . SOl-uuhtur argum: in contrarium.
t Fri Gabri Phasica . 216. Prii mini'argum. Si daretur materia deberet esse affecta quantitate, qualitate , M. sed materia non est huiusmodi, dicente Arist. 7. metus. quod mat ria neque est quid, neque quantum, ne que quale, &c. ergo non datur. Resp. quod materia secundum stam essentiam nulla habet accidentia , tamen ut existita parte rei ea habet,non tamen subiectantur immediate in ea, sed tantum mediate, ut suo loco dicetur. ar7. Secundum argum. Si dareturre ipse materia a parte rei, deberet ess
alicubi, & deberet posse apprehendi ab intellectu, vel a sensu ; sed materia prima non est alicubi cum non sit corpus, nec apprehendi potest ab intellectu cum
sit pura potentia, & nihil intelligitur nisi
sit actus, aut habeat modum actus ἱ n
que apprehendi potest a sensu, cum non
tit quanta, nec colorata, &c. ergo non
datur. Resp. quod materia prima ut esta parte rei est in loco circumscriptiis ratione quantitatis , secundum se tamen est solli m in loco negati uE, quatenus se cundum se nullum sibi determinat locum de quo suo loco. Apprehenditur etiam sensu ratione quantitatis, & per acciadens, seu per aliud;& ab intellectu ratio ne formae, qua ratione quidam vocant formam vultum materiae, vel quia in foma cognoscitur materia, vel per habitu-nem ad illam. 2I8. Sed quaeres I. an Deus ab ipse mundi exordio molitus fuerit res ex materia λ Resp. alfirmatii se non quidem tanquam ex aliquo praeexistente, alias Deus non creasset res , sed tantum produxisset, sed tanquam ex aliquo inexistente, seu tanquam ex parte materiali, & intrinseca& sic materia fuit cum rebus ipsis concreata. Dices Sap. I I. dicitur. Non enim immissibile erat omnipotens manus mas qua creauit orbem urrarum ex materia intila ,
ere. Vbi videtur quod materia non fuerit creata, aut concreata, sed quod ex ea omnia creata sint. Resp. aliquos vello quod Deus prius creauit materiam aut solam, aut cum aliqua forma rudi, & d inde ex ista omnia produxerit. Coele-Κ rum
97쪽
14 Disputatio i V Dubium VIII.
rvm eertum est, quod materia fuerit cum rebus concreata, , & in illo loco dicitur inuisa, quatenus secundum se est sine forma ; sine pulchritudine, &c. undeta ly ex non dicit praeexistentiam realem ssed prioritatem quandam naturae, quate nus Deus intelligitur prius creare subi
ctum quam formam. 2I9. Quaeres a .quando materia prima fuit a Deo creata Prima de hac re sententia cst , quod materia prima non , fuit a Deo creata in tempore, sed fuit ab artemo. Sic tenuit Plato teste Plutarcho M. I. de placitis cap. I. Socrates,&alijsic enim dicit. Socrates, Sophromsis Athenienses , Plvioque, Ar Ionia item Athenienses principia tria poserunt, Deum, Materiam, Ideam. Unde ut testatur D. Athanasius lib. de Verbii incarnat. Plato constituebat materiam artemam,& improducta. Quam opinionem secutus est Cicero de nas. De ram . Plane sententiam , seu potius errorem secuti suis quidam haeretici, ut Seleuciani , Herminiani, & alii quos resere
S P. Aug. lib. de haeres cap. I 9.aao. Veritas catholica sequenti concius explicatur. Materia primafuit a Deo
ore a Gen. I. cum dicitu .is Vincipio ere
isti Deus carium, o terram. b quibus verbis comprehenditur materia prima, ut ibi vadunt expositores, & colligitur ex aliis Sacrae Scripturi locis, ut psal. I dicitur.
Fui fecit calum, Or terram, mare, is omnia
qua in eis sunt, sed materia est in coelo, di in terrai ergo a Deo facta est, eum illa secit; qui enim dicit omnia, nihil excludit Et Ioann. I. habetur. Omnia ν i si
nulla res reperitur, quae a Deo per eius
verbum non fit producta. Collisitur haec
veritas ex Concit. Lateraru& resertur cap.
'miser, desumm. Trin. ct de Fide Ca holica, quatenus decernitur quod Deus in
principio utramque creaturam, corporeastilicet,& Angelic. ex nihilo condissit.
4ub natura autem eo orea materia prisma comprehenditur. g.a. βαώμ materia 'ima .aa I. Res materiae definitiones ἀ-
serri solent ex Aristotele prima habetur I. meuph. rex. 8. scilicet materia neque eis quid, neque quantum, neque quate, neque aliqωia eorum, quibus ens δε-
terminatur . Cuius definitionis sensus est
ex D. Thom. ibidem quod materia est primum subiectum, & pura potentia, deo cuius ratione est quod non sit quid, idest
actus, siue forma , ut sit receptiuum formae, neque quantum, neque quale, neque aliquid eorum ex quibus ens determinatur, ut sit horum receptiua, primumue stibicistum.
a a a. Secunda Aristotelis definitio est in hoc primo libro . Scilicet materia primas subirantia, qua ita se haset ad formas sub natales, cui aes, vel lignum ua arti ciales. Cuius definitionis sensus est,quod materia est potentia ad formas substantiales, sicut aes, vel lignum est potentia ad formas artificiales , quatenus sicut aes nullam eae se habet formam orbis , ita , materia ex se nullam habet formam su stantialem, Per hoc quod materia dic tur substantia excluditur eoru in philoso- 'phorum error, qui dicebant materiam
esse ens infinitum, ut testatur Plotinus Aeneade a aib. cap. I .Et Magnus Albertus hoc loco hunc errorem tribuit cuidam Alexandro Epicureo; quem etiam de sendebat quidam haereticus nomine David tempore Innoc.IIL. ut testatur D. Thom.
I. contra Gent. cap. I7. & alibi, cum nulla
substantia extra Deum sit infinita , ut infra lib. 8. dicemus . Item per hoc quod
dicatursusAtantia excludatur Illorum error, qvi viaeerunt materiam primam esseisens priuatiuum , seu esse priuationem actus, & sucinae . Horum sententiam re
Constat ex dictis supra, nam alias non se set primum subiectum generationis , nec possct facere unum per se cum forma.Patet ergo ere dicta definitione materiam primam esse substantiam non completam alioquin non posset facere unum per se
98쪽
In primum lib. Arist de physico auditu,&c. et s
eum serma, sed incompletam, potentialem, & contrahi bilem per formam . 223. Per hanc etiam definitionem excluditur opinio quorumdam, quae etiatribuitur Ricardo, qai existimabant materiam, & rmam non distingui, sed esse
unam, eandemque ea itatem,quae secundum diuersos respectus vocatur materia,& forma . Excluditur etiam opinio Aureoli in a. diis. a a. p. . . I.qui dicit quod materia, & forma in fieri, seu antequam vniantur distinguuntur realiter, secus in
facto esse, seu post unionem. Nam subiectum generationis distinguitur per se a termino illius siue in fieri, siue in facto esse, alias forma semel unita materiar no posset amplius ab ea separari. Tum quia
videmus materiam trausire ab una in aliam formam, ab ea separari per corruptionem, ergo materia a forma semper distinguitur . . aa . Τertia, & communior definitio, quam omnes tradunt ex Arist. hoc loco tex.82. est. Materia est primum subiectum vni cui que , ex quo Ai aliquid, cum insiter non secundum accidens. Materia dicitur primum subiectum, ut excludantur omnes aliae cauis,seu subiecta,aut materiis,quae dicuntur secundae, nam lignum est subiectum statuae, sed non primum , nec prima materia, cum in ipso ligno sit alia materia prior ex qua factum est , & sic de aliis dicitur ex quo aliquid fit , tum quia in physica causae conliderantur in ordine ad motum ; tum ut ostendatur materiam esse principium mutationis per quam aliquid fit. Dicitur cum insit, ad excludendam priuationem de qua diximus supra quod non inest, seu non remanet in re facta . Dicitur non secundum accidens hoc est non inest secundum accidens ; unditiae particular non secundum accidens coniunguntur cum ista particula cum insit, n6 cum illis ex quo uti ista sit, & sic excludu-tur omnes dispositiones, quae remanent in materia post generationem.U. g. homost ex materia quata, & ita dicitur fieri ex quanto tanquam ex subiecto , & quanta inest in homine: sed tamen quia quantitas non inest ut substantia, sed ut accidens, Fr. Gabr. P0sica. ideo excluditur per iIlas particulas,se nofecundum accidens; subiectuti namquci primum non potest esse accidens; sic exponit Alexander apud Simplicium , licet idem Simplicius putet illas particulas
cum inst, ct non fecundum accidens significare idem, & poni solum maioris claritatis gratia ad cxcludendam priuatione . Alexandri tamen expositio videtur congruentior , maxime secundum illos, qui ponunt quantitatem ingenerabilem , &incorruptibilem.
dicta definitioni has particulas. Et s comoueatur in hoc abibit ultimumcidest, quando aliquid corrumpitur, licet caetera destritantur , tamen hoc ultimu nempe m teria debet manere , seu omnia corrumpuntur , & abeunt in materiam, seu desinunt in materiam, tanquam in quid ultimum, cum materia sit incorruptibilis; &ex omnibus rebus praeteritis sola materia adhuc manet. S. I. An materia prima iras pura potentia Ut neque actum ph cum , neque metaphsicum habeat.
et 26. R Liqui hanc difficultatem ita
Lx proponunt, an materia habeat aetum entitatiuu , per actum entitatiuum non intelligunt formam substantialem, iam enim constat ex dictis materiam ex se non habere formam substan- stantialem, seu actum physicum ; nequi intelligunt existentiam,aut subsistentiam, nam de his postea dicetur; sed intelligunt
quemdam actum uniuersalem, & transcedentalem consequentem cuiuscumque reientitatem, seu actualitatem; eo namque
ipso quod aliquid est ens, habet imbibitam aliquam rationem actus , quae voca
ri potest actualitas, seu actus metaphy
a 27. Prima sententia est materiam. primam habere ex se actum entitatiuum modo e plicato. Sic Scotus in a. dist. I aq. I. quem eius discipuli sequuntur,ut testatur Pontius hic dis . 3. q. 3.n. Iq. cltans
SuareZ,& dicens ita tenere omnes recentioreS.
99쪽
et 6 Disputatio II. Dubium Vlli.
2 18. Nostra lententia sequenti concl. explicatur materia prima ex se nullum habet aritam entitativium . Haec est sententia Arist. hie rex. 6ς. ubi sic habet. Vt enim adfatuam aes, aut ad lectam lignum, aut ad aliud aliquid habendum formam, materia,O
informe se habet, pro que accipiat formam
quorum verborum planus sensus est, quod materia ita se habeat ad formas antequam habeat illas, sicut aes,aut lignum ad statua, aut lectum; sed aes, aut lignum nullum in se includunt actum artificialem, ergo neque materia prima ullum in se habebit actu
naturalem, actus autem entitatiuus est naturalis,ut patet, ergo, dcc. Pro hac sententia citat Masius Alexandrum Aphrodiseum , D.Τhomam, D. Bonau. Durand. Argentinam, N.Bauonium, Aegidium, Capreol. Sonein. Aequar. Iaucll. Vallesium, Bannesium, Gratiam Dei, nsecam, Villais' Ian-
dun. Suesan. Zimarram, Archanget. Merce in
narium, Zabarellam, aliosque. Videantur N. Complut. hoc loco.
229. Probatur I. nam materia prima
nullum habet actum physicum , ut etiam aduersarij fatentur; ergo neque habet acta metaphysicum, seu entitatiuum. Conseq. probatur, nam ideo materia nullum habet actum physicum, quia est pura potentia i , primumque subiectum in ordine physico; sed etiam in ordine metaphysico est pura potentia, primumque subiectum, ergo etiain ordine metaphysico nullu habebit actu. Haec minor probatur, nam actus physicus est fundamentum actns metaphysici , ac proinde ubi non datur actus physicus, neque metaphysicus dari potest, ergo si semel actus physicus non datur in materia ,
neque actus metaphysicus dari poterit. Tu quia actus metaphysicus non potest esse nisi aliquis gradus, aut praedicatum meta- physicum; sed gradus, aut praedicata metaphysica fundantur in physicis,eigo si s mel in materia non datur gradus, seu actus physicus, neque metaphysicus dabitur.
tam physice , quam metaphysice considerata, est una eademque entitas realis , quatenus gradus metaphysicus identificatur cum gradu physico ; sed materia prima physice considerata nullum habet act u mia,
physicum cum physicd sit pura, & prima
potentia, purum, primumque subiectum , ergo etiam metaphysice considerata nullsi habebit actum, cum etiam metaphysice considerata sit pura potentia, primumqu subiectum. 23 I. Occurrunt aduersarii, quod licet materia physice nullum includat actum,il Ium tamen includit metaphysice,cum enim sit ens, primum subiectum, pars compositi, &c. debet esse actus quidam metaphysicus, qui imbibitur, & transtendit quamcumque entitatem , & potentialitatem
physicam,& sic optime stat quod materia sit pura potentia physica, & metaphysicε
sit actus. Sed contra, quoniam, ut docent metaphysici, transcendens est tale, iuxta talitatem rei quam transcendit, ergo non potest dari actus metaphysicus transcem dens potentiam physicam. Conseq. prΟ-batur, nam si daretur actus transcendens potentiam physicam, vel remanet actus,de hoc non, quia tunc una, eademque entitas, esset actus, & potentia , reciperet, & reciperetur, tum quia si remaneret actus, non transcenderet potentiam; cum de ratione stranscendentis sit quod inducat conditionem, & naturam rei quam transcendit. Vel ille actus non remaneret actus, sed fieret potentia, transeundo in naturam, & condiationem potentiae, & hoc est quod volumus nos. Tum quia actus potentia tam physice, quam metaphysice diuidunt ens;ergo
sicut physice datur aliquid quod in hoc ordine est pura potentia, & aliquid quod
respectu huius purae potentiae est purus actus, seu tantum actus; ita in ordine metaphysico debet dari aliquid quod sit tau- tum potentia, ct aliquid quod sit tantum
232. Probatur 3. quia materia prima
ita est essentialiter prima potentia, primu-que subiectu respectu cuiuscumque actus, sicut forma respectu materiae est essentialiter actus; sed forma substantialis est respcctu materiae essentialiter actus , ut nihil respectu materiae contineat potentiae; ergo materia respectu inrmae substantialis ita erit essentialiter potentia, ut nihil respectu
100쪽
In primum lib. Arist. de physico auditu,&c. 7 7
formae contineat actus, sed tota erit potentia, & tantum potentia . Maior est Aristotelis 2. de anima cap. I. ubi postquam diuisit substantiam in inateriam , formam, de compositum ; ita loquitur. Est autem -- teria potestas, si cies, idest forma, ut ibi obseruant expositores, actus , Or perfectio, erc.
ubi Aristoteles vult materiam esse essentialiter potentiam, sicut forma est essentialiter actus,&persectio. Tum quia si materia haberet aliquem actum entitatiuum , haberet aliquam perfectionem, sed Aristoteles in verbis eiratis totam perfectionem tribuit formae, non materiae; materia namque in linea substantiae perficitur, non perficit, & forma perficit, non perficitur a materia; ergo, &e. Minor constat, nam si materia haberet aliquam rationem actusentitatiui deberet esse per ordinem ad formam, & deberet habere rationem potentiae
receptiuae respectu eiusdem formae, sed hoc
est contra rationem actus; actus namqueo
non recipit actum,sed potentiam; ergo,&C. Hinc Aristoteles 8. metaph. cap.6. ait quod ex materia, & forma fit unum per se, quia materia est essentialiter potentia, & forma est essentialiter actus, ex actu autemta potentia fit unum per se, quod si materia ante actum reciperet, vel haberet actum entitatiuum, cum hoc faceret unum per seis,& cum forma postea superueniente, faceret unum per accidens.
a 33. Probatur . & confirmatur praecedens argum. nam id quod est essentialiter potentia nullum potest includere actu; Dd materia prima est essientialiter potentia , ergo nullum in siua essentia potest includere actum. Maior nota est, quod enim est essentialiter potentia, excludit in sua
ementia quamcumque rationem actus,etia per modum transcendentis, quod enim transcendit potentiam , debet esse potentia non actus, cum actus, & potentia opponantur, & unum excludat aliud. Minorem probo, nam si materia prima
no esset essetialiter potentia posset sine ea& intelligi, & esse, sed materia prima non potest istelligi sine potentia, ergo est essentialiter potentia. Tum quia si materia . prima non esset essentialiter potentia, &posset sine ea intelligi, potentia esset acciadens illius , ac proinde unio materiae cum forma, esset accidentalis, & ex illis nonis fieret unum per se, sed tantu per accidens. Tum quia sequeretur quod ens per accidens esset prius ente per se, ex materi onamque, & eius potentia fieret ens per acincidens quod esset prius composito, quod est ens per se. Tum etiam quia actus, ct
potentia pertinent ad eandem categoriam,
ae proinde si actus est substantialis , etiam potentia debet esse substantialis . Soluuntur argum . in contrarium. a 34. Primum argum. nam materistis
prima est actu ens, substantia, subiectum , principium entis naturalis, vera pars com positi, & elementum illius , ergo non est pura potentia metaphysice,sed dicit actum metaphysicum. Antecedens est certum ,
implicat enim quod vera pars compositi naturalis non sit ens , non sit substanti partialis, &c. Conseq. probatur, quoniam si materia esset pura potentia, esset solum potestate, seu potentia ens, substantia,&c. sicut quod est potentia calidum aut album,
non continet actu calorem,aut albedinem;
sed absurdum est dicere quod materia sit
tantum potestate ens, substantia, &c. ergo,&e. Resp. distinguendo antecedens. Mate ria prima est actu ens, idest est ens extrαι causas, in rerum natura i substantia creata, incompleta c.conceditur,est actu enS, idest ens in actu , &c. negatur: ad hoc visit ens actu sufficit quod sit pura potentia, quoniam ens actu diuiditur in potentiam,&actum. Caeterum ut sit ens in actu, re
quiritur quod sit vel actus, vel includat
23s. Secundum argum. quo utuntur communiter Scotistae est, quoniam male
ria prima includit gradum entis incompleti, substantiae incompletae ,&c. non minus ad compositum ineludit gradum entis co-pleti, sed gradus entis incompleti sunt in ter se distincti non minus , ac gradus entiε completi; ergo sicuti gradus entis com pleti constituuntur per disserentias , seu actus completos , ita gradus entis incompleti constitui debent per disserentias, seu actus ineompletos; idem namque est constitu