Sancti Clementis Romani ad Corinthios epistulae versio latina antiquissima

33쪽

INCIPIT

EPISTOLA CLEMENTISA, CORINTIOS.

ECLESIA Dei consistens Romae ecles is DC consistent Chorinthum, uocatis sanctis in uoluntate Dei per Dominum nostrum Jhesum X pistum. Gratia uobis et pax ab omnipotente Deo per pistum hesum

abundet.

l. Propter Subitaneo Atio At quo alios CASUS EVNDPQ- dimenta quae Onti erunt nobis, tardius Uideunti curam osse de quibus desideratis lippi sim mihi et de aliena

et extera elector iam Dei in munda et nefanda seditione, illam PAUCO PCrSOnae Superbae et Petulantes sin tantum

consistens Diu et acriter disceptatum est inter doctos viros de vi appella, tioniS graeCaenet pol o b c quam quidem plerique recentiores verterunt quae Peregrinatur . Verbum consistere ab interprete noStro Surpat Um Uam quam ad vim verbi sicaetori propiuS accedit, tamen de itinere intermisso ac proinde de brevi mansione Saepissime dicitur. s. impedimenta Codd. Alexandrinus et Syriacus ni tetrametata, ConStantino PO litantis vero repuret cetEt , Cui magi S CS-m pondere videtur latina vox impedi menta . Cod Alex add. δελ-ot Syr. dilecti. Uio tradinetur quaSi egerit volaet(όμ εθα; neque ea lectio prorsus despicienda est. Reliqui tamen SS. ora t(o: EXistimamu P.

I. de quibus desiderulis Vereo em tibiis iisque doctissimis viris molestus Sit modus ille interpretandi is tritii ere cc η-

expresse non dicitur, innuitur tamen a presbyteris aliisve fidelibus ecclesiae Corinthiorum consultam fuisse CCtesiam Romanam. At vero, quod Contra huiuscemodi interpretationem obtendunt, in graeCo Criptum CSS παρ' olora, non reta blae uv, dubito an multum valeata certum Si enim maepti eqUente dativo interdum apud V ita significare, ut etiam praepositione ab ' reddi possit. Cuius rei exemplum habemus ex hac ipsa Clementis epistula ubi verba

bus quos legi interpretibus et ab ipso Fun latine vertuntur H in virum ab illis probatum . Consi etiam lectionem

34쪽

CLEMENTIS EPISTULAE

ualde est lesum. Quis fol. IOS enim e pere re tam

uenit ad ios omnium uirtutum aet Stabilitam es uestram non Proda Ult, Et si Ud Cni Cm et quietani pisto pietatem questa ann non miratus fueriti et ma- gnificum et hospitalem instar est rum non Prodica lit, aut consummatam ae cautam Scientiam uestram non beat in cauerit J in Por Sonar Um cnim acception omni Age si m

saciebatis et in legitimis Dei ambulabatis obaudientes io

codicis Alex. x 's toti inhai 13. Maior est ea difficultas, quae ex nonnulli loci S, in sine praesertim epistulae, a Cl. Lightimo aliisque profertur Oinnia Si demum conciliari posse existimo, ut dicatur Clementem Communi quidem fama Certiorem factum esse de Seditione apud Corinthios exorta, neque hos publice Romanorum fratrum auxilium implorasse, licet hoc ipsum a quibusdam exoptari Romam usque rumor afflaverit. Ceterum Singula, quae CommentatUS ES interpres, recipere in me nolim at saltem is testimonio est, explanationem huius loci, quae in varias recentiorum reprehensiones incurrit, ab initio iam fuisse inter Latino Circumlatam.

Olieno ... electorum Dei vi ab electis i. incensi sunt scripsi, coniectura ducta ex Gr. ilicet brastv Codex v incessi sunt recentiores accenderunt vel M inflammarunt P. Duple Causa afferri potest, Cur vetus interpre forma PaSSiva Sus Sit aut verbum activum :εκαυσα neutraliter seu reflexive ab auctore usurpatum Sse existimavit, Cuius rei exempla passim Occurrunt in novo Testamento CL Beelen Grammatica graecitatis novi Testamenti, P. 6 Sq. aut is Se verbum passivum

seu deponens Incensi sunt V activo sensu adhibuit. Cf. infra Cerlataei sunt . Quod si hoc ipsum quod Scriptum est, i. e. incessi sunt ' o inces- Serunt, Cf. oenSch, Itala et Vulgata, a redit. p. as6 retinere placuerit, tum aliud in graeco legisse interpres dicendus est, Orto M. Tvυ. Iraedicabile et V add. Gr.3. est Iesum rata quoque Syriacus, quem Lightmot λα-hi usti legisse SuSpicatur LGr. βλα γρη:1ηθῆναι. DE COD- iunctione ret ' cum indicativo confiRoenSCh. P. Cit et s. q. omnAran uirtutum m omni virtute

s. probauit mox v predicauit , tum miratus fuerit' et 'eatificauerit . Permutatorum modorum syllabam erCausam fuisse existimo. f. infra SH opibus V scriptum Pro operibus . 6. uestriam rem . Gr. i. ossifalem Litteram ni in ultima syllaba expungere nolui. sfor Notanda ac prorsus singularis usurpatio huius vocis ad significanda, ut puto, animi lineamenta Gr. hs: Io in Om. Od. Alexandr. legitimis Codd. r. volsita Attam Enuo tinota Cum interprete nostro legit Clemens Alexandrinus, Strona IT, C. I (ed Migne . Gr. 8, 3ra, et in teXtum recepit Light ot.

35쪽

ti VERSIO ANTIQUISSIMA.

praepositis e Stris et honorem dignum tribuentes senioribus uestris, et iuuenibus modica et sanct 'intellegere Permittente S C millieribUS innocenti et casta conscient in omnia facere iubebatis, miram Arent, Si CUt docet, miro S, mi SUOS Ut in regula obata ditioni essent constitutae domum

Silam Astae rogere docebati cum prudentia.

II. Omnes enim uos humiliabatis nihil in superbias acientes, obaudiente magis quam iubentes, et libenter dantes magis quam accipientes, alimentis ripisti conio tenti et adtendentes et uerba illius in pectore habebatis et in uisceribus uestris, ut et passiones illius ante oculos uestros fuerint. Sic a ta PAX et inpinguis dabatur omnibUS, et insatiabilis amor ad benefaciendum et plenitudo Spiritu sancti largior erat in omnibus: et eratis pleniis sanctae menti bono Propo Sito, cum pia Considentia CX- pandente manUS UC Stra Ad DCtim Omnipotentem, O

gantes eum Ut propicius CSSet obis si quid ignorantes peccaretis. Sollicit Ud erat UObis die ac nocte pro omnis raternitate, mi salili CSSetis Cum misericordia et cum

Stant in OP. et Syr. etos X fetetos. Utra lectio anteponenda sit, in medio relinquo. i. senioribus VoCabillum et Ur Zoetepota

Fun latine vertit D presbyteris , idemque significare Putat atque ii vix Ox, O ei Scripsi. Cod. et . f. infra tigi praepositi ecclesiastici. Lightmo vero et q. Deest quidem in Gr. Istud pro- . cum interprete nostro OnSentit, VOCE nomenta verum sita latini sermonis an ob spodi 'OC OCO nequaqUam a tione exigitur, ut neque Funk illud trans-gistratum eccleSiaSticum Sed Provectam lationi suae interponere dubitarit. aetatem indicari iratus diligenter V inserit Gr.

positio In V, quae , repetitam an riisve latine interpretantur inviii N. dem syllabam initio vocis innocentia V Attamen in Vulgata Bibliorum editione facile a librari 'sse m tricti uit Umer. I S, a Verba εα moV AG coo- innocenti καὶ 'rans addit tar, quod o. Simili modo redduntur qui pecu

non solum latinu moSter Sed etiam Caverint ignorantes V. Syriacus omittit. Is ut SI Zi essetis ... cum numero s. Disti Cod. Alex et oestos; Con Gr. ut SalVUS ESSet . . . numer US .

36쪽

ira bona conscientia cum numero electorum Dei. Sincere et integri suistis nihil mali sentientes ad inuicem. Omnis scissura et contentio odio uobis Erat et propter delicta fratrum uestrorum lux istis, et peccata illorum CStra esse iudicastis Parati in omni opere bono Somni decore cultus ornati omnia in timore Dei Con Summastis praecepta et iusticis Dei in latitudine cordis uestri inscribebant a T.

et inuidia, et contentio et contumatia, et perSECUtio et inconstantia, et proelium et captiuitas. Sic exsurrexerunt UUl a re contra honorat OS, On glori OS SUpra glori OSOS, Stulti supra prudente, sic iuuene contra SeniorOS. Ido is

longe recessit ab eis iusticia et pac: Via unus illi S ille reliquit timorem Dei, et in fide illius caliginabatur, et

cum misericordis Ita codd. Alex et Syr. Lighismo potiorem habuit lectio nem codicis Constant. cum timore I. conscientis Scriptum primo fuerat reum scientia P. Sinceres ref . oenSCh, P. T , et Pri- SC illi an ed. Schepss, p. 8i sine uitio sincere N. 3 erct m. Od. Alex. S. iudicastis Gr et Syr. add. Benefacti nullius paenitebat vos . ompli decore g/llus Ur paulo aliter: virtutum Plena et veneranda vitae ratione . 6. Dei Gr. MOD. . Dei Gr. to RuptOD. s. altitudo Pronum erat mutare in risiit udo ' iuxta graeCtam et aetam II stoc quod demum displicuit, Postquam animadverti vocem an stetoubri in Sequenti versu redditam fuisse relatus factus est . Ct . tamen infra o, ubi Iatitudinem V pro altitudinem V manifesto ponit Ur. IO. Scristiirct De Ut 32, I S. ingrassariis in D incrassavit ' post

Criassctet it se et elotussctus est Ulti. mum hoc priori in Gr. Praeponitur: κα Eetti Mobhii Ret seret 'ubii.ia et ante reontentio rem Const. et Syr. I S. Sic non repetit r.

ab eis om. r. I . m ginctbotur Verbum istud a Lucifero quoque Calaritano Suri a tum fuisse nota H. oenSCh, It et Vulg. P. IS .

37쪽

iv VERSIO ANTIQUISSIMA. Sine Abat omnia mandata eius ambulare Oi Uerunt non

digne pisto sed quisque ingreditur sectandUm OlUntatem ios cordis sui maligni et Zelum iniquum et in Pitim recepitam, propter quem et mors introiuit in

IV. Scriptum est enim sic Ei confici sqSI UOS, F-fulis Coin iis ructibus for ne immolationem Domino et Abel offulis e rimi finis ovium glorum ei sic reis

I. Non mihil graec, hic Ioci lice, an roris). Codex preceptum'. discedit interpres, quem idcirco credi es ante v mors rem Syr.derim quaedam aliter legisse ac legimus. 6. sic tam ConSt. Negsbcti eius Gr. 1is tu oli: Et configi etC. Gen. , 3-8.

38쪽

o CLEMENTIA EPISTULAE Ovstigari, et usque in seruitutem deuenire. Zelus coegit Moysen fugere a facie Pharaonis regis Egipti, cum audiuit a cum tribulo SUO: Ouis e conssiluis si incisemctu si ficom suser nos in occidere in fumi graρmsi modum occi fissi effernu fiui Propter

gelum Aaron et Maria CXtra Castra manserunt Zelus

Dathan et Abiron cum tabernaculis uiuos deduxit ad inferos, quia contenderunt contra fidelem Dei seruum Moysen. Propter gelum David habuit inuidiam non a fratribus tantum sed etiam a Saul rege Israhel, Ut per io

V Sed ut priorum exempla desinam referre, Oniam US ad huius temporis qui fuerunt ad letae: Umam I gener tionis nostrae fortia exempla inropter gelum et inuidiam maximae et fortissimae columnae persecutionem habue isi Unt, et Usque ad Ortona Certatae lint. Sumamus ante oculos nostros bono et sorte Apostolos et PetrUm, qui TOPtCr Cl Um iniqUm non Un Um, non duos, sed plures PASSUS est labores, et sic martiri consummat abiit in locum gloriae, qui ei debebatur. Propior Zelum et Conton 2otionem Paulus patientiae bravium ostendit, septies in-CUlR PASSUS, U Attis, lapidatus, preco actus in oriente et

S. Suo m. r. qui persecutus est eum mi perfecta. Ouis recte. Exod a, tionem sustinuit .s, incipem rata Const. Syr. et LXV; IJ. d De Ita Codex. Alexandrinus arbitrum ' κ et sibi is maximae scripsi. Cod. maxime'; sul ig/dicem Const. Syr. et LXX r. Ita is si et . Fortissimae optima sane lectio, etsi . cuni fabernaculis reliqui Codd. in Graeco pariter et Syr. legitur u

39쪽

vii VERSIO ANTIQUISSIMA.

in occidente, sortem fidei suae gloriam accepit qui docuit iusticiam omnem orbem terrarum, qui ab Orient Q Sque ad fines occidentis uenit et dato testimonio martiri sic potentibus liberauit se ab hoc sol OO seculo, et

in sanctum locum receptus est patienciae Actia magnil meXemPl Um. VI. His uiris sancte conuersantibUS COIIIlenor intina nae Urbae electorum, qui multa poenas et tormenta propter Zelum saSSi, magia, Exemplo fuerunt mobis. io Propter gelum persecutionem mulieres Danaides Et Dircae, C POCnAS AZUAS et Scelestas passae, ad fidei stabilem C UrSUm Per Venerunt, Et ACCEPCTUni R I Um Proemi Um, quae erant infirmae corpore. Zelus abaliena litati ores a uiris, et mutauit quod dictum est a patre nostro Adam is Hoc est nunc ossum es ossibus messii COV U COVD DUO Zelus et contentio ciuitates diruit, et magna Cnte CVR-dicauit. VII. Haec carissimi mihi, non OlUID UOS Onon te Sscribimus, Sed et nos metipsos conmonemus : in Odoma iustitiam iustitiae V in Const. alii alia, eaque quanto apertiora tanto et Syri, ubi Cum verbis P gloriam CCe magi Suspecta, Pro Suo qui Sque ingenio pit V coniungitur substituere Conati sunt. ab oriente Gr et Syr. m. II. ἰEucts ex riCetias' correCtum esse S. Irtirii. . . liberiauit se Gr. Paulo videtur. aliter martyrii coram praefectis, sic Is corpore corporae V itidem migravit ' etc. CorrUCtiam. hoc add. Cum nostro solus Syriacus I S. Voc est OtC Gen. a. s. S. recestus est Syr. quoque rius ossum reStituendum esse duxi cf.ceptus est U Gr. vero To suhri, abiit Roen Ch It et Vulg. p. a 3 et S . . sancte sanctae V primum scri Codex UOSV a manu in rasura, duabus Pium erat tribusve litteris deletis. 8. multas poenos et formenta Gr. 6. ciuitates magnas '' addi Gr et

da esse nonnulli antea iam ConieCerant. Alex et Syr. revertit V καetscret alibi io Danaides et Dircte Vitari dam S mihi iterum de suo addidit inter posse nemini videbitur hae lecti O, Cui reS. Cf. Supra P. I l. II.

40쪽

8 CLEMENTIS EPISTULAE vj enim scemate Stimus, et eundem curtamen nobis imminet Itaque relinquamus mana curas, et Ueniam V ad Xoi natum et Sanctum doctrinae Oxemplum, et uideamus quod est bonum C SUAVE Ct acceptabile coram Deo qui fecit nos Intueamur in sanguine Chri Sti, Et cogno Scamus squam reclarum Sit patri et US, quod propter nostram salutem effusus omni orbi Errarum penitentiam intulit Ueniamus ad Omnia Secula, et consideremus quia in secula poenitencise dedis locum Dominia, OlontibUS conuerti ad eum Noe predicata ita poOnitentiam, Et qui Hobaudierunt salui facti sunt Ionas iniuitis predicauite uersionem . Et tm PoenitCntiam C CT Unt ProptC PCC- Cata SUA EXOTRUCrunt Deum C precante S, et acceperunt Salutem, quamuis erant alieni Deo

VIII Item iii nistri gratiae Dei per Spiritum Sanctum is

omnes de poenitentia sunt locuti, et ipse Deus ' omnium

de poenitentia dixit cum iureiurando ruo imit

i scemale Scribendum erat ricam in sanguinem P. Cf. in han is mate V. Gr c tal f αet . . . atri eius Ita Syr. et hanc esse eundent irimae litterae postea erasae genuinam dectionem Lightmo existi- sunt, ut legeretur ridem . Sed vide ap. mavit. Cod Const. addit Deo ;RoenSch p. ra eundem Certam En Alexandrinus, quantum conicere licet habentes V. Deo et patri eius v. a. Oncts Gr Plenius et restiα και sentientiam Ita tyr Graecus

et Tut C. Ver Usaenitentiae gratiam .

exornatum odex exoratum infulis Sirniliter cod. Constior tres; Quod vocabulum quid sibi vellet cum Alexandr et Syr. rectis resti, iustulit . dii, frustra quaesiisse me postmodum . in seculae Gr. vastis3 καὶ se . animadverti vocem resediti, , infra Is Dominus scripsi iuxta Gr. latine redditam fuisse V ornata V Iam H est Ei c. Codex omnibus . Confvero Cuni besto: et quod lies legitur infra et i, ubi vocabulum M o. cohaec de re idem significent, in mentem in ' in ordinem V et ordine V per

venit exoratum ' pro exornatum P peram mutatum St. Scriptum fuisse : utrum recte an perpe ia quo pro qui Gr o est ram, lectoris eSto iudicium. 6. mues o m. Gr et Syrias doctri me nostrae V ad i. r. i. Vivo egi etC. EZECh. 33, II. . Deo pro H eo', et si Saepissime inuo enim v add Alex et Syr.Cr iratonio tola nora et,etoc dixit Cod et similiter saepius ubi