장음표시 사용
131쪽
tur; a quo tamen nihil materiae ovo accessit. pe a mare procedit duntaxat vis procreativa, uve plastica, quae ovum faecundum reddit ; nullam vero ejus partem constituit. Nam genitura, quae a mare in coitu emittitur , matricem sin qua ovum perficitur in nequaquam ingreditur; nec sane sui pridem diximus , nobisque Fabrietas suffragatur) in ista penetralia ullo paα subire potest : multoque minus ad ovarium , juxta corporis praecincturam , asce dit 1 ut plurimis ibidem ovorum primordiis, praeter
virtutem suam , materiae quoque partem impertiat. Certa enim experientia compertum est , ab uno eodemque coitu plura simul ova foecundari; nee ea solum , quae in utero, atque ovario reperiuntur ι sed illa etiam , quae nondum inchoata
sunt : ut inferius dicemus, & jampridem in histo
Ovum o Si itaque ovum a propria anima foecundum re non ditur, sive proprio principio foecundante insito prae- vivit ditum est ; unde aut pullus gallinaceus, aut hybrida anima ex gallina &phasiano natus oritur ; isque aut mas , matris aut faemina: patri, aut matri similis; sanus , aut morbosus: certe concludendum est , ovum setiam in ovario dum est) matris anima non vivere; sed esse instar filii emancipati, a prima statim origine: sicut arborum glandes , & semina a plantis ablata, haud ulterius earundem partes aestimanda sunt; sed sui juris facta; quae propria insitaque potentia vegetativa, jam vitam degant. Hod si ovo foecundo animam inesse dixerimus, subi Ri dubitatio; utrum eadem anima OVO jam, di mox futuro pullo insit, an vero diversa. Necesse enim est fateamur, inesse principium aliquod , quod ovum constituit, & auxit; quodque etiam pullum
jam gignit, & auget. Quaeritur itaque, num ovi, & Pulli principium, sive anima, una eademque sit; an plures, &diversae Nam si plures animae fuerint, l alia nempe ovi, alia pulli;) quaeritur porro, unde α quo tempore , pulli anima ipsi accesserit λ de
quidnam sit in ovo , quod ante animae adventum cicatriculam dilatat; vitellum attollit sursum : ocu-
132쪽
liquorum eonstitutionem permutat; omniaque adiuturi pulli fabricam praeordinat, cum ne hilum quidem pulli adhuc existat Aut unde dicemus alimentum pullo accedere idoneum, quo nutriatur, dcerescat; cum pullus nondum sit λ Videntur enim haec opera vegetativae pulli animae esse, quae pullum respicit, ejusque nutritioni, atque augmento consulit. At vero, inchoato jam, aut semifacto pullo ;quid laetum cum liquoribus unum , continuum , eo ascentem reddit Quid pullum nutrit, auget; ae liquores ei alendo idoneos, a putredine vindicat, Praeparat, colliquat, dc concoquit pCum anima sit actus corporis organici vitam babentis inpotentia , incredibile est eam pullo inesse, aute- quam quicquam corporis ejus organisatum fuerit. Nec magis credibile, eandem esie ovi, pullique animam : siquidem anima est conservativa ejus duntaxat, cujus est : pullus autem, & ovum, sunt res versae; variasque operationes vitales edunt, imo
vero contrarias ; adeo ut alterum ex alterius corruptione nasci videatur. An forte dicendum λ idem eme principium , dc caussam vitae in utroque; nempe in pullo semifacto , & reliquo ovo; tanquam ejusdem corporis unus simplexque aehus foret; aut quasi ex partibus unum corpus naturale producentibus, una quoque anima prosiliret, quae tota in toto esset, ut vulgo dicitur in & tota in unaqualibet parte. Quemadmodum in arboris trunco, foliis, aut frura bus videre est : ubi separatione sive divisione facta, quocunque demum id feceris loco) dicimus, idem eue hujus, & totius principium, sive caussam primam : est hujus tamen quasiforma dc finis, illius vero ut principium. Ita enim in linea,quocunque in puncto divisio facta suerit; erit illud anterioris partis finis , sive terminus; posterioris autem principium, sive exordium. Idemque videatur contingere in qualitate, & motu: nimirum in transinutatione
Et haec quidem h ctenus : postea vero fusius de
Meuratius de his agemus, cum de natura animae foetus quorumlibet animalium universim diseeptabimus dc quid ea sit unde,& quando adveniatῖ cui
133쪽
r- ovum nanese opus uteri sed animae.
parti primum insideat 3 & Quomodo tota in toto, tota in qualibet parte; eadem alia, atque alia sit ex plurimis observationibus determinabimus.
Ovum non esse opin uteri ,sed anima. EXERCITATIO XXVII.
8. Q Icuti disimus sinquit Fabricius ventristili actita nem,esse ebl eationem et O testium actionem, semianu generationem . quia in ven3riculo chylus, intestibus omen comperitur; sic Ovorum generationem esse penn forum uteri a Sionem, omnino asseveramus , quoa ovam inibi inveniatur. Itaque instrumentam O locus gener xionu ovorum nobis omnino cognita Dnt perspecta. Praeterea vero,eum duo sint uteri in pennaso, superior,O
inferior, iique inter se admodum dis imites,ideoque dissimilem interse actionem habenterisimiliter clarum est,.quanam sit utrique peculiaris actio concredita. Etenim superior ad υilesii,inferior ad albaminis, O reliqtiarum partium,seu totius misenerationem substituitur,ut sensu pater: In superno enim nil aliud , quam vitello
multitudo , in inferno vero totum perfectum ovum estninetinetur. Sed non est hac sta uteroru functio, ut patet: sed ea quoque adnotatur, O enumeratur; nimirum ovi - augmentum, quod ovo statim senito Dccedit, quousque perfectum essetatur, O justam magnitudinem adipiscatur. Etenim gallina non prius naturaliιer ovum paris, quam perfectum factum , O eongruam magnitudinem l adeptum. Igitur Merorum actio, tum ovi generatio, tum aeugmentum est ; augmentum autem nutritionem supponis, O includit, ut patet. Sed cum teneratio omnis is
duobus perficiatur, videtisn opifice, H materia ; agem lin ovorum procreatione nil aliud est, quam instriamenta, i seu organa proposita, nimiraem duplex uterus: materia ivero nulla alia, gnam sanguis. 4Nos autem quanquam fatemur , uteri amonem daliquo modo eue , ut ovum generet: hoc tamen si' deo nutriri, & augeri , nullo pacto concedimus. Id- η ue , tum ob rationes nuper a nobis allatas , eum fleo vanima, quae ipsum nutrit , ageremus; tum flutiam, quod ab uente externo squalis uterus est ro n
134쪽
ovum non ess opus uterιsed animae. I o s
dimensiones , nutriri, augeri . ac sormari, minus probabile sit 1 imo vero, ex Aristotelis sententia,impossibile. Nam quod extrinsecum est,quomodo spre- con per interiora moveat aliunde adveniens ali-'mentum , & in locum deperditi secundum omnes dimensiones restituat Z aut quomodo aliquid ab eo, quod ipsum nun tansit, amciatur, aut moveatur pQuare proculdubio in ovi generatione idem usu venit, quod in omnium viventium exordio; ut nempe ab externo, & p existente constituantur; moX autem semetipsa squamprimum vita donantur in nutriant , atque adaugeant; idque propriis insitisque viribus a principio jam innato, & implantato.
Quae de anima nuper diximus, videntur clare incere, ovum neque uteri opus esse, nec ab eodem gubernari: manifestum enim est , animam Vegetativam ovo etiam subventaneo inesse; quoniam ejusmodi ovum nutriri, conservari, augeri, & vegetari cernimus; quae dictae animae certissima indicia sunt. A matre autem, vel matrice, ea proficisci nequcunt , cum qua ovum nullam cohaeretvtiam, sive
unionem habet; sed liberum & sejunctum tamquam sitim emancipatus in cavitate ri us Volutatur,m perficitur, ut plantarum semina in terrae gremio: ab anterito nempe principio vegetante : quod nihil aliud esse potest, quam anima vegetativa. Multo vero magis constabit, animam ei inesse ;eonsiderante, quo pacto, quove motore, VitelluS rois' tundus, de amplus, a vitellarii racemo abruptus, per 'infundibulum sexiguum nempe tubulum tenuissima membrana contextum, nullisque fibris motoriis instructum) descendat, viamque sibi aperiendo , ut e-τum per tantas angustias adeat ; ibidemque sese
nutriat, augeat, albumine cingat. Cum interea nullum organum motorium in vitellario reperiatur,
quod expellat: aut in infundibulo , quod transmittat; aut in utero, quod attrahat: neque ovum uter
Per venas jungatur, ut in ovario; nec per umbilia cum ab eo dependeat; ut Fabricius vere asservit,& cIare ad oculum liquet. Quid superest igitur tam ingentia opera cernentibus , nisi ut cum Poὶta
135쪽
ro 6 Ovum non es opis uterἰ, sed ammae.
6. Og - Spiritus intus alit, totamque infusa per anus. neid. Mens agitat molem. . Et licet ovorum primordia quae papulas esse diximus, & semen milii referre in vitellario per venas, α arterias cohaereaut ; quemadmodum plantis sua semina adnascuntur) ideoque partes gallinae esse videantur; &, reliquarum partium name, vivere, &nutriri: manifestum tamen est, ut semina a plantis separata non amplius 'arum partes censentur, ita nec ova ad maturitatem jam perducta, Recunda reddita, & a vitellario abrupta, gallinae partes haud
ulterius aestimanda esse 1 sed, instar filii emaneipati suique juris facti, propria anima gubernari , α
Verum hac de re postea uberius dicetur, cum de anima embryonis seneratim disputabimus 1 & de
vegetativae animae praestantia, & numine, ex iam,' randis ipsius non sine providentia, arte, M intellectu divino operibus agemus: quae profecto intellectum nostrum non minus, quam dii homines, superant; adeoque t omnium consensu) admirabiles sunt , ut obscura mentis nostrae acies, lumen tam impervestigabile nullo modo penetrare queat. Quid dicemus de animalculis in corpore nostronatis, quae propria anima gubernari, & vegetari nemo dubitat Hujus generis sunt lumbrici, astarides, pediculi, tendes, strones, acari, &c. Aut quid statuemus de vermiculis, qui e plantis, earumque . fructibus oriuntur quales in gallis nucibus , Cocco baphico, cynorrhodo, plurimisque aliis reperias. JG. Quippe in omnibusfere velsiccis humescentibus,vel hal-κn l.f. midissiccescentibu , creari animal potest.) Certe fiericta, non potest, ut anima quercus vivant animalia quae in gallis nascuntur, licet quercui assi xa vivant, &ex illius succo sibi alimentum petant. Similites credibile est , ovorum primordia in vitellarii racemopropriiuanima vivere, non autem matris; licet huic per venas & arterias cohaereant, & subministrato ab eadem alimento nutriantur : quoniam sui in historia narravimus papulae non omnes simul crescunt, squemadmodum uvae in racemo , & grana inspicis quasi ab eadem facultate, sive causi, commulli
136쪽
ovum non esse opus uteri edanimae. Io
muni concoquente , ac formante agerentur; sed
alia post aliam stanquam propria energia) augetur ;quaeque primum sese a reliquis separat , colorem mutat, & consistentiam, ac de papula alba fit vitellus ; certoque ordine priorem posterior sequitur rQuodque in columbis, aliisque nonnullis avidus qst an irabilius , binae duntaxat simul e racemo excrescunt in unum partum ; earumque , ut plurimum, altera in marem , altera in Reminam evadit. Dum interim in ovario aliquae papulae eodem tenore permanent , donec binae aliae in novum partum succrescant ; utpote quae a coitu maris repetito foecunditatem acceperint, ambaeque simul anima praeditae fuerint. Qua semel accepta, augent iam sese, & gubernant ;uioque non matris jure vivunt. Enim vero quodnam aliud disponens, seligens , evocans, de perficiens has non autem illas) papulas,reperias, praeter animam propriam Z Ac licet a matre nutrimentum sibi hauriant; non aliter tamen id agunt, quam plantae e terra , aut foetus ex albumine, & vitello, alimentum proliciunt. Denique , quoniam paeula in ovario existens, a
coitu foecunditatem accipit, eamque talem,ut mox
in formam coeuntis maris sive is gallus , sive phasianus fuerit) abitura sit 1 tantaque contingat papulis differentia , quanta maribus diversorum senerum : quid dicemus papulis ipsis inesse, crius Virtute a se invicem, & a matre distinguantur p Certe anima fuerit, qua & inter se, R a matre
discriminantur. Ad hunc pariter modum vivunt fungi arborum,& plantae supercrescentes. Quinetiam experimur saepius in c6rporibus nostris cancros, sarcosis, meli- 'cerides , aliosque id genus tumores, quasi propria anima vegetativa nutriri,& crescere : dum interea ηenuinae partes e X tenuantur , & marcescunt. Idque ideo , quia tumores isti nutrimentum omne ad se arripiunt : reliquumque corpus nutrito succo sceu genio suo ) defraudant. Unde phagedaenis , lupisque inditum nomen. Et fortastis Hippocrates per το θῶον intellexit, morbos eos , qui e X Venen aut contagio Oriuntur ι quasi illis vita
137쪽
xo8 ovum non feri absque Gallina.
dam insit, principiumque divinum , quo sese adaugeant, aliosque svii similes morbos, etiam in alieno Degen. corpore, per contagium generent. Adeo ait Arist.)an. l. 3 plenasunt omnia.Alibi*ae,etiamfatibus vitamo. 1 t. quantam, atque ortum,ct interitum ines, arbitratur. Ibid. I. Vitellus autem cum jam abrumpitur, omnique cum .e. o. condeXu privatur ; haud dubium est, quin , ut fabar, aliaque legumina humorem ε terra sua sponte sugunt , absbrbent , & digerunt) ille per imfundibulum transiens, & in uteri cavo existens, lemtam ut diximus) humiditatem attrahat, in se recipiat, eademque sese nutriat, augeat, albumine cinismi, membranis & cortice muniat, tandemque perficiat. Quibus rite pensitatis, propriam illi inesse
Ovum non feri absique Gallina.
Elictis autem, quae dubia sunt; &disceptationis
bus ad universalem de hae re contemplationem dilatis; ad certiora nunc,magisque obvia accingimur. Et primo quidem,ovum foecundum fieri non ponse eitra galli & gallinae operam , manifestum est Nempe absque gestina, non fit ovum i nec faecum dum evadit, sine gallo. Quod opinioni illi advers tur, quae primum animalium ortum E limo terrae deducit. Enimvero, cum partes plurimae genitales
testiculi scit. & vasa deferentia in gallo ) tam insi- Ini arte atque industria , tantaque cum ratione fi-refactae sint ι & similiter in gallina ovarium, &uterus, iisque inservientes venae, atque arteriae, tantaffabre concinnataei & in singulis eorum, situs, figura , dc temperies miro ordine constituta reperiantur ; eaque omnia ad ovi generatimem ac Recunditatem aliquo modo requirantur : certum est siquidem natura nihil frustra agit; nec per ambages operatur , quoties compendio uti licuerit ovum, sive naturae sponte, sive alio aliquo modo ,
138쪽
osum non feri absque Gallina. Ios
p ues non posse et nec pariter gallum aut gallinam,
aliter , quam ab ovo , procreari unquam potuisse. Atque ita gallus & gallina ovi gratia sunt; ovumque similiter eorum caussa est, dubitesque merito , cum mutamo, quodnam eorum sit prius, Ovumne, an gallina Quippe haec natura prior exstitit, illud autem tempore. icquid enim praestantius est, id quoque natura prius est ; unde vero aliud producitur, id tempore prius reputandum est. Vel dicamus;
illud ovusi, hac gallina quae scit. ex eo gignitur 3 antiquius esse : & vicissim, illam gallinam hocovo quod illa peperitin tempore praeexistere. Facit nam-rue hic circuitus gallinaceum genus sempiternum sum n o pullus, modo ovum , continuata perpetuo serie , ex individuis caducis & pereuntibns immortalem speciem producunt. Atque ad hune similem modum multa inferiora sirperiorum perpetuitatem aemulari eernimus.
Et sive animam ovo inesse dicimus, sive non dicimus ; eae hoc tamen circuitu clare patet, aliquod
principium esse istius revolutionis a gallina ad ovum , de ab ovo denuo aballinam, quod sempiaternitatem iis impertiat. Estque id ipsum autore Desen
Arissoleti) annalogum elemento stellarum; facitque ut Parentes generent, eorumque semina, sive ova st e. o. 'cunda sint: idemque , Protei instar, tam parentibus, quam ovis, sub diversis formis, semper inest. Quemadmodum enim mens , sive spiritus , qui ingentem
hanc molem continuo agitat, eundem solem orientem atque occidentem per diversas terrarum plagas perpetuo circumagit; ita pariter in genere gallin ceo, vis enthea, sive principium divinum, modo viristus lilastica, modo nutritiva, modo auctiva dicitur 1 conservativa autem, & vegetativa semper habetur; modo etiam gallinae, modo ovi formam refert: permanet tamen eadem illa virtus in aevum. Et quanis
ruam alia animalia, sponte oriuntur, sive sui vulgoicitur ex putredine : alia, solum a foemina producuntur : sita. Plinius: in quadran genere omnino non L s. sunt marer; sicut in e thinis , ehanis: omnes enim c. 16. ovis gravida capiuntur. aecunque tamen ex OVO
Perfecto niarantur , non m a mare simul ες Remiae, I na
139쪽
aso Ovum non feri absque Gallina.
Degen. na proveniunt. Ideoque ArisOteler ait: Generationisan. t. i. principiapotissimum qui statuerit marem Ofoeminam.
a. Duo itaque prima ovi principia sunt, gallus, & gallina ; quorum amborum fructus, sive conceptus communis, est ovum, Parentis utriusque mutem referens. Ut non magis absque maris de Reminae opera ovum essiciatur, quam Muctus absque arbore. Videnturque individua singularia, tam mares, quam Reminae, ovorum cudendorum gratia existere, ut species eadem, pereuntibus licet actoribus, perenisnet. Ideoque palam est, parentes haud diutius ad Iescere, ordinari, perfici, laetamque vitam agere; nisi quandiu ova vel generare , veI faecundare queunt; suique similes, eorum interventu, parere. Quod naturae munus ubi primum expleverint, quasi summam jam Virtutis ἀκμην adepti fuerint, finemque ultimum, ob quem nati erant, attigerint; protinus effoeti, victique marcescunt; &, ceu a natura atque numine derelicti & abdicati forent, consen seunt illico,vitaeque pertaesi ad interitum properant.
Contra autem mares , cum sese ad coitum acci gunt, libidineque turgentes , oestro venereo stim
santur; mirum dictu, quanto illos spiritu inflatos intus regnans Cupido efferat; quam ornamentis illustres, & gloriabundi sese ostentent; quantis viribus polleant, animisque in pugnam proclives sint. Finito autem semel hoc vitae ossicio, huit quam subita collapsis viribus, sedatoque pristino servore, tumi,
da vela contrahunt, animumque nuper ferocientem despondent λ Quinetiam durante etiamnum jucum do hoc Veneris choragio, mares statim a coitu tristantur,submissique,& pusillanimes cernuntur;quasi .m mores, dum aliis vitam largiuntur, sese propere ad interitum ruere. Solus gastus noster, semine spirituque plenus, se contra erigit alacrior; alarumque plausu & voce triumphans, ipsemet propriis nuptiis canit omenati . Hic tamen etiam diuturniore Veneris usu languidus, ceu miles emeritus, fatiscit:& gallinae quoque, plantarum instar, e tae fiunt,
140쪽
s uomodo ovum perfectum, riummodo ovum perfectum,dumflat amare , foemina , secundum
Iximus modo , ovum , praesertim foecundum , haud jonte nasci; neque aliunde quam a gal- Iina procedere : nec hanc quidem, ovum, sine gillo, foecundum reddere. Secundum illud Aristotelis: Deven.
Generauionis principia quis statuerit, marem M. LI. O foeminam : marem,quod motin O generationis origia a. nem teneat: Deminam, quod materia. Nobis autem, ovum foecundum est vere spema, di semen genitale, plantarum semini analogon, conceptusque primus, eX ambobus parentibus oriundus,& utriusque fruct us promiscuus. Nam ut ovum
non fit, sine gallina : ita nec foecundum fit, sine gallo. Superest igitur disquiramus : quomodo d gallina
fiat ovum , idemque a gallo Recundetur; Videmus enim Ova subventanea, eaque animata , a gallina gigni ; non tamen , absque galli coitu, prolifica. Ideoque tum mas, tum foemina, ovo Decundo sua symbola conferunt. Non eo tamen modo lut arbitror ) quo Arsoteles voluit: nempe ut mis solum Ibid. motus generationis originem teneat; foemina autem materiam duntaxat praebeat. Quippe contrarium in ovis subventaneis liquet. Et quanquam verum est, quod ait : Ma foemina inter se ratione disserunt, quod facultaue utriusiue diversa est : sensu autempartibus quibusdam discrepant. Rationis discrimen ita exutiat, ut ma3 sit, quod in altero generare potest oemina, at odin se ipso, , ex auo sit quod generatur, contentum ru eo erreod generat. Sess,cum facultate O munere quodam haedistinguantur 1 ad omnem autem ossicii functionem instrumento opus sit , instrumentaqiιe facultatibm partes
eorporis accommodenturi ad procreationem quoque coitum partes aliquas esse aetammodataa necesse est; eos