장음표시 사용
141쪽
, ix Aedemis ovum perfectum, O
Non inde tamen sequitur, quod videtur voluisse inde deducere; ubi ait MM Ucieηιλ er motus genitura creat quod instituitur, ex materia contenta in femina: faminaqua semper materiam praberi. mm, creandi,idque est, no alterum mas, alterum foemina H. Itaque eorpus O magnitudine praeberi a foemina necesse est: a mare nihil tali necessario desidariatur. Nee enim snstrumenta in ita qua e ciuntur, inesse: neque ipsumo sens, neeesse est. Corpus igitur exfamina, anima ex mare. Substantia enim corporis aut jus anima est. Quippe ovum , idque animatum, a gallina absque galli ope , gignitur. Unde appaut, gallium qu que , sive hoeminam , essicieutem caussam esse; nee omnem creandi vim, sive animam, a mare solo pr videturque hoc ipsum exemplo ab Aristo an. i. a. addueta comprobari. Ait enim : non uni enax coeunt quod ea faciunt,quorum tempus patio uteri ge- satio proxima, O eorporis magnitudo non multo diser pano hac primos partus similes sibi edunt communi generis κtriusque specie: qualea ex vulpe O eane generantur, aut ex perdice ει gallinaceor sed temporeproeeden te diuersi ex diversis provenientes, demum formaraemiana instituti evadunt, quomodo semina peregrima ad ρε- 'l'emum pro terra natura redduntur. Hae enim mate- jriam corpusiqua seminibus prastari quibus apparet , in perdicis &gallinae generati
ne, non marem solum, sed & foeminam quoque eLfieientem esse : quoniam non maris solius,' sed communis species atque forma producitur ; corpore pa Titer , allue anima, tam foeminae, quam mari consi- lmpis. Est autem anima, forma & species animalis. i Quinetiam foemina potiore jure essiciens vide tur: uquidem ait: tempore procedente , diverse ex diis 'lverin provenienter,demumformasamina instituri e-dunt. Quasi semen sive virtus maris imbecillior fi ' ret 1 speciemque a se impressam tempore amitteret; tanquam a potentiore essiciente expelleretur. Idque etiam exemplum a terra dedumm , magis confirmata.peregrina enim semina ad postremum pro terea n tura red ηtar. Unde videretur probabile , Reminam plus in generatione essicere , quam marem: nam in universo quoque, naturam terra,Panorminam
142쪽
generis ejusdem, nomine genitoris patrisque appellant.. an. l. Dritque etiam terra sua sponte plurima generat sine e. x. semine : & inter animalia, foeminae nonnullae solae sine mare procreant; ita gallina ovum subventa neum generat mares vero absque Remina nunquam quicquam gignunt. Imo vero iisdem argumentis , quibus mas generationis principium & essiciens primarium arguitur ;videtur etiam foeminae , sive essicientia confirmari posse. Nempe, id primum essiciens censendum est, in quo foetus ratio, operisque forma elueet ; dc cujus manifesta similitudo in foetu deprehenditur , quodque prius existens movet. Cum itaque forma, ratio, & similitudo, foeminae non minus imo magis quam mari insit,atque illa prius existat,
ut movens primarium ; concludemus certe, foemiis nam aeque essicientem esse generationis , ac marem. Et licet Aristoteles vere dicat, conceptum,aut ovum,naeliam corporu sui partem a mare accipere, sed flummodo formam , oeciem, atque animam : O afoemina corp- duntaxat, O magnitudinem praberi: Non satis tamen constat, quin Remina praeter materiam formam quoque , speciem , atque animam aliquomodo tribuat. Ut in gallina videre est, quae ova une
mare gignit, quemadmodum arbores suos fruinis , α herbae semina, absque sexus discrimine. Ipseque uia.
ristoteles fatetur,ovo,etiam subventaneo, animam inesse. Erit itaque foemina caussa ovi essiciens. Quanquam autem ovo subventaneo anima quae
darii Tnest, talis tamen non est prolifica; ac proinde fatendum est, gallinam perfecti ovi essicientem pro-Prie non esse; sed talem fieri, autoritate sui sie dicam sive potestate a gallo demandata. ovum enim, nisi prolificum fuerit, perfectum merito diei
non potest. Hujusmodi autem a mare tantummodo producitur 1 vel potius a foemina, tanquam ex pracepto maris; quasi ab hujus coitu, foemina artem, rationem , formam , ac legem futuri scelus acciperet. Ita sane foemina s ceu arbor fertilisὶ facta post coitum Recunda, fit ovi para, ovaque perfecta MproIifica procreat. Nam quamvis gallina in vitel- lario
143쪽
' Iario nulla ovorum primordia jam parta habeat, in men post coitum Recunda reddita, paulo post, ovatum in ovario generat, tum in lucem profert; eaque etiam prolifica. Huc facit experimentum mu-Fabr. Itercisarum,quagallinam domigalio destitutam habem iP. 37. te , eam per unum atque alterum diem alibi galloeom. mittunt: ex hoc enim exiguo tempore, suceedit ovorum omnium Decumdum, per totum illud anni tempus. Scilicet, non modo illorum ovorum, quae adhuc vitelliduntaxat sunt, & albumine carent ι aut quae min, ma iam primordia in ovario existunt e sea ea quoque ova ab eadem virtute foecunda redduntur , quae
nondum inchoata, diu postea concipienda sunt.
Di quisitionis hios, defecunditate,
C Ubtilis pariter ac dissicilis, maximaeque utilitatis V est disquisitio; quid nempe sit in ovo, quod ipsum reddat Decundum Z quidve in conceptu, quid in semine , & quid in gallina sit, quod iis foecunditatem praestet λ quid etiam in gallo, quo a sterili disserat
Estne eadem illa cauta, quam in foetu animam diximus p an pars aliqua animae vegetativae λ Quippe ad perfectam generationis scientiam plurimum conducit , ut caussa prima intelligatur : scientia enim ex caussis cognitis , praesertim primis, oritur. Nec lminus ad naturam animae intelligendam , facit haec indagatio. Quinimo veritate hac rite perspecta, non modo Aristotelis de generationis eaurus sentemtia rekllitur, aut castigatur 1 sed, de quae a Medicis
contra eum scripta sunt, facile solvuntur. Quati imus itaque, utrum in ovo, vitello, papula, gallo, gallina , eiusve utero, idem sit, quod Recum ditatem praestat,an diversum p Similiter, qua ratione conveniant,aut discrepent ρ Tum etiam, an substantia sit, unde haec virtus profluit susceptivum enim videtur potentiarum, facultatum, atque acciden tium. An corporeum quoque sit mistum enim videtur p
144쪽
detur, quod mistum generat; similitudinem nempe,
mari de foeminae communem; qualis anceps species eκ Phasiano de gallina producitur. Id etiam corporeum videtur , quod aliunde patitur 3 adeo, ut non modo foetus imbecilles procreet , sed deformes etiam, ac morbosos , Parentumque Virtutibus , aut vitiis obnoxiOS. Praeterea de singulis dubitare licti 1 num id , quod foecundum facit, ingeneretur, an aliunde a cedat nempe utrum ab ovo , in pullum traductum sit; a gallina, in ovum 1 a gallo, in gallinam p W- .detur enim aliquid esse ex traduce; quod agallo scit. traducatur in gallinam ; ab hac, in ovum, uterum, M ovarium: de semine in plantam, de E planta rursus in semen , quod Decunditatem impertit. Quippe omnibus , quae generatione Perpetuantur .
hoc commune est , ut ex semine ortum suum ducant. Semen autem, conceptus, atque ovum, ei uiadem generis sunt; & quod foecundum facit, in iis omnibus idem, aut consimilis naturae est 1 idque divinum, analogon coelo, arti, intellectui, ac providentiae. Quod ex admirandis eorum operibus, artificio , & consilio facile videre est; ubi nihil frustra, temere, aut fortuito: sed alicujus boni, finisque gratia omnia instituuntur. De universaliquidem hujus rei speculatione, ac scientia, posthaec suo loco fusius agemus: quatenus autem de ea obiter disserendi occasio , ex ovo gallinaceo, oblata est, jam dixi. mus. Nempe, quot rebus insit λ quod foecunditatem apportat & ouomodo insit Z an tanquam accidens, ut assectus, habitus, potentia, aut facultas p an ut forma , & substantia λ an ut contentum p an ta quam in parte λ quoniam certo constat, ovum subis ventaneum differentiis omnibus sensibilibus pers ctum esse, de tamen iniscundum. Uterum similiter, & gallinam perfectum esse; ut & gallum; sterilem tamen ; utpote eo carentem, quod cundit tem affert. Quae omnia nobis enarranda veisiunt ;Postquam, quid, & quomodo, duo principia, masM f mina , ovo, ac generationi conserant; & quo pacto ambo essicientes cauta , ovique parentes di
145쪽
s I 6 Ovum non eo modo, . ut voluit Missi
ovum non eo modo a Gallo Gallina
provenire, quo voluit Aristoteles.
C Ertum est , ut diximus, ovum foecundum non nisi a gallo & gallina fieri : non tamen eo mOdo , quo Arist. arbitratus est ; ut gallus nempe solusessiciens primum sit, & gallina materiam duntaXat
Degen. praebeat. Neque enim cum eo sentio, ubi ait: Cum .n. l. a.'men de mare accessit in semina uterum, partem pιiri s. 6. simam excrementi constituit. Pauloque post: cumtem excrementum semina in utero constiterit, a maris genitura sit tanquam lactis coagulum : eoagulum enim Iac est,continens calorem vitalem,oraeipartes similes ducat eodem, O unit, atque consimis: di genitura ita Iahabet ad menstruorum naturam. Eadem enim natura Iactu, O menstruorum est. Itaque coactis jampartibus, corpulentus hutnor excernitur,ovducunturqNe circum parte resiecescente terrena membrana i tum necessaris, rum etiam alicujus gratia. Baeque pari modo in omnia M, tam oriparis, quam λυiparis habentur. Res autem in generatione ovi, longe aliter se ha- 'bet : neque enim semen , faut genitura potius)mare in coitu proveniens , ullo modo uterum ingre- .ditur: nec gallina . postquam concepit, in uteri sui cavitate , excrementum sive purissimam ejus particulam, aut quicquam sanguinis habet, quod a maris genitura perficiatur. Neque ovi partes , s membranae scit. M liquores in coagulatione aliqua eH-ciuntur ; nec quicquam simile lactis coagulo ibidem reperitur; uti ex jampridem dictis Elare con stat. Indeque sequitur, nec conceptum sunde animal tanquam ἡ semine foecundo oritur) eo modo se habere, quo Aristoteles est arbitratus ; cum hic pari modo in viviparis contingat, quo ovum in oviparis eGrmatur: uti ipsemet ritetur, posteaque observationibus aliquot nostris palam fiet. Quippe certum est, ovum tam prolificum, quam improlificum, a gallina sola fieri de formari; foecunditatem vero duntaxau
146쪽
Neque eo modo, quo Medici arbitrantur. II
duntaxat ei a gallo accedere. Gallus, inquam, nec materiam , nec formam ovo affert; sed id solum , quo ovum fecundum fit, gignendoque pullo idoneum. Facultatemque hanc gallus genitura sua per , coitum emissa , non modo ovo inchoato , aut jam facto; sed utero etiam, & ovario, gallinaeque ipsi impertit : idque adeo, ut ova quoque postmodum inchoanda, quorum nulla adhuc extat in ovario , aliave corporis parte materia Recunda inde ge
Neque eo Anodo,quo ratici arbitrantur. Ex ERCITATIO XXXII.
Conceptus, ex duedisorum sententia, hoc modo perficitur : In coitu,mas simul & foemina voluptate solvuntur ι Unituramque suam, seu semen, in uteri cavitatem e ndunt ; ibidemque, quod uterque confert, miscetur ; habens pariter ab v troque αvim efficiendi,& materiae potentiam. Contingit a tem , secundum huius vel illius geniturae praedo minium , ut conceptus, mas, vel foemina evadat. Pu- . Iantque, protinus a coitu , activis & passivis pari-ιer invicem cooperantibus aliquid conceptus in utero inchoatum esse. Quin contra Aristotelicos asserunt, marem non magis essicientem generationis caussam esse , quam foeminam; sed aliquid ex ambobus mistum : nee sanguinem menstruum , aut partem ejus purissimam , esse primam conceptus materiam; sed sperma: indeque partes primas, sive prima earum rudimenta, spermatica appellant , qum langui ne postea nutriantur, Ac crescant. Manifestum vero est, neque hoc pacto ovum agallo & gallina procedere. Oippe gallina nullum
semeti in coitu emittit,ex quo ovum fiat: Imo vero nunquam quicquam seminis ejus uspiam observatum est : liquidem partibus generando semini necessariis destituitur; testiculis nempe, & vasis spe maticis. Licet autem gallina vim essiciendi una cum
ratio habeat sui ex praedictis liquet dc quodammo'
147쪽
domissum sit, quod ovum foecundum reddit; hoe
tamen non contingit secundum geniturarum prae- dominium , aut earundem misturae modum e nam
certum est & Fabricius fatetur) stanen galli c vit tem uteri non ingredi : Nec aliquid ovi protinus a coitu in utero fa m cernitur; quamvis Amroteles id ipsum saliquid nempe conce ut motinu/ feri paum aestimet. Quinetiam inferius aemonstra. , --que hanc seminum misturam in ullo animali contingere ; nec protinus a coitu eoque loecundante quicquam vel seminis , vel sanguinis, vel conceptus inchoati in utero omnino inesse , aut reperiri. Nihil Profecto in conceptu , aut ovo invenias , quod semen maris ibidem contentum, aut permillum ammat. Vulgus quidem falso arbitratur, chalaetas esse gallisemen : mirorque , cum binae sint utrolibet scit. ovi extremo altera ) nemin em hanc galli, illam. gallinae semen esse, asseruisse. Error autem iste popularis facile diluitur i siquidem chalazae in quolibet ovo. tam subventaneo, quam foecundo, eodem modo reperiuntur.
0 Εcte Medici contra ArisOteticos asserunt,utrum que sexum essiciendi potestatem habere; quoniam quod generatur ex utroque mistum est : mi sta nempe figura & similitudine corporis, mistaque specie , ut puta inter perdicem & gallinam. Quippe
rationi congruum videtur, ea putare conceptus cssicientia , quorum misturam refert, quod ex utrisque producitur. Ne- Ad hanc mentem Aristoteles : In qnibusdam, insaph. quit, manifestum est,quod generant tale est, quale qnod
ι.I. c.8 .generatur: non Iamen idem,nec unum numero,sed unum Decie in naturalibus. Homo namque hominem ge
148쪽
O hae quoque similiter. 2uod enim est commune equo. in asino, non est nominatum pruinquissimum genus rfuerint autem ambosortasta, uti mulus. Ibidemque ait:
Generans suinciens est, ut faciat, O caussa sit speciei
esse in materia et tota vero jam talu species in his carnibus, ct 6libus, Callias est, O Socrater. . are cum tests forma tota , scit. muli , sit mista ex ambobus , equo nempe de asina ; non suffcie equus, ut hanc muli formam in materia producat; nisi, prout forma tota mἱsta est, ita ab asina causia alia essiciens conferatur , taque adjungatur. Quod itaque mutum essicit ex ambobus mistum, adaequatum sit oportet, re mistum, si modo univocum. E X. gr. vir iste , & haec foemina, hunc generant pera rem ; non quatenus ambo homines sunt , & specie unum ac idem . sed quatenus is vir , & haec foemiisna, in his ossibus & camibus forma humana con
stant. 3 quorum amborum cum Socrates mistura
quaedam ut, & ex utroque mistus; illud a quo fit, ex ambobus quasi compositum univocum mistum esse oportet 1 nempe essiciens mistum effecti misti. Ideoque mas& foemina separatim non sunt generativi, sed uniti in coitu , & quasi unum animal f cti 1 unde ab utroque, tauquam uno, fit & educitur.
quod vere caussa essiciens proxima conceptus erit. ιMedici etiam , dum ad ea solum attenti quae hu- mano generi contingunt, de generatione uniyersim 'pronunciant; & verisimile iis videtur , genituram a parentibus in coitu profluentem, esse verum spermasive semen, plantarum semini analogum; non sine ratiope mistum illud proximum futurae prolis eff-
Ciens, ex utriusque seminis mistum constituunt : atque adeo mistum ejusmodi protinus a coitu in utero contineri, conceptumque primum esse , asserunt.
Rem autem in ovo quod vere conceptui estin longe aliter se habere , ex praecedente nostra historia constitit. De
149쪽
zo De ovi materti, eontra Medicos
De Ovi materia, contra Medicos est
QMd Medici contra Aristatelieas negant, sanguinem esse primam conceptus materiam , id quidem ex ovi generatione luculenter constat. Neque enim vel in coitu , vel ante , aut post ipsum , qui quam sanguinis in gallinae utero continetur; neque ovi primordia sanguinea , sed alba sunt. Multaque animalia concipiunt, quibus ne sulta qiudem san-gninis in genitalibus ssi subito dissecueris) apparet. Sed dum eontendunt, sanguinem matemum esse foetus in utero alimentum , praesertim partium ejussainguinearum s ut appellant; foetumque ab initio ceu partem matris elis , illius sanguine nutriri , dccrescere, spirituque ejus vegetari r adeo ut nec corpulset , nec jecur sanguificet, nec pars ulla scelus publicum aliquod munus exequatur . sed omnes ab opere suo ferientur; eos quidem falsi autopsia redarguit. Pullus enim in ovo , proprio suo sanguine, ex liquoribus intra ovum contentis nato, gaudet; corque ipsius statim ab initio pulsare cernitur : non autem faciendis partibus sanguineis, aut plumis, quicquam sanguinis aut stiritus a gallina mutu tur; ut rem probe animadvertentibus clar e liquet. Imo vero ex observationibus post dicendis , abunde me demonstraturum arbitror, viviparorum quoquescetum , dum adhue in utero continetur, non matris sanguine nutriri, spirituve ejus vegetari; sed anima,
viribusque suis fiui, ut pullus in ovo solet , proprioaue sanguine gaudere. Ad laetus autem materiam a mare& scemina, quod attinet, & generationis modum in scitolis vul- o decantatum snempe conceptum fieri proli ficum
geniturarum mistione, earumque niuiua actione
di passione:) ad sceminarum quoque semen quod spectae, & partes spe atteas dictas, ac sanguineas; illurimae, eaedemque praeclarae observationes, postea
150쪽
Aristotelicos. - . I 2Irecensendae , me, in contrariam ab iis sententiam ut irem , compulerunt. Id nunc solum dicam, mirari me plurimum, cur Medici praesertim in anatomicis velinti) duobus argumentis, ceu validissimis . opi-
. nionem suam tueantur ; cum eadem tamen, rite intellecta, contrarium potius evincant.
Nempe, ex concussione illa, & solutione, humorisque profusione s quae mulieribus tape in coim
cum voluptate accidit) arguunt, foeminas omnes in eoitu semen profundere, idemque ad generationem necessarium esse. Ut vero jam praeteream, non omnes quorumlibet animalium foeminas, nec mulieres quidem Omnes, talem humorem emittere ι nec citra ejusmodi emisisonem conceptum necessario frustrari; novi enim Plurimas , quae citra talem ejectionem Recundae latis essent 1 dc nonnullas etiam , quae, postquam emissionem ejusmodi expertae sunt, majore quidem voluptate in coitu delectarentur, sed de faecunditate solita plurimum amitterent.Infinita etiam eXcmpla sunt foeminarum , quae, licet in coitu voluptatem sentiant, nihil tamen emittunt, & nibilominus concipiunt. ὶ Miror maxime, eos, qui emissionem hanc ad generationem necessariam putant, non animadvertisse, humorem illum foras dici, & circa clitoridem vulvaeque orificium ut plurimum profundi ; raro intra vulvam , nunquam vero intra uterum , ut cum maris spermate misceatur ; esserue consistentia serosum sive ichorosum , ad mo-um urinae: non autem, geniturae instar , lentum atque unctuosum ; ut tactu facile innotescit. Morsum autem foras ejiciatur, cujus usus necessario intus requiritur Debuitne humor ille, ceu utero valedicturus, ad limen vulvae amandari ut majore cum gratia ab utero retraberetur denuo pNiud argumentum ducunt a partibus mulierum genitalibus, testiculis nempe , & vasis spermaticis praeparantibus & deserentibus , quae generationi ermatis inservire arbitrantur. Ego vero miror plurimum, credere eos , a partibus tam imperiams& obscuris, semen adeo elaboratum , concoEbam.