장음표시 사용
361쪽
sentur : certa, inquit , animalium ριnt , Degen
magna quidem ex parte pro vata spatio ε, vi cioruman. l. . enim generationes diuturniores esse necesse es. Praeei-c. . pua autem hujus rei causta ab eo assignatur magni-uir. tudo animalis r haud enim , inquit , tempore brmi constitutiones perfici magna vel animalium , vel P rumvis aliorum fere facile est. mobrem equa , O qua iis eognata I.nt animalia , quanquam minin temporis vivunt , tamen diutius uterum ferunt. Ideoque elephantorum uterus biennio sui gestatur, propter exuperantiam magnitudinis. cujusque autem animalis certa est magnitudo, quem terminum non
supragreditur : ac proinde materiae quoque sex qua fiunt) copia ipsis definita est. Ait porro : Ratrona
autem optima tempora omnium O graviditatum generationum, O vitarum dimensionem eircuititassibi exposcunt recipere. Circuitum appello diem, noctem , mensem, annum, O tempora, qua iis describuntur , atque etiam luna trajectiones et hac enim principia generationis sunt omnibus communia. Nam ut rerum minus principalium circuitus se3uatur magis principalium rerum circuitum, rationale est. Eorum igitur motibus generationes atque obitus animalium definiri, natura comparatum est.
Et prout animalium partus ex circuitibus solis aut lunae dependent , ita varia etiam habent tempora coeundi , dc ferendi uterum; eaque prolixiora,
H.ministi inquit ibidem Philosophus in tempus
ferendi uteri enorme est. Cateris enim unum est tempus, homini vero , plura sunt: quippe ct septimo mense.
O decimo nascitnr j atque etiam inter septimum sedecimum positis : qui enim mense octavo nascuntur , arsi minus . tamen vivere possunt. Plurimis quidem sata sunt pariendi tempora, dc praesertim.Vere, adventante Sole i multis, in aestate: nonnullis , in autumno, ut piscibus cartilagineis. Indeque fit, ut a ' cedente pariendi tempestate , ad solita loca reVertantur ; ut stabula vel nidos suos tuto exstruant,ubiice tus pariant , foveant, alantque. Hinc dicti Q
nithiae , venti sub initium Veris spirantes ; scit. ab adventu avium , quae eo remῖore, illorum
362쪽
ventorum ope ad certa loca transvolare solent. Pisces similiter qui turmatim ad multa centena millia, prolis educandae gratia, certis locis convenire solent, stata anni tempora designant. Quinetiam Vere, quamprimum erucae rnuntur quarum semina , instar atomorum invisibilium , aventis ut plurimum deferuntur ; non autem , ut
Vulgo creaitur , jonte , vel e putredine ortum ducunt) arbores statim gemmulas suas protrudunt , erucis illis cessuras in alimentum : quas vicissim aviculae plurimae inseEhantur, alendisque pullis suis in nidos deferunt. Adeo ut, quotiescunque cernere contingit inusitata erucarum genera, simul aviculas raro visas , peregreque ad-Wntantes conspiciamus ; tanquam hae illas Eremotioribus terris persequerentur in suntque utrisque eadem fere pariendi tempora. Medici statim, conspectis iis , novos morbos prae foribus adesse hariolantur. Apes Majo mense pariunt, cum roris melliflui copia est : Vespae, aestate ; cum fructus maturescunt : quemadmodum viviparorum faetura contingit, cum in mammis eorum lac ido- . neum reperitur. Alia vero animalia, quae inquilina sunt , & coelum non mutant, sua quaeque pariendi loca, ut & pabuli proventum , statis tem-L:ribus repetunt. Inde fit, ut agricolae, a dive
rum avium, & spermologorum praecipue conventu , arandi , seminandi, & metendi tempora dijudicent. Sunt tamen nonnulla animalia, quOrum pariendi tempora varia & incerta contingunt : ut plerisque usu venit, quae domestica appellantur , & cum hominibus degunt. Ea enim variis temporibus, & venerem exercent,& pariunt: nempe ob papuli copiam , & inordinatam , praeter naturae morem, lasciviam. Talibus vero sui &hominibus in partus difficiliores saepe , & periculosores obveniunt.
Alia porro animalia, lunae circuitus magis observantia, quolibet fere anni tempore coeunt, &pariunt e ut cuniculi, mures, & mulieres. Diei-ι.3. qu. tur enim sinquit Plutarchus) ad expediendum partum 1a. luna conducere, eum orbe fulget dimidio : quod laxandis
363쪽
aeandis humoribus dolores mitiget. Hinc arbitror etiam Diana vocabula Locheia, quod est, partuipraefecta,
Eibtheia , sive Lucina , Dusefacta : cum eadem se
Diana, qua luna. icaterv animantibus, sinquit Plinius) flatum O L. 7.
pariendi , partus gerendi tempus est : homo I. atmo, incerto gignitur spatio. Nam licet his quoque praefinitum pariendi tempus natura ut plurimum destinaverit : interdum tamen magna suboritur differentia; adeo ut quintam septimo mense, 1ionnullae decimo quarto partus vivos ac vitales edidisse memorentur. Et licet Aristoteles, ex iis, qui Ardin Graecia regionibus octavo mense nascuntur , multo
interire dicat; fatetur tamen in D pto, atque aliis ealiquot locis , s ubi mulieres commode perferunt) sat vari vitales. Et quanquam ait : ante mensem raro septimum prodeunt , nulli ulla ratione possunt vivere' 'At septimtis mature oriendi principium est. Verum plerique sunt imbecilles; ideo invareunt eos lanis) fatetur tamen, tales vivere posse. Franciscus Valesius quinquemestrem puellam reis fert suo tempore duodecimum aetatis annum ingrellam fuisse. Adrianin Spuelius tabellarii cujusdam meminit , urbis Medioburgensis et r. momo publico omnibus commonstrabat , se sexti men-ae insis initio editum , corpore exiguum , ese viribus ita de- certo infirmum , ut mater eoacta fue- tempo- circumductum fovere, donec robur acqui- re pum siverit , quo posset fasciis circumligari. vicen uetus..quoque refert , sexto mense natum bene vixisse. Si L.9. de militer , post undecimum mensem natos vitales nai. α- fu ille , multorum quoaue & veterum & recentiorum teltimoniis comprobatur. Massurius cait Pli-α ultimus a utor est, L. Papyrium Pratorem , secundo ha- Loco agente , bonorumpossessionem contra eum deis praci-
partum 'e tredecim mensibus diceret talo. tutisse ; 'uoniam nullum certum tempus pariendi st tutum videretur. Fuit profecto non ita pridem apud nos mulier, quae foetum in utero sedecim amplius mensibus gessit, eumque ultra decem menses pluribus ejus rei consciis) huc illuc varie sese commoventem sensi, tandemque vivum peperit. Sunt
364쪽
De Partu. autem , fateor S ista ex raro contingentibus. Ideoque Spigelius Ulpianum Iurisconsultum immeritoxeprehendit , quod, post decimum mensem, editum neminem ad legitimam haereditatem admiserit. Quippe leges & praecepta artium, actionibus vitae
rine ordinatis ut plurimum adaptantur. Praeterea non negandum , reperiri multas subdolas & hau. dis plenas mulieres, quae lucro inhiantes, aut pce- Parum , vel infamiae metu, sese gravidas fingunt,& dejerant. Notum quoque, alias facile decipi,
quae rerum ignarae, etiam vacuo utero se praegnan-
. tes autumant. Huc faciunt illa Aristotelis : G . ceptio eorum , post underimum mensem editi sunt,
videtur latuisse. Illorum enim conceptus initium ignorant mulieres. Flatibus enim uteri saepenumero occupa
ti , postea coeundo gravida facta , illud arbitrantur Dufe initium conceptionis : quod ex indiciis usitatis agnovissent.
Alias etiam novimus, post trimestre aut quadrimestie spatium , mortuo jam conceptu dc iii utero putrescente, pauIatimque ceu putridis lo-chiis ) efiluente tabo, superstet asse. Eaedem tamen, post decimum- quartum demum mensem se peperisse assirmarunt. Evenit aliquando, ait Arist. ut abortu factori decem ae duodecim superfoetatione concepti exciderint. 29od si flatim 'conceperint, extulere in lucem eum quo superfaetarant ; sicque eoredunt, quasi qui gemellorum eduntur lege. Id quod de Iphicle o Hercule fabulantur. AtqMe hoc jam conis
sitit : Adultera enim quadam , alterum marito similem, adultera alterum peperit. Olim etiam quaedam gemellos utero cum gesaret, tertium insuper concepit.. perente igitur tempore iusto , illos quidem suo per- festos tempore edidit , hunc autem quinquemestrem ;atque is illico periit.
Famula quaedam ab hero suo compressa, ut culpam tegeret, Septembri mense Lonainum advolat; ubi elanculum peperit, & firmata valetudine, do mum reversa est. Decembri autem sequente ; novo partu nam superlaetaverat) occultatum antea crimen divulgavit.
. Alii contigit saddit Philosophus ) ut eum unum
365쪽
De Partu. 337 septimestrem peperis et, postea duor mensium justorum
Ane absoluto pareret: quorum ille mortuus est , hi 'ixere. sta iam etiam abortientes ut concepere , alterumque ejecere, alterum peperere.
Fieri nempe facile potest, ut priore aut posteriore superlaetantium conceptu post tertium quartum vemensem Hecto, sequentes menses vel plures justo . Vel pauciores numerentur: praesertim a credulis de ignaris mulierculis. Perire intus conceptum, & in putrilagintan versiam sensim indies stanquari fluores albos) emanare, nonnunquam observavimus; tum in mulieribus , tum etiam in aliis animalibus. Erat non ita pridem Londini mulier; quae, post eiusmodi abortum, eoncepit denuo ; debitoque tempore infantem peperit. Postea vero, interpolitis aliquot mensibus, dum consueta obit munia, sine dolore, & aegritudine aliqua insigni, prioris abortus octicula nigras ustatim ejecit. Eorum quaedam ad me delata . esse spinae, femoris , 8e aliorum ossium fragmina, indicium fecerunt.
Novi juvenculam, filiam cujusdam Medici mihi
familiarissimi, quae gravida facta , symptomata omnia praegnantes comitari solita experiebatur : ea sana , dc vegeta , post decimam quartam septimanam , scelus in utero motum sensit ; tempusque partui debitum emensa est : indiciaque jam imminentis partus adesse rata , cubile , incunabula, caeteraque ad partum necessaria in procinctu habuit. Sed frustra omnia, & Lucina votis abnuit: motus enim soliti cessarunt: ae paulatim, ut increverat,' detumuit venter, absque ulla aegritudine : sterilis autem mansit in posterum. - Novi etiam Matronam nobilem, quae plus decies enixa fuerat , quamque menstruorum suppressio citra praegnationem nunquam fefellerat. Postea autem alteri de nupta, praeter alia signa solita, ex motu quoque squem ipsa, sororque ejus juxta cubans, saepe noctu sentiebant in sese gravidam judicabat ; neque ab ea opinione ullis a me allatis argumentis dimoveri poterat : donec tandem spes
366쪽
Adeo interdum certissima quoque gravidationis
signa, non modo ignaras mulieres, sed obstetrices orepertas , & peritos etiam Medicos atque attentos fefelleruntia Quapropter , cum praeter dolos muliebres, varia sint praegnationis falsa indicia, de partu inordinato ante septimum mensem, aut post undecimum, haud temere statuendum est. Usitatus sane uteri gerendi computus , eum terminum servat , quem Christum Salvatorem nostium hominum periectissimum in utero Matris suae emensum credimus : nempe a die annuntiationis Angelicae, mense Martio, ad nativitatis illum beatum diem, quem Decembri mense festum celebramus. Adque hanc normam matronae prudentiores calculos ruos subducentes dum singulis mensibus, solitum menstrui fluxus diem in fastos reis. runt spe raro excidunt; verum, transactis decem - lunae curricujis, eodem die, quo absque praegnatione foret) menstrua iis profluerent, partum eXPeriuntur, ventrisque fructum colligunt. Ad caussas vero excludendi laetus quod attinet , De U. Fabricius praeter eam Galeni asserentis , f tum pari. l. tantis er in utero gesari, donec auctus O perfectur Isc.7. jam factui per os nutriri positi : qua certe ratione, imbecilliores foetus diuturniorem in utero mOTam traherent : quod tamen non evenit: aliam , α quidem potiorem, putat, majoru, per respirationem, refrigerii necessitatem eum fatur ubi primum ortui est respiret, nequaquam tem cibum ore
sumat. Id quod non solum ait in in homine quadrupedibus , sed etiam maxime in pennatis observaturi qua etsi parva sunt, ct rostrum adhuc tenerum haben tia , puui tamen ovi corticem ea parte percutiunt, qua respiratione opus habent e hoc agentes potius a r pia
rarione , quam a cibi indigentia coacti i eum satim atque e cortice sunt exe si respirent , sine cibo ainem biduum diutiusqne consistant.'Verum num refrigerii gratia respiratio instituta sit , an in alium finem 1 alibi plenius , en observationibus nostris, disputabimus. i.
Libet interea problema hoc viris doctis propo- utre οῦ Quomodo nempe embryo post septimum me em
367쪽
mensem in utero matris perseveret a cum tamen eo tempore exclusus statim respiret; imo vero sine respiratione ne horulam quidem superesse possit: in utero autem manens sui dixi ultra nonum mensem, absque respirationis adminiculo , vivus &sa- nus degat. Dicam planius : Qui fit, ut foetus in lucem editus, ac membranis integris opertus, α etiamnum in aqua sua manens, per aliquot horas, citra suffocationis periculum, superstes sit: idem tamen secundis e*utus , si semel aerem intra pulmones attraxerit, postea ne momentum quidem temporis
absque eq durare possit , sed confestim moriatur pHbu Et hisc certe 'b deiectum refrigerationis: nam in partu dissicili, sepe per aliquot horas sn.angustiis illis sine vita respiratione haerens , vivus tamen persentilabur: quamprimum autem egresibs fuerit, de vitalem hanc auram hauserit, eadem mOX Praeclusa dictum factum exstinguitur. Similiter, curo in sectione caesarea laetus horis complusculis post matris obitum eximitur, vitalis tamen reperitur,dcintra secundas sepultus , aeris nihil indigus, superest : simulaς autem est firmet gavisus fuerit . etiamin. easdem se ta*s remsitus ) illico, . ob hujus c
rentiam, suffocatur. Haec qui diligenter perpenderit, naturamque aeris penitius introspexerit , faciles opinor) fatebitur, eundem nec refrigerationis graiatia, nec in pabulum animalibus concedi. Siquidem constat, i rum, postquam eum semel hauserit, ci- . tius sus*cari ; quam cum ab illo prorsus arcebatur: quasi fervor in eo , ab aere accenderetur potius ,
Hari: aptem obiter duntaxat de respiratione diximus ς proprio loco de eadem forsitan copiosius disceptaturi.Qua sane disquisitione vix aliam scrupulosorem invenias; siquidem ea in utramlibet partem paribus fere rationum momentis libratur. . Ad partum redeo , quem orater pradictam re spirandi neces itatem ι alimentique inviam) Fabricius Pag. fieri putat, quod tunc fatur grandior factuι pondere I 2.
gravet a tum mole sua magna non amplius intus deti- neri possit praterea , inquit , excrementa tam copiose aucta sunt, up in membranis eonι ineri amplius non. P a valeant.
368쪽
valeant. Probavimus autem superius, humores in utero contentos, non em excrementitios . Nee Tatio a pondere aut magnitudine laetus deducti, magis verisimilis est : intus enim humoribus innatans vix ullum placentae uterove gravamen adfert; laetus etiam aliqui novimestres pusilli sunt, α aliis octimestribus minores ; non possiant tamen ulterius in utero morari. Et prose ad pondus quod attinet , gemelli qualescunque octavo mense , cuilibet singulari foetui novimestri praeponderant , nec tamen propterea' ante nonum
mensem in lucem prodeunt. Nec meliore jure alimenti penuriam adesse , caussari potest : cum ad id temporis gemellis, & aliquando pluribus foetibu , victus abundesuppetat et &lac, quod pue peris ad manimas delatum , alendo foetui suincit, ad uterum traductum, foetum inibi atque commode nutriret.
Ego potius nascendi caussam esse dixerim , quod
succus intra amnion, alendo foetui maxime accommodus , tunc temporis vel deficiat, vel a relictis xecrementis depravetur. Uti etiam supra monui Uteri autem , praeternaturae usitatum tempus, gerendi divertitatem squae potissimum humano gene xi contingit vitae consuetudini, imbecillitati cor-
Poris , animique variis affectibus attribuerim. Ideoque etiam animalia cicura, quae cum homini-hus degunt, ob otium. pabulique copiam, incerta magis tum coeundi, tum pariendi tempora obtinent, quam fera , & exuaturae Iese vitam agentia. Mulieres quoque firmae valetudinis , partus serunque leviores, promptiore ue experiuntur '. contra autem iis evenit, quibus sanitas attrita est. Idem nempe iis usu venit, quod plantis , quarum seminare fructus in regionibus frigidis tardius & rarius , quam in aliis, terrae bonitate, Solisque beneficio, gaudentibus, proveniunt. Ita mala aurantia, apud nos, plerunque biennium integrum arboribus adhanent, antequam ad maturitatem pertingant: & fi stetiam vix in nostro coelo perficiuntur, quae in Italia quotannis bis terve
maturescunt. Similiter quoque in uteri fructibus
369쪽
contingit : nimirum ob pabuli ubertatem , Velinopiam; corporis robur, vel imbecillitatem ;vitaeque secundum sex res Medicis non- naturales dictas rectum regimen, vel inordinatum, foetus etiam serius aut citius ad maturitatem sive partum perdu
Partus modum Fabricius sic describit : Vier. A Partus Dius mole distentus, ut sine perieulo distendi amplius quomo- non queat 3 atque ob id ad expulsionem excitatus,sicque do fiat. ris transversu agentibus in se contractus , angustiorem lacum facit. Itaque cum prius neque excrementa Propter oviam , neque foetus propter molem eoiitineri
Omplius possent , nunc adhuc impensius angustatus compressur, multo minui continere est possibile , propter quam caussam, prλσ membrana, tanquam imbecidio- νυ impensiusque distenta abrumpuntur ct humor, quima is est suxilis , jure prius ad vias lubricanda/ exit. Inde vero fatus sequitur , non solum sua fravitate auctus quod amplius in humore non innatet) deorsum descendens, atque ad uteri os impetum faciens, sed etiam ab uterosimiliter compressus,propulsatui, atque expressu : eui muneri musculi abdominise una cum diaphrag-
mate, mirum In mosem comprimendo famulantur.
Hibus verbis , excrementorum alvi ejectionem Potius, aut abortum , quam verum & naturalem partum dustripsit. Ut enim mulieribus plerunque membranae ante scelus exitum disruptae aqBain profundant; id tamen non est perpetuum : neque caetera animalia ad eum modum pariunt, scd conceptum integrum s foetum nempe cum secundis, excludunt : ut in canibus, ovibus , equabus , aliisque est; & praesertim in vipera, quae ovum unicolor dc. molli cortice qualis muliebris conceptus est ) intra se concipit, ibidemque tandiu servat , donec scelus inde efformatus fuerit, quem
membrana Obvolutum parit , quae steste Aristotele) Hs.
tertio die rumpitur. Εvenit tamen interdum, uian. l. s.catuli , erosis dum adhuc in utero sunt) membra-3 nis, in lucem prodeant. Pariter obstetricibus expertis non ignotum, murlieres aliquando condeptum integrum , cum am bientibus membranis illaesis , excludere. At
370쪽
De Par tu. que hujusmodi partus videtur maxime naturalis; in quo foetus clanquam fructus maturus qui ab
arbore totus solvitqr , seminibus ante destinatum a natura tempus minime essiuentibus) una cum secundis elabitur. Ubi autem secus fit , Sc placenta post natum foetum utero adhaerescit , ea saepe dis curser solvitur, & prava symptomata inducit , quae foetor ingens , dc interdum Muraena , comitatur; unde mater in praesens periculum deducitur.
Quoniam igitur partus a Fabricio descriptus , non omnibus animalibus competit; sed mulieribus f Ium contingit, neque istis omnibus, sed iis duntaxat quibus praematurus, & quasi coactus obvenit: is
certe non tam naturalis, quam praeternaturalis, sive
itatus, ac quadammodo abortivus cense
' In naturali igItur & genuino partu duo requypartum runtur , quae sibi invicem operas mutuas praeleg ti- stent; nempe parturiens mater, &pariendus foe-mum tus. Qui ambo nisi ad hoc negotium parati fue- . re rint, vix felix succedit partus; erius hora idonea
communem utriusque maturitatem requirit. Nam
μ' si, vel foetus inquietus , & exeundi cupidus, exstimulando, vimque utero inferendo matrem pra venerit ; aut haec , ob retinendi imbecillitatem , tanquam nausea uterus laboraret aut expellendi necessitatem aliquam, anteverterit : partus ejusmodi morbosus potius Se symptomaticus, quam
naturalis & eriticus aestimandus est. Uti etiam , cum partes aliquae conceptus foras eliduntur, dum aliae adhuc intus haerent : nempe, si foetus ad exiis tum inclinet, necdum abrupta ab utero placenta aut E contra, soluta placenta, laetus nondum rite compositus, nec uterus ad egressum ejus laxatus uerit. Ideoque increpandae sunt obstetrices , praesertim juniores, temerariae, &mλυκαγρωνες- quae, cum parturientes prae dolore Vulare, opemque es flagitare audiunt, ne ἡ μ .Hυπικης imperitae, parumve a fatagentes videantur; manus oleis oblinendo , lo- caque muliebria distendendo , mire tumultuantur; porrectisque potionibus medicatis facultatem eX-