장음표시 사용
181쪽
Instit. lib. 3. GL r4. De obligationidi
actum est consensus duorum , pel Plurium in idem, seu in eandem rem. I. 7i8 Comentio ρrγrio nomine carens, nec cirilem habens obligandi caussam, pacti nomine donatur: si asterutrum adsit, contractus dicitur. S. 7r9. Quae sint de mctis asutium e licanda 8 I. 7ao.
actum generatim in Ulpiano definitur consensus duorum, Pluriumue in idem placitum siὶ: in primis pactum dicitur consensus, seu eonventio duorum, vel plurium; quia nulla potest esse, nec intelligi conventio sine consensu laὶ expresso, vel tacito i S. 7 3. : Verba liaec etiam contractibus accommodantur, adeoque tetient in definitiano locum generis: quatenus tamen pactum dicitur consensus duorum, Vel Plurium, distinguitur a promissione, seu pollicitatione, quae a solo promittente pendet: ρactum, ait idem Ulpianus, est duoriam consenstis, atque con ratio, pol citavio Mem .erentis
solitis Promissum s3 . si L. i. S. Et est pactio a. F. hoc tae I D. L i. S. Conuentionis 3. in sin. V. hoc sit. s3ὶ L. Pactum 3. V. de Pollicitationibus t . I a.
S 7 9 . . . Additur in idem placitum , seu in eandem rem ; non enim duo, vel plures pacisci inter se possunt, nisi de eadem re consentiant: si consensus praestitus sola per se naturali aequitate firmetur, neque proprium nomen habeat, nec civilem obligandi caussam, seu nulla adsit obligandi caussa, ut ait Ulpianus, praetor conventionem iι caussae nomine inteIligunt dationem , vel factum . qua Civilem obligation in sua natura Producit, prout contingit in contractibus innominatis ὶ, pactum appellatur: quod si uventis Proprium nomen habeat, vel caussam obligandi, contractus est uominatus
Ilisee generatim de pacti natura cognitis, plura sunt singularia pactorum capita sigillatim expendenda ; quorum pleraque lucem asseruiit contractibus, de quibus deinceps acturi sumus. Igitur in primis inquirendum est, quotuplicis generis sint pacta. a. Quibus pacisci liceat, et an pactum unius alteri prodesse possit, vel nocere. 3. De quiluis rebus pacisci liceat, necue. 4. Quae sit pactorum vis.
182쪽
I acta publica sunt, uel ρriuata: haec nuda, Mel non nudia: realia, MI ρersoniliae e ressa, Mes tricita. S. III. etum nudum dicitur, quod sistit intra nudos conoentionis terminos, atque solam naturalem obligationem Parit. Quale non nudum, seu restitum sup S. Iaa. Pacta quaedam, ueluti donationis, dotis, hin Hecae, et constituti a jure consimmantur. S. 723. Obligationem ciritim pro cum pacta incontinenti adfectia contractibias bonae miles. S. 724. Pucta etiam incontinerati adjectri contractibus stricti juris actionem non dant. S. 7a . Quae dicantur in fure ρacta adjicientia , oel defrahentia Z S. 7a6. Usu fori pacta nuda actionem mi uris, dummodo Praefrestae a muniemalibus legibus . olemnitates adhibitae Derint. S. 727. Nihil tam congruum est humanae si i , quiun ea, quae infer contrahentes Placu runt , se aro. S. 728. r ea tu ntida vud Romanos actionem non starerent, haec aratem ins stipulationi inesset 8 S. TayRealia sunt Pacta, quae de re φsa fiunt, niala personariam ratione habitri. Personalia , quae ad Personam directe referuntur. S. 73o. Pactorum, quae tacite instini, exen la Plura sunt in Romanis legibus. I. 3 i.
aeta generatim dividuntur in publica, et privata: Posteriorum Plures sunt species. i. Alia dicuntur nuda, alia non nuda. a. Quaedam sunt realia, alia psersonalia. 3. Dividi possunt pacta in expressa, et tacita. Pacta Publica sunt, quae fiunt ab habente publicam potestatem de rebus publicis, puta bello, et pace ii: haec autem pacta, recte ait Voetius, ubicumque interIUsita sunt, servari debent; non tantum si cum aliis populis liberis inita fuerint; sed et si cum civibus sal; quia juris gentium communione , qua homines, nituntur, atque ideo his data fides neutiquam sallenda s3i: privata autem sunt pucta, quae a privatis, vel etiam a Viris publica potestate langentibus, sed de privatis rebus ineuntur ii : etenim Princeps quoque suum habet patrimonium a publica Caussa sejunctum. si L. Conoentionum 5. s. hoc tu.
I Taa. Pactum, utique privatum , nudum dicitur, quod sistit intra nudos conventionis terminos, et solam naburalem parit obligaliouem si in; non nudum vero, seu vestitum, ut parum latine ajunt interpretes, illud est, quod praeter conventionem extrinsecus aliquam habet civilem obligandi caussam taὶ: haeo porro eaussa obligandi a legibus proficiscitur, vel a modo, seu tempore, quo ineuntur, videlicet si incontinenti adjiciantur contractibus honae fidei 3 si D. I. Conoentionum 5. , iuncc Iuris gentium T. S. Sed cum nulla 4., in M. s. hoc tit.
183쪽
I. 723. Pactorum, quae a legibus confirmantur, atque ideo legitima dicuntur ii), plura sunt exempla ; alia quidem a jure civili vim accipiunt, veluti pactum donationis a , duus - 3j; aut a jure praetorio, velut hypotheca is, et constitutum G si in L. Legitima 6. st hoc ια a) L. Si quis argentiam 35. eod. de donationib. s 8. 5 . ὶ 3, L. ρenuit. cod. de dot. ρromission. i5. II. s4ὶ L. Si tibi i7. S. De ρignore a. V. hoc tu. 5ὶ L. i. o'. de Pecun. constitui. i5. 5. . 9 724.
Vim quoque civilem obligandi habent pacta, si incontinenti adiiciantur contractibus bonae sidet ii , atque pariunt actionem eandem, quae nascitur ex contractu, cui adje-Cta luerunt, Puta ex empto, si contractui emptionis, et venditionis accesserinti Fingamus , fundum ea lege venditum fuisse, ut emptor eundem venditori locare teneatur; vel pacto adjecto, no in alterum ab emptore distrahi possit, praeterquam in Venditorem ; ad complendum id, de quo tempore emptor, et Venditor Pacti sunt, ex vendito agi potest ia ; licet venditi actio tantum per se comparata sit, ut pretium eum
i in D. i. iure gentium 7. S. Quinimmo 5. V. hoc tit, L In bonae Mei i 3.
d. hoc tu. αὶ L. Qui sun m 75. s. de contrurimae emption. I8. I. 725. Duas conditiones requirunt Iureconsulti, ut pactum contractui adjoctum pariat actionem. i. Ut adjiciatur contractui bonae suci. I. Ut adjiciatur incontinenti, seu statim in ipsa celebratione contractus: si alterutrum dosit, actionem ex pacto oriri nolun LHinc pacta adiecta contractibus stricti juris non dant actionem ; veluti fit, mutuis decem datis, quis pactus sit, ut undecim restitua utur si), vel ut solvantur usurae ai: proinde in utroque casu stipulatio necessaria est, si Romanarum legum subtilitas inspiciatur sS . si L. Rogasti ii. S. i. V. de rebus credi a. i. αὶ L. Quamois usurae 3. cod. de Mur. 4. 32. 3ὶ D. l. 3. in PrinciP.
S. 726. Altera conditio in eo est, ut pacta incontinenti adjiciantur contractibus bonae fideis 3 : sed haec pertinent ad pacta adjicientia, non autem ad detrahentia, prout modo declarabimus. Pacla adjicientia nominantur, quibus adjiciuntur contractui, non substantialia, ut alunt, sed accidentalia: veluti ut pignora, sidejussores, arrhae dentur, evictio praestetur saὶ: detrahentia sunt, quae mutant substantiam contractus; atque efficiunt, ut videatur novus quidam contractus celebratus 3, Priora, scu adjicientia actionem non pariunt, sed tantum exceptionem; detrahentia Vero actionem omnino producunt i4 .
ii D. t. Iuris gentium 7. S. Quinimmo S. V. hoc tu. at L. Pacta conuenta I a. s. de contrahenae emtion. I8. I. ib. D. l. 7 a. in medi D. I. 7 a. , t Iuris gentium 7. S. Adeo autem G. s. hoc tu
Paucis, quantum licuit, complexi sumus, quae de vi pactorum Romanae iurisprudentiae auctoribus tradere placuit, ut ita intelligi, atque explicari poMint plura legum Bomanarum fragmenta. Caeterum usu sori ubique recepto nulla amplius distinctio sit
184쪽
Iu . l. 3 intos nuda pacta, et non nuda: sed omnia actionem pariunt ti), dummodo solemni- talos, puta seripturae, notarii, et testium interventus , iure municipali Praescriptae, iit. i . fuerint Observatae; at pae sorio, nec non deliberato animo inita sint. C - . ij V ι in Pandect. hoc tu. de ρact. lib. a. tu. l . num. 9.S- 728. Atque ita receptum justa omnino ratione; quia, ut ipsemet tradit Ulpianus, nihil tam congruum est fidei humanae, quam ea, quae inter homines Placuerunt, servare 1 : atque ideo Praetor edicto suo ait, se vim daturum Pactis, quae neque dolo, neque adversus leges, plebiscita, Senatusconsulta , edicta Principum, si Ve directe, sive
Nec satis firma videri potest ratio, qua moti iureconsulti pacta a contractibus distinxerunt, videlicet ne ex conventionibus inconsiderat , atque praecipitanter initis homines devincerentur; etenim, praeterquamquod idem sero incommodum timeri potest iu plerisque aliis pactis, quae singulari iure Romanis probare placuit, vel quae contractibus adjiciuntur, potissimum si detrahentia sint i S. 726. , haec ratio probaret,
non tantum actionem , sed et exceptionem, Compensationis Vim, caeterosque civiles
effectus pactis nudis denegari debuisse, contra quam lactum est s S. 7o6. ὶ: proinde rectius sentiunt, qui tradunt, hanc Romanorum prudentum subtilitatem inde apud Romanos inductam , quod vix ipsi probare vellent, quae Romana, ita dixerim, civitate donata non fuissent; ut ex eo patet, quod stipulatio, sola verborum formula a pactis distincta si , plenissimum obligandi robur haberet la . si Princiρ. , et S. I. institui. de oerbori obligationidi 3. 36. taὶ D. Prinos. institui, junct. l. Quamvis usurae 3. cod. de usiar. 4. 3 a. I. 73o. Sequitur altera pactorum divisio in realia, et personalia i). Realia appellantur, quae de re ipsa concipiuntur, nulla bubita personarum speciali ratione: veluti si quis generatim paciscatur, seu spondeat, se minime Petiturum: Personalia vero, quae ad personam reseruntur; puta si quis Paciscatur, Se a Titio minime petiturum a . Utrum porro in rem, an in personam pactum initum sit, non tam ex verbis, scite animadvertit Ulpianus, quam ex mente paciscentium aestimandum est 3ὶ: plerumque persona Pacto insoritur, non ut Personale pactum fiat, sed ut demonstretur, cum quo pactum
Postremo ex pactis quaedam expressa sunt, alia tacita: expressa . quae sint, Satis constat; tacita ex praesumpta Voluntate desumuntur; atque horum Plura sunt exempla veluti in invectis, et illatis in praedium urbanum, qua tacite Pro pensionibus obligata sunt H, in creditoribus, qui haereditate vendita agere coeperint adversus Emptorem, et hic actiones sponte susceperit; quippequi tacito convenisse videntur, ne a venditore
petant sa); quin intersit, quod creditor emptorem salso putaverit esse solvendo 3); sibi imputet, quod secutus fuerit illius fidem, cujus conditionem ignorabat 4 : atque creditor, qui in futurum usuras a debitore accepit, tacite pactus videtur, ne intra id tempus sortem Petat is, sit L. Rem, quia 4. F. hoc tu. sa) L. Post vendisionem a. cod. hoc EL
185쪽
Qui pacisci possint, et quibus ρaciscendo Prodesse liceat, Dei nocere. 183 3ὶ Argum. L. t. S. Illud sciendum io. , et εNu. S. Si quis Pignus 15. F. de sePa- in. i. i. I.
hentur. S. 73 a. Pacta realia mosunt haeredibus, et fideiussoribus ρaciscentis. An uni tantum haeredi ρacisci liceat Z I. 733. Filius statri ρaciscendo ρrodesse Potest: non contra , si jus Romanum MViciamus, nec extraneu extraneo. S. 734. Pater filio, extranetis extraneo usu fori recte ρaciscitur, saltem si jusjurandiam intercesserit, rei notarius Pro altero si utatus sit S 735. Pacta in rem ρmsunt Omnibus, quorum obligationem dissolutum esse interest ρac scentis. I. 736. Pactum rei ρrincipalis non ρrodest fideiussori, si hic intercesserit animo donandi ruel si nominatim conoenium fuerit, ne a 4oto reo Petrat r. S. 737. An Mejussor liberetur, si ρactum de non mundo tacite in clum sit ex chirograρhi redditione Z S. 738. Chirograρho tini ex duobus reis restituto, alter corretis non liberatur. Quid si ex- Presse conoentum sit de non petendo P S. 739. Fidejussoris ρactum non modest ρrinciρali debitori, nisi ille fideiusserit in rem suam nec pactum Meiussoris modest coni jussoribus, nisi socii sint. S. 74o. Pacta personalia neque haeredibus, nec successoribus singularibus Prosunt. S. 74 i. Pactum personale jine novo, ex quo Mejussoribus competit beneficium excussionis, his quoque ρrodrat. S. 74 a. Pucetim in diabis reale metus Praesumitur, quam Personale. I. 7 3.
acisci generatim Possunt omnes, qui persectum habent animi iudicium, nee ulla lege prohibentur: ex imperfecto animi iudicio pacisci nequeunt pupilli, saltem insantes, amentes, et furiosi: legum sanctione Paciscendi facultas denegatur prodigo, cui bonis interdictum sit iii: prout intra explicabimus, cum, Iustiniani vestigiis inhaerendo, de verborum obligationibus, seu stipulationibus. agemus. si S. Finiosus 8., S. f., et io. institui. de inutilib. stiolati m. s 3. dio.
Quaedam hoc Ioco expendenda putamus de vi pactorum quoad alios; atque in primis distinguenda sunt pacta realia a personalibus. Pacta in rem concepta prosunt tum haeredibus si , tum si ejussoribus paciscentis sa . Immo potest paciscens, si velit, non omnibus simul haeredibus, sed uni tantum paciscendo prodesse s 33; si modo obligatio in laetendo, non in dando consistat s ὶ: quia obligatio dandi realis est, quae in ha
redes uatura sua transit; faciendi vero Personalis, quae idcirco unius haeredis favore subsistere Potest.
186쪽
C . t- , Ergo, si ex Romanorum prudentum Placito res dijudicetur, quisque potest non sibia: tantum, sed essam suis haeredibus consulere, elim immo illis consuluisse praesumatur, nisi aliud significaverit si : si ius quoque in potestate constitutus patri Suo potest paciscondo prodesse; non tamen contra, nec potiori ratione extraneo per pactum, vel stipulationem actio quaeritur la . ii in L. Si Pactum s. D. de ρrobationib. s a a. 3. , I. Veteris juris i 3 cod. de contrahend, et committenae simulation. 8. 38. sa) S. Si quis alii 4. institui de inutilib. simulationib. 3. ao.
Sed ab hac subtilitate in foro partim recessum est, atque receptum, ut pater filio i), atque extraneus extraneo recte paciscatur, saltem si adsit jusjurandum sa); eum enim beneficio asset hominem intersit hominis, ut ait Papinianus sal, nulla videtur conveniens ratio, cur pactum unius alteri prodesse denegetur. Sententiam hanc Sonatus Pedemontanus, teste Thesauro, sequi solet, si notarius pro altero stipuletur s4 . si Thesauri quaest. Drens. lib. 3. qtiaeSt. 89. num. 2. αὶ V. svra S. 5 o. , mei in Pandect. hoc tit de Pact. lib. I. EL 4. num. II.
S. 736. Pacla in rem, ait Paulus, omnibus prosunt, quorum obligationem dissolutam esse interest ejus, qui paciscebatur lii: quippe haec Praesumitur justa paciscentis voluntas: atque hinc sequitur, prout diximus i S. 733. , pactum rei principalis prodesse fidejus.sori ta); interest debitoris liberari fidejussores. qui alioquin reum actione mandati conveniret 33. iiὶ D. L Et haeredi I i. S. tili. q. hoc tit a) D. t ai. S. ust in M., I. Quod dictum 3 a. f. hoc tu. 3ὶ D. I 3 2. S. Si quid atitem O. instittit. de si jussorib. 3. a irin, Fab. cod. hoc
tu. de paci. lib. a. tu. 3. desinit. 6. Num. I. in corρ.
Haec tamen regula suas habet exceptiones: et primo quidem, si fidejussor actione mandati a reo repetere nequeat, quod Pro illo solvit, pacto in rem debitoris non iuvatur, veluti si intercesserit animo donandi ij; in hoc enim casu non interest pac scentis , fideiussorem liberari sa). Altera est, si nominatim pactum sit, ne a solo reo
petatur 33: nihil enim prohibet, quominus creditor et debitor simul paciscentes hane rebus suis legem dicant in. iὶ D. ι Quod ditiam 3I. U. hoc tres αὶ D. I. Et haeredi ai. S. tili. U. hoc tit. 3ὶ L. Nisi hoc actiam a a. s. hoc tit 4ὶ L. Ob res quoque donatas dio. S. i. II de ρaec dotalib. ta3. 4. S. 738.
Non tamen exceptio admitti debet in eo casu, quo pactum de non petendo tacite inductum sit ex chirographi redditione debitori facta a creditore li); quocumque enim . modo debitor principalis liberetur, seu, ut melius dicam, principalis obligatio dissolvatur, extingui etiam debet obligatio sit jussoris sa , tamquam accessoria 33; maxime quia aliter non prodesset liberatio debitori, qui sidejussorem suum indemnem servare tenetur t4ὶ.
187쪽
Aliud obtinere tradit Faber in pluribus correis debendi; nimirum non liberari est rum reum, tametsi creditor uni remiserit chirographum obligationis li): quia remissio haec potius demonstret, reo mandatas adversus Correum actiones, quam tacite inductum pactum de non petendo a correo. Sane tum chirographi sa), tum pignoris restitutio 3ὶ tacitam liberationem parit favore illius, cui restitutio facta est; sed liberalitas haec non videtur extendenda ad alios, cum qui inas nec tacite pepigit creditor. Quod si expressum intercesserit Paetum de non petendo, alter quoque reus liberatur, licet socii non sint, si aliquibus credimus; quia reale in dubio judicatur pactum 4 . si in Fab. cod. hoc tu. de paci. lib. a. tu. 3. d. desinit. 6. num. 3. et seqq. in corP. αὶ L. Labeo ait a. S. i. hoc tu. , I Credilricem 7. cod. de remissis L PLMOR s 8. 26.
3ὶ L. Postquam Pignus 3. s hoc sic
Non sicuti rei principalis paela fideiussori plerumque prosunt I. 736. , ita et fideiussoris debitori, tametsi in rem concepta sint ii; quia fidejussoris non interest reum ilhcrari, nisi sorte fideiussor in rem suam spoponderit la); puta spoponderit pro eo, qui in utilitatem fidejussoris pecuniam mutuam accipiebat; in hoc enim casu multum interest sid jussoris reum liber i. Neque pactum unius fidejussoris prodest alteris jussori 33, nisi socii sint t4ὶ: plerumque tamen pactum fideiussoris tum reo, tum consideiussoribus doli exceptionem tribuit, videlicet, si id actum sit, ne ab alterutro petatur I5 . Plane si duo rei debendi sint, et socii, unius pactum alteri prodest Q. si L. Fidejussoris autem 23. o. hoc si
Pacta personalia plerumque non egrediuntur paciscentis personam; adeoque nec ham redibus prosunt ii : multo minus emptoribus, legatariis, donatariis, et similibus successoribus singularibus. Nee adversatur Ulpianus, alens, pactum in Personam conceptum emptori prodesse a ; ut enim ex integro textu apparet, Iureconsultus agit de pacto reali, quod emptori prodesse ait, etiamat in Personam conceρtum eat; quia Pe sonae mentio eo consilio iacta est, ut demonstretur, cum quo pactum factum sit, non ut pactum Personale fiat, quemadmodum monet idem Ulpianus i3ὶ.ii in D. I. Idem in duobus 25. S. i. V, hoc ια, l. Si tibi I'. S. Si quis paciscatura. AE. Me est saὶ D. l. 17. S. Pactum 5. 3ὶ L. Iuris gentium 7. S. Pactorum 8. V hoc tit.
Multo minus pactum personale prodest fideiussori, si ius antiquum inspiciamus ti :sed iure novo, quo s&jussoribus datum est beneficium excussionis, ita ut creditor adversus fidejussorem agere nequeat, nisi Prius excusso principali debitore, eoque nou
188쪽
188 Iuri rud. lib. III. tu. IV. cap. III. ι .... l. 3. Solvente saὶ, sidcjussor ex accidenti iuvatur pacto a creditore cum debitore inito dei non Petendo. iii. iii. si in Argum. L Nisi hoc actum II. V. hoc tit. saὶ Nooeli. 4. cv. a. Aura. Prae4xnte Post l. 3. cod. de s μ4sonibus. 8. 4 i. . . I 743. Si dubitetur, an pactum reale sit, an personale, reale Potius Praesumendum plerique existimant iij; unusquisque censetur iis omnibus per Pactum Prodesse velle, quorum obligationem dissolutam esse ipsius interest a , atque potissimum haeredi suo consulere saὶ. iὶ Fab. cod. hoc tu. de paci. lib. a. sit 3. d. def. 6. in Prisc.
αὶ L. Et haeredi ai. I. ult. s. hoc sitis 3ὶ L. Si ρactum s. q. de probationibus f a I. 3. , I. Veteris furis I 3. cod. de contrahenae, et committend simulat. s 8. 38.
- Quae. res in Pactum deduci ρossint.
Nec ρacisci licet, ne furti, Met injuriarum agatiar ante furtum Patratum, Mel illatas
injurias. S. 7GPacta inmta, pel quae nullam justam habent caussam, a legibus non ρrobantur. Quid si eiusdem conoentionis ρlura sint cvita. S. 6 3. Rata non haberetur ρacta, quae ad ρublici juris laesionem ρertinenc S. 7 D. Pacta de haereditate uisentis viad Romanos i robata fuerunt: usu bri ρrobanstir, si fiant occasione matrimonii, νel ingressias in religionem. S. 748. Societate uniersorum bonorum inita, haereditates quoque, et Iegata inter socios com nicantur. S. 749. Pactum de salario, pes quota litis inter adoocatum, et clientem remObatur. S. 7So. Advocatus Pacisci non potest de quota litis cum cliente, quamdiu sis Peridet. S. 75 i. Nec de Palmario, seu honorario in casum, quo lis Mincatur, asi arus cum cliente Pacisci Potest. S. 75 a. Lis an sitis Pendere non Didetur, cum a Gocatus omnia Araestitit, quae vi ossicii sui praestare debet, licet sententia nondum lata sic S. 753. Lis , quae in eo statu est, vi statim friri possit, pendere non intelligitur. I. 754. Contractus onerosos liti extraneos a oratias cum cliente inire Potest. S. 755. et 756. An contractus patuiti, pel liberalitates ultimae Moluntatis, lue Pendente, a cliente Boore adoocati subsistant Z S. 757., et 756. Leges odiosae, atque libertati contrahentium aduersae intemPretatione extendi non
AGOcati, aut Procuratores sive ρer se, si e ρer inter Ositam Personam cum clientibus, quamdiu pro illis positilant, contrahere via nos Prohibentur: multo magis de quota litis, aut rei litigiosae. S. 76o. Ad ocati, et Prociaratores jurium cessiones admittere nequeunt, nisi in specialibus quibusdam casibus. S. 761. Soli contracitis onerosi, aut gratuiti de rebus ad litem ρertinentibus, oel ρacta de quota litis ρrohibentur caussarum Patronis, atque Procuratoribus. S. 76a. , et 763. r Pacta a contractibus lex municipalis distinguat 8 S. 764.
189쪽
Quae res in merum deduci possin iis Lex noua , oeteris collatione Iacta, facilius m situr. S. 765., et 766.
Poena delicto commensurari debet. S. 767. Medicus, chiriamus, et ρharma Pola cum aegroto, quamdiu durat curatis, contrahere Possunt: modo metus, et dolus absic S. 768., et 769. Medici hodie conditionis longe honestioris esse solane, quam olim forent πω Roman S. S. 770 Pollicitationes ab aegrotis aegritudinis labore ρressis, ejusque periculo sterterritis factae medicis, quor m opera utuntur, inribus non subsistunt. Quare Z S. 77 . et 77 a. Pacta , quac matrimonii libertatem tollunt, oes minuunt, immobantur e sed licet I gare, et donare sub conditione Oiduitatis. S. 773. Non ualet pactum, quod i lari non intereat Paciscentis. S. 774. Quid si caussa postea desciat, uel i ossibile fae, quod promissum est Z S. 77b. Valet Pactum, ut quis rem Suam peridere cogatur: nec 3 Pit dare id, quod lut reot, aut Poenam conrentam maestare. S. 776.
In obligationibus facti , usu Iori, momissor aliquando non liberatur maestando id, quod interest. S. 777. In Pactum deduci Aossunt tum res, tum facta. Quid si alientim factum ρromissum
Facta Plerumque iusto Pretio aestimari ρossunt: atque in hoc communis hominum opinionis ratio habenda est. S. 779. Quid si confractui Dotimo alectum fuerit ραctum, quod leges non ρrobant' S. 78o.
acisci generatim licet de omnibus negotiis, dummodo honesta, et possibilia sint. Imprimis negotium honestum esse debet, idest nec naturali rationi, nec legum sanctioni adversum. Tamquam rectae rationi contraria improbantur pacta, quae dolo, vel crimini caussam dare possunt: veluti ne dolus praestetur ti): valere tamen sentit Ulpianus pactum, ne de dolo agatur sa): sorte quia indireete tantum dolo datur occasio, cum inter paciscontes convenit, ne agatur de dolo: quod non omnes probant;
neque enim, aiunt, permitti debet, ut indirecte fraus fiat legi naturali 3ὶ, quae dolum damnati licet aliquando indirecte permittatur, quod directe vetitum est: si aeque in uno, ac in altero casu fraus legi non sat 4 .si, L. Si untis a . S. Illud nulla 3. y hoe tui γὶ D. l. 27. S. 3. in sim
IIinc etiam improbantur pacta, quae turpem caussam continent: veluti ne surti, vel injuriarum agatur ii ; quia, sublato poenae metu, invitari videtur quis ad delinquendum: quod si pactio haec post furtum patratum, aut allatas injurias ineatur, utique servanda erit lain; cessat enim legis prohibentis ratio; cum immo virtutis actum eliciat, qui furtum, vel injurias non ulciscitur.
Ad haec referri possunt pacta inepta, puta pretiosas Vestes, ornamenta , aliaque sepulcro inserendi lii: vel quae nullum justam caussam habenti neque enim probari debet obligatio, cujus adimplendae non subest legitima caussa iaὶ; si tamen eiusdem
conventionis plura sint capita inter se connexa, quorum unum sine n lio subsistero nequeat, vel natura sua, vel ex voluntate contrahentium, valet pactum, etiam si uo
190쪽
iri. i. 3 specifica caussa, quia tunc unum ab altero pendet, et vim capit, pertude ae si de 3:- una re actum esset s3 .
Quaodam praeter haec pacta sunt, quae licet honesta , et iusta sint, attamen vim non habent, quia a legibus improbantur, singulari aliqua ratione: utque ideo Praetorea tantum pacta se servaturum profitetur, quae neque dolo malo, neque adversus leges, Plebiscita, senatusconsulta, edicta principia in , neque quo fraus cui Dorum fiat, inita sint ii : atque generatim prohibentur Pacta, quae ad publicam laesionem, ut ait Ulpianus, pertinent lain; cum non deceat, jus publicum privatorum conventioni
hus immulari 3 . iὶ L. Iuris gentium 7. S. Ait Praetor 7. V. hoc tu. 2ὶ D. I. 7. S. Si paciscar I 4. 3ὶ L. Ius ρublicum 38. F. hoc tit. S. 748 .
Tamquam bonis moribus contraria, seu quia votum captandast mortis inducant , atque testandi facultatem adimant, improbata suerunt apud Romanos pacta de ham reditate viventis, sive quibus jus successionis paciscenti adseratur, sive quibus suturae successioni renuncietur, nisi consentiat ille, cujus successio in pactum deducitur, atque in eadem voluntate usque ad supremum vitae spiritum perseveret ix Verum rasu sori probantur haec pacta , si modo fiant occasioue matrimonii, vel ingressus in
Sane etiam apud Romanos probata suerunt pacta de viventis haereditate, qui tamen incertus sit; qu madmodum contingit in societate universorum bonorum; hae enim inter plures contracta, et haereditates, et legata, et quod donatum est, et quacumque alia ratione acquisitum, inter socios commune fit siὶ: in hoc casu nec proxime timetur captandae mortis Votum , nee u Ilatenus aufertur, aut minuitur testandi facultas, cum
societas moris finiatur a . Potiori rationo de haereditate defuncti pacisci lieet 3ὶ. ii L. Ea vero 3. S. r. F. pro socio i7. a. , S. Manet autem 4. institui. de
αὶ S. Soluitur adfluc 5. institui. eod. litui. Sin L. i. , I Cum ρroponas a G. cod hoc tu. , I De sdeicommisso i I. cod. de transaction. a. 4. S. 75O. Nonnulla etiam pacta sunt legit,us invisa propter periculum fraudis: veluti pactum de salario, vel quota litis inter advocatum, et clientem. Imprimis refert Ulpianus, ab Imperatore ita rescriptum: litis caussa mato more, idest de quota litis, pecuniam tibi Promissam, ime quoque ρnosseris: sed hoc ita ius est, si suspensa lite, idest lite pendente Paciscatur, qui jam coeperat esse advocatus, societatem 'turi emolumenti cautio ρollicetur: societatem vi cautionis quasi contractam ait Imperator, quia ex pacto de quota litis advocatus particeps sit emolumenti: si rem Post caussam actinncauta est honoraria sumna, Peri Poterit usque ad Probabilem, seu justam, atque iu-