장음표시 사용
221쪽
m Senatusconsulto Macedoniam. 3 : nee aliud dicendum videtur de peculio adventitio irregulari, 'seu cujus Proprie la- li .f. I. tem, et usum fructum filius habeat sq); quia filii quoad hoc peculium jure patris familias utuntur, cum agere, et conveniri possint i5ὶ, atque de eo licentiam habeant, quo rii. si omni modo divonere 63. u.' ,
a) L. Usque ad quantitatem I b. hoc tu.
33 D. l. a. , d. l. tili. S. i. cod. hoc tit.
si) N est ii 7. C P. I. S. I. S. 87Ο. . Cum Senatusconsultum Maeedonianum prospicere voluerit securi lati paronium, nosilii aeve alieno gravati eorum vitae insidientur ti), sponte sequitur, cessare probib, iovem , si expressus sa , vel tacitus patris consensus intervenerit, qualis interveniri judicatur, non tantum si patre permittente mutua filiosamilias pecunia data fuerit s3 . Aod etiam si eo sciente 4 , nee contradicente s5ὶ: patris autem nomine Pareni pruintelligimus, sub cujus potestato filiussa in ilias constitutus est; quare nelyos ex consonstipatris sui in avi potestate constituti mutuum accipere non potest 6ὶ; cum enim pateriit ea caussa sit, scite animadvertit Iulianus, ut pecuniam mutuam, invito patre suo, accipere nequeat, nec esticere potest, ut filio suo recte credatur s7ὶ.sii L. S quis mirem milias 3. S. Is autem 3. st hoc titiain Zenodortis a. cod. hoc tu. , Fiab. cod. hoc tit. lib. 4. tit. Io. de D. 4. . in sin. 3ὶ L. Si Permittente 4. cod. hoc tit., Reg. Constitiat. lib. 4. sit. 34 cm. 34. d. S. ira. 4ὶ L. Si tantiam i a. V. hoc tu.
I. 87 . Patris quoquc ratibabitione convalescit mutuum filiosa milias datum patre ignorante, vel invito, ita ut ab initio valuisse judicetur, ratiliabitione ad contractias initium ro-lrotracta tiὶ: si modo tempore opportuno sacta suerit, quo nempe fieri posset illipsum, quod ratum habetur ia : nec jus int rim tertio quaesitum sit s3ὶ, cui non decet adferri; ne alioquin in alicujus potestate sit alterius conditionem enicorn detoriorem 4 : atque inde colligit Faber, ut obiter dicamus, non posse pro Titio serri sententiam, si salsus procurator contra Sempronium judicio adsuerit, lieot Titius salsi procuratoris factum ratum habuerit, sive ante, sive post sententiam, nisi a tempore secutae rati habitionis Sempronius denuo contumax sat i53. si L. rast. in minc. cod. hoc tit. saὶ L. Penuit. β. ratam rem haberi s 46. 8. , I ult. V. quis ordo in Possessionib. ser et s38. i5.ὶ, Fab. codic. hoc tu. clia Senat. Consuli. Macedonian. lib. 4. tit. Io. desinit. i. in Princiμ 3ὶ Fab. d. di sinit. I. num. a. , et SNq. in F.
Argument. l. Qui balneum s. i. in M. F. qui ρotiori in Pignor. s ao. 4.
s5ὶ Fab. cod. eod. tit. Gf. a. S. 872. Non tamen ratiliabitio, neque consensus patris erui tuto potest ex eo, quod chirographum obligationis, per mutuum a filiosamilias susceptae, sigillo patris munitum sit, potissimum si fraude creditoris ita factum fuerit si): adeoque desiderantur aliuo
222쪽
Iti,i. Pa. eonsensus, vel vati habitionis probationes: praeterquamquod imprudens pater potuit ali., ex caussa circumventus signasse: vel eo inscio alius, sigilli possessionem consecutus. it. 5. Subscripsisse αὶ t. m. si Fab. cod. eod. m. de Senat. Consuli. Macedonian. desinit. 3. in Princiρ. , I. Dia '' strahente a. cod. de reb alien. non alienanae s . 5 i. αὶ mei in Pandere. hoc est lib. 14. M. I 6. num. 4 in meae, Pere ius in cod. Me tie lib. 4. sit. 28. num. IO.
Quaerit hac occasione Faber , an filiussamilias condemnari possit, si ex chirographoeonventus neget, sibi creditam fuisse pecuniam, atque alleget, mutui colorem quaesitum a freditore, ut ditior appareret: puta a muliere, quo facilius inveniret virum , cui nuberet. Pro filiosamilias respondet laudatus auctor, atque proposito dilemmate .ut ajunt philosophi, sententiam suam probare nititur si, ii Fab. cod. hoc tu. ad Senat. Constili. Macedonian. lib. 4. tu. ao. dici de R. 3. num. 3. , et Seqq. in C P.
Ita ergo ratiocinatur ii : vel filiussamilias simulationem allegans audiendus non est, vel audiri debet: in prima specie, praecisa etiam simulatione, superest mutui caussa, quod a Senatusconsulto Macedoniano improbatur taὶ: quod si adducens simulationis consilium, cujus ipse particeps fuit, audiatur, simulationis caussa impedit, ne obligatio contrahatur 3 . Neque objici potest filiosamilias, quod turpitudinem suam allegat; nihil enim obstat, quominus excipiendo allegetur propria turpitudo, si simul arguatur turpitudo illius , sui agit. si Fab. cod. hoc tit. lib. 4. tu. ao. d. defuit. 3. num. 3. , et SNq. in cOF. iaὶ L. t. , et ρassim fg hoc sit. Jὶ L. um cod. Plus Mater, quod agit. 4. aa.
Sane, si pater chirographo filii subscripserit, consentire iudieatur ii : vel si lilius
a patre negotio praepositus fuerit, atque institorio nomine pecuniam acceperit, vel patre sciente negotiationem exerceat ta .
iὶ L. i. S. Sod et si servi 4 μ quod iussu is. 4. αὶ L. Item, si stiuinamilias 7. S Interdum ii. o. hoc tit. S. 876.
I ii casibus, quos hactenus expendimus, valet mutuum a siliosamilias contractumox pressa, vel tacita Patris voluntate: praesumpta eundem essectum parit; puta si quis mutuam pecuniam crediderit silio milias in ii sus honestos, veluti studiorum Cau sa . dummodo non immodicam quantitatem, sed eam, quam pater suppeditare solebat sa), vel suppeditare tenetur prae Paternae pietatis ossicio: Macedoniani Senatusconsulit auctoritas Petitionem jus Pecuniae non in edit, quae stio milias studiorum, , et legationis caussa alibi degenti ad necessarios avn tus, quos Patris Pietas non recuSami. Verba sunt Imperatoris Alexandri sa).
si filius milias mutuam acceperit pecuniam in rem patris, atque tu hujus rem Versa sit, puta ex ea sororem, patre absente, vel relegato dotaverit si , Senatusconsulto Macedoniano locus non est; immo pator de in rem Verso tenetur, cum ipse, mortua in matrimonio filia, dotis repetitionem habeat sa): idem dicendum, si ali initio quidem in rem patris non acceperit, sed deinceps verterit s3 : contra, si accepta quidem sit pecunia in rem Patris, non tumen versa. quippequam filius in alios usus impenderit, excoptio Senatusconsulti filiosamilias datur 4 : sibi imputet creditor, cur non
223쪽
De Senatusconsulio Macedoniano. II 3 curaverit, pecuuiae mutuo datae emolumentum ad patrem pervenire; atque ita gene- i. i. t 3. ratim obtinere aequum est, quoties vel extat pecunia credita, vel in rem patris versa iiD i
est; quidquid Romani iureconsulti, severitate potius, quam aequitate iuris naturalis .ii. i. inspecta, tradiderint i5 . 3 si L. Item si filius milias 7. S. Sed, et si a.ν hoc tit. ---
s3ὶ D. l. 7. S. Proinde ia. V. hoc tits i D. i. 7. S. II. in med A, In l. Sed ii mire milias s. S. Hoc Senatusconstitium a. f hoc tis.
Utrum pupillus, vel minor, qui mutuam siliosa milias pecuniam dederit, Senatuscoli. initti Macedoniani beneficio gaudeant, distinguendum est, an soli, an tutore , vel curatore Consentiente, et probante. Mutuum a pupillo absque tutoris consensu filiosa milias datum Senatusconsulto Macedoniano non subest; pupillus sine tutoris auctoritate mutuum omnino dare nequit si : neque dominium pecuniae transfert in accipientem. atque idco extantem potest vindicare sa); tum quia aetatis magis habetur ratio, ait Ulpianus . quam Macedoniani Senatusconsulti s3 : atque idem oblinet in minore curatorem habente, atque sine illius consensu mutuam Pecuniam dante, cum minor curu-torem habens prodigo, cui bonis interdictum est, comparetur si .
ii L. Si quis Patremfamilias 3. S. Proinde a se hoc tit
Quod si pupillus lutore unctore, vel minor probante curatore mutuum dederint. ox caussa laesionis, caussa cognita, in integrum restitui possunt iij; idem dicendum, si minor curatore destitutus pecuniam alteri crediderit sa): si vero fingamus, minorem esse tum dantem, tum mutuo accipientem, placuit, meliorem esse conditionem illius, qui mutuam pecuniam accepit, eamque dilapidavit, vel perdidit; quia videtur de damno vitando certare, qui accepit, et restituere detrectat, quod in rem suam versum Dou est: alter vero, qui sibi pecuniam restitui postulat, de luero captando s3ὶ. sane non dubium, quominus extantes nummi condici possint, vel etiam consumpti, sed iii utilitatem accipientis, restituendi sint cum aequitas non patiatur, ut alter cum
alterius dispendio locuples fiat i5 . i D. L Si quis patremfamilias 3. S. ρυinde a. F. hoc lit., d. l. Verum li. S. ult. s. de minori. 4. 4 3sαὶ D. I. Si curatorem 3. in In. cod. de in integri restitutiov. s a. aa. 3ὶ D. I. Vertim ii. S. Item quaeritur 6. s. de minor. 43 Argum. D. l. ii. S K in sin. 5ὶ L. Nam hoc natiιra ιέ. V. de eondici. missibit. ia. 6. S. MO. Quaerunt interpretes, an Senatusconsulti beneficio juvari debeat filiussamilias, si vomajor, sive minor aetate, qui mutuam acceperit pecuniam ab eo, qui in Pandoni creditorum dedit. Negantium sententia aequior, atque juris Bomani principiis magis consentanea videtur. Imprimis aequitatem pro se habet sententia haec ; etenim longo magis docet consulere indemnitati creditorum, qui tempore priores, et juris commuriis auxilio muniti sunt, quam minoris pecuniam mutuam accipientis, et dilapidantis; quippequi sibi debet imputare damnum, quod ex dilapidatione sentit tiὶ: nec tanti novi debet Periculum captandae mortis parentum, ut cedat in dispendium creditorum, qui nec de dolo, nec de culpa argui possunt.
224쪽
Iuris quoque Romani principia lauic sententiae favent; his nempe traditur, quod a u. s. pupillo gestum est in fraudem creditorum, omnimodo revocandum , si creditores vere ' i u seaudati sint si , ratione adjecta: quia ρvilli ignorantia, quae Per aetatem contingit,
' non debet esse cai'tiosa creditoribus , et φsi lucrosa aὶ: sane lucrosa quodammodo esset pupillo ignorantia, si ope Senatusconsulti a restituendae pecuniae mutuo accepta obligatione solveretur: praeterquamquod, uti jam animadvertimus i S. 878. , potior est caussa pupillaris aetatis, quam Senatusconsulti Macedoniam 3 : cum igitur pupillo ex caussa aetatis troii subveniatur in dispendium creditorum ), multo minus ei subveniendum est ope Senatusconsulti Macedoniam.
sαὶ D. l. 6. S. io. in sin. , atque subjicit jureconsultus: coque jure utimur. 3ὶ D. I. Verum ii. I. ult. F. de minorib. 4. 4. 4ὶ D. l. 6. S. t o. i'. quae in faud creditor.
S. 882. Caeterum, ut sciatur, num contra Macedonianum senatusconsultum mutua filiosa. milias pecunia credita sit, tempus non Promissionis, sed numerationis inspicitur si :atque ideo, licet promissa fuerit Titio, cum adhuc in sacris paternis constitutus sesset, si ei, patria potestate exempto, soluta fuerit, cessat Senatusconsulti prohibitio sa :atque viceversa, si quis promiserit ei, qui patcr crat, tum solverit, cum filiussantilias suctus est, puta per adrogationem , solutio haec in Senatusconsultum uacedonianum impingit fa).
siὶ L. Quia, quod Mutgo 4. o hoc tit.
su) L. Si qtits 'atremfamilias 3. S. vll. E. hoc sit. Jὶ L. Contra etiam G. II hoc tu. I. 883.
Si quaeratur, quae sit vis Senatusconsulti Macedoniam , seu quid praestet filiosa milias, qui Pecu uiam mutuam accepit, respondemus ipso jure actionem non tollere, sed lautum praebere exceptioncm, cujus ope se liberet ab obligatione solvendi si : atque Oxceptio haec competit etiam patri fain, hacrcitibus s3ὶ, si de jussoribus, et mandatoribus: alioqui ii adversus silium familias regressum habituris, nisi sorte intercesserint animo
Competit exceptio haec adversus mutuantem, ejusque haeredes si i mutuantem, inquam, quicumque ille sit, nisi sorte Pupillus, aut minor curatorem habens sine tutore, aut curatore mutuum dederit i S. 878.): atque Imperatores Severus, et Antoninus rescripserunt, civitati, quac filiosa milias crediderit, Senatusconsultum Macedonianum nocere sa): quamquam civitas, quae jure minorum utitur 3 , cxemplo minorum, caussa
cognita , in integrum restitui potest S. 679. i iὶ L. Item, si silitisfamilias r. S. Non , olum ei 6. o. hoc tu. tui L. Nihil infertat i5. s. hoc tit 3ὶ L. Rempublicam 3. cod. de jum resublic. s tr. 29. S. 885.
Nihil autem interest, utrum usuras in stipulatum deductae sint. au sine usuris mutua filiosa milias pecunia data fuerit i ; tum quia non desinit contractias mutui perniciosus timori parentibus, licet sola sors restitui debeat sa ; tum quia fraus Se-
225쪽
De Senatusconsulio Macedoniano. 25 natuseonsulto Macedoniano facile fieri alioquin posset, repraesentatis ex ipsa Pecunia imi. i. 3. mutuo data suturi temporis usuris. ι S.
ii in L. Item, si iliusfumibas . S. Sive autem y fg hoc tit i i P L. Si quis Patrem miliars 3. S. Is autem 3. o hoc tu. m.
Cum senatusconsultum Macedonianu tu solam filio milias mutuum accipienti exceptionem praestet s9 883. , hinc sequitur, soluti repetitionem non dari, sive pater solverit, quia, solvendo ratum habere Videtur si , sive filius, Postquam patria pol state solutus est fa); quia naturalis obligatio manet i3ὶ, quae soluti repetitionem impedit i i: nisi sorte curator minoris per ignorantiam solverit i5ὶ: ne curatoris inscitia
si L. Item si stius milias, 7. S. Pentili. hoc sit. sa) D. t. 7. S. tiit, i. Sed si Paterfamilias 9. I. tili. s. hoc M. 3ὶ L. Quia naturalis io. β. hoc tu. 4ὶ L. Si eoenae a m in princiP., t. Qui exceρtionem 4o. F. de condicιion. indebit s i a. 6. i5J L. Cum tamen 8. y hoc tu. S. 887.
Ultra progressus est Ulpianus, atque censuit, ex solutione patris debiti saeta a filio patria potestate liberato si , vel a patre silii nomine mutuum ita convalescere,
ut non tantum solutae partis repetitio denegetur, sed et reliquum omnino solii debeat sa); quia partem alteruter solvendo videtur totum debitum probasse: nisi uominatini protestatus sit, ultra partem, quam Sol Vit, Se contractum probare nolle 3); etenim sorte pecuniae mutuo datae pars in utilitatem filii familias. vel patris consumpta sit, non alia: neque cogendus est, qui sponte, et bonam fidem agnoscens, debiti partem solvit, ut reliquum Praestet: alioquin res haec in dispendium creditoris sitellecederet, cui nec fortio praestaretur.
3ὶ Argum. i. Qiaidam μιstimaverunt at V de neb. credit. t ia. I. S. 888.
Atque itine doeet idem Ulpianus, Senatusconsulti exceptionem ultra Pignoris qnan-litatem , seu valorem, denegandam non esse Patri familias facto, qui mutuum sub potestate tonstitutus accepit, atque sui juris Pignus dedit lain: cum pignus principalis obligationis accessio sit, ultra ipsius pretium sirmare nequit principalem obligationem, quae Per se non subsistit: alioquin accessorium principali sortius esset sax
Caeterum, prout ex dictis colligitur, quaestio haec tota facti est; quod enim dieitur, ex partis solutione totum debitum non stgnosci, si solvens protestatus sit, quia justam habere potuit solvendae partis caussam i S. 887. ὶ, locum quoque habere potest, etiamsi nulla a solvente protestatio facta suerit: maxime quia ex trito axiomate actus agentium ultra ipsorum intentionem extendi non debent siὶ: potissimum in odiosis; atque in dubio proniores nos esse decet ad liberandum, qualu ad obligandum ia . Judex ergo singula rerum, et personarum adjuncta Pensabit, priusquam promutuum dante, vel pro solvente sententiam serati iὶ L. Non omnis ιν is de redi creae s 12. I. ν
αὶ L Arianus ait 47. V de obligationib., et actionidi s 44. 7. , I Quidquid asstringendae 99, si de Merb. Obligation. o. r.
226쪽
I. 89Ο. Pertinent haec ad solutionem pecuniae mutuo acceptae iactam a patresamilias: quod si filius aestue sub patris potestate positus solverit, ipsi quidem denegatur repetitio, sive adhuc vivat pater, MVe mortuus sit: Sed pater extantes nummos vindicare potest si , atque etiam consumptos, si mala fide consumpti fuerint a : secus si bona fides ereditori faveat i3ὶ: nisi sorte extraneus filiolamilias donaverit pecuniam eo plano consilio, ut creditori solveret; quo casu videtur Pecunia a donante Protinus ad creditorem prosecta; atque ideo patri competere nequit illius repetendae facultas s4J. si L. Sed si ρaterfamilias 9. S. i. in m. o. hoc Msain Argum. d. t 9. I. r. in M. in illis Derbis: ex omni eventu. 3ὶ L. Si flius milias i 4. st de reb. credit. II. r. D. L s. S. r. in Princiρ.s 89 .
Si quis sciscitetur, an filius milias possit beneficio Macedoniani senatusconsulti re-Hunciare, negandum est; quia non tam favore filii lata est hujusmodi sanctio, quam savore parentum, quorum vitae alioquin filii insidias facile struerent siὶ: atque etiam odio foeneratorum ta), adeoque perperam filiussa milias renunciaret, etiam adjecto jurejurando ; quippequod vim dare non potest actibus publica lege, alterius quam renunciantis, favore prohibitis s33. ιὶ S. ρeniast. instit quod cum eo, qui in aliena potestate est etc. 4. 7. , I. Si quis Patremfamilias 3. S. Is autem 3. st hoc tu αὶ L. Qui exceptionem 4o. P de condiction. indeb. s t a. 6. s3ὶ L. Non dubium 5. S. i. cod. de lemb. r. 14. γs 892.
Si tamen filiussamilias passus sit se delegari alteri creditori ; adversus hunc exceptione Senatusconsulti Macedoniam uti non potest iij; tum quia, ut scite ait Paulus, nihil in hac delegatione fit contra Senatusconsultum ; tum quia creditori, cui filiussa milias delegatus est, nihil potest imputari; cum sorte nec sciret, quid inter filiumsa- milias, et primum creditorem actum fuerit, atque, etiamsi sciret, dissimulare potest a ; cum ex iusta aliqua caussa, ut supra diximus, mutuum in filiolamilias consistat, puta si ad illius utilitatem pecunia credita sit, et in rem ejus, Vel patris versa I S. 876.
Postremo, si Ulpiano credimus, exceptio Senatusconsulti Macedoniam competit fili familias, licet eam non opposuerit ante sententiam, atque ideo condemnatus sit si verum, hodiernis moribus inspectis, appellationis remedium implorandum est ia , ut sententiae executio impediatur: maxime cum imputari possit filiosamilias, vel patri, cur ad legis auxilium prius non confugerint. Sed satis de mutuo filii stamilias dato. iὶ L. Tamen ii. F. hoc M. a mel in Pandect hoc sit. lib. i . ια i6. num. 3. in M.
227쪽
Insiit. lib. 3. GL i5. De Obligati m. quae re contrahunt. Digest. lib. II. titi I. De reb. credic, et si cert petat. Cod. lib. 4. siti 1. De reb. credit, et jurejuranae
. uruum Dalet, licet dominium in acciρientem te oris momento transferatur. S. 894. Condictio certi con etit mtituanti ad obtinendam rei nitituo datae restitutionem. S. 895. Condictionis nomine in itire donantur actiones Personales , quae Weciale nomen non habent, nec Fecialem formam I quo diraerant condictiones ab actionibus in factiam p S. 896. Condictio ori certi, Mel incerti dicitur. Utraque e licatur. S. 897. Muttii certa quantitas certi condictione ρetitiam S. 898.
ominium rerum per mutuum a dante in accipientem transferri, supra diximusi I. 83t.): non tamen gratis omnino, sine onere restituendi: hi enim mutuarius nihil restituere teneretur, mutuum esse desineret, atque in donationem abiret. Ergo mutuatarius tenetur ad restituendam, non quidem eamdem rem, quam mutuo accepit, sed aliam ejusdem generis, et bonitatis i S. 834. ὶ : sussicit autem , momento temporis rem in dominio mutuantis esse, ut mutuum valeat, si ea in mutuatarium transferatum, putasi Titius Sempronio donaverit, ut statim idem Sempronius eosdem nummos Titio mutuos tradat tii: saltem si aequitas potius, quam juris subtilitas inspiciatur sax i in L. Si tibi pecuniam a o. o. hoc tu. , t. Qui id, quod 33. S. i. si de donation. s 39. 5. αὶ L. Qui sic roluit 55. st de solution. t 46. 3. S. 895.
Porro ad obtinendam rei mutuo datae restitutionem, comparata est actio, quae in iure certi condictio appellatur. Condictionis nomine significatur actio personalis, qua agimus adversus eum, qui nobis obligatus est ad aliquid dandum, vel faciendum si), ad discrimen vindicationis, quae est actio in rem, qua rem nostrum Petimus ab eo , qui eamdem possidet sa); licet ex nulla caussa nobis obligatus sit.
1ὶ L. Actionum a5. in ρrinciρ. V. de obligationib., et acii . s 44. 7. αὶ D. l. 25. in Princiρ. S. 896. Condictionis, quae interdum etiam condietitia actio si , vel simpliciter condietitia fa),
vel aetio condietionis dicitur s3ὶ, nomine generatim donantur, non actiones omnes in personam, sed quae speciale nomen in iure non habent, nec specialem formam: dinserunt tamen ab actionibus in factum; istae enim non veniunt ex re certa , seu negotio quodam determinato, ut ajunt, sed ex aequitate naturali proficiseuntur, atque ut plurimum a praetore confirmantur.
228쪽
nia. t. 3. . S μ' . . . ut . ik Duplex est condictio, videlicet certi, vel incerti: certi condictio ea est, qua quid certum iretitur: seu quae cometiι ex omni caussa, ex omni obligatione, ex qua ce Co l. 4 tram petitur, stoe ex certo confractu Petatur , sise ex incerto, dummodo coria sit
quantitas, quae debetur, cum petitur si): condictio autem incerti toties locum liabet, quoties incertum est, quod Postulatur, seu Petitur id, cujus aestimatio incerta est: ' veluti si quis Putans se pecuniam debere Sempronio, illius jussu, eandem promiserit ei, cui Titius donare volebat sa , vel etiam creditori 33. Eadem incerti condietione quis lintere potest, ut liberetur ab obligatione , quam sine caussa suscepit 43.
si in L. Certi condictio s. in ρrinos. V. hoc tu. αὶ L. Si cum filius mitias a. S. Aliud stiris 3. y de donationib. s 39. 5. 3ὶ D. I a. L Item, si es 4.s4ὶ L. Qui sine caussa 3. Is de condiction. sine causs. s r a. 7. 9 898.
Cum autem in mutuo certa sit quantitas, idcirco illius restitutio petitur eerti condictione. Inquirendum porro, quibus detur haec condictio in mutuo, contra quos detur, quid per eam petatur, seu quid restitui debeat, quo modo, quo loco, quo tempore, et quibus condictionibus mutuum restituatur. SEcTIo I.
ondictio certi ad repetendum muttium competit mutuanti, ejusque haeredibus. Θid si nummi alieni muttio dati sint Z I. 899. Nummis alienis absque domini Moliantiate mutuo datis , obligatio, et condictio non nascitur, nisi iis consu sis. S. 9OD. Pactiam mutuo adjectum, quod lops i robant, mutui contractiam se ψso absolutum non destruit. S. 9Ol. Mutuntarii singuli Pro sua tantiam Parte conveniuntur, si Plures sint, quam Dis ρ cunia uni tantum numerata fueriL S. 9o a. Haeredes mutuatarii ad mutuum restimendiam ρro haereditaria tantummodo parte conueniri PDSstini. S. 903. Quid si testator caoerit, ut mutuans totam sortem ab uno haerede Petat ' S. 9o4. Pactum a mutante cum mutiatario initum, ut unus ex nitituatarii haeredibus int gram sortem sol at caeteris cohaeredibus mouerae Videtiar. S. 9o5., et sinos. An reemi debeat distinctio inter sistitationes .fandi, et sipulationes iaciendi; ua uepriores tini haeredi sirosint, Posteriores omnibus 8 S. so7.
erti condictio ad mutuum repetendum competit mutuanti, atquct ejus haeredibus, si modo pecuniae dominus suerit si , aut nummos alienos suo nomine, atque ex domini voluntato numeraverit mutuatario: quod si Titius nummos suos Sempronii absentis . atque ignorantis nomine muttios dederit, velut ejusdem Sempronii, placuit, Sempronio adquiri condictionem sa : potiori ratione, si pecunia Titii ex Sempronii voluntate alicui credatur, prout saepe fit s33.
229쪽
Quibus, et adrersus quos mutui repetitio m etat. a 299 9 Ο. Singulis pro parte sua actio ad mutuam pecuniam repetendam competit, si Plures dederint ii ; quia res haee divisionem recipit: nisi sorte convenerit, ut singuli creditores in solidum agere possint: quo casu, ait Voet, Praeventioni locus foret ia . Si vero mutuum inutiliter datum sit, puta quia nummi sint alieni, vel alia quacumque ration , nonnisi illis consumptis, Obligatio, et condictio nascitur i3 .
Non tamen inutile fit mutuum, ita ut repetitio mutuanti denegetur, quamvis sorte adjectum sit pactum, quod leges non probent; utile per inutile, a quo separari potest, destrui non debet set . Hinc , si quis suo nomine decem Titio mutuos dederit. eosque Sempronii reddi stipulatus sit: licet stipulatio haec non subsistat, mutuans tamen condictionem habet, ut decem recipiat: quasi duo sint contractus, ait Ulpianus, quorum unus re, seu numeratione; alter verbis initur; Prior, Posteriore corruente, cui necessario non cohaeret, vim suam retinet sa); atque idem dicendum, si numerationi impossibilis conditio adjecta fuerit: detracta conditione, remanet contractus re nbsolutus,
qui certi condictionem parit 3 . si in L. ρια - . as. fg de usuri sua. r. , L i. S. Sed si mihi S. V. de uerbor. obligation. l 45. r. iai L. Certi condictio 0. S. Numeravi 4. V hoc sit. 3ὶ D. l. s. S. Rem quaeri 6.
I9o a. Conveniuntur mutui actione, seu eondictione mutuatarius , ejusque haeredes i : si Plures mutuam Pecuniam acceperint, singuli pro sua tantum parte tenentur, licet pecunia uni tantum numerata fuerit sa); ita ut, qui intcgram solvit, partem ab altero reo repetere possit la): nisi sorte singuli se in solidum obligaverint ὶ; plenim pecunia in dubio praesumitur ad singulos pro parte virili pervenisse 5 . si L. ι , I. Non a stratis i 5. cod. hoc tu. αὶ L. Si non singuli 5., l. Si in rem communem II. cod. hoc tu. 3ὶ D. l. ia. cod. hoc tres D. t. f., et d. l. ia. cod. hoc tit. 5ὶ L. Reos ii. S. i. st de duob. reis t 45. a. , Fab. cod. de Probation. lib. 4. tit. 14. de . al. S. so 3. Quod de divisione obligationis . inter plures mutuatarios modo diximus, idem obtinet in pluribus ejusdem mutuatarii haeredibus; quippequi non in solidum, seil pro parte tantum liacreditaria tenentur, licet unus majus ex defuncti bonis Per praelegata emolumentum consequatur sti: atque ita serunt generalis juris regulae fa , a quibus in mutuo nec recessum est, neque recedendum fuit iiὶ L. i. cod. hoc tu. 27 L. Pro haereditariis a. , et ρassim cod. de haereditat. actionib. 4 16. in
Quinimmo neque mutuatarius cum mutuante pacisci potest, ut unus ex suis haeredibus integram pecuniam mutuo datam solvat ιὶ: quamquam ita cavere testamento potest sa): quo tamen casu secundiam Romani iuris principia creditor adversus haeredes omnes, pro qua Parte haeredes surit, agere debet; cohaeredes vero ab apro alieno, testatoris dispositione, liberati regressum habituri sunt adversus eum, quem
230쪽
a o rivrud. lib. LII. tit. VI. ωρ. III. feci. I. i . i. x solum testator onstravit 33. Sane testatori non licet creditoris duriorem ossicere eon a i ditionem, atque impedire, ne plures habeat , contra quos de jure suo experiatur: ii. i. sed, si adversus Eum dumtaxat agerct malit, qui ex judicio testatoris in solidum tenetur, repellendus non est, potissimum si cohaeredes, quorum maxime interest, con--- sentiant, atque ita fieri postulent, ut ita circuitus inanes vitentur s4 .
Disputant interpretes, an prorsus inutile sit pactum, quo inter mutuantem, et mutuatarium convenerit, ut unus ex mutuatarii haeredibus integram pecunias mutuo datae Summam restituat. nn eo tantum seu fu, ut, pacto non obstante, creditori liceat , omnes cohaeredes mutuatarii pro haereditaria parte convenire, regressu tamen caeteris cohaeredibus dato adversus eum, qui ex pacto solidum praestare debet. Si quaestio haec ex Iuliani textu definiatur, uicendum est, nullam prorsus Vim huic pacto inesse, nee cohaeredes solventes regressum habituros esse adversus cohaeredem, qui ex pacto integram summarn solvere debent; ait enim jureconsultus, inutile pactum esse cohaeredibus sa).
Celsus tamen aliam videtur tradere sententiam; etenim expendens casum, quo aVus neptis, quam ex filio habebat, nomine dotem Promiserat; tum pactus erat, Me a se, Deve a filio dos peteretur, ipsum quidem filium pacti exceptione tuendum asserit, non vero cohaeredem tiὶ; atque rationem subjicit; quippe haeredi consuli concessum est: nec quidquam obstat, uni tantum ex haeredibus providere , si haeres factus sit, cam teris autem non consuli sa). Hic sane agitur de liberatione uni ex haeredibus pacto quaesita; prout in specie Juliani s S. praeced.); eamque ratam habendam esse aperti simis vectis sentit Celsus. Sentcntia haec magis convenit aequitati.
Non desunt utique, qui cum Venuleio distinguunt inter stipulationes dandi, et stipulationes faciendi. ita ut priores uni haeredi prosint, posteriores omnibus si : Verum tum Iulianus sa), tum Celsus 3ὶ, de stipulatione dandi, seu quod idem est, non dandi agunt: adeoque non alia ratione dissensum conciliari posse quidam putant, praeterquam si dicatur, Julianum respondisse secundum severitatem iuris XU. Labularum , ex quo haereditariae actiones ipso jure, atque sine hominis facto inter omnes eohaeredes distribuuntur 4ὶ, Celsum vero ad aequitatem potius respexisse.
4ὶ D. I. Pro haereditariis a. , I ust cod. de haereditan action. 4. 16. , ι I. d. hoc sit.