장음표시 사용
261쪽
Quibus in casibus liceat de usuris messes. asii sinat utique, ut damni resectio exigatur, non lucri Praerepti 4 : quod enim unum i . . . t 3. altoro lavorabilior sit, non impedit, quominus utriusque ratio habeatur: sane inter debita quaedam sunt speciali favore digna Prae aliis, puta alimentorum, dotis, omnia
tamen exsolvenda sunt: atque christiana charitas exigit quidem, ut proximo subveni, cini. . tuus, noti vero ut lucro honesto careamus, nisi Proximus graViore indigentia prematur. . si in Fab. eod. de usuri lib. 4. lil. 24. Asnil. 8. num. 8. in C R.
Pra terquamquod damnum ex communi hominum sententia patitur, qui honestum, t probabile incrum amittit: atque idem Faber, venditori usuras pretii landi venditi Aque ulla stipulatione deberi tradit in vicem fructuum siὶ: attamen venditor fructuum emolumento quidem caret, sed damnum non sentit. Profecto, si verum amminus, nihil refert, utrum quis careat fructibus landi, quem prius possidebat, tum vendidit; an fructibus alterius landi, quem utique nondum comparaverat, sed ex pecunia mutuo data statim comparare poteratisii Fudi cod. hoc lit. de uatin lib. 4. tu. ai. d. M it. 8. num I. in corρ.
Porro usurae ex caussa damni emergentis, aut lucri cessantis duplici modo in stipulatum deduei possunt: nimirum vel demonstrata, seu taxata quatilitate; v l generatim , quantitate neutiquam expressa , 8ed dinientienda ex damno, quod emerserit, vel lucro, quod creditor mutuans pruetermiserit. Iu primo casu usurarum quantitas talis esse debet, ut damno, et lucro, seu damni periculo, et lucri spei respondeat, secundum coimnunem hominum aestimationem: ita ut inter contrahontes aequalitas servetur; atque creditoris quidem indemnitati prospectum sit, non amplius. In altero casu res ab incerto suturo eventu pendet.
Aliud quoque discrimen est inter utrumque casum: cum quantitas usurarum Propter damnum emer3ens, vel lucrum cessans statuitur, damni periculum, aut lucri spes vere adesse debet, non tacite, it temere fingi: Posito vero ex communi hominum aestimatione periculo, vel spe, nihil interest, utrum vere damnum passus sit creditor ex mutuo dato, vel lucrum amiserit, nec ne; quia tum Periculum, tum spes Per se pretio aestimantur si : quod si usurarum pactum nil id, quod interest, atque deinceps interesse constabit, redueatur, nihil debebitur, si nec dum num contigerit, nec emolumento caruerit mutuans.
si in L. Arbitrum a. I. ult. V. cle eo, quod certo loco i 3. 4.
In utroque tamen casu requiritur, ut damnum emergat, vel lucrum cesset Praecise ex mutuo, non aliunde; alioquin nulla esse potest compensatio, propter quam usurae Praestentur. Iline, si ille, qui mutuam pecuniam credit, tamquam Praediis comparandis , vel negotiationi destinatam, aliam habeat, qua non indigeat, quamque otiosam non servaret diligens, et providus alter paterfamilias, usuras exigere nequit; quia ex hac Potuisset damnum vitare, vel lucrum acquirere. Idem dicendum de eo, qui pecuniam, quam mutuo dedit, neque in emptionem praediorum, nec tu negotiationem erogare statuerat; quia nee hic damnum ex mutuo sentit, aut lucrum amittit.
Sed quid dicendum, si ille, qui pecuniam negotiationi, vel alii honesto lucro destiua erat , eamdem Summam, quam mutuo dedit, facile possit ab amico habere sine
262쪽
ina Iuri rud. lib. III. EL VII. ωρ. IV. sece. Limi. i. 3 usuris r Sunt, qui putant, foenus ab eo exigi non posse, quia non videatur damnumixi sentire ex mutuo itato: quia tamen non raro minus grav8 est usuras holvere, quam
tu i alteri se ob hujusmodi beneficium obstringere, sentiunt alii, mutuantem minime co- ς' : , gendum , ut pecuniam ab alio quaerat, etsi eam facile , et gratis consecuturus sit; --- utque usuras ex mutuo tamquam in damni, vel lucri amissi compensationem lietis
Ex his patet damni emergentis, vel lucri eessantis nomino licite usuras exigi ultra modum a l gibus constitutum: seu, ut congruentius loquamur, exigi posse id, quod int rest, ratione damni emergentis, vel lucri cessantis, quamvis u urarum legitimarum modum excedat: atque hoc etiam Probari potest constitutione Iustiniani, qua praescribit , ut in casibus certis, seu in quibus agitur de certa quantitate, vel re, puta si venditus fuerit equus, vel landus, non tamen traditus, atque inde emptor damnum passus sit, vel lucrum amiserit, in casibus, inquam, certis, id, quod interest, duplum minime excedat ii . Cum ergo in mutuo Certa quantitas sit, usque ad duplum praestandum cogi potest mutuatarius sa . i in L. iani. Coae de sentent. , quae Pro eo, quod interest, Proferunt. 7. 47.
Verum, cum id, quod interest, utpote in facto consistens si , dissicillime aestimo-tur a , idcirco, facta promissione ejus. quod intererit creditoris, nisi ad diem pecunia solvatur, sic interpretamur, ait Faber, conventionem, ut usurae promissa videantur, et quidem quincunces 3 , quia leviores, et apud nos frequentantur 4 . Hodie apud nos, ne lites ex litibus fiant, usurae legitimas solent adjudicari, licet non probato damno emergente; vel lucro cessante quod praesumitur etiam in judicio, ut aiunt, concursus creditorum; quamvis alii creditores inde damuum passuri sint 5,
s3ὶ Fab. coiu hoc fit. de usuri lib. 4. tu. a 4. desin. 7. in Princiρ. 4ὶ Fab. ibid. allegat. a. Quod autem subjicit Faber ibid. num. a. in cor ., Senatum ita aestimare M. quod interest, licet creditor non ρrobet, Sua interesse, ne dum tanti, premet deinceρs reficit; ait enim ibid. desinit. 24. allegat. I. in M. Senatum ita arbitrari, cum certum est interesse: ρraeterquamquod in ecie de D. I. interesse certum erat, cum de Menditione ageretur, prout refert idem Faber in d. desinue 7. num. Io. in corP.; atque ideo Senatus Pedemontanus , si Thesauro credimus, in poena conoentionali draiderare solet, ut id, quod interest, a creditore WObetur. V.
infra S. Io 28 5ὶ Fab. d. desin. 7. alim. a.
Quaedam in hac re animadvertenda sunt. Imprimis, quod tradit Faber de aestimatione ejus, quod interest, ad usuras, optima quidem rauone nititur, atque facile r cipiendum , ne nullus sit litium finis; si tamen creditor certo Probare possit, quanti sua interest, puta si usurae debeantur in vicem fructuum tandi venditi, cessat iudicis arbitrium, atque revera adjudicandum est, quanti interest, cessante arbitrii landamento: a. Quod ait idem Faber i S. praeeed. de usurarum quantitate, locum habet in illis regionibus, in quibus tales usurae communes sunt; quod si sorte alibi gravi res, vel leviores praestentur, ex regionis consuetudine usurarum Paulitas statui debet, prout innuit ipsemet Faber si,
263쪽
Quibus in casibus liceat de usuris pacisci.
Quinimmo sentiunt aliqui Theologiae doctores, mutuantem posse stipulari usuras a mutua tario in casum morae, easque jure percipere, nulla damni emergentis, aut lucri iii cessantis habita ratione, quia poena haec conventionalis justo tandamento nitatur; eod. i έ, videlicet ut consulatur firmitati contractus, atque indemnitati mutuantis, qui alioquin '' statuto tempore pecuniam suam recepturus non esSet; si modo non nimia sit lix
Poena ergo conventa secundum ipsos debetur, si immodica non sit, habita ratione quantitatis mutuo datae, atque morae ad solvendum concessae: immodica autem in iure dicitur, quae legitimum usurarum modum excedit si in verum, secluso damno emergente, et lucro cessante, neque hanc poenam deberi, censuit olim Senatus saὶ; quia alioquin in fraudem usurarum poena haec adjecta dijudicari debeat, nec facit admittendae sint poenales hujusmodi stipulationes, ne contra tibus usurariis via aperiatur. i in L. Poenam 44 si hoc tit., d. I Cum auegas I S., et L seq. d. hoc licsαὶ Thesauri d. decis. 89. num. MIL H S. Ioas. Idem S. Ioa .ὶ tradunt de usuris punitoriis, seu quae infliguntur a iudiee in poenam morae a debitore commissae: nimirum recte exigi, et Percipi a mutuante, licet nec damnum ex dilata solutione senserit, nee lucrum amiserit; quia poena culpam quidem supponat, atque judex poenam decernens morosum debitorem coercere intendat potius, quam creditori savere; usurae enim, ait Paulus, non propter lucrum Petentium, sed propter moram solventium infliguntur si): atque Paulo consentit Marcianus illi: alii tamen poenam hanc non deberi sentiunt, nisi creditoris intersit, seu damnum ex dilata solutione passus sit 33: posterior sententia placuit senatui nostro, nimirum Poenam hanc solvendam non esse, nisi quatenus interest creditoris
si L. Cum quidam i7. I. Si ρ illo 3. in sn. P. hoc tu αὶ L. Mora fieri 3 a. S. In bonae fidei a. o hoc fit.
s3ὶ Thesauri decis. 79. num. I. Φ , et decis. 98. in Princiρ. 4ὶ Thesauri ae decis. 79. num. ult. Q. I. Io3Ο. Disputat Thesaurus, utrum fisco debita sit poena, quam judex in casum morae a mutuatario commissae fisco addixerit: re autem bene discussa, atque aequitate pragoculis habita, pronunciavit Senatus, neutiquam deberi ii , sicut nec debetur mutuanti, si nec damnum passus sit, nec lucrum amiserit ob dilationem solutionis i L S. io a8.η his autem rationibus motus suit Senatus: I. Quia poena haec nonnisi ex caussa deberi Potest: proinde, cum privato, cujus, ut supponimus, non interest, minime debeaturs I. io 28. , nec fisco debetur ia): a. Quia hujusmodi poena, quamvis ex stricto jure praestanda esset, aequitate tamen inspecta, ex quo actoris non interest, remitti opo teret s3ὶ: 3. Quod poena haec accessoria sit ejus, quae creditori addicta fuit: cum ergo creditor, cujus non interest, poenam nullo jure petat, nec fisco petitio competere potest. si). ii Thesauri decis. 98. Num. 3.sain Argum. In facto 6o. S. i. V de conditionib., et demonstrat. 35. i. 3ὶ L. Ex quacumque a. S. i . u. Si quis in Ius meat. non ierit. I. 5.
Iam innuimus S. io 39. , venditori post moram deberi etiam sine pacto usuras pretii rei venditae si ; quia aequum non est, ut et rei fructibus, atque usuris pretii careat ain: adeoque Lic nulla requiritur interpellatio, cum ex ipsa contractus uatura,
264쪽
164 Iurimrud. lib. III. tu. VII. ωρ. III. sece. L. i. 3. et negotii aequitate usurae debeantur s3ὶ: si modo res tradita sit, fides de pretio bita, atque emptor fructus Percipere potuerit, licet prae negligentia non perceperit sit;
nam culpa , aut negligentia emptoris venditori nocere non debeti Non tamen competit L - i. venditori, subjicit Faber, actio adversus emptorem, tametsi in mora solvendi eonsti-- tutum, ni praeter usuras consequatur id, quod interest, pretium sua die solutum non
suisso; licet solitus sit negotiari, atque lucrum ex negotiatione Percipere ; nisi certo probet, in damnum ex dilaba solutione passum fuisse, vel lucrum amisisse i5 ; etenim, cum negotiatio res plena periculi sit, atque incerti eventus, facile non debet gravari emptor duplici praestatione, usurarum, atque ejus, quod interest 6 : quamquam si de damno dato, vel lucro praerepto emto constet, aequum est, venditori innoxio p lius , quam moroso emptori succurri, prout judici singulis pensatis videbitur i x sit Argum. ωρ. Salubriter i6. extra Decret. Greg. de usuris 5. I9. γ, Fab. cod. hoc sit. n. 4. tic α έ. desinae 8. num. a. in cor . , et definit. I., et Seqq. in C P.
4 Fab. cod. hoc sit. d. desin. 35. num. a. in corP.s Si Fab. cod. hoc tu. 24. d. desin. 35. num. 8., et s. in corP.
6ὶ Argum. L Arianus ait 47. st de obligat, et actionib. 44. 7. ὶ , t unic. cod. de sentent , quae Pro eo, quod intereat s r. 47.
Diximus, usuras pretii adjudicandas venditori odio emptoris, si is rem tradiderit, et fidem de pretio habuerit S. io3o. ); cum enim dominium in emptorem non transferatur, nisi simul res tradita sit iii, atque fides do pretio habita ta , venditori eom. Petit repetitio fructuum, utpote ex re sua Perceptoriam: nisi malit, fructus emptoridi millere, atque pretii uburas consequi in eo casu , quo res tradita sit, nec fides depretio habita 3ὶi eum venditori licere debeat, etiam ex post facto, fidem de pretio habere, atque ita efficere, ut res vendita in emptoris dominium transferatur. HS. Quum autem 3. in M. instit. de e reon. , et Mendition. s 3. 2 4. in
3ὶ Fab. eod. hoc tit. lib. 4. tu. 24. d. desinit. 35. niam. Io., ct SNq. in F. S. Io33. Sed quid iuris, si emptor justam habeat ab initio contractus caussam non solvendi; puta quia statim immineat periculum evietionis, nec tamen venditor de ea idonee caveat i Sunt, qui putant, emptorem ab usuris immunem esse; tutius tamen faciet. si Pecuniam obsignet, ne et rem, et pretium simul habuisse dicatur ii : quo sane casu Venditori impia latur, cur pretium non receperit, idque in sui utilitatem impenderit. Quamquam venditor, qui de evictione non satisdat, petere potest, ut pecunia honesti lucri caussa apud virum probum, puta mercatorem, deponatur: et vicissim venditor paratum se exhibere Potest ad eam deponendam penes mercatorem , quem venditor demonstraverit: atque, cum diligentia venditoris depositarius exquiri debeat, non prius emptor in mora positus judicatur, quam inventus, atque oblatus sit a .liὶ Fab. eod. hoc tu. de usian lib. 4. sit. 24 d. de it. 35. num. 5., et seqq. in corP. αὶ Fab. d. do it. 35. allegation. ult. S. 3 34. Disputat Thesaurus, utrum, dato in solutum praedio pro certa summa, Puta aureis initio 1 adjecta conditione, ut si intra annum pluris aestimetur, emptor, quod deest, justo pretio supplere teneatur: atque deinceps praedium mille quingentis aureis aestimetur , emptor ad quingentorum usuras intra eundem annum teneatur. Assirmantium
sententia Senatui placuit ii : et merito; ut enim modo diximus i S. IO3i. , usurae
265쪽
pretii non solvuntur propter moram emptoris, sed ex ipsa negotii indolo, quas postu. Ιat, ne emptor rei fructus simul, et pretii habeat sax
9 IO35. Sed delienturne usurae creditori pendente liquidatione, ut ajunt, crediti λ Distinguen. dum est: vel creditum certum est, Ves incertum. Si debitum certum sit. prout in easu modo allato S. praeced. , venditionis, mutui, et similium, obligario ad sui initium retrotrahitur; atque ideo debentur usurae , nisi debitor pecuniam obtulerit , et deposuerit, adjecta cautione supplendi, quod deest li ; quippe oblationis . atque obsignationis is esseetus est, ut sistat cursum usurarum sa), ne alioquin debitor, cui nec culpa, nec mora potest imputari, invitus cogatur usurarum dispendium sustinere ii Thesauri d. Ge. a58. in addition. littera A e , et q est forens. lib. 3. quaest.
S. IO36. Quod si debitum incertum sit, et illiquidum, censuit Senatus, usuras illius non deberi, antequam a judice declaratum fuerit, et liquida tum si ; quia debitor anten nullo modo dici potest in mora; nec negotii omnino incerti aequitas postulat, ut solvantur usurae, atque obligatio ad sui initi iam retrotrahatur. Ilaec autem jurisprudentia , scito monet Thesaurus, multo magis obtinere debet, si agatur de beneficio tertii, seu ne obligatio retrotrahatur in odium tertii: atque hinc colligit Thesaurus. si posterior creditor offerat debitum priori , tacta illius liquidatione , ut inc interim deponat cortam summam, et caveat, se suppleturum, quod sorte deerit, si si cre cursum usurartim, ita ut post depositionem pecuniae amplius non debeantur, quamvis offerre teneatur debitum cum usuris set . si Thesauri d. deo. 258. in additionibus litum Α-, et quaestion. forens d. lib. 3.
saὶ Thesaur. d. decis. 258. in additionibus littera Α in tri.
S. IO37. Ex his facile solvi potest quaestio, utrum fructus rei pignoratae ad mutuantem spectent, an in sortem computandi sint. Si ex civilium legum sanctione quaestio dijudicetur, certum est computari sit, nisi Oxpresse aliud conventum sit taὶ: hanc quippo conventionem sustineri posse, censuerunt civiles legumlatores Propter fructuum ineortitudinem LM; ita ut nec eorruat, licet fructus legitimarum usurarum modum excedanti quia potius landus minori pretio locatus dici debeat, quam usurarum immodicarum iacta convenuo l.
S. io 38. Verum, cum usurae nonnisi ex caussam damni emergentis, vel lucri cessantis permittantur, jure canonico recte decretum esὶ, ut fructus pignoris non obstante contrario pacto, in sortem computentur si et atque hujus sanctionem olim amplexi sunt piissimi Senatus Pedemontani Patres sa); exceptionem tantummodo admittentes in eo casu, quo creditoris tanti intersit, quanti valent fructus 3ὶ. Sed de hac re sustus infra, cum de pignoribus Verba faciemus. ii CU. Illa Mos ι extra Decret. Greg. de Pignorib. s 3. a . , cV. 1., et a. extra de ustiris i 5. 39. δ RISPR. Tom. IX. 34
266쪽
s66 Iurim uae lib. III. EL VII. cap. III. sera. II i. i. s. sal The uri dec. 78. num. 3. U. - 3 - 13ὶ Thesauri ibid. niam s. e. , Osasc. dec. 243. num ust Q. S. lo39. d. 3 4, Ergo, eum eredit ias interest, peeuniam sua die solutam non fuisse, fructus , - ' ''gnorie juro retinet i S. praeced. : quo tandamento etiam iure pontificio traditur, maritum retinere posse fructus pignorum pro dotis securitate obligatorum, nee in , sortem computari debere; quia dotis caussa maxime onerosa est, et Plerumque fructus non
Neque etiam usurarius est contractus venditionis, quo minore pretio res alienata ait, sed quia pactum retrovendendi adjectum fuit si); etenim ex commutii hominum aestimatione minus valet res, de qua emptor intra certum tempus pro arbitrio disponere non potest; et quam etiam invitus restituere compellitur: adeoque pretii dem Dutio ex justa omnino caussa fit; non in fraudem usurarum. Aliud prosecto dicendum, at res pluris venderetur, Propter concessam pretii solvendi dilationem sαὶ; ut iam adnotavimus i S. Ioio. : quamquam et in hoc casu hadenda est ratio fructuum, quos emptor interim percipit, et pro quibus ad usuras lenetur sit. IO3o. ii in Fab. cod. hoc tu. de usur. lib. 4. tic a 4. desniL 28.
S. I 41. Sed extra enumeratos ea sus, nimirum in quibus damnum mutuanti emergat, vel Iucrum cesset, usurae iuste peti non possunt si , cum dirino aeque, ac Canonico iure prohibeantur ia : prout ipse latetur Imperator Leo; quamquam propter hominum avaritiam, et improbitatem trientes usuras permittendas duxerit: Postquam enim conquestus est de hominum malitia, qui nec divinas, nec humanas leges servare volunt sa , ita subjicit: quae Mocantur Pecuniae creditae tisinae, tibique a Θiritus s nempe Dei decreto condemnantur 4ὶ: nec tantum divina lege, sed et humana usuras prohiberi latetur idem Imperator; prosequitur: id sciens ρater noster, aetemae memoriae Primc Ps , usurarum Solationem sanctione sua Prohibendam Pulauit is, siὶ Fab. cod. hoc sic de usum lib. 4. tit. a 4. defuit. 8. in Princiρ. , Per . in cod. hoc tit. de tisian lib. 4. tu. 3 a. num. 6.sa CV. a. , et a. , ωρ. Per eo 4., et Passim extra Decret Greg. de usum i 5. 39.
3ὶ Constit. Leon. 83. iat ad trientes usuras pecunia licite mutuetur.
I. io 4 2. Hisce non obstantibus , censuit Imperator Leo, usuras modicas, seu trientes, e apecialibus rerum, et personarum adjunctis, permitti, seu potius tolerari posse, tamquam minus malum: videlicet quia illi, qui antea usurarum spe ad mutuandam ple
niam prompti fuerant, post latam legem , quod nihil lucri ex mutuo Percipere P aint, in eos, qui pecuniis indigent, disti ciles, atque immites sunt; breviter propter
redundantem in humana vita perversitatem si . Ex quibus sundamentis sanctissimas leges abrogandas duxit: ex quo patet, Leonem non sponte omnino, aed iuvitum, et cogente necessitate, ut ipse putabat, usuras per bioe.
267쪽
Quibus iri easibus liceat δε usuris pacisci. 267
Eigo nullum ex Leonis constitution ιν praesidium habent, qui usuras tuentne; atque merito Ecclesia legibus reprobata est tal; quod autem divina lex prohibet,aei te ait Summus Pontifex Alexander III., humana lex permittere non potest 3 . Per- '. Peram vero objicitur, usuris prohibitis suturum, ne mutua pecunia haberi possit; 2l' .atque ita, ne cives suis neeessitatibus consulere valeant; nam incommodum hoc nota ex prohibitione usurarum, sod ex hominum improbitate, et avaritia proficiscitur, prout ipse agnovit Leo Imperator to a. : avaritia autem, et duritia divitum justa caussa esse nequit, cur contra divinam legem fieri permittatur sis). Potius ergo hortandi sunt divites ad mutuo dandum absque usuris, quoties nec damnum patiuntur, nec liserum amittuntisi in D. Constiti Leonis 83. αὶ CU. Quia in omnibus a. , ωρ. Quanto a litis i8. extra Decret. Greg. δε
Quod autem usurarum patroni objiciunt, ut prob nt, usuras modicas saltem a d=vitibus exactas reprobandas non esse, nullo negotio solvitur: ajunt nempe, prohibendum non esse mutuantem, quominus Pro beneficio, quem mutuatario Praestat, usum nummorum, vel alterius rei langibilis concedendo, quemadmodum in commodato pro usu rei minime tangibilis, alia nam compensationem percipiat; ita ut usurae, etiam preciso damno emergente, vel lucro cessante, videri non debeant lucratoriae, sed compensatoriae, fluatenus cedentes in compensationem lucri, quod mutuans ex usu pecuniae Parare si Di potuisset ix si in Ita ratiocinatur, mee commentari in Pandect. hoc tu. de usur. lib. II. tu. r.
S. Io45. Addunt, moderatas usuras pro pecunia mutuo data ex conventione praestandas neque juris naturalis principiis, aut aequitati, nec aequalitati in contractibus servandae repugnare; quia liberum fuit nummorum domino praedium inde rusticum comparare,
atque fructus IHrciperei aut urbanum emere, eoque uti: vel utriamque tam urbanum, quam rusticum alteri certa mercede utendum Concedere: vel merces venales ex ea pecunia acquirere, cum lucro rursus aliis Vendendas siὶ: dum ergo, subsumunt, Per mutuum concesso alteri nummorum suorum usu mutuans lucri varie captandi iacultatoae privat, aliisque lucrandi occasionem praebet; quidni ab iis jure paciscatur usuram legitimam, eamque certam, incerti lucri, sed tamen pretio certo aestimari soliti, vicem suppleturam la t ii mee in Pandect. hoc tu. de usum lib. ua. EL 1. d. niam. 4. in ρ α
, io46. Aliis insuper argumentis sententiam suam firmare conantur, quae in serius expendemus , atque nullo niti robore aeque ae modo proposita demonstrabimus. Imprimis salaum est, usuras licite Peti pro mutuo, quatenus beneficium est a mutuante in mutuatarium collatum; etenim Deneficium hoc, si inde mutuanti damnum nullum immineat, ex eorum numero est , quae ad mutua inter cives ossicia pertinent, quaeque pretio aestimari nequeunt: sane actum pene est de civili societate, si nullum amplius gratuitum sit inter cives ossicium: atque hoc prae caeteris gratis exhibendum est, cum mutuans tantumdem sit recepturus absque ulla deminutione: contra quam contingit
in commodato, in quo res perit, et deterior fit commodanti, si commodatario culpa imputari nequeat tiὶ: attamen ex natura sua gratuitum est a .
268쪽
Praeterquam luod, etiamsi ultro concederemus, beneficium a mutuante collatum ---- pretio aestimari, haec tamen aestimatio longe distaret ab usuris bessibus, vel sexum cibus, quas moderatas appelli ut earum defensores si : itumo et a quincuncibus, vel trientibus, quae passim in usu sunt. Ergo mutuanti sussicere debet, si pecuniam er ditam recepturus Omnino sit, neque antea illius Periculum subeat: atque mutuatarum, ex acquitate ad remunerandum Obligatum bubeat; non atricta, et civili obligatione, sed lata, et aulidorusi, ut ajunt, seu remuneratoria. si Voci in Pandecti hoc tit. lib. ua. tit. I. ntim. 3. in PrinciP. S. i 48. Sed, inquiunt, mutuans ad mutuandum non tenetur; ergo pro usu pecuniae usuras percipere potest: maxime quia lucrum aliquod ex praediorum comparationet, vel ex Degotiatione percipere potuisset. Mutuans utique civiliter non adstringitiir ad pecuniam mutuo dandaui: sed naturaliter, atque ex praecepto cliaritatis saepe tenetur: quemam
modum enim illis, qui pauperes sunt tum spe, tum re, gratis dare jubemur, ita illis, qui re pauperes hic, et nunc sunt, sed di ites spe, seu deinceps Labituri, unde restitu aut , mutuu pecunia danda est: usus autem pecuniae, uti iam domonstravimust S. Io46. usurarum compensationem non meretur, cum mutuatarius interiim subeat illius Periculum, et suo tempore tantumdetu omnino restituturus sit.
I. O49. Fallax est, et captiosum argumentum, quo subjiciunt, mutuantem carere lucro, quod percipeie potuisset ex praediorum comparatione, aut ucsotiatione: vel .enim loquuntur de lucro Probabili, seu cujus comparandi spes probabilis as uigeat, vel de lucro mere possibili: prius justam praebet caussam petendi usuras ex mutuo, ut saepe diximus t S. io 16., et ioi 7.ὶ: non item posterius, utpotecujus ex communi hominiam
seu su nulla est aestimatio. I. rogo.
Cum ergo ajunt, ex pecunia mutuo data Potuisse praedia comparari, negotiationem exerceri, merces Venules emi, atque aliis rursus eum lucro vendi fi , vel speciem sugunt, qua pecuniae dominus nummos in emptionem, vel civilem negotiationem impendere destitui et . vel qua pecuniam, si mutuo data non fuisset, otiosum servasset: in primo casu uburae recte petuntur ex caussa lucri cessantis ; in posteriore non item Iiuque enim judicatur lucrum amitti ab eo, qui de hoc lucro captando non cogitabati Suue Sibi, et mutuantibus blandiuntur, cum supponunt, pro nutu semper PrResto esse praedia, in quae utiliter impendatur pocunia; vel merces venules ictu oculi emendas, et cum luero rursus ullis endendas; cum iitimo non raro coutingat, ut vili Oredi,trubi debeat Pretio, quod majore comparatum fuit; inimo et aliquando sors ipsa
Nee usurarum patronis favet, quod mutuatis mutuatario sorte praestet lucri occasiouom s, io 45. ; etenim mutuatarius ex re plaue sua lucrum percipit, atque potius ex sua industria, quam ex pecunia, licet illius ope; etenim pecunia per se nullis gignendis fructibus apta est: praeterquamquod mutuatarius, dum ex pecunia emolumentum quaerit, illius etiam amitterulae, no dum lucri periculum subit: ergo aequalitas in contractibus servanda postulat, ut lucrum omne debitori acquiratur, sicut quemcunique rei interitum sutili uere cogitur si .
269쪽
Quibus in casibus liceat de Mauris pacisci. 2
Ineertum porro, et mere possibile lucrum pretio non aeati matur, ut perperam con- ή, itendit Voet si ; sed tantum probabile prout attendenti patet; nemo enim sanae ib., montis considit in lucro mere possibili. Spem sane incertam certo acquiri pretio posse satemur, prout contingit in conducti ne praedii rustici sat, emptione jactus retis, et similium l3J: sed spes tueri in hisce contractibus probabilis est, et justo Pretio a ti- matur : atque hinc ab illis a se usuras foenebris pecuniae non licet argumentari. ij met in Pandect. hoc tit. lib. II. tit. I. d. num. 4. PrOP. IM.
Alienum crisque a veritate est, quod allegant, pecuniam , etiamsi natura sua sterilem, nec gignendis fructibus idoneam, usu hominum fertilem ollectam esse, ut Out in ca ususfructus impropriuq consistere possit si . Etenim fructus ex hominum iudu atria, non ex pecunia, quamquam illius ope, prodeunt, ut modo diximus t S. iO5i. ;Proinde, si qui percipiantur, ad eum spectare debent, qui solertiam adhibet: maximo quia non raro sallit prae concepta lucri spes; atque non tantum industriae fructus, sed et sors ipsa amittitur. ιὶ mei in Pandect. hoc tu. de usuri Ib. II. tit. l. d. numen. 4. Pr P. Im. S. io 54. Postremo salsa est comparatio mutui cum locatione ; pecunia utique, licet non eadem, quae tamen eadem esse existimatur, clitia eamdein Parit utili latom, ad mutuantem redit . quemadmodum usus rerum minime tangibilium post tempus locationi, et conductioni praesinitum ad locatorem revertitur sit: atque in hoc mutuum, et locatio conveniunt; sed maxime disserunt in eo, quod domus locata intcrim periculo est locutoris, qui illius dominium retinet: contra nummi percunt damno mutilatarii, qui illorum dominus esseetus est: proinde et lucrum omne habere debet; ut servetur juris 'naturalis regula quae rei commoda ab incommodis secerni non patitur sa, ii Vore in Pandere. hoc tit. lib. I a. tit. a. niam. 4. in Iri. αὶ D. l. Secundum naturam ι o. o. de reς fur.
Hinc jure, quo utimur, usura omnibus prohibetur, Sive palam, sive clam, eNPresse, vel tacite exerceatur, sub poena Publicationis bonorum, et damnorum resectionis ii ratque merito pronunciavit Saba udus Senatus, usuras a defuncto absque justo titulo perceptas ab Lucredibus restituendas esse, hi defunctus si mel ita statuerit, licet do- inceps voluntatem mutaveriti Species haec proposita fuit: nobilis Remina, quae magnam pecuniae quantitatem corrogaverat, cum toto sere vittae suac tempore foenus exercuisset, in extremis constituta , atque a religioso consessario Persuasa, ut mimao saluti iam periclitanti consuleret, accersito notario , atque praesentibus testibus septem declaraverat velle se in exonus Conscientiae, ut usurae omnes, quas a debitoribus
suis percepisset, iisdem haeredes restituerent: nec petere iUSsent, si quid sorte nondum solutum hoc nomine suisset: nemine tamen ex debitoribus stipulante, imo nec
sii Reg. Constit. lib. 4. tu. 34. ωρ. 4. S. I. 2ὶ Fab. Od. hoc tu. de usian lib. 4. tic 24. desinit. 36. in minos.
S. o56. Sequenti die, eodem vocato notario, atque adstante solemni testium numero declaraverat, se Prioris voluntatis Poenitere; nec caussam ullam habere, Propter quam
suis haeredibus tantum infligeret damnum, ut prodesset debitoribus, a quibus nullum unquam beneficium acceperat: sed mox ab eodem consessario admonita, ut de saluto
270쪽
I. t. 1. 3. finima fieri , et ante omnia cogitaret, redierat ed primam voluntatem, a que exm aim praeceperat haeredibus, ut rogarent debitores, a quibus ipsa vivens usuras pereei. . . . Perat, ut liberaliter illas defunctae condonarent: quod si id obtinere a debitori, C t non possent, jusserat, haeredes omnia lucra Menebria restituere ad ultimum usque - . quadrantem: atque in eadem Voluntate eo ipso die post paucas horas mulier cesserat si .
S. Io57. Defuncta muliere, eum haeredes urgerentur a debitoribus, qui usuras per plorea annos graviores, vel leviores solverant, ut easdem ex defunctae voluntate restituerent; negabant haeredes se teneri ad restituendas usuras, quas mulier intra modum legibus constitutum, vel toleratum perceperat, in his juris auxilio munitos se esse contendentes: praeterquamquod subjiciebant, liberalitatem hanc a muliore per debitorum Damdes extortam fuisse, prout ex mutata toties voluntate colligi saetis poterat: delanetam sollicitatam a consessario, ipsis sorte debitoribus clam instantibus, ita statuisse poliusquam certo voluntatis consilio, aut pietatis zelo si ; eum nemo tam facile credatut mutasse voluntatem in eo, quod certo iudicio prius decrevit a . ti in Fab. cod. hoc tit. de ustir. lib. 4. ut 24. d. desit. 36. n m. I., et I. in corr. αὶ L. Non ad ea D. st de condit , et demonstrat. 35. i. γῆ. Io58. Hisce tamen non obstantibiis, Senatus pro debitoribus adversus haeredes pronunciavit, atque censuit, contra defunctae voluntatem haeredes sacere, nec non parum pie, si non restituerent usuras omnes , quarum perceptione defuncta conscientiam suam ouerasset: in quarum numero dubitari non Oportebat, quin omnes eae essent, quaa
foeneris iure censebantur, seu quae absque legitimo damni emergentis, ves tueri eo Mutis titulo accipiuntur s S ro .ii. ὶ, etiamsi quincunces tantum, aut etiam quincuncibus minores Proponerentor siὶ; cum omnes divino, et canonico jure prohibeantur: nee inspiciendum esset, quaenam jure civili tolerarentur, sed quaenam licitae in foro conscientiae, et quaenam illicitae sa), tum quia ius civile usuras utique tolerat, non vero
S. Io 59. Neque visum fuit Sabaudis Patribus, rationem habendam esse secundae voluntatis si , tum quia haec per tertiam revocata suerat r o56. ν; ultima autem voluntas priori praevalet saὶ; tum quia anterior, utpote sacta in piam caussam Exonerandauconscientiae gratia, revocari nullatenus potuisset, tametsi usurarum restitutio imperata suisset per speciem ultimae voluntatis, non donationis inter vivos 3ὶ; cum relictum pro male ablatis non videatur datum liberalitatis exercendae caussa , sed ut debitum:
atque ideo dispositio haec vim habet consessionis debiti, seu debiti, ut aiunt, conses sati s 3. Quid vero indignius , subjicit idem Faber, quam propitiis auribus audiribaeredes, qui, ne consci eutiam delauctae exonerarent, Promam onerare non erub