장음표시 사용
281쪽
A quo te cire murae deberantur, seu mora sal.
A quo tempore usurae debeantur, seu mora sat
surae at quando currere non Oidentur a die morae. S. Iom. Mora est dilatio frustatoria solationis Iaciendae, uel ac miendae. S. IΟ97. Mora alia ex Persona est, alia ex ' Utraque e licatur. S. ro . ibus in casibus mora ex re, seu negotii natura inducatur Z I. rom. Dies certus ρro homine intemellat: atque debitorem in mora constituic QMid de oblentione in diem incertiam, oel stib conditione Z I. ii .mferumur ex Ala , in quibus mora a lage inducitur, ita vi hominis interpellatio
Mora. quae ex re si, minus moρrie hoc nomine donatur. I. Ilo I. Mora interveniente, debuor ab eo te ore maestat usuras, fructus, menam, atque aestimationem quanti Plurimi. S. II 03. M a Perpetuat oblentionem, tametsi res debita mrierit, dummodo res debita seque peritura non fuisset viad creditorem. Quid de cressitoris mora in acci-ρiendo p S. iro . Mora, quae justam habeat caussam, excusationem Praestat. S. I Ο5Mora soloendi Per modicum ten us extra menam es Quid si solutio ρer aliquot menses diraeratur Z S. Ilosi. Casus rei debuiae contingens, qui a rei non Potuit, excusat a mora. I. I OP. Di cultas in lendae ρromissionis non excusat debitorem in mora soluendi co stitiatum. S IiO8. Debitor, ctim creditoris in astematia obligatione electio est, moram non contrahit, priusquam creditor elegerit S. I Ο9. Quid si testator decem Titio legaverit intra annum soloenda; data alioquin legatario facultate fundum ρossidendi, atque Pere tendi fructus Z L i ii o. Usurae chirograρhO ρromissae, utrum nonnisi a die agniti, uel denegati chirograρhi debeantur Z S. IIII. Soliatione ρartis debiti chirographiam agnitum iudicarum I. IIII. Usurae, chirograρho neutiquam Promissae, non incipium currere ab eo die, quo stra debui soluta fuit. S. iii 3. Mandatrario , atqiae negotiorum gestori debentur usurae ab eo die, quo Pro debitore sol runt. S. I 3 4. Quid si quis Promiserit, ut Titius intra anniam fundo frui ρossu; alio tu centiam Pomae nomine se daturum P S. iii 5. E ensariam litis usurae ex mora debentur a die taxationis. S. triguora soli moroso nocet, non alieri; nec si correus sit. S. IIII. Mora facile ρurgatur, si cressitoris nihil intersit. Quid si creditum cessum sit ' I. iii 3. Mona Purgari nequit, nisi Omnia rePeriantur in eo statu, in quo fuerant ante
282쪽
sumere a die, quo mora contracta fuit S. 3o88. : in contractibus vero stricti juris 4 ex die tantum ut is motae s S. Io88. : scd haec susius explicanda sunt; nequo enim ----in singulis casibus stati in innotescit, an reapse debitor in mora sit: praeterquamquod aliquando propter quantitatis incertitudincin usurae currere non incipiunt a die morae: atque, ut haec facilius percipiantur, operae pretium est de mora, ejusque speciebus breviter disserere.
Mora, quatenus ad hoe institutum pertinet, definiri potest dilatio frustratoria solutionis faciendae, vel acci riendae: dilationem frustratoriam, εeu Captiosam morae inesse diximus; non enim quaelibet dilatio in jure censetur pro mora, sed ea tantum , quae culpam aliquam , vel ii gligentiam annexam habeat, aut habere praesumatur ii 3. S lutionis nomen lata significatione usurpamus, quatenus Complectitur omnEm sutissa. etionem: atque etiam solvere dicitur, qui facit, quod sacere promisit saὶ: postremo innuimus, tum debitorem, qui congruo tempore non solverit, tum creditorem, qui iblatum convenienti tempore, Et loco solutionem accipere reeusaverit, in mora consiliuium judicari; scet enim frequentius debitores morosi sint; attamen et mora uliquando creditori imputatur 33: prout suo loco demonstrabimus.
S. 1 8. Mora a iureconsultis alia dicitur ex Persona, alia ex re si . Mora ex persona si a debitore, qui opportuno loco, et tempore tuterpellatus, seu requisitus non solverit ia . I e autem mora seri dicitur, cum absque luterpellatione inducitur, vel ex natura ne
Mora , uti supra innuimus, aliquando ex uegotii indole inducitur; eum aequitas po-Ntulat , ut a debitore statim nou solvente usurae praestentur, prout contingit in contractu eruptionis, et venditionis i S. ioso. ὶ: in dote, cuius usuras post annum, Vel biennium solvi debere, Iustinianus saucivit si . Ad Degotii indolem referri quoque potest, quod supra diximus de die sυlutioni adjecto i S. ii so. qui pro homine interpellat: utique si certus dies Sit, non autem si incertus ia . Quinimmo, etiamsi dies Certus sit, subuc tamen monendus est promissor, si aliquid facere, vel Omittere totientur , ut in mora constituatur ibi. si, L. Mu. S. tali. cod. de fur. . t. 5. IN. ut D. I. Magnum i I. Coae do contrahenu, et commutend. it tilation. 8. 38. , L
Igitur interest, cum dies obligationi adjectus est, an certus sit, an incertus. Dies certus, quia dubitori perspectus est, pro homine inter Dilat fi : adeoque die veniente debitor eo ipso in mora e,t: si vero incertus xii dies, interpellatio creditoris necessaria videtur, ut debitor tu mora sit: quia dies incertus facile ignoratur tu
283쪽
A quo tempore usurae debeantur, seu mora fac 283. adeoquo ad ereditoris diligentiam pertinet del3itorem mouere: quod autem de die in- ι ... i. i ieerto dicimus, conditionali quoque obligationi convenit; cum dies incertus, et conditio i si in iure aequiparentur sax . . . . si D. l. Magnam ra. cod. de contrahend. , et committend. 8. 38. , d. l Si έrandum ii 4. V de Mera. ob 45. 3.), Fab. coae hoc est de usian lib. 4. tu. 21. --- fur 3 i. num. . in P. iαὶ inmm. d. I x I. cod. de contraena , et Omittenae simulat.
I iror. Praeterea quidam sunt casus, in quibus mora ab ipsa lego inducitur, atque ita lex ipsa interpellare videtur: veluti si quis pupillo, minori i , vel fisco debeat ta , vel ad pias caussas legatum relictum sit i3 : si fur res furto subtractas statim non restituat i4 : si socius pecuniam communem 5ὶ, negotiorum gestor, aliique similes pecuniam illius, cujus negotia gerunt, Subtraxerint, atque in suos usus converterint i R. Atque judex aliquando moram inducit, nimirum cum nemo est, qui conveniatur 7 . ιὶ In minorum Persona re ψsa , et ea Solo te ore turdae Pretii solutionis , recepto itire moram seri, creditum est: in his indelicet, quae moram desiderant; tu bonae Mei contractibus, et Meicommissis, et tegulis. L. In minorum 3. cod. in qiam.
causs. in inlep. restitui. necessaria non est a. 4 i.
Cum autem mora, quae ex re fit, minus Proprie mora dicatur; sed vere, et proprie morae uomen conveniat ei, quae ex Persona est, idcirco leges interdum moram abesse alunt in casibus, in quibus mora tantum ex re est iii: quod caute animadve tendum, ne usurae absquo ulla mora dehori videantur.
S. OO3. Is ergo est morae, vel ex persona, vel ex re effectus, ut morosus debitor ex eo tempore usuras, fructus, Poenam, si quae in Convelationem deducta sit, praestaro teneatur: nee non aestimationem quanti plurimi, ut a junt, si creverit a tempore morae
pretium rei debitae, quae perierit; adeoque illius aestimatio debeatur si , nec non id, quod interest, si modo creditor probet se, ex dilata solutione, damnum sensisse laxQuo autem modo fiat aestimatio quanti plurimi suo loco dicemus: interim videri potest Faber 3 . i L. In hac actione 3. prop. D. y de condiction. triticaria i 3. 3. ia) L. Si sterilis at . I. Ciam ρer Menditorem 3. F. des actionib. en ti l 19. i. 3ὶ Fab. cod. Si certum ρetat. lib. 4. tit. a.
Postremus, atque gravissimi momenti effectus morae iii eo consistit, quod obligatio perpetua fiat, etiamsi res debita perierit si , dummodo aeque peritura noti suissolpenes creditorem ta): atque actiones temporales redduntur Perpetuae, saltem si mora judicialis saeta sit; cum per lius contestationem actiones Omnes perpetuentur 33. Idem sere obtinet in creditore, videlicet ei mora in accipiendo ita nocet, ut Ita ipsum.
284쪽
,8 Iurium l. lib. III. KL VIL ev. IV. iri . t x transserat periculum rei debitae s4ὶ: atque etiam solvit antichresim , M quae tu pignoretit. 5. constitutis sit is,
Fieri tamen potest, ut mora excusationem habeat, vel quia justa sit, aut modica, vel quia debitoris culpae adseribi non possi L imprimis si debitor ex justa caussa satissaetionem disserat; puta si amicos adhibcndos debitor requirat, vel sidojussores, vel aliquam probabilem exceptionem allegare possit si , dummodo fraudandi consilium absit sax Idem dicendum , si debitor reipublicae caussa confestim abEsse coactus fuerit, ita ut defensionem mandare Dequiverit; tu vinculis, aut hostium Potestate esse coeperit i3
siὶ L. Sciendum est o. hoc taesain L. Si modo a a. si hoc tit. O) L. Sed et si remiablicae a 3. s. hoc tu. .
Excusandiis quoque ab usuris est debitor, qui per modicum tempus solutionem di-atulerit li); neque enim magnum damnum est, inquit scito Ulpianus, in mora modicilemporis lai: ut in , quod dicitur, debere statim solvi, cum aliquo ten eramento tem- Poris , verba sunt Pauli iureconsulti, acci 'landiam est; nec enim ciam sacco adire debet l3i: mora tamen aliquorum mensium modica nou iudicatur, ut ab usuris prue
Gμι. 27. 4 Fub. d. desinit. i6. Num. I. in C P. S. I IOI. Practerea excusandus est debitor, qui propter casum rei debitae contingentem. quem averter li Cn Potuerit, dilationem solvendi faciat: puta si servus promissiis in hostium Potestatem venerit li ; equus debilus a latronibus subreptus sit, nec statim. aut facile redimi Possit: multo magis, si creditoris ipsius factum Diorae caussam dederit: ne Alioquin in potestate creditoris sit, deteriorem debitoris conditionem sacere, quod non sinit aequilas ta .
Aliud profecto assirmandum, si ex di bitoris culpa praestationis dissicultas oriatur si vel si res promissa jam ut, initio di Ilicilis fuerit, sciento promissore; 'uippequo casu debitor sibi imputare debet, cur tale sibi onus imposuerit ain: nec dillicultas promissionis implendus inutilem efficere potest stipulationem i3ὶ: alio iii in pleraeque supu lationes interirent, si propter incommodum proruissoris earum iuiplementum Omit-Ieretur 4 .
285쪽
Diximus, non imputari debitori moram, quae ex facto creditoris prosciscatur sS. lio7.ὶ: proinde si obligatio ulternativa sit, atquc electio creditori competat, puta quia ita conventum sit, debitor in mora prius constitutus videri non potest, quam creditor elegerit si ; quia nee ante solvere potest: nec interest, utrum ex contractu, an ex testamento competat electio. Si enim testator Sompronio legaverit fundum Cornelianum, aut Semprovianum, utrum volet legatarius, haeres dare non tenetur, nisi postquam Sempronius alterum ex duobus standis elegerit saὶ. Neque etiam videtur in mora debitor, cum debitum certum non est, seu liquidum, ut alunt i3).
usuri lib. 4. m. I 4. desinit. a 3. ira Princiμsαὶ L. Plane 34. S. Si ita Titio 14. V. de legiat. i. s Jo. t. in, Fab. d. desin. 13.
3, Pritis enim est, tit sciat debitor, quid, et quantum soloendum sit, quam neoAsens dica se in 1Olom. . S ii Io. Sed, si testator decem Sempronio ab haerede intra annum solvi jussisset, hac lPs adjecta, ut istgatario, nisi haeres intra annutii solverit, liceat certum standum possidere, ejusque fructus suos sacere; cum legatum hoc alternativum non sit, seu decem legata Pure . Et omnino sint, fundus vero post moram haeredis, si legatarius velit: proinde si haeres praestituto die non solverit pecuniam, mora per oum contracta videtur abs- quo interpellatioue, dummodo constet, agnitum fuisse legatum ti atque ideo ulterius debebuntur usurae, non quia necessaria non sit interpellatio, quae utiquo desideratursa : sed quia sim di fructus judicio testatoris linberet legaturius. si mallet fundum oligere at tuo in locum fructuum usuras cederE n quum ost , si Sempronius Pecuniam malit, quam tandum i3ὶ; cum ex testatoris dispositione fructuum vicem usurae teneant i4 si Fab. cod. hoc tit de usuri lib. 4. tu. 24. uesinit. i 3. nutu. 5., et 6. in C P.
Quod pertinet ad usuras chirographo etiam promissas, eo jure utimur, ait Faber, ut nonnisi a die agniti, vol denegati chirographi debeantur ii 3. Si debitor chirographa rius multis ante judicialem interpellation in m nsibus partem debiti solverit, chirographum utique agnovisse intelligitur sai; cum ex solutione, et agnitione partis totum debitum agnitum censeatur 3ὶ: agnitio autem non tantum verbis, sed etiam factis, Puta solutione, fieri potest is x si b. cod. hoc tit. ae restiri lib. 4. tit. 24. d. sinu i 5., et 26. in minc. ia Fab. cod. hoc tu. desinit. 17. num. l. in γ.i3 Argiam. L Si cui res 58. st de legat. I. s 3 i. r. 4, L. Non tantum 5. u. talum rem haberi s 46. 8. ὶς i II Si autem quaeratur, utrum usurae solvi debeant εx die solutae partis debiti, distinguendum est, an chirographo promissae suprint, nec ne. In primo casu ab eo dis omnino debentur siὶ; quia nihil vetat, a debitore agnosci bonatu fidem etiam extra
judicium; cum iudicia, uit Faber post Theophilum, non si ut comparatu, nisi in Per-
286쪽
tim Iurispe . lib. III. Et VII cap. IV. fidos sa), aut invitos ἱ3ὶ: quod autem operatur solutio partis debiti idem parit eonsessio debitoris, quae expressam agnitionem continet i ix si Fab. cod. hoc tu. de usur. kb 4. tu. 24. d. c simit a6. num. a. in C P., et num. tili. in allegation. in sin. αὶ Fab. d. desinu a6. allegation. MIL
Sed, si usurae Chirographo neutiquaui promissae fuerint, ex solutione patris debili fieri nequit, ut ab eo die incipiant currere usurae 3 , cum solutio moram non indu- eat , immo potius Prosit ad purgandam moram , si quae prius contracta suerit: utique vero ex. inveterato Pragmaticorum placito a tempore solutionis hona creditoris laetis obligata intellisuntur; nimirum ex tacita chirographi agnitione lain. Idem dicendum doeonsessione debitoris agnoscentis chirographum extra judicium i ita ut bona quidem a die consessionis obligata habeat; sed ad usuras non teneatur, nisi eas chirographo promiserit l3ὶ; cum in judiciis stricti juris usurae neutiquam promissae nonnisi post litem contestatam solvantur S. io88. si in Fridi cod. hoc ire de usian lib. 4. tit. 24. d. desinit. 17. num. 4. in corP. αὶ Fab. d. desuit. ι '. num. 3. in cor . 3ὶ Fab. cor hoc tu. d. de . 26. num. a. in C P. s. t 14. Exceptio superiori regulae, qua diximus, usuras pecuniae chirographariae licet expressim promissae sint, non solvi, nisi a die recogniti, Vel denegati chirographi iiii. , admittitur in eo casu, quo agatur iudicio mandati si , vel negotiorum gestorum lai: nimirum quo quis pro debitore chirographario solverit; cum enim tum mandatarium , tum negotiorum gestorem indemnem servari aequum sit, ne damnum ex officio alteruter sentiat 33, usurae debentur ab eo die, quo i,ecunia soluta fuit s4 . i b. cod. hoc tit. de usum lib. 4. tit. 24. d. destile. 26. num. I. in corP.
Si quis se aliquid facturum promiserit, puta ut Titio intra annum suinio Corneliano frui liceat: ac, nisi id fecisset, daturum se poenae nomine centum elapso die, qui ii ulla desideretur interpellatio, poena quidem committitur si in , sed usurae non currunt, nisi ab eo tempore, quo poena petita fuit lain; cum enim Titius, etiam elapso die, consequi possit, si malit, quod per se, et primario promissum est 3ὶ, non potest videri promissor in mora solvendi poenam, ut et illius usuras praestetisti L. Quid tamen ai. S. ult s. da receρL 4. 8. ὶ ain Fab. cor hoc tu. de usuri lib. 4. tit. 24. de . I 8. 3, c. Praedia u8. st de acti . emti 19. I.
Litis sumptuum usurus deberi, si reus moram in illis solvendis secerit, apud omnesco, Stat, neque enim censeri possunt jure accessionum, sed debitum principale constituunt si : currere porro non incipiunt a die sententia , sed tantum a die taxationis aὶ: quia ante taxationem nescire pol si debitor, quid, et quantum in debito sit: ade que non potest videri positus in mora solvendi 3x εὶ Fab. cod. hoc tit. de usur. lib. 4. tu. 24. desinit. I a. in PrinciP. et b. ibid. num. 3. in Com.
3ὶ L. Si quis solutioni a 4. P. hoc tu.
287쪽
A quo te ore rasurae debeamur, seu mio fac , , t I. . snst. l. 3. Quis hactenus diximus de os resibiis morae, ei tantum noeent, qui moram Contra-- : xit, non caeteris, ne correo quidem it, ; quia quisque culpae suae poenas serre de l. non alter, qui innocens sit M. An Vere, et quousque debi inris mora uoceat sideju d. ...
sori, suo loco expendemus. ---
Quandoque etiam contingit, ut mora non noceat moratori ipsi, videlicet si fuerit Purgata, ut aiunt: sacile autem admittitur in ae purgatio, si creditoris nihil intersit, puta quia modicum lempus intercesserit si . Nec aliud statuendum, si actor, cuius notii uterest, jus suum cesserit, atque cessionarii intersit: non habebitur ratio, ait Fahor,
hujus utilitatis αὶ; ne ex facto cedentis durior fiat conditio debitoris cessi , quod non licet sal. ii L. Si ita quis i 35. I. Seja a. in M. V. de uerbo' obligationib. 45. i. ), Fab.
Sod dissicile admittitur etiam in poena morae Purgatio, postquam DOPPit inter Me creditoris ti); maxime si ea purgatio nullam creditori utilitatem allatura sit; quia creditor jam consecutus sit, quod sacto, et diligentia promissoris consequi debuerat ia); cum mora Purgari nequeat, nisi omnia reponantur in eo statu, quo ante moram sit vani ; non possunt autem, cum creditor industria, et diligentia sua comparavit, quod promissor dare tonobatur s3ὶ.li L. Quid tamen ai. S. ust. , I aa. , es 23. in minem. V de re Pt. 4. 8 , Insi ρobi tres 8. s. si quis cautionib. a. ii. I Fab. cod. hoc tit. de tistin lib. 4. tit.
Neque etiam admittitur morac purgatio, cum statim a mora jus novum creditori quaesitum ost, quod ideo auferri noli sinit aequitas: puta si quis rem merit, et acceperit sub pacto legis commissoriae : utquo ultra praesinitum tempus pretii solutionem distulerit, deinceps Pretium offerendo nillil agit, invito venditore, cui ex primo mora tempore quai sita est sucullas revocandae rei venditae ii . Idem est de colono, quis laudum in quinquennium locavorit, nec tamen Ioeator laudi usum praestiterit; statim agere Potest ad id, quod interest: nec locator ei usum sequentibus annis praestando liberatur sax
Si creditor, cui ius per moram promissoria quaesitum fuit, jus suum expresse, Vel tacite remittat, nemini dubium, quominus mora purgetur si ; cum ex trito axiomato, unusquisque iuribus sibi competentibus renunciare possit sal: tacite autem remissa judicatur mora per novationem principalis debiti s3ὶ; quia novatio debitum in aliam αpeciem transfert, ili quo mora adhuc contracta videri non potesLsi in L. De tem G. S. Mit., et L seq. V. de lege commissor. 18. 3. iuὶ L. Si quis in conscribendo zy ma de PacL la. 3. 3ὶ L. Stichiam 8., ι. Si creditor 15. f. de n attono. 46. ia.
288쪽
- Fieri quoque polost, ut purgetur mora facto illius, seu mora posteriore per eum . . eommissa, cui prius facta ruerat si : puta si promissor Stichi in mora solvendi fuerit; deinceps vero creditori cui dilatio noxia non fuit l, ii . , Stichum offerat: isque ---- accipere nolit: prior debitoris mora ita per posteriorem creditoris purgatur. ut debitor liberetur, si Stichum amplius dare nequeat; quia aufugerit, vel interemptus sit la): ita profecto suadet aequitas s3xsii L. Inter m 73. S. iast, L M seruum 9t. S. Sequitur 3. si de uerbor. obli
Cererim ustirarum quantitatem desniri Aublice inferest. S. r 23. Usurarum quanιitias ta Mersa est in dioersis locis, atque etiam in eodem loco dioersis te oribus. S. I 24. munia centesima in nratidico fenore Potissimiam vud Romanor Permissa fuit. S. tia S. An ιiceat de Maoloribtis usuris ρacisci propter Periculum sortis, quod creditorvonte subeat 8 S. tias. Cur in Ueciebus , seia rebus , quae usu consumuntur, pariores Maurae Permisraeherint 8 S. l27. Ustime pastiores , Mel Imiones Pro Personarum , et negotiorum dioemitrite viaia Romanios Permittebantur. S. ι ι 28. Usurarum quantitas Romano jure Praescrptri vix hodiernis moribus sematur. Quae onm vud Sabati s esses 8 S. 1 3 29. , et 1 13O. Mercatoribus facilitis permitIiantur usurae majores ratione lucri cessantis , seu ejus, quod interest. I. I 3ι. Mercatores Hre communi quoad usuras uti debent, quoties e tra caussam negoti tinnis contrahunt. S. a 3 a. Quid si mercatores merces oendiderint alicui ad ρmρrium, et familiae usum 8 S. ii 33. Argentariis, seu trai'mitis graomnes usurae Permittuntiar, si creditores sint ex caussa negotiationis. Mel argentariae mensae. S. li 34. Ustirae communes hodie vud nos sunt quadrantes cum dimidio. I. ii 35. Ustira moderata dici debet, quae ui regione frequentatur, atque fluctibus praediorum remonae t. S. ii 36.
Hus ustirarum modus aestimatur ex commiani fructuum valore, non ex momen
taneo, et insolito. S. Ii 37., et ii 38. Usurariam legitima quantitas dijudicatur a loco, in quo solatio fieri uebet. I. ii 39. Qiaid si ac bitoris bona, in sortis, et rasurariam securitatem Gligata, sita sint in Ioco, tibi imiores ustirae Probantur Z S. ri4o. M usurae Mariores, quam licet, Promissae fuerint, conoeutio inruilis est Pro ea tantum Marte , quae legitimum modum excedit. S. i l l . Usuris generatim ρι omissis, non e ressa quantitate, debentur, quae in regione frequentantiar. S. D a. Gurae non debentur, nisi amarem, de quibus senserint conmahenter. S. Ii 3.
289쪽
Quae sis usurarum quantitas. a De usuris gravioribus ρacisci licet ex caussa damni emergentis, Mel lucri ee santis. I. it 44 , et M 45. Damnum emergens, via lacrum cessans probare debet, qui usuras alterutro titulo Mariores Postulae S. Ii 46. Qui Maolores usuras yromisit intra certum tempus, nec Praesinito die solost, ad eas teneri Pergit: maxime si Post elusum te us Waolores soloetu I li47., et ii 48. Usurarum maiorum conrentio soli nocet seaciscenti, non alteri; nisi hic ahis con- Mentionis Partibus uti Melie S. Ii 9 , et raso. Dotis usurae majores, Mel minores Wo Personarum, et rerum dioersitate Pra
Usurae iatra legitimum modum solutae imputantiar in sortem: nisi ρvillo, minori, Mel aliis minorum jure Mentibus solatae Derint S. I52.
Cessionarius ex caussa onerosa non tenetur Mauras cedenti ultra modum solutas insontem imputare. S. I i53.
Quid si bona fide censum emerit, cum oenditor annuos Prouentias grassi res m e*isset 8 S. ii 54. Redditus annui certa quantitate aestimati in fructibus ad n mam legitimarum usurariam redigi debenti S. ii 55. Usurarum legitimariam modus servari debee etiam in censibus. S. II 56.
uperius diximus, usuras recte dividi in legitimas, et non legitimas: ita ut legitimarum usurarum nomine intelligantur illae, quas leges probant, seu modum a legibus constitutum non excedunt; Vel quae in regione, qua contractus celebratus est, D quoniantur i, loO7. : cum enim usurae licite accipiantur, o caussa damni emor gentis, vel lucri cessantis sL Iot 7. : aliae autem in foro externo permitti, seu tolerari debeant smajoris incommodi evitandi gratia , legislatoribus aequum visum fuit usurarum quantitatem definire; quam praetergredi non liceat, ut ita modus servetur, quo et creditorum indemnitati prospectum sit, nec debitores ob creditoriam avaritiam nimis graventur. S. IIa . Non eadem porro usurarum quantitas apud omnes populos praefiniri debet; immo nec in eodem Ioco, sed diversis temporibus; quippe Pro nummorum Copia, vel parcitate, regionis abundantia, vel egestate, nec non civium indole, aliisque negotiorum, et temporum adjunctis modo majores usurae publica auctoritate constituuntur, modo
I. DIS. Usura centesima, apud Romanos, seu quas centesimo mense sortem aequat i, Oo3. ,
maxima habita fuit, atque gravissima; nec ideo promiscue permissa, sed certis tantum in casibus, nimirum in nautico socii re, seu pecunia trajectitia si , idest pecunia,m rce, aliave re trans mare vehenda periculo creditoris sa : sane ob periculum pecuniae amittendae , quod subit creditor, contra mutui naturam 3 , nemini dubium , quom tuus usuras licite lucretur, et quidem graviores, vel tenuiores, habita ratione
iii L. Eos, qui Q. I. r. codic. hoc titsain L. l. , t. In quibusdam 7- V. de nautic. fenore aa. a. in 3ὶ L. Miamurn a. S. Aminata a. , et seq. . de reb. credit. ra. a. s4ὶ Quinequod medio aestimatur, maiore, rei minore.
Quod si objiciatur rescriptum Gregorii IX, quod juxta vulgatos Codices ita legitur: mPlanli, Mel eunti ad nundisas certam mutuans pecuniae quantitatem, eo quoa JURISPR. Tom. IX. ar
290쪽
a9o Iurispmd lib. III. tit. VII. cap. V. in 1. I. stifcmil in se stericulum, receptu 3 aliqDM MPm Urtem, usurarius est remendus si ν, α. - PaMam re ondent, lectionem hanc vitiosam esse, auque particulam negativum adji-tit. 1 ciendam esse, et legendum, usurarius non est censendus: prout demonstrat series: ejusdem reseripti: subjicit enim Summus Pontifex: ille quoque, qui dat decem solidos, ... in alio te ore toti m sibi grani, inni, vel olei mensurae reddantur, quae sicet tum Pius Maleant, utrum Plias, ωι minus solationis te ore fuerint valiturae, rem militer duhilatur, non debet ex hoc ustirarius reptitari αὶ: atque idem deinceps tradit de eo, qui merces carius vendit, quam tune Valeant, sed pretium in aliud tempus recepturus, quo pluris valiturae creduntur, si tuno inon fuisset venditurus i3ὶ: conjunctio prioris casus eum posterioribus demonstrat idem pro omnibus jus statui: quod
si vulgaris lectio retineatur, dici potest, Gregorium IX loqui de breviore itinere, quod vix ullum probabile periculum adnexum habeat. si CU. Napigranti ust extra de uSur. i5. I9. saὶ D. ωρ. Dic fere in Winc.
Praeter nauticum foenus . Mu trajectitiam pecuniam, usurae centesimae jure B mano etiam probatae fuerunt in speciebus, idest rebus, quae usu consumuntur, putavino, Olco, jumento ii : imo et Daullo amplius deindo concessit Iustinianus in Buctibus aridis mutuo datis, nempe seu mento, hordeo, et similibus, cum octavam partem accipi permiserit iaὶ; quod temporum calamitas extorsit, atque simul Periculum, ne lis jus generis merces viliore admodum pretio sint, cum restituuntur. Illos quoque, L post quatuor menses a die condemnationis pecuniam, quam solvere jussi sunt, tulerint, judicato satisfacere, centesimas usuras solvore debere placuit Iustinianos3 , Soriis utique, non usurarum, quas ex pristino contractu in condemnationem deductae sunt i4 si L. Eos, qui 26. S. I. rersic. In trajectitiis aiatem cod. hoc ei . sal Nooeli. 34. ωρ. I. 3ὶ L. Eos, qui condemnati a. cod. de tisiari rei suacat 7. 54.
Extra hos Casus usura maxima mercatoribus. atque argentariis permissa fuit bessalis si , personis illustribus triens centesimae, caeteris vero semissis sa . Quod autem prius constitutum fuerat, ut socius, qui in rei communis resectionem solus impendisset. Partona a socio cum usuris centesimis exigere posset i3J, posteriore Iustiniani constitutione abrogatum fuit 4 : quinimmo Imperator Leo eas aci trientem centesimae reneratim
, O . Usurarum quantitas a Romanis legislatoribus praeseripta alicubi adhuc servatur, P issimum in pecunia trajectitia si : quod vero ad alias mutui species pertinet, singu- ores incorum eges, quae pro tempore vigent, consulendae sunt: apud Sabaudos olim malores erant besses, dodrantes, aut etiam dextant , non ultra la , quae vero mugi requentabantur, erant septunces ex conventione, quincunces ex iudicato, si conventi nulla praecessisset l3ι ν γ