De neglecta stirpium cultura, atque earum cognitione libellus: edocens qua ratione silvestres arbores cicurari& mitescere queant / Carolus Clusius Atrebas è Gallico Latinum faciebat

발행: 1589년

분량: 94페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

51쪽

in licae, arbores perpetuo virentes , Italu Saluestrisse. Ormieuli,fraxini monta=M 'ecies. Suiffes,arbores Abietibus iles. Ad uim rei experientiam demoni iranda, sua Ma- ima expensas in binos viros ad negotium illud permciendum aptos nobis concessit, I os conquirendorum minumgratia, in varia reZiones , quas istu nominabi mus,ablegaremus, quorumpnguli in annuam pensionem centum tiginti libra acciperent. Videtis igitur quod

in ιmptio rerum propositarum nihil aliud expetamiquam quod iamdudunobis cocessuri erat. Quodsi di sescultas sῖborta in dubium vocaret, a quae proposita smi,u strum rium Flumfrre posint , iam nonnust, quibusdam locis adoleuisse, eorum diligentia qui illas semine coguerunt,ordine deducemus. Siliquam enim cerium est , apud Cenomanoruni urbem horto Tout desecrescere,eius i aginis inita etiamnis con fici arbores. est quam iis quam AD Ptiam nominare oportet, non autem amarindos: qua e gegypti paucas, nec eas nisi in hortis pro re quapiam singulari alunt, quemadmodum nos Aurea malos. Huius Sittiquae, qua inter e s

qua propositi sunt primum obtinet locum , frustis a

ci raecis κεράτια appellatur, cuius mensi grana pendens nomen dedit ponderi illi auri quod Grat dicitur. Non minorem censium ad risienuensis Savonensis atq. Vill ranc agri incolis,quam Iuglandes per plana Gaiatiae. In montium decliuib M atque radicibus petrosi loco nasci audent, risi littoribm , atque etiam in mediterraneis tanta abundantia magna siliquas, quae imfructu si int profrentes, ut inivrdei foeni, O auenae penuria asinos , mulos, ct equos issis alant. Sed dum eas mandunt, mina in praeliis remanent, quae nisi an bis admoniti colligere non con si euerant. Indest ut dis iis

non istimo, Siliquae simina nancisci , quandoquidem

certi

52쪽

LIBELLV s. 7cerris,mm nonnullos eis regionis incolaspim quam tia foticorum libras insingulos coronatos daturos . Sube

νis, . Milacis, o Iucumglandes sila et iura extem siqua leuis est constabunt; viis stimonio essepossunt quas Asona ad erra, simm . Sed nunc sine insilui hamia

quaquam con licerentur multis huiu4Regni ocM,queminadmodum in Sabis e n legavensi agro in apud O manos,msi nostri maiore aliundeglandes quas istic comsererent, adprri, spissent. Eadem ratione adoleverunt quae in I sotruns horto, Torbonensi ducatu conlpion iur Cerro uuari proxime nos impuleru τ Tusciam peragraremu , earum conssiciendarum causa; sic enim sequentes se ni e cerunti tardente bisto per media hinium praesidia tras renim, dum imglaudes quaereremus nam Ducis Florentini suor feti, cum animaduertissemu in ipsim hortis cum aliis arboribus non inueniri,Senens m, Copra' incoli persuasimus ab Isius L siri ima Excellentia missos, ut tenellos et furices erueremus,eos iu desit remm in Portum Herculis, te inde mari Pisas transueherentur in phcitin hortum.

Sperabamin iamcni forte copiis issemus leuius nostra landos a Principis a literas promouendas debdi ministris, ruara a Theonis Vilia militibi, quiprosciscentes in . Metensim urbem nos ceperiit quibus nos oportuit maiorem re cmtionem persoluere quam pleri sopulenti: cuuis rei testimoniumpraberer etiannensis

Episcopus, qui diu Regis in Testica legatusfit is enim me praesint se fratri Domino de Aobe in dixit Episcopum 1 trebatensem illi retulisse, me sine redemptione dimittendum susse , si tam singo tempore captum resciuisset. Hoc igitur loco isti gratias ago, est nobili nidam Viroin . de Hammes,nncupato, qui inscientiae me Ronsurdigratiam liberaliterpersiluit reliqu-m qua pro mea cdemptione numeran si percrat

53쪽

DE NEGLECTA CULTURA TIRP.

pecuniam Conri e logitur; ne magna dissicultate Cer roseuuaro in Senebium maritimis, ct eius glandibus coruti iis, diuertentes ab itinere quod ad Porium Herculis

discebat se versus Grtiseto Casa nouola redeuntes, mam usque illas pertulimus atque Reuerendissimo illi,strissimo ue Cardinati Bellato obtulimus. Videte

igitur quam nullo negotio nullisque sumptibus erro uuariglandes haberit' int, vel Mouta ini vel si 1seto itιnere;cum certum it ingulis flere hebdomadis naues eae portu qui doctia luminis Ambronae eis fluere, qua in Prouincaam usque transfretent. IV ne conjicimus crafores illas αιHaneas Marrons Vallis dictas, inierusicam, Hyberniam, Angliam, Scotiam laniam sq.

transuehi. inlicia cisi rantur ' Von minus nolle ergo comparari possent supradicitarum omnium glaudiumgenera, Mi quis hancprouinciam in si susciperet,imo

Platiphylliglandes cuius circa Troiae ruinas in Lemno tanta et copia. Arboris acale appellatio confirmatur ex eius minibus quae in Aromatariorum officinis venalia habentur, quibus nonnulli ad abluenda chiroteca quas odoribis imbuere volunt, utuntur. 2 omen vi ex uicennadsumtum, quod etiam eiusde arboris mini Gallirribuunt horumst num si is nucleis exemptorum le- torumquepondo dili admodum emi deprehendet, qui ea in Aromatariorum o scini perquiret. Si igitur ipsi-rum inum uis putaminibas exemtorum vile eL pre-cium, viliores adhuc erunt ni clei. Igultae regiones timemuntur ubi pes ex ea conficiuntur , quemadmodum Urbinate ducat. Sabaudia, ubi Patieni cupatur. Loti sexto loco pro 'sita, quam Galli res ollers a Dpestant rutilui adeo sciti adquiri potest , ut tot menta onubia habere pos ius ex vicinis Turnone locis, bifre-

54쪽

Conjiciuntur arbores ad ZMO Venetorum , quas

Tagolaro nominant Binae etiam uim magna arbores ad sentem Salonis petrea, extra portam nascuntur, memorabiles ob vetustatem 2 cel tudinem, iis frtasse similes qua Plinius tantopere commenda , de Romanorum diuitiis agens. Praecipietiam posset, ut nedones exsiccarentur in Vinarens tum ducatuis ad S. Spiritus urbem, variis uealiis locis ad Rhodanum itis. Si quis vero arbusculas cum si is radicibus erutas A rendas curaret, in magna dissicultate id epicereposset. Experimento autem com

probatum H facile nostrum climasti reposse Elegans

enim praealta in n. de la Bourdaisiere horto inter Lauros alitur in praedio quod apud Turonesese, adeo Laurissimilis namperpetuo etiam viret, pauci, nisi diligenter observet, dignoscere norint. Si igitur is cui curae fit ut eo transferretur, contemsisset, nullam nunc To'luptatem adferret earum aedium incolis. Adait 'pha quod attinet, non deerunt qui quinque istinii eths rutilis , nucleora selectorum libras pro ingulis coronatis dent, qui Romanoru more conserip - sint; nam ct illi eos terra mandare consis euerunt: no-1trum autem aerem erremuse, latis indicat quae in uiatis hortis con ficiuntur. 1 ceres cri fae in montium superciliis inuem ripoterunt digentia supra illorum hortulanorum si fae Maiestatis, quemadmodum cilia varia arborumgenera, quarum nulla hic t mentio, ut nec Abietum, quarum mina diurno duorum rusticorum labore, tanta quantitate ad rutri poterunt, ut arborum centena milia si quis

totidem desideraret inde nasci possent Alaues Pinis nigenu , minu duro lapidiorei nu-ctio quam ut aris. Rustici in Rhetta eo vescuntur, quatuor duntaxat assibus Gallicis quadranta vendiri, itaque

55쪽

DE NEGLECTA CULTURA Tini taque paruae, praetervemirant, in tu fructibiti adquirendi Dcienda erunt expensa nos ter. dum via iter Inceremm unico coronato tantam illius quantitatem emimus, ut etfrendae vix equm sis ceret. Sed rem admodum vilem esse porici, quasi a vectura digna non censetur os et etiam viciniore loco inuenir3 nam quinque ut dii Iositorum equora a Lugdunosationibus nullaeis u licm,praesertim apud S. Andrea,qui eo non

vescatur,atque in adibisa ruet. 4 emoria autem mepetenssuauitatem gusimhuim siminis, quo etiamulti pauperes unici turaripossent, si nostra Galba v lentiores nonnulli id rescirent multoties optaui, atque etiamnum opto, tissim plantae per Cretae montes adeo

vulgaris Pol trica nuncupatae A far os, iis qui nullissimtibio parcunt quo palato sit mant, degustandos praebere possem,ad ipsis viligandos, ut eam insui hortis,asci curarent. namstscio, silues iresct domesticos Asparagos prae illa contemnerent. Sed en videtis ut multar xum rerum census percal, quoniam ea; iuvsimperdi

cere non nouimm .

Larices Ambrunensi territorio ct circa. oriennam adeo frequentes, nullosumtu comparari poterunt. Timfructus Cupresin minor en, tum in nuce tum simine, attamen eius integrum laus trum quis id, gotiumsusiciperet vita asse Gallico constaret. In ea colligitur Manna ct crassior Terebinthina atque uaricum: tanta nunc in Rheticis alpibus eius enfrequentia,quam ν'in lib. Vnquam antea ferit, atque adeo iisdem locis, unde Tita 'p'Τρ b, imae si, Romam aduehi iussit,ad Naumachiarium

fontem concrematum renituendum.

uui ligna unde ignis apud S. Spiriti murbem ruiatur obseruare volet ex proximis siluis delata, nihilsr quentius laterno inueniet qui ad Thermas Tem

56쪽

ath Genciae incoia,quemadmodumo qui in alie Ariola habitant,Glitro. Ducis Florentini in Castellosiluuia Tino irent suis caeruleis accis nunio; imo Reuerendisi i cardinalis Aeni horti eo cincilio est. etum quoddam Romae adhuc exstat quod PD-tano nomen desiimsit nam ex ea reliquae Piatam quae Romae siti nisi verum perhibent, oraginem=msire, eri a doquidem ramis facile propa eatur. Si igitur tanta a thoritate, qualis memorat eis,apud Ars res inuemmmeam ipsa re nuc demonstrare hic deberum. Dituri usa ne qua in Asia vallibus ponte nasci volui, ortoi Hore ne aere quam noster es; quid oberit quo minite habere posiimio peramu tamen te adeo agre sem non stre, clunitefrui queamm, tame ne millessima quidem umtuum partem sciamm, quos unicus Romaum ciuispraestitit, quando is mare aduecta es nam quandoqitidem te nunc semine natam habeamin ad quintum 1 ue filium, te hieme conseruara posse confimm . uod duodenas, eadem scilitate ct millenas habere poterimus. V frutices apΜ -ntipolim Forolimum, tota- questre qarbonensiprouincia, Rhamn recluentiores

inueniuntur.

burnum, quod Galli Auboum vocant, adeo abunde nascitur omnibm montibus atque a ibini Ciaudio, hamber', ct Lausannae victim, ut Hicipali ex e constitissῖos agrossipiant, quoniam materies enZ:nco ruptibilis . Iam in nonnustis hortis vulgarem, sed non sine errore Cytisius nuncupatur saliunde enim C tisi me nobis comparauimm: forem habet cubitalem s. num quem apes nunqπam attingunt. Ex eim materia. sunt arcu nigri,tergore albi. hod dendri nunc vulgares sitiit multis Galbae locis,

a curiu

57쪽

e DE NEGLECTA CULTURA TIRP.

cuius rei exemplura pruere potcI Abba Ualentinus, vir magnae eruditionis destrini, qui apud Pictones in uo horto,plurimis raris rebm instructis o pluria

ma alit.

Fic in montibu requentes sunt, etiam Tarare monte, omnium qui Lutetia Lugdunumprosciscuntur oculi sῖbiecta. Ficea frisenti quisti obito Pinis domeIlicis minor frunt, quorum integrasiluc apud Ramatanela Pro uincia Narbonensis, ubi chametia a Prouincialibus Garoupe nuncupatur. En ct alterum piceaurigenus admodum 'equens apud Massiam,ct Aqua Sextias, ct apud Gulam, imo integra sint eius siluae in Tomini Prasidis De iret dominio. Paliura circa Veronam de requentessint, ut in m ct arua iis laudanturo niantur Tusci Marou-

ques nominant.

Ox cedri apud urgone nascuntur ex quibus oleumst quod de Cade cognominant. Primum i ii albos carbones con sexi, ex oscedroriistipitibus confatos Uni

Sarsinam Genuensi agro peruenerit, ct inde ultra Vmeam arcem, archionatuo azano transierit, O cedrorum tautam ingredietur, apud Montignos ni ca-srum Lucensium, non procul a mari, quorumfructus auelianis cras ille non cedunt. Cardanus 6edrorum diffrentiam non intelligens, libro De rerum varietate, ms derare debebatCc relatem ab Abietes Cedroden minationem habere snam hacparua drus baccasfr eam ob causem accistra cog=nominatur at altera conia fra ut nome ipsum reflaturi quidem Elate Abietemsigniscat: ita die Ce relate Vallice re ipse Cedre sa-yin. Se ipsius verba uetanabimus in no rasirpium historia.

Ingredienti orti; implicium Ponti cis Roma, An

58쪽

1'ris it obvia, quam D. Scipio Pontifici implicistam

Beluedere, emine natam aluit, ct ex illa integram sepem conseruuit Sedrirnelii si quis eiu siemen nancisci cupit, et fromatariorum o inas accedat, labam in uersm Petat; nam illic hoc nomine vocatur atque e Creta dortur. edru Phoenicea Oxi cedro, aut Iuviper rubro milum Serbin Auemonensibm vocatur: d Eoousaei non ne errore Sabinam esse censint. Staphylodedrifrutilus, NeZcoupe Gallis dicuntur, ex quibus 'barula precariae uni loco ubi ponte nascuntur,vix uno asse gula librae veneunt. Vitices ad Rhodani ripas ct o Zium ubi in mare insuit, inueniuntur, cuius etiam mina in ciuis ven

duntur.

Rhu in litudinibus I fontelimaris Auraicaevi cinis ad Rhodanum crescit, cultu semina in Tharmacopolarum osscivis venalia sunt. Terebinthi minas cile ea quantitate adquiripote

runt,qua camdit onerari queam . nam Halep,Damasici, Antiochiae, atque totius Syriae incola iis cum pane vescuntur vicimore tamen loco montes seu Turnon ad Rhodanum a Mitissint. P lica adportum L steti Sotadre vel Sondre nomen obtinent, oe agro Romano Saluesti ille, cuius tantacit abundantia, ut cum proxime urbs aduersius Hilba nos muniretur, set cisculi quibus propugnacul rmiora redderentur conficti, magna ex parte constarent Salue

striste ligno . nnusti in Prouincia appetant Pincersi, O in Ochabrmia apud L petie Pinceruin 'Ornitelli Italorum Ornu Latinis, pumila fraxinimest, in montibus nascens,quae 9 ο εο αελι ι dicitur,ad uia gari raxini, ex qua hastaeis venabula punt, disserentiam,qua βουθ ρλία appellatur.

59쪽

E NEGLECTA vLTURA STIRP.

Perlari italica1unt arbores, a Loto, quae Bagolaro dicitur,diuer se Alysisse nomi/re Dcomoros nonninant. Vix situs en agro Ferrarien i qui in si is hortis no alat: edo Venetiis, Tergomi Verona ct Romae nonnullis

ticis inuentiuntur.

Suistes 1 bietis pecies est si ob os pro 'rens deorsim propendentes, cotra quam in Abrete, qui erectos Urser tum sterilantes habet. Saarborsrequentissima eLicirca Tigurum Bernam. Ea en quae pro biete imma intellii debet; fontu seu belette pars qua Chambery Petilat,illa etiam onusta e l.

PROBLEMA III I. Praecepta iis qui hac cicuratione in campestribus iunis uti volent,siue ea sint in insulis,liue in

mediterraneis accommoda.

V I D ET D ergo toto eoscripto quod Regi oblatum fit nullum arboris vulgaris nomen contineri, quae tu campestribi no ris silius nascatur ineque etiam pluri- etarum aliarum nomina, quas tamen acilὸ nancisci pos-smio inecessarium esset: ed neque inserta iere nomina et liarum aliarum quae nimis dissculter educari pos-1s ut licet magna quantitate variis locis reperiantur; ut Limones, Citretae, Poma Adami, Punicae Pi facia, oleae,

Lentisici, Cassiae, Palma,Pati: non ignorans ista cicurarino posse, nisi maiore labore i Iej filiost mentio aliarum multis iam locis vulgarium. Usῖnt Fressi Lauri, Aceres at it , Sabinae I tergo intelligi queat quaenam arboressint nominatae ct qua ratione Deile erit cuiuis exiguo sumtu earum originem habere,,docebitur ut crus desideret, non modo libras, sed modios, diculeos plenos, atque si tu est,integra plaustra habere posit. Si igitur sine dissicultate paruo adeo sumtu singulorumgenerum magnam quantitatem nancisciposse certum est, ct --

60쪽

is o litibus,sive in areoli flantplana terra, quemadmo- usonte insiluestribus nascuntur; quid oberit quominu promissa praeirari queant necessari' homines Ahibeanturi Se quis tacere queat,nec obiiciat, uag

tibus qui possessiones uas in planiso campestribiti obti

nent, quod maiore ductria arbores alere non norint quam Populi salicis perticis terrae infixi, quoi vero Fagi, O nae mi, Fraxini, Aceres, Corni, similes iuproximissiluis nascentes frutilus simina non prae be-rent,qua 'cile ali possint'Si verum erit tantam e seligni penuriamo caritatem in in itis,in Scotia , ct aliis ple

risque regnis ut foetido carbone 'suignem struere co

gatur, cum tamen agris inutilibus 9 incultis abundent, hinc discere poterunt qua ratione eos miles reddant,-dosibi comparare nonpigeat quae illis offenduntur. Sic etiam μι erunt ista praecepta Armor incolis, ut vicinori; uorum Aarguet facultatibus iuuari queant. Docebuntur etiam quod non modo per sumina Allier, Rhenum, Rhodanum Ligerim; sed, per alios amnes, earum arboria, siue Abietum. Fraxinorum, Ficearum, siue aliarumsimine naves onustas, a ru licis montium accolis comparareposent ubi rustici Faginamglandem ae Zate colligunt, ex qua oleum in quotidianum, im exprimunt; quagiande integra naues onerar vilipreci em possent. P ec ver ignoramin, quin oti natura ces naturare fondere debeat prostirpis naturi ingenio, eandem esse deplantiso animalibus rationem: nam exem-pugratia, nulli cameli, nulli bubali in his regionibus iuere conlpici*ntur,qui tame in aliis admodum in vulgares. At hic no reperiuntur, quomam harum regionum incolis non sim in υβι Arutoteles scripsit a sinos in Caiatia propterstigora non vivere,eos tamen Gallicum aerem probe erritannat. Sic etiam planta quae colenda venit.

SEARCH

MENU NAVIGATION