HelfriciUlrici Hunnii, Jc. ... De interpretatione et authoritate juris libri duo

91쪽

verbis exprimere non possit .Hic vero verba

alterius matrimonium promittentis exaudire nequeat, matrimonium contrahere

prohibeantur Ad quam quaestionem sese

accommodans pontifex respondet solum consensum contrahentium sussiceres particulam solum addens non ad consens si aliorum,sed ad verba excludenda: Proinde illos demum casus particulae arativae e cludunt quibus non par, sed minor subest ratio. Quod tamenin ipsum non ubivis

procedit.

Nam primo fallit in Concomitantibus, eonnexis accessoriis ac consequentibus h. e.iis, quae illud quod orationi inclusum est sequuntur ac concomitantur. In his enim etsi non par ratio subsit, atque in principali isto Tamen obneeessariam cum isto connexiones simul orationi inclusa in non

exclusa intelliguntur

2. Non excludit particula exclusi vacasus, quibus exclusis incc veniens quoddam&absurdum sequitur. Nec enim praesumitur Legislator, tanquam vir prudens fa-piens, quicquam excludere legibus, aut includere voluisse, quod rationi rectie atque utilitati publicae adversaretur.3. Non excludunt particulae exclusivae casus aut personas, quibus exclusis antino. mia iugna legii induceretur. Nam cum

Iusti

92쪽

Iustinianus universa in ure nostro ex sua personatasti mari velit, nullamque ipse iri jure antinomiam si palam profiteatur,

tivEloquentes non intelliguntur excludere, sed includere potius quod aliis in legi-b inclusu reperitur. V. Caussa: Inrebas, a. C.de prae . minor scribunt Impp. Ob aes alienum T Am mi ex decreto alienari posse praedia minorum. At in . u. C. si majorfact. alienat scribit aperte Iustinianum donationes propter nuptias a minoribus eum decreto celebrari posse: Hie ceri particu-Ia exclusiva tantum in . l. I 2 non ita excipienda est, ex mente Imperatoris Iustiniant,ut excludat donationem propter nu-stias Alias contra mentem Imperatoris ustiniani aperta antinomia existeret Sed ita intestigenda cst, ut excludat omnem alienationis caussam, nec in eis. I 2. nec alibi inclusami approbatam. . Particula taxat em exclusiva non excludunt casus quibus exclusis correctio aliqua legum induceretur misi fortassis perspicuum sit voluisse legulatorem

per taxativam particulam jus vetus corrigere, prout accidit in No υ. 1 f. cap. 3. Qua

doquidem legislatoris mens semper eadem esse praesumitur indetoque quicquid ina iis legibus anterioribus inclusum est, de hac

93쪽

hac posteriori non exclusum intelligatur; eterquam si aperte constet Legislatore voluisse perlegem posteriore casum istum aut personam excludere cum prioris legis correctione, pracipimu , A appetiat. Cum praesertim recta interpretandi ratio jubeat posteriores L L. secundam priores accipere, nisi aperte contrariae sim, l. 26 sq. de Legib. Quare lex posterior laetati re loquens juxta priorem ita exaudienda erit , ut eos casus sic aussas intelligatur ercludere, quae prior legi non includuntur e 1 presse. s. Denique non ercluduntur per taxa..tivas particulas ea, quae in lata significati ne ejus, quod nominatim inclusum est, veniunt. Exempli gratia: Doti appellatione Iarga venit etiam lata culpa, l. 2ο Nerva,

falsimod. dix dicatuae falsum mensorem obdolum duntaxat item ob solum dolum toneri Nihilominus tamen Ulpianus in eoisdem loco subiicit oblatam culpam mensarem conveniri. Consimile exemplum extat in L 8. . .s de pre

cario.

94쪽

Guomodo lex stricte loquens ex Equitare extendatur

R in narit, ut hactenus dictum est, lex strici loquens ex larga&la rati ne legifertenditur. Videamus nunc quemadmodum stricta legis verba ex enuitatu ad alios casus & persona porrigantur Qna de re hujusmodi regula traditur Legem decerta specie, casu, caussa per-sbna scriptam extendi ad alias, cum id fieri aequitas postulat.Cum enim in toto fure aequitas domineturae principem locum obtineat, . placuit, . C. dejudic. .in omnib-d

de R. Iur is titι diximus in cap. . Ipsumque ius nihil sit aliud, quam ars aequi di boni, O sd just Mur certὸ consequens est, ut id

omne Ieges praecipere, permittere ac pro hibere credantur quod equitas dictat, licὶt verbis in lege non reperiantur expressa Ac proinde si quitas Iatius se diffundar, quam verba legis, tum facienda est extensio legis, strictὸ loquentis ad alias personas,vel casus, in quibus par aequitas militat. Hinc Ciacero in Topicu Valeat,inquit quilas quet paribus in caussis pari jura desiderat. Et

Iustinianus Equitatis rationem milia

95쪽

ca ι t. Rat. Interpretavdi iura,

suadere ait,l .C.ada Fastid. Itemque quitatis rationem diversas species excludere nullo modo debere clare pronunciat in l. ac C. de Consi'.pecvn. apropter cum exserto, ab alicujus familia ad millo, non in singulis servis daretur poenae pet secuti, sed suis ceret id prae stari, quod praestandum foret, si id furtum unus liber fecisset ed quod aequum humanu videretur, ex uno delicto tota familia dominum non privaria Eademque aequitatis ratio in delicto quoque damniinjuria dati obtineret, concluditJCtus Gajus id quod ex aequitate in furto observatur, id equoque in damno a familia, injuria dato,

ob parem equitatem recipiendus Licta y2 f. ad L. AquiLCApuae XVIII

Auomodo fricta legis verba extendantur ex aliis partibu e usdem legis Z

TErtio extenditur lex in una parte strictius loquens ex aliis partibus, vel aut et cedentibus vel consequentibus ejusdem Iegis, cum vero id, quod in una parte consiluitur, ad certas res aut personas relatum

96쪽

aput XVIII.

est sed definitio generalis praecedit aut sequitur , et qua colligitur id quod in una specie dictum erat, saltem exempli gratia dictum esse: Aut cum id quod in una specieno in inatim statuitur in alia parte ejusdem legis de specie, deque alia persona aut cauLDasseritur. Quippe in civile est nisi tota lege perspecta , una aliqua particula proposita judicare vel respondere, inciviis, voLegibs . Exemplum elegans extat in L. Regula, 9. g. g Majur. fae . Unεr. Ibi enim JCtus Paulus, si quis, ait, jus ignorans lege Falcidia usus non sit, nocere ei dicit exempla Divi Pii. Quibus verbis etsi nominatim atque in specie de lege Falcidia definiatur' rodilla non utentibus non nocpat uris ignorantia: Non tamen ad L. Falcidiam id restringendum, sed ad alias quast unq; eaussas nominatim non exceptas porrigendum esse , colligitur ex principio ejusdem L. V. ubi regulam proposuerat JCtus Iuris ignora ut iam cuique nocere. Ut coinde quod postea in specie de lege Falcidia subjectum est, id exempli gratia subjectum intelliga

tur.

97쪽

4 Deopt.Rat. Interpretandi iura,

Guomodo lex stricte loquens ex alia lege extendatur p

Quarib extenditur lex stricte loquens ex alia lege quotiens id , quod in illa ad

speciem certam, aut ad certas personas relatum est, ide in alia lege ad aliam spiciem. vel alias per nas itidem resertu aut generaliter absque caussarum personarum diastinctione definitur. Cum admodum frequenter accidat in legibus nostris, ut quod in una lege pro gula traditur, id in alia lege ad propositum &ad subjectam materiam, de qua uactatio instituta est,accommodetur, a thesi ad hypothesin transfer

tur.

Nititur haec regula eodem fundamento, quo antecedens, qudd nempe in civile sit ex una aliqua particula juris de toto jure respondere aut judicare velle. Exemplum hujus ealatini. g. decend a. furtiva, ibi enim Vlpianus nominatim, atque in specie de fure scribat, qudd rem deteriorem dando non liberetur Hoc autem ad furem solum restringi non oportere; sed ad alios quosvis moratores porrigendum.

colligitur ea 3. S. issc mo t. In qua idem

98쪽

idem Ulpianus id ipsum, quod in citata lege 8.de furescripserat, scribit de commodatario, his verbis: Si reddita quidemst res commodata, sed deterior reddita, non vi

debitur, reddi a Unde apparet JCtum id

quod alias generale est, atque in aliis moratoribus peraeque obtinet, voluisse in 8.ad suum propositum, ad subjectamis teriam accommodare me quaquam verbadsutes condictionem furtivam restrin-CEx id extensio legis stricte loquentis fieri debet ex absurdo consequenti, si nempe extensione legis non facta absurdum' inconveniens ni consecuturum Nec enim putandum est sacratissimas Leges nostras a sapientissimis ac prudentissimis Legumlatoribus in commodum utilitatem totius ReipublicatRomanaeconditas,ut essentio tius vitae humanae regula dc norma, . et dalagio quicquam continere, quod ullam saperet absurditatem. Quapropter prudentis est interpret s sic Leges vel extendendo vel restringendo semper in te inretari, ne a-Ii quam absurditatem prae se ferant. Verbi

Eride

99쪽

Frideticus Imperator omnibus liberalium artium ac scientiarum studiosis varia&insignia concedit privilegia, quibus adversus injuriam invidorum muniti ut eum in Ioeum, quem studiis suis destinarunt,te venire ibidemque etiam secure versariincommorari possint: Idemque privilegium eorundem quoque unciis indulget At scholacium ac sacrarum ac divinatu Legum prose abrum familiae, conjugibus, liberis ac famulis privilegia ista verbis exprestis

ibidem non concedutur Et tam e licet praedicta Authent verbis, ut dixi, tantum de

selio eii nexillorum nunciis sit conceptae

Quia tamen absurdum exinde longe maximu sequeretur, nisi ad familiam quoque studiosorum extenderetur, ed quod absurdum sit plus indulgeri nunciis scholarium, quam illorum conjugibus, liberis familiet, maxime cum dicti no possint tuto se ho- lares in locum aliquem venire dc ibi commorari, nisi familia ipsius eadem gaudeat securitate, injuriaque praeterea familiae ac domesticis illata ipsi patrifamilias facta

100쪽

' modo lex stricte loquens ex contrariis , sive per argumentum a contrariosensu extendum QuUinto extenditur lex strictius loquens ex contrariis quotiens lex aliquid nominatim in re quapiam constituit Nam

tunc intelligitur in cotrariare contrarium velle etsi hoc non exprimatur eadem inle

ge. Unde cum lege Iulia de vi cautum esset, ut is cui obtigisset exercitio publici judicii, possit eam mandare hac conditione nominatim addita, si profici statur. Intelligitur sub contraria conditione hoc caveri, ut publici judicii exercitionem non possit man. dare, si profectus non fuerit, i. I. verfhfu , . da, sic evi cui mandat et ijurisdict. At que ac spectat argumentum a contrario semh: Quod etsi regulariter bonusit, frequens la concludens multis tamen casibus vim uam atque officium perdit.: Ptim enim non procedit, quotiens To pravus .absurdus intellectus result edi qui nempe honestati; aequitati recteq; Mioni repugnaret, Nec enim Legislator,