장음표시 사용
171쪽
tig ' C A P v v IX. recte senserat, nullus et pudor suit, ad moe-
hora transire. . Cujus rei praeter alia, queto infra reseremus, eadem haec l. 6. testimonium praebet, in verbis : Sed in contrarium me vicat Sabini sententia cyc. Marcus ho Gepius inculcat lib. I. g. I 6. & lib: IU. I. 12. & praesertim lib. VI. f. 21. 'ubi haeCejus verba Latine reddita leguntur : Si quis convincere me poterit, palamque mihi facere . quod in re ulla minus recte sentiam, aut me geram, laeto lubentique animo mutabo: sector enim veritatem, is qua nemo unquam Iesus es: Leditur vero, qui in errore Do
f. VI. Inter errores Stoicorum haud postremus fuit, quod πχειρ ίουν licitam esse censuere, si ita ex taedio vitae, vel doloris impatientia, aut pudore aeris alieni vivendum sit, ut nulla inde ad humanam felicitatem utilitas redundare possit. Seneca Ε pist. XUII. Si nece tates ultimae inciderint,
exiliet δ vita , bi molestus sibi esse desinet. . Plinius lib. XXVIII. Historiae NaturalisCap. 2. Ex omnibus bonis , quae homini natura tribuit, nihil melius tempestiva morae: ine que id optimum quod illam sibi quisque praesare potest: Eundem vero cum illis eri rem errat Papinianus in I. 3. . D. de Bonis eorum qui ante sententiam. Verba ejus, rea,
172쪽
serente Marciano, haec sunt: rei sulati , τὼ qui in scelere deprehens , metu criminis imminentis,mortem sibi constituerunt, heredem non habeis. Papinianus lib. XVLResponserum ita scripsit, ut, qui rei eri nisnon postulati , manus sibi intulerint , bona eoqrum co non vindicentur. Non enim facti sceleritatem esse obnoxiam , sed conscientiae metum in No. Eccet si quis in scelere non .
deprehensus nec reus criminis postulatus est , non improbandam, multo minus p niendam. ait, : neque enim ante accusationem Fisco jus erat quaesitum, De εque dum in suum saevit corpus, alteri injuria insertur. Et hoc colore eorum , qui sub Tiberio de se statuerant, humabantur Corpora, manebant testamenta , pretium festinandi, ait Tacitus. autem teritas hic notat crimen commisium, non ipsam mortem voluntariam 3 ut ex verbis sequentibus contra Cujacium erudite oste dit Amplissimus Bynhershoela lib. IV. Ob servatioRum cap. 4. Ad ineptias quoque Stoicorum reserendum est, quod impube rem ante duas annorum hebdomadas, seu ante annos quatuordecim sapere non credi,
derunt. Seneca Epistola CXXL infantes brutis comparat, & quaerit: uomodo infans conciliari constitutioni rationali potest, .
173쪽
eum rationalis nondumst 8 Plutarchus lib. V. de macitis Philosophorum cap. 43. Heracletus 'Stoici sub annum decimum quartum hominem Hunt incipere persis, cum jam etiam genitalis urina secerni incipit: nam arbcFres tum incipere persci, cum gignera semina incipiunt: immaturas ante esse s imperfectas ,
dum fructu carent. Praeterea eo natu homo jam in notitiam boni ac mali venit, eorumque disciplinae capax existit. Plinius lib. VII. . Historiae cap. so. Nec reputantur infantiae anni, qui sensu carent. Eundem in modum Papinianus in l. Io. D. de Juris dc t hi igno'
rantia ait: Impuberes Me tutore agentes nihilsosse scire intelliguntur. Iterum in l. est. D. Rem pupilli salvam fore: Pusillo vero agente, qui non ipse contraxit, sed in tutorem incidit , ignorat omnia se. g. VII. Nullus sinis esset, si omnia ejus
capita huc pertinentia illustrare vellemus. Inter ceteros enim: Iurisconsultos Papinianus & Ulpianus quam minime ingenium ex Stoicorum sontibus proluere. Age vero ex potioribus panniculis qui supersunt, unum adhuc Centonem Consuamus, & varietas deiectabit. Inter ratas Stoicorum sententias erat, virtutem probitatem jurejurando 'fideliorem habendam, nec Sapienti jurare necesse esse, cui injurato tantum credi O-
174쪽
Porteat, quantum aliis juratis. Auctor est Marcus lib. III. g. s. & Epictetus Enchirid. cap. 44. yusjurandum, in re, recusa. . si feri potest, omnino: sin minus, quantum
soles. inibus consentaneum est, quod noster in I. as. g. I. D. de Constituta pecunia hominem jurare nolentem, non modo α-cusare, sed dc laudare videtur: in- . quit, dubitat, modestius facere, qui referat jusjurandum , quam ut ipse juret. Marcellus ideo conditionem juris jurandi in numero turpium habuit, Laebo. D. de Conditionibus G demonstrationibus. & Praetor, quae sub conditione jurisjurandi relicta sunt, rep --bavit: cum enim faciles sint nonnulli hominum ad jurandum , contemtu religionis , alii perquam timidi, metu divini numinis , usque , ad superstitionem e. ne vel hi, vel illi aut consessuerentur aut perderent quod relictum est, Praetor consultissime intervenite ait Ulpianus in I. 8. D. de Conditionibus institutionum. Quis hodie est, qui dubitet, quin usurae jure
naturae permittantur ' quandoquidem nemo, cum suo detrimento alteri prodesse tenetur: & tamen M. Cato existimabat, pejorem Civem esse feneratorem , quam furem, &. senerari esse hominem occidere. Movere
illum poterat, quod vetus Urbi foenebre malum, & , seditionum discordiarumque
175쪽
I6a . CAPUT IX. creberrima caussa: eoque antiquis quoque& minus corruptis moribus prohibitum, ut Tacitus inquit. Sed & haec ratio fuit, quod cum Stoicis sensit, naturam non agnostere Pecuniam, pecuniae, ceu rei sterilis,
ctum. Docet Seneca lib. VII. de beneficiis cap. Io. Gid fenus, o kalendarium, Nusura, nisi humanae cupiditatis extra naturam quaesita nomina 8 A quo non abit Papinianus, quum usuram natura non provenire, sed jure percipi scribit in I. 62. D. de Rei vis dicatione. Variant Stoisi super immortalitate animae. Alii omnium, alii sapientum, alii nullorum animas, usque ad conflagra tionem perseverare dicebant : Haec vero Communis erat opinio, eas vagari, donec
corpora insepulta jacerent, igitur ad quiete' conciliandam suprema iis persolvenda esse, & umbras sepulcris condendas: quod erudite admodum, ut omnia, animadvertit Illustris Cuperiis lib. I. Observationum Cap. 2O. Hinc lucem feneratur Papinianus in L 3. D. de Religiosis & siimtibus funerum, quum ait: summam esse rationem, quae pro re ligione facit. Illud denique Stoicorum erat robur, ut summa libertate malorum Principum laniatus & ictus perstringerent: sive ferrum minetur tyrannus, sive laqueum, sive alio modo vincula servitutis abrumpat.
176쪽
PAPINIANUs STOICUs. D 3Memorata est Antistii Labeonis libertas apud Aulum Gellium , & Nero, si Tacitum audimus, Senecae libertatem saepius, quam servitutem expertus est. Quid noster 8 Tum quam maxime Stoicum sese probavit, quum animo obfirmato Caracallae obstitit', de mori maluit, quam ejus fiatricidium e
L Omnes urisconsultos eruditionis gloria βω- ,eravit 3 unde dictus Puris aselum cst doctrinae legalis thesaurus; Excellentis mus Purisconsultorum ue Vir Consultissia' mus , Prudentis us 3 Suismis us. 'II. Ex natu fontibus deducit, liberis 'ς deberi legitimam ; pacta de hereditate via ventis ei e illicita ; novercam cum priviagno incestum committer . Festinare con- trajus gentium in L 29. D. de Donatio- nibtis minus recte is Schiltero explicatum.
III. Paris ponti ii apprime fuit peritus,
de quo Princeps tum, ut Pontifex Maximus , cognoscebat. g. I o. Inst. de Rerum divisione I. 3. de Religiosis l. so. de Pe-L a titione
177쪽
is. CAPUT X. . titione hereditatis, aliaeque leges illustra
tur. IV. . us antiquam tractavit , ut novum; Con stitutiones separavit a jure , ω quare. Ocius, Robertus, Duare nus confutati. L. D. D. de Legatis lib. I. I. II. D. de Duobus reis nova luce donantur. V. Auxit Juri rudentiam ribus capitibus , in sola materia fisjussorum. Aminuit in interpretatione ultimarum Solunatum , cujus divinum specimen in I. Io2. D. de Conditionibus Ndemonstrationibus. Concepit rescripta . Seum liena aequitatis. VΙ. 'us sciem
tia juris Publici, Praetorii, o civilis, sue non scripti pulcherrimis exemplis δε- monstrata. . VII. In responss 9 qu
sionibus aequitatem copulavit culm juris ' . civilis ratione; non magis juris , quam
justitiae confultus. L. 2. D fiui potiores in pignore is Regneri bi Schilteri censeravindicata. VIII. Prudens fuit in vendo ; non decipiendo. Composuit formulas , quae tum temporis necdum sublatae. IX. Rationes ejus sub examen vocatae in I. 2o. D. de Compensationibus LIO. D. de Dre codicillorum I. I. g. 2. D. de Usuris l. a I. de Scio Silanianoque plures.
178쪽
Noli dubito sore, qui jam attoniti
tot artes, quibus singulis hodie vix . quisquam sufficit, in uno homine Consedisse mirabuntur. Sed restat vasta Iurisprudentiae disciplina, quam principali studio, tanquam omnium scientiarum arcem, sibi exercendam sumsit Papinianus, a litteris , , quae ab humanitate nomen habent , jam probe instructus. Longiores autem fuimus in ancillis ejus & adminiculis
recensendis, ut argueremus temporum nostrorum ignaviam, quibus in quamvis potius, quam in hanc partem, peccari soler. In omnibus quippe gymnasiis sere, sermonis Latini &Graeci proprietas negligitur, methodus & ars docendi discendique contem-ra jacet; & plurimorum Dodi orum titulis
inseribi potest, quod stolidissimi olim Trimalcionis tumulo inscriptum resert Petronius e Nec unquam Philosophum audivit. . Longe alia mens sedit nostro , qui bene edoctus , . quod Arcesilaus dicebat, in ossi einam fullonis lanam deserendam non esses non prius ad juris civilis studium accessit, quam omnia, quae viam ad illud cognoscendum muniunt, perfecte didicisset. Unde reliquias ejus perlegens unusquisque reve in judicabit, scientias omnes, quae in ce-L 3 teris
179쪽
teris Iurisconsultis sparsim adfuere, in uno hoc AEmilio persectius floruisse. Quod ad
me attinet, satis agnosco, leviora omnia minora, quam reapse sint, hic referri; cumnis eo praeditus sim vel ingenio, vel doctrina & secundia, ut tantas tanti'Jurisconsulti dotes pro dignitate tractare valeam. Faciam tamen periculum, collectis primo loco elogiis, quae ipsi ab aliis tanquam Jurisconsultorum principi, tribuuntur. Zosi-.mus lib. I. Historiarum cap. 9. Cum Vocat,
simum, qui tam cognitione, quam expositione legum, omnes ante pariter, post se Romanos Purisconsultos superavit. Sparti no in vita Severi cap. XXI. yuris alsum,li doctrinae legalis thesaurus nominatur 3 Cadem serma, qua Quaestor palatii, sive Cancellarius, in Novella quadam Valentiniani, & apud Cassiodorum lib. VI. formula s: Thesaurus famaepublicie ,Warmarium legum vocatur. Theophilus Institutionum paraphrastes in s. 7. de Fideicommisiariis her ditatibus : ο - , scribit, νομικων Παπινιανος ; Excellenti mus Purisconsultorum, Papinianus, pro eo quod Justinianus scripserat, homo excels ingenii Papinianus. Sed - haec
180쪽
PAPINIANUs IURIsCONsULTus. ID haec minora sunt prae laudibus, quibus summi Imperatores eum prosequuti. Decius Virum Consultissimum vocat in I. 3. C. de εγquirenda θ' retinenda possessione, hac ratione, quod domus ejus, velut oraculum totius civitatis, cunctis patuit, quodque his, aquibus consilii expetendi causia adibatur, optu ma responsa dedit. Ovidius Confultum ab-λlute pro Jurisperito dixit, Livius lib.
I. cap. I 8. de Numa. Consultissimus vir , ut in illa quisquam aetate esse poterat, omnis dirmini atque humani juris. Gordianus porro, ut dc Carus, Carinus dc Numerianus, Dio- cletianus item & Maximianus eum Pruden- appellarunt in I. I 2. C. de Legatis, L I6. C. de Fideicommissis. l. I . C. de Prae diis by aliis rebus minorum. Quum enim in scholis 6c atriis Jurisconsultorum prudentia Primum locum obtineat, factum est, ut illi, ' Proprio quasi nomine, Prudentes dc yuris- prudentes, sicut ipsa eorum ars yurisprudentia, Vocarentur. Declarabo hoc verbis Tullii in Topicis cap. XVII. Privata enim judicia maximarum quidem rerum in Drisconsultorum mihi videntur esse Prudentia. Nam θ' adsunt multum, F adhibentur in conssio G patronis diligentibus, isd eorum Prudentiam confugientibus hastas ministrant. Noster autem in gradu maximo, una cum suis