장음표시 사용
201쪽
i 88 ' C A p tr ae X. Cum avus situm ac nepotem-altero flio Haredes instituisset , is nepote petiit , ut f intra
annum trigesmum moreretur, hereditatem patruo suo restitueret: nepos liberis relictis intra
aetatem supra scriptam decessit vita , Me
. commiss conditionem , conjectura pietatis , respondi defecisse; quod minus scriptum, quam dictum fuerat, inmeriretur. Ante Papinianum alii juris auctores sine dubio respondissent, patruo fideicommisitim deberi icum sit ei relictum simpliciter, post mortem filii fratris, quae contigit intra praescriptam aetatem. Jus itaque summum, ut quod dictum scriptumve a testatore esset servaretur , quod vero esset neglectum negligeretur. At Papinianus pietatis conjecturas praecipue secutus, propter vim των evmκων, primus induxit, in hoc genere fideicommissi tacitam conditionem inesse, s nepos e liberis vita decederet quae relicta sobole desecit. Quanti hanc ultimae
voluntatis interpretationem secerit Imperator, satis declarat, dum eam in Pand ctas retulit, ω priusquam in eas referretur, duabus constitutionibus non modo confirmavit atque laudavit, sed & latius ac pinguius extendit: illud, in l. 3o. C. de Fideicommissis: Cum acutissimi ingenii vir ω --rito ante alios excellens Papinianus in suis r , saluerit
202쪽
tuerit Respomis, s quis filum suum here dem instituit cyc. Nos hujus sensum merito
mirati ,pleni um ei donamus eventum. Hoc in L 6. C. de Institutionibus: Cum autem invenimus exces ingenii Papinianum in hu--smodi casu optimo intellectu disposuisse
humanitatis intuitu, hoci latius 6' pinguius. inter elandum esse credidimus. Illustrabunt hoc responsum , quae de judicio Curiano habet Cicero in oratione pro Caecina Cap. 18. & Quintilianus lib. VII. Institutionum Oratoriarum cap 6. Integro quoque & dis- fuse commentario dictam I. Ioz. explicuit Iosephus de Rusticis. Multa adhuc alia sunt capita, quibus Ius civile ab ipso amplificatum; sed quia metuo, ne sistidium, pariat nimia mea diligentia, ideo paucis d fungar. In l. s. D. de Senatoribus θ' l. 3
g. 3. D. de Ritu nuptiarum extendit Legem Iuliam de Orationem D. Marci, eamque insecutum Senatusconsultum , ad filiam senatoris ob crimen senatu moti. In L pe ult. D. Gi sne manumissione Constitutionem Marci porrigit ad servos donatos. In I. 69. g. s. D. de iure dotium admittit, ut dosa tutore qui pater mariti, constituatur. In I. 4o. D. de Rebus creditis reserente Paullo , in ejus auditorio decretum est, ut passiim
stipulationi in continenti adjectum ei insit,
203쪽
actionemque ex stipulatu tollat ipso jure ἰ& contractum faciat temporalem, qui ante non erat talis. Quod egregie demonstravit Excellentissimus Nooditus de rictis cap. XII. Atque ita satis, nisi fallor, patet suo merito Papinianum juris Conditorem atque. doctrinae legalis thesaurum vocari, nam ueManilii verba mea faciam: Hic etiam legum tabulas θ' eondita jura verit, atque notis levibus pendentia
verba,' Et licitum didicit, vetitum quae suma δε-
Perpetuus populi privato in limine Praetor. Magis autem hoc apparebit infra, si ad summos honores, quibus functus est noster, oculos convortemus. Tryphoninus in I. I 2. pr. D. de Distractione pignorum scribit, ut creditori a debitore pignus emere liceat, rescriptum esse ab Imperato Severo in libellas agente Papiniano. Fuit igitur Magister scrinii libellorum, cujus munus erat, ad preces & desideria supplicantium dictare, seu formare, mox& reformare Principum Rescripta, quibus maxima pars Constitutionum Imperialium Constat. Unde tot pia, tot humana, tot aequissima Severi Re ripta, quae passim in Codice radiant, ipsoque stylo satis se produnt, non alii, quam
204쪽
PAPiNIANUs JURIscomuLTus. IscPapiniano accepta serimus. , His ille plerumque. jus civile ad aequitatem quandam& naturalem rationem redigere conatus est, revocatis etiam subinde legibus antiqui mis, ut humanioribus 3 media vero Iuris- prudentia, ob nimiam subtilitatem, ne diacam iniquitatem, nonnunquam repudiata. Optimus auctor est Tertullianus Apologetici cap. IV. ' Nonne N vos experimentis ilia luminanitibus tenebras antiquitatis, totam
illam veteremVAquallentem legum fisam, novis Principalibus Rescriptorum. Adicto rum securibus truncatis , caeditis p Nonas vanissimas Papias leges , quae ante liberos suscipi cogunt, quam Puliae matrimonium contrahi,post tantae auctoritatis senectutem, heri Severus constantissimus Principum, exclustri. VI. Iuris publici peritiam in Papini
no , neminem Puto eXpectare, multis ut evincam. Per gradus ille ad amplissimos honores erat productus, ac postremum, ut Praefectus praetorio, totius paene orbis gubernacula tenebat. Dum enim Severus dc
Antoninus in Africa, Britannia, aliisque remotis longe provinciis Romani imperii fines armis proferebant, ille in Urbe ,-instrumentum seculi boni, & certissis elavium salus, cuncta administrabat. Not tantum igitur justoro curiave conclusumου sed
205쪽
isti C A P U T X. sed & quid proprium civitatis, qui Senatores, qui Magistratus esse debeant, quo-, modo creandi, quae cujusque sit auctoritas, quod ossicium, breviter, totam amplissimi hujus imperii, omniumque provinciarum formam ad unguem scire oportuit. Multabrius disciplinae vestigia in ejus scriptis, Praesertim in fragmento libri singularis de ossicio AE dilium , quando autem in I. 38.
D. de Pactis I. 29. D. de Testamentaria tu ela I. 3o. . . de Excusationibus I. I s. s. I.
D. ad Legem Falcidiam. juris publici mentionem fecit, non illud, quod in sacris, in magistratibus & sacerdotibus consistit; sed jus commune, quod omnium respicit utili-
. ratem, non etiam Commodum privati, intellexit. N Ituram porro Juris Praetorii unus optime describit, in I. 7. D. de Pustitia NPure , - aluvandi , vel supplendi, vel
corrigendi juris civilis gratia a Praetore urbano vel peregrino sit introductum. Praecipuam Juris Romani partem tum temporis hoc Continebat, postquam a Juliano collectum, & ab Hadriano Imperatore confirmatum erat. Inde perpetui Edicti exemplores,ndit in I. 77. g. 29. D. de Legatis lib. 2. neqio tamen ad illud libros commentarios
scripsit, forte qhod tot alii hac opera jam praeclare deiuncti, vel quod mallet, cum
206쪽
PAPINIANUs JURISCONsuLTus. r93 Cicerone ex intima Philosophia juris disci- plinam pertractare, atque versari in legibus civilibus, quarum memoria & observantiarum apud vulgus paene extincta. Incertum praeterea fuerat hoc jus, nec aperte, sed ineris fictionibus, ac diversis nominibus uni rei impositis,1 jus civile corrigebat, quod& ipsi Paullo, alias subtilissimo, displicuisse ,
videtur, in I. II 2. D. de Regulis yuris. I terim propter publicam utilitatem, quae justi prope mater & aequi est, non modicam Edicta acceperant auctoritatem ,& ad honorem Praetorum Honorarium jus vocabantur. Non eo sensu, quo hac voce utimur, de iis rebus, quae in s blam speciem, non vero actu stat tales , ut honorarii tutores , honorarii tumuli re sed honor idem hic est, ac Magistratus imperium, quod, Consulibus ad bellum profectis, maximum erat in Praetore , unde Ovidius Praetorem honoratum
dixit, & in Inscriptionibus passim PLEBS
de re propediem, Deo volente, in Historia
Edicti perpetui, jam dudum praelo destinata fusius. Superest ut de juris non scripti studio dicamus. Hoc totum in consuetudine & moribus populi Romani positum 'erat, & quia proprio carebat nomine, commune juris civilis nomen, ob sui dignitatem
207쪽
is C A P U T X.& praestantiam, assumsit. Ita quod moribus improbatum ait Papinianus in I. 27. D. de Pactis dotalibus , id Paullus & Ulpianus jure civili interdictum scribunt, in I. s. I. D. eodem & l. s. f. s. D. de Dre dotium.
Saepius autem ad mores majorum provocat
in I. D. de Osscio ejus cui mandata est jurisdimo, & alibi, quia Romani morem suum valde colebant. Cicero in Topicis, ait, Pus civile non minus in more consistit, quam in Legibus. & Quintilianus lib. V. cap. Io. Pleraque in jure , non Legibus , sed mo,
ribus constant. Huc autem referenda non
modo, quae ex patriis moribus Legibus XII. Tabularum fuerant inserta, vel quae in eas non redacta tamen valuerunt , sed quicquid uberius atque utilius in soro vex ta, agitata-examinata saepius disputatio, ac interpretatio Jurisconsultorum habita in auditoriis & cognitionibus Principum aut magistratuum invexerat, id jus erat, quod moribus introductum dicitur, in I. 2. f. s. D. de Origine Iuris. Ex hoc noster in I. s. D. de Yransactionibus eleganter definit: Liberalitatem enim captiosam inte pretatio PRUDENTIUM, fregit. Iterum in I. 36. D. de Staiuliberis notanter: In tabulis sm
cundisssio servum data libertate substitutum jure sataliberi PRUDENTES munierunt, quod
208쪽
quod utilitas recipit. Rursus in I. t . Mandatio Placuit enim Prudentioribus , Uectus rationem in bome ei judiciis habendam. Et de hoc jure intelligendus, ubi simpliciter voce placuit utitur, id est, visum suit juris
auctoribus, in I. ult. D. de His qui notantur infamia l. 7. D. de Fideisssoribus tutorum. L69. g. 2. D. de Legatis lib. 2. l. II. D. de Gaesionibus.' g. VII. Omnis itaque juris peritum vidimus Papinianum. At quia non is, qui leges universas memoria tenet, nec qui earum subtilitates scriptis explicare didicit, Jurisconsultus est 3 oportet addamus, quam recte Igmilius expleverit veri Prudentis, dc viri boni munus. De architectis seribit V1-tmvius lib. I. cap. I. Rιi sne sineris contenderunt , ut manibus essent exercitati, non potuerunt et cere, ut haberent Iro laboribus auctoritatem. sui autem rationibus by litteris solis con si fuerunt , umbram , non rem persequi videntur: At qui utrumque perdidia
cerunt , uti omnibus armis ornati citius cum
auctoritate, quod fuit propostum, sunt assecuti: Idem de Juris studiosis dici potest. Qui sine solida juris cognitione soro se mancipant, rabulae evadunt, sordidam prostan iis vocis altercationem, aut stili mercenarii sacculariam operam profitentes. Contra ,
209쪽
qui rerum divinarum atque humanarum prudentiam sola Critice metiuntur , umbratici tantum Jurisconsulti sunt, scholae non vitae studentes, quum in facili etiam juris ase ticulo enodando obmutescant. In medio rerum θ' hominum vitam qui colunt, ignorare non oportet Secta actionum civilium cele..
briora. ebat Gellius lib. XX. cap. Io. Beatus ille, qui emensis rite Theoriae sp tiis, ad album & rubras majorum leges se consert; hunc enim certa spes manet, ut domi consultorum frequentiam habeat, &ad amplissimas curias promoveatur. Ita se gessit Papinianus, usum sine juris scientia, dc hanc sine usu minimum prodesse ratus. Usu autem assiduo & ingenium & artem vicit, adeo ut nulli Jurisconsultorum, vel in legibus & aequitate respondenda, vel in jure controverso interpretando, vel in cautionibus suggerendis , vel in componendis actionum formulis fuerit secundus. Cicero Philippica IX. admirabilem Servii Sulpitii in legibus aequitate interpretandis scientiam fuisse ait, cum non magis juris, quam justitiae confultus esse, , ω jus civile ad aequiatatem referret. Idem pro Caecina cap. XXVII. Servii praeceptorem Gallum Aquilium laudat, quod juris civilis rationem nunquam ab aequitat ejunxerit, qui ita , s
210쪽
PAp1NIANUs IURISCOMULTUS. I97 .ae bonus vir fuerit , ut natura, non dis lina consultus esse videatur. Egregia laus: sed quam ampliorem meretur Papinianus, quod in negotiis publicis & privatis, in contractibus & testamentis , in omnibus juris quaestionibus, artem aequi & boni temperavit. Sicubi enim jus cum aequitate, vel scriptum
Cum voluntate contendere videbatur, si
quid dictum esset ambigue, si quod verbum obscurum, illud ita interpretatus est, ut Ubivis majorem aequitatis, quam stricti juris
rationem haberet. Non utar ad hoc demonstrandum I. 48. I. de Rei visidicatione, . EO. D. de Tutelae bi rationibus D. de Legatis lib. I. l. 77. g. 29. de Legatis
lib. E. I. r. D. de Fideis oribus, in quibus
aequitatis meminit diserte. Instar omnium sint sequentes: In I. 8. D. de Pactis, ait: Humanior sententia is Praetore eligenda est; In I. i 3. h. de Testibus regulam ponit: uod legibus omissum, non omittetur religio in ne judicantium. In l. II. D. de Disso rupto , sententia esst: Licet subtilitas juris refragari
videtur, attamen voluntas testatoris ex aequo bono tuebitur. . Quanquam autem ex his pateat, nullum sequitatis amanti0rem fuisse Papiniano, a latere tamen adoriuntur eum
nonnulli, imi & superioris ordinis interpretes, duram & improbandam ejus clamantes