장음표시 사용
172쪽
ab ea eo longius quisque recedat, quo ad IIam concitatius fertur , si via anus yi. III. Uuplex habet objectum nostri custodia in
cultura . Primum vitam hominis animalem hona, quae hujus vitae iunt propria e alterum mentem δε ea, quae a mentem, dei vitam rationalem , pertinent. De prima cultura in hoc capite lisseremus, de posteriora in equente . ita hominis animalis posita est in unione memiso corporis , atque in earum facultatum exercitio , quae corpore velut instrumento exercentur. Quod igitur ad hanc vitam pertinet, consideranda lunt . . vita placi II ejus finis. III exercitium eorum actuum, quibus is finis obtinetur: IV instrumenta actuum uiuimodici U. usus bonorum, quibus haec vita ducitur super quibus ea nunc sunt praeci pienda , quae ex lege siturae derivantur. IV. Ac prmcipio vitae hujus nem dominus ea . ut ad arbitrium projicere eam pomit . Quum enim pri rici: catur ab uniones mentis .corporis icujus caulla Deus est , a Deo immediate est. Itaque aut vi abium pere, aut gladio, laqueo, veneno , praecipitio finire aut neglem cura abjicere, ut media, aut ina ctione adversus pericula , it supremam Dei legem violare ac adversus illum esse perduellem . Praeci
re prorius Pigio in Phoedone , in Wiodia', inquit
qua lanii sui sumus in re decet quemquam ex ea fe- tueum Disare , reque au fugere. Et Lactantius Lib. VII. Cap. i q. r ut, quH, in hanc vitam non nos Don D venimus, ita rursus ex hoc domicilio corporis . quod imandum inobis Assignatum es , ejusdem testu recedendum Hi, qui mi in hoc cor Linduxit , tamdiu habitaturos
g. V. Quamobrem probari nullo modo potest quod apud veteres quosdam populos fieri solitum fuisse legimus, ut quum ad eam . aetatem. quis provectu fuisset , in qua aliis inutilis sibi gravis ellet, ipse
. sponte lua praesidia mortis sibi aecerseret, veluti apud Indos, . quod, praeter alios retulerunt Strabo cogra-
173쪽
produxit i utendorinus de tur natur. . oent. Ibi II Cap. r. Porro quis probet inhumanam eam legem suae
titit apud Caeos Q majores feae tisi Vl. Sed nec illud probandum est licere se noxare, si alias cum probro adversus Deum qua ratione Rabbini mollem Samsonia rati et d
runt ut idcirco quamvis ignoscamus is uirginibu quas legimus ut virginita tein pudicitiam de tene divino quodam impulsu seli interemisse id tamen:
uiscere; sed excipit hunc casum, de quo disseri 2 gitur . Idem docet Cicero Lib. I Quaest. Tu .
174쪽
Nam postquam memorasset mortem 5 ratis, satonis Uticensis, addidit, vetat Domi ns illa in nobismis inius hinc is suo demigrare. uum vero cau-
nisi iis rivi ipse Deus dededit, ut tum Socrat anum Caton saepe mulsis nae in mediusfiditis vir sapiensti bnebris iis lucem excesseni uam nec
men incula carceris ruperit, leges enim erant IMtamquam a Magii iratu, aut aliqua potesate legitima, si a Deo focatus exierit. Scribit idem saepe eneca. Haec tanti secit Pulandormus ut Lib. M. de iur naturai. 4ent. Cap. IV. f. 9. quaestionem in me dio reliquiis vide/iur M. lia VIII. Sed negandum omnino el . I. ulla enim naturae necessitas id obis imperium in nos
tradere potest, quod Dei est proprium quale est usvitae necis Deinde non levem id providentiae
Di .inae aut dissidentiam , aut violentiam continet. Nam si Deo omnia sapientissime gubernanti in eas rerum angustias coniicere placet , quae videantur molerabiles, credendum est, id e re similia esse, de que nullo modo licere adversari, nisi aut de pie tissima Dei providentia dissidere velimus , aut eam violare parati simus utrumque autem est contra officia quae Deo debemus , quaeque sunt prima, maxima, Tum ne sortitudo quidem est sic vitam proiicere, quum sortius mala olerentur , quam lacedatur . ut praeclare disputat Aristoteles Id quod vetus poeta eleganter cecinit, Rehus in adversis facile es contemnere istam
Fritis ille facit, qui ψιν esse Ordi.
IX. Interim quamquam hune in modum vita evinfodienda est, mors tamen, cuius nos nec nezlIgentia, nee pillata causa sumus, omnino comemnenda est aut saltem non valde timenda . quippe quae ' finem prae sentium calamitatum facit is principium alterius
datae in hominibus piis in iustis Diei non potest
quantopere in vit pacateis libere ducenda contemptus mortis iuvet, a quantopere nos negligentes
175쪽
nimius horror mortis . Ut auΜν non valde timeatur, quotidie animo volutanda est, atque in similia ritatem adducenda. Praeterea illud saepe animadvertendum est, stultum esse nimium timere quod evitare nequeas. Sunt veterum philosophorum dicta quaedam in facta praeclara, quibus animus ad mortem contemnendam erigitur. Imprimis legenda est Oratio Socratis , quam in Phoedone retulit Plato , primus Tusculagiorum Tullii Liber. atque plures eandem in rem Senecae Epistolae . : .X. Quod si quem perturbet vulgare praeiudictum, dolorum sensitivorum omnium maximum effeci. qui ex seearatione corporis, animi sentiri dicitur, inane terriculamentum est: nam quum ea coniunctio,
nullis corporeis vinculis contineatur, sed posita si in sola harmonia animi is corporis a voluntate Dei pendente4 ubi cessat nullum ipsa per se senstivum
dolorem creare potest, ac proinde nullus ea in re esse potest in morte dolor, nisi mors contingat ex artium corporis violenta contusione, dilaceratione, innamma'ctione, constri tione, aut similibus causs. Si vero quis angatur, quod necesse sit moriturum quaecumque in
hac vita amavit relinquere qui certe dolor ille est in morte maximus assuescat rebin huius
vitae utendis velut in transsu, no ita fruendis, quasi sempiternum habere possit risultum enim est iis tuto confidere , quae non solam deficere possunt verum aliquando debent. Tandem si perturbetur a conscientia vitae non bene actae , is det operam , ut praeterita vitia emendet, ac virtutem perpetu colat, constantissime sectetur cetera laetus sit in spei Plenus Onae b, iXI Quum constet Iege nMurae obligari nos ad vitae custodiam, quaeritur quousque ea peragenda st 'Resula seneralis est, non tenera nos vitam uer Uzum pari periculo vitae, aut subeundo malum , quod ipsamsrte sit atrocius. Primum perire ne pere in , ami-
176쪽
I34 DE spre II s. cum occidere, ne occidam, tantumdem est , ac legem violare naturae , ne violem . Deinde subire malum, quod sit morte ipsa atrocius in nos i statum continuatae per aliquod tempus mortis conjicere, est perpetuo perire , ne semel pereas , ad quod lex naturae nullo modo me obligat, qui non potest me ad contraria obligare . Inde responderi potes quaellionibus, sumenda ne sint aegroto remedia morte pia trectora mpositus in statu certae mortis teneatur ne subire Peruulum mortis, quo priorem statum evadat is XII. Superiori regulae addenda est altera , scilicet nos non obligari ad vitam tuendam, perficiendam supra nostras vires , aut supra cognitionem
nostram, etsi teneamur ex naturae lege vires nostras conserva te, perficere , . atque eam nobis bonorum, malortim cognitionem cum parare, quae vitae tu
endae is perficientiae sit necessaria, idque quatenus naturae nostrae conditio status permittunt Prius inde probatur, quod nemo obligari potest ad eas res quae vires suas excedunt , utpote relative impossibiles. Posterius vero ex eo, quod quilibet pro virili parte ut toti generi hominum, ita sibi consulere ebet, quemadmodum in superior Libro demonstratum est. f. XIII. De defensione nostri adversus invasores
prolixe dis pntari solet. Egit ea de re rotius Lib. II. de Iure belli Pacis, is usendorisus de Iure Naturali in Gentium Lib. item II Cap. V. Nostri defensio es sine laesione invaseris agi potest' vel
non nisi cum ejus laesione, aut nece. Qui licitumst vitam priori modo defendere 'territando nimirum, aut minitando sine ulla laesione invaseris , nemo umquam dubitaverit. Id immo praeceptum esse cenisse : nam qui ita evitare mortem potest, nec emc Ityis sui negligit custodiam, ac proinde non minori crimine tenetur , quam qui se ultro interficit . uomo
do qui arcem, quam tueri facile potuit , inertia aut pani eo timore deserit, in qui eam prodi hostibus, aeque adversus Principem peccat
177쪽
DE s. 1 3XIV. De posteriori modo-controvertitur stimautem hoc modo Eita sit nostri defenso , quoruiniuste invadimur, si princisa rectae rationis conlulamus et dubitare possumus . Nihil eniam magis in Natura perspicuum esse potest, quam licere nobis vi armis ea ura defendere, quae nobis a Deo tributa sunt, quae profecto frustra data nobis essent, nisi tueri liceret Naturam nobis primum conciliare ut si-mst, in bene simus, secundum hoc, alios: generis humani assilestiam a nobis incipere inem a nobis inciperes uram, custodiam societatis. Itaque nihil verius umquam scriptum fuisse censeo, quam illud, etani
vi repellere omnia jura sinum , quod ea lex non scri lost, sed nata, ut praeclare Cicero disserit pro Milo
f. XV. Nec vero hoc ius me defendendi eum alterius nece eius scilicet qui me iniuste invadri et istius culpa adversus me nascitur; sed natura ipsa mihi tribuitur, quae statim ac natus est animans quilibet flum sibi conciliat, ut existat. Idcirc si sui me invadit culpa adversus me vacet, non minus licitum est me adversu illum defendere, quam adversus seram irrumpentem . Hoc vero intelligendum semper est cum moderamine inculpatae tutelae , quod in eo postum est, ut si minimo possis aut tui, aut invaseris malo periculum avertere , id potius efficias , quam ad necem confugias id enim suadet ex amoris erga proximum . Quod moderamen qui non servat potest etiam in ea defensione esse homicida , quae pro sui
f. XUL ut autem de niatur tempus sicliae d erisonis, distinguendum eis inter sdrum Hilis imp rii oblatum naturarem. Brevius' in priori statu defen- sonis intervallum, quippe in quo statu ope civilis imperii quilibet sibi caver Diest. Itaque templis licitae defensibias cci quae mmdiu in eo durat, quantidiuvitae periculum, idest ad breve admodum tempus. At
in statu naturali durat tamdiu , quamdiu hostis non
178쪽
intelligitur, quum Principes in Respublicae sint inter se in statu naturali, quousque liceat Principi , aut Reipublicae adversus Principem . vel Rempublicam esse in armis in se defendere . Hoc autem in locoe, illud animadvertendum est , fieri posse, ut invasertranseat in locum eius, qui invaditur , quo in casu habebit omnia ea iurat quae sunt desensionἱs, praeterquam si aliqua iusta poena ob priorem invasionem dignus sit. f. XVII. Porro ea defensio non pro vita tanturniure fit, sed etiam pro membris, sanitate . item Pro pudicitia tuenda : praeterea pro bonis omnibus
aut magna eorum parte . tandem pro nostris consa
guineis, amicis, ac tandem pro quocumque homine, qui non iure invaditur priorum propositionum ratio est, quod per naturam liceat propria iura defendere quod ut ulmodi laesionem ego pati non cnea . ac proinde iure meo propulsare possim quoscumque injustos invasores postremae vero propositionis ratio ex cura tutela societatis proficiscitur haec enim tutela esse debet omnium adversus omnes. Haec doctri ria extendi potest ad quascumque alias atroces corporis injurias, quas quia pati non teneor , iure meo possum propulsare, non ut alium laedam, sed ut me ab injusto invasere defendam . Sed recolendum sem-Per est, cum moderaminein caritate hanc agendam esse jurium nostrorum defensionem iacem habeat voluntas . hellum necessitas. f. XVIII. Ceterum haec ita accipienda sunt , ut liceat tantum me defendere , ne quoeumque Ddo laedar. At alia ratio est, si laesus sim tunc enim
iii me nullum amplius jus est me vindicandi , dum
179쪽
ne laedar, non vero in praeteritam laesonem uiciscendi. Itaque vindicta nec in statu civili , nec in naturali privato homini licet , quia non necessaria ad nostri cultodiam. Quare non solum advelsus Christi na dogmata , verum extam contra regula naturae ii peccaverunt Casu istae , qui docuerunt , acceptam ala pam nece vindicari posse. Sed animadvertendum est, non comprehendi sub hac vetita vindidia, si quis eum sui laesi, poena aliqua cogat, aut ut laesonem marciat, aut ut emendetur, aut ne se uel alio simili ter deinceps laedat est enim ea iusta licua punitio . videm rotium de iure Belli, Pacis Lib. 1 I. cap. o. sed in civili imperio id per magistratus pio curandum : in Republica enim ius gladii ac vindictae solus habet imperans . In statu naturali quilibet sui
ac rerum suarum procurator est. Interim considera laesi hcta ratio non affectibus tantum auscultandum
ne qui ratione longe belluas excellere gloriamur, vitatis ais moribus imitemur. XIX. Super duellis disputari latet. De --- cante in civilis imperii statu nulla esse potest apud viros bonos, legum naturalium gnaros controverita e tam enim non lae ob quascumque acceptas iniurias alium rovocare ad duellum, quam non licet privata vin- cicta . In satu vero naturali, ubi nullum est ad communes Magistratus confugium , tum licet, quum qui lac sii, aut datam injuriam relarcire nequit aut adhuc invasor est , id est adhuc perleverat in laedendo
alius modus superest , quo eius pertinacia reprimi possi id enim poenae magis , quam ultionis 'nem habet.
f. XX. De provocato in diversas partes verum eo-cti . Si res e suis principiis derivetur, certum est , si fuga non sine periculo sit futura , non teneri Prou catum fugere lid expcctare posse invalarem , arquese
180쪽
dum repentine invadimat nam si per ternuncium, aut epistolam provocemur , nullo modo licet provocanti consentire, utindoquidem id esset non nos fendere, sed alterum in .adere esset incusspatae tutelae defensionem migrare, ut quum declinare periculum pol limus, nos potius contra audentissimi pergamus XXJ. Ouod si in repentinis in rasonabus fuga sit quidem sutura sine periculi, vitae , sed cum periculo
eius ex illimationi , fine qua in secietate vivere nequeamus, anceps, magis ob inductos vetustate mores quam ob rem ipsam , casus mihi videtur. Narri quum hujusmodi su a censeatur coniuncta cum astura ejus rei qua vitam in societate sustentamus, tantumdem creditur esse fugere, quantum vitam deserere . Ouocirca plures, nec ii indocti, depravata magis consuetudine abrepti, quam recta rerum ratione ducti, opinati sunt , ius nobis inesse , qu possimus nos tutari, dum id periculum alia viais ratione evades nequimus , etsi praestantius censeant, homine Christiano dignius, provocatum etiam tum eius existimationis laesione periculum declinare. Quare milites, aiunt qui provocati. si renuant, aut fugiant , e militia demittuntur, nullo naturae jure obligari ad fugiendum arbitrantus. Ego repugno. Nam ea existimatio sine qua in societate vivere nequimus , non ex corporis robore existit, sed ex animi virtute , quam tanturn abest ut in his casibus perdamus, ut potius augeamus.
Agnosco ego iis, qui non ex recta ratione sed ex affectibus vitam instituerunt, ardua haec& dissicilia videri:
'sed sun pierimique aeque ardua' difflailia ea, quibus corporis sanitas procuratur,remedia, ut mirandum non sit aspernari nos refugere animi medicamenta. De humanis officiis ex lege eorum directrice , non ex aut delicati , aut concitatis affectibus disserendum