Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi .. Antonii Genuensis ... Elementorum metaphysicae tomus quartus De principiis legis naturalis

181쪽

cum naturae iure aeque ac cum Evangelio mis gnans , quod plerisque militum persuasum est , ite re provocare ad duellum ob injurias acceptas motu a famiae quum enim superest alia via vitam mam tuendi , et contra leges naturae ad arma cin

,. XL .Quaeritur hoc in loco utrum haec ei lenta defensio iure naturae praeoepta sit, an tam et a permissat Non hic cloquimur de militibus ira fiat repositis, aut in praelio in decertantinus . sin Q aliisque publico regimini praepositis . qui non posserat sui defensionem deserere uuin traditam custodserant, ad quam iure persecto, praeceptivo tene tu ex pacto , sed de . E , quos proprium cluis Expericulum in sui defensionem excitat. De his inis 3 tur, an liceat in valori cedere ne ullo cristusim sui mistodiae Detensionem messivam vitra eos camellos, de quibus diximus uisitam esse se minime praeceptam, adeoque licer eam atque sinere se interfici , docet Ctotius de Iure si Pacis Librui Cap. Q UendoelFixa Lib. I. de iure Maturali. gentium Cap. IV. Sed negat ei erus ad eum Cicitii locum. At Ars-ctor Libri de Principiis susti, . decori. Et sciatura quidem nullam doctrinae suae aliam rationem pineint, praeter propriam alioritatem: fendorifius vena hinc

dat rationem , quod scilicet quivis possit priviis ori

renunciare, dummodo id non fiat cum damno te LSed demonstrare oportebat iugis o custodiendi Ad de sendendi privilegium esse , non praeceptum . Itaq-Pufendocti ratio nullius est momenti. - f. XXII. Nos in rotii sententiam imus eas inque sequenti ratiocinio confirmamus. Legis Maturae finis non est conservatio, felicitias unius taur-lertis generis humani Q sed totius 'non ita ergo -- imperat ne defensionem, ut simul impere alierius internecionem , ubi eg alia ratione cnnlET- nequeo ita enim contraria imperaret; ergo dum

182쪽

i o Dis p p cII s. hi jus praestri ad me defendendum , ius permissivum

dat, non praecipit.

q. XXIII. 1 dipsum confirmatur ex lege Evange lica. Ex ea enim lege perspicuum est, virtutumor nium maximam esse, quidem heroicam , quam cumque iniuriam pati potius , quam facere . Ea est sententia Christi Domini noliri cum in aliis locis pluribus , tum in eo . si quis te percussierit in maxillam unam, praes et o alteram . Est autem hae interpretatio juris naturalis authemtica, quippe quae ab eodem Legislatore proflaiscitur, qui legum naturalium conditor est f. XXIV. Sed magna iterum exoritur quaestio, utrum haec evangelica doctrina consilium sit , quod perti neat ad eos, qui perfectam virtutem sectantur , an Iraeceptum,ac propterea omnium veteres quidam Theo-ogi ita censuerunt,licere nos defendere adversus invas rem, sed sine ejus nece; adeoque doctrinam istam evange licam velut praecept sim acceperunt, quod pertineat ad omnes. Sed non est smile vero id praeceptum fuisse in Evangelio, ut nullo modo nos adversus invasores cum eorum nec defenderemus, ubi injuste invadimur; id enim si verum esset, leges Evangelicae latronibus potius,in scelestis hominibus contulerent , quam viris bonis, quod dictu nefas est . Deinde iis evertereturius naturale, quod immutabile suapte natura est . Tertio iustum bellum prohiberent, quod non faciunt. Ita saepe ratiocinatur S. Augustinus . Quocirca ex doctrina Evangelica virtus quidem heroica est inere te interfici, ne alter pereat, etiam ubi desensit justa est pse non est proprie dictum praeceptum . Interim i l.

lud observandum est diligenter , etiam in iusta defensione nihil agendum eis ex odio , sed cuncta ex

caritate, prudentia . Praeclare . Augustinus . a cem, inquit, habere debet voluntas, bellum necessias . . . . . Gio etiam bellando paciscus . Itaque sempugnantem necessias non oluntas perimat.

183쪽

olficia rite praestari possunt . Regulae autem pro sanitate custodienda nec plures nec difficiles sunt. Praecipua omnium regularum haec ei , temperanter , sobrie vive t natura enim pati eis es contensa iis bene se habet superfui premitur, o agitatur . Eam regulam, natura ipsa nos docet, elebratissimi Me dici tradunt . Hippocrates in Libm de Morbis poesia simam sanitatis regulam esse scribit, numquam fatiαν cibis, o impigrum esse ad labores. Idem praescri- hi Celsus Lib. i. Cap. r. Leges, egregiam Plutar-ehi tractationem de sanitate tιendu Ergo contra naturae leges ii peccant , qui intemperanter vivunt Enimvero quid interest ad homicidium sui , utrum quis lento veneno se necet, an violenter Itaque sui homicidae iure ii habentur, qui ingluvie , aut ebrietate, aut aliis voluptatibus , vitam suarn abbreviant. f. XXVI. De bonorum fortunae, ut vocant, usu, quae sunt necessaria vitae animali conservandae hoc in Ioco pauca disseremus. Sunt hona fortunae vitae animali conservandae, ut dixi, necessaria' itaque eadem lex naturae, quae praecipit vitae nostrae conservationem,

praecipit quoque, ut instrumenta omnia vitae nobi

Comparemus, comparata conservemus vulgatum enirn

veri mimum est illud axioma. oui ult finem, vulto media . Potest autem contra noc officium tribus modis peccari, negligentia , avaritia in prodigalitate . Ac primum quum Deus praecipiat nobis nostri custodiam, proculdubio exigit a nobis omnem eam diligentiam, quae ad ene vivendum necessaria est

Quocirca hanc diligentiam negligere est in iis , quaeati vitae custodiam pertinet peccare. Id ver aut te merariam in Dei providentia confidentiam ostendit, .aut apertam legis naturae violationem Accedit, quod huiusmodi homines non possunt alia ratione vitam su-

sentare , quam nefanda, injusta faciendo , aut patiendo . Atque hoc ossicium quum ad omnes omni

184쪽

i s. no homine pertinet, tum eorum potissimum est .prmirnam , qui tuo pacto, aut contractu aliorum curam se ae debent, quales lunt Patresfamiliae. XXVII. Deinde non a iectanda in amandasem exierna bona , tamquam in iis ultimus nostri finis positu litri nam qui ita operantur , agunt ad vetasias fiam humanae vitae praecipirum, ita: beatitudinem , quar m iis rebus collocant , in quibus ella nequit , atque idcirco adversus naturae leges , quae

decipuum illum finem habent , quemadmodum ali

monstratum eli Sunt igitur ea lectanda δε com- da sertunae bona aequae vitae animali ducendae sua necet Iari , quae nec multa sunt, nec difficilia P sistat, ubi quis non ex cupiditate , sed ex ratione iram instituit sed ita conservanda sunt , ut praedu

t. tuae inibus , nec tantam nostrae , verumetiam Tu n, non ut contempnitioni tantum serviant a re re ut dixi, extrema vitia cavenda

sinit, nimius eorura bonorum affectus , quasi in eo. xiam contemplatione posita iit tot nostri felicitas quod vitium alariti dicitur dispersio sine ulla Milone , quae dicitur prodigalitas . Utrumque enim vinum contra horum bonorum tum est , adeoquς contra naturae legem. sed magis primum , quam te.

XXVIII. Superis doctrina apertiissime posita in m ιvim Libris Matthaei I. v. 34. lue OLε V esse in crasinum orstinus enim dies sollicitas is sol ipsi. Ideli nolite ita esse in crastinum animo O

Mati, ut idcirco commini cetera Orficia ob eam cupram negligere . Et Pauli s Apostolus in I ad Timoth. cap. I. v. ut mus, inquit, hujus saeclis Maecipe mu sperare in incorto divmarum . Quorsuruquoiue spectant verba illa ejusdem Apostoli, deniquem munim hoc Mundo suo tamquam non tentes Haes significant, nil ut ne nimis praetentis vitae amemus , aeternorum spiritualium, quae tota immutabilia sunt, vera, immemorςs

185쪽

animalem spectant , per summa capita persequuti sumus, superest ut de cura animi , eiusque cultura dicamusis quae tanto mala in accuratior esse debet, quanto est animus, curpore ipso praeitant ipsi animi vita animali nobiboein Aecedit altera causa, ob quam primas, maximas curas animi vita a n his exigit, quod nempe animalis intra breve temporis apatium continetur, ilia vero aeternitatem spectM. Ergo quanto praestantiora sunt aeterna bona praea nis hujus vita fugacibus , tanto vitae rationalis cura maloe, diligentior agenda est. Postremo ne vita quidem ipsa animalis ordinata in pacata esse potest nisi sapiens ιι ordinatus: i.α animus eam m deretur totum erim regimen vitae pstrae animalis a mente pendet odi perturbatum sit necesse est, ubi illa inepta insta regendum. f. Is Spectat vita animi intellectum Uiuri fatem , quae praecipuae sunt animi acultates quibus ille vivit ita operatur. Ad utramque autem facultatem perficiendam nostri illa naturalis amicitia nos Obliga i ac propterea naturae lex nam nos obligat lex naturae ad recta nos amandos, ad felicitatem nostram sempe inuendam ωsectandam , adeoque ad eaoninia, quae verae elicitati consequendae sunt meestari . AEL Uicitatem emicam sequendam inprimis necessaria est emendatio & persectis intellectus , acvri Iliam diis nam eaperientia nos docet in te homines miserum non esse, nisi aut stulium , aut scelestum ergo Iex natura nos obligat ad intellectum; u luntatem emendandam , perficiendam. Emendat ut autem intellectus, quum ab eo causae ignorantiae

errores destinentur ovesuntas cum ab habitibus pravis pragatur perficitur. vcm . intellectus latentis

186쪽

voltu ita habitibus virtutum ergo lex naturae praeocipit , ut causas ignorantiae , o errorum , praeterintim quod pectat ad vitam moralem , ab animo rem moveamus, atque intellectum vera scientia nitruamus c ut voluntatem ab omnibus prau: liabitibuς purgemus, ae habitabus virtutum ornemus. Atque inlita tota animi cultura possit ei l. IlI. Omnium igitur primum e lege naturae cuilibet homini pro sua indoleo conditione accurata cura gerenda est intellectus sui. Nam quum intellectas it veluti sex totius vita rationalis , ratis, nisi ille ea cognitione informetur , quae ad virum hanc recte transigendam necessaria est , perturintata' confula tota erit vita rationalis ' moralis. Ad eam igitur scientiam, veluti ad medium nisi stri consequendi necestarium, suprema illa naturae leunos oblitat. Ac vero si is, qui quum possit, negligit vitam animalem curare , . peficere , non recte nee vere is amata qui dici potest, eum, qui quum polin sit vitam rationalem perficere, negligit, ite, Sc vere se amare, idest ex recta ratione amare atque sibi elfe amicum f. V. Qua ex re duo consequuntur . Primum oblis ari nos ad scientiam bonorum, malorum cum phyticarum , tum moralium e physicorum quidem , quia ob agamur ad vitae animalis culi iam, quae ut ine nis physicis onservari nequit, ita a malis physicis plurimum timere debet imoralium vero quia obligamur ad mentem perficiendam , quae honis moralibus perficitur. Hanc cientiam cuilibet necelsarias esse P nuncio, ceteras aut statibus tantum quibusdat necessarias a o, aut omnino differentes . Alterum est

obligari quidem homine ad intellectum perficiendum,

te non aequaliter, verum quemlibet pro tua capa- .eitate , ita tu , ut idcirco non aequaliter ad verius hanc legem ab omnibus peccetur.

U. Quibus ex rebus omnibus intelligitur, nullum ossicium generi humano utitrus a Plutolophis prae

stari

187쪽

stari posse, quam propagationem ejus scientiae umidilosophi quantum temporis in inutilibus quaestione frustra terunt, tantum intendere vellent, a. ei cognitiones generi humano necessaria publierze

qin populos regunt, aut in iis principe: ivit eu 'rarent, ut plebei quoque homine lege Titiem

rascor saepistime iis opulentis hominibus ut ri memoriae uae monumenta relinquunt , haec vero officia, quibus vere immortales fieri possent oraete

te h sic ' Vmδ'it tam barbara hemtes docuerunt. Sunt adhuc apud nos veteris Veiii a ruris, quae si qui excolere aggrediantur . illo e nter Heroas mer tulinis heiule it

ctio a tribus potissimum causis prosti niti te, mento, habituum moraui ει α tres ergo illae cauisae vehementer exeo elida Tta perscctionem nostram inflectendis sues '4

9. Vii. Eultura autem trium illarum natum Imm

188쪽

Iatim, ut mitescat, assuescat smeno. Tum prae. elatis ultiis honesti notitiis instruendus et intellectus, qui voluntatis lumen est. Tandem exercitati ne ipsa virtutum ea acquirenda est indoles , qua , quasi altera natura, recte ciuit honeste vivamus. Atisque postremum hoc est illud , quo proprie voluntas formatur nisi enim continuato exercitio virtutis naturam bonam induamus,' praecepta honestatis in succum sanguinem convertamus, sermari voluntas ad beatitudinem nequit. Ad hoc autem Sciendum iuvat inprimis exempla nobis proponere ad imitandum eorum scilicet, qui iustam, honestam, liberalem , magnanimam vitam duxerunt, quorum exemplorum copiosam segetem suppeditat historia sacra &ecelesiastica plura quoque subministrat historia ipsa profana atque in hunc praecipue finem historiae Nestio suscipienda est. Eam ob rationem historiam vocat Cicero Magi tram vitae. Sed quoniam a de re in secunda parte dictum est copiose, quo in loco de virtute egimus, a longiori oratione hic supersedebi

mus.

missetis erga aliis perfectis, ct absolutis. I. Π xiis, quae in superiori Libra limonis L strata sunt . perspicuum est hominem

flehere aliis hominibus natura sibi aequalibus amicitiam non minorem quam sibi ipsi , etsi non priorem. Haec autem amicitia duo exigit mciorum genera , alia nequemquam laedamus , alia ut aliorum ona pro virili provehere, & amplificare studeamus . Ea enim ambo ossiciorum genera ex natura amoris proficiscuntur Gnam qui amat , nec laedit , quem amat , quatenus potest, iuvat. Priora ossicia iustitiaeχ appellari solent, posteriora humanitatis,' benefirentiae Iam vero quum aliorum bona vel naturam ip an hu-

189쪽

D s. Ismanam consequantur; vel sint extrinsecus accersit ad nos conservando qualia praesertim sunt bona fortunae s quae ossicia spectant ne priora bona deteriora efficiamus , absoluta consueverunt appellarici quae vera pertinent , ne laedamus posteriora , bpothetica dicta sunt . Ut autem de iis omnibus ut ratione differamus , primum de persectis obIblutis agemus , deinde de persectis hypotheticisci tandem de ossiciis quae ex humanitate & beneficentia ducuntur. 3. L in principio constituendum est , hominem

homini natura esse aequalem. Nam quamquam intensitate qualitatum perfectionum eiusdem naturae humanae alter alteri saepe praestat, externaque Arma, aut moribus, ab altero differt natura tamen ipsa non praestat, nec differt, id est essentialia naturae humanae sunt in omnibus hominibus eadem, licet non eadem sint adventitia , quae educatio, ars, imitatio , exercitatio , clima, aliaeque externae causae afferunt . Quare ferri ii ne

queunt , qui scribunt, stupidosis barbaros homines plus specie a perspicacibus cultis differre , quam ab hominibus stupidis animantia bruta persectiora. Stupiditas enim aut perspicaci ignavia aut industria , barbaries aut cultura, non sunt argumentum diversae naturae , sed tantum aut diversorum temperamentorum corporis , aut diversorum habituum , ex quibus diversitas tantum accidentalis , non etiam naturae nascitur . Et quemadmodum idem est homo quod ad substantiam , infans, adultus senex , licet non dem sint in infante , adulto is sene habitus intellectus , voluntatis , corpori eodem modo homines indocti , stupidi , ignavi is docti , ac perspicaces, non plures, sed eamdem speciem constituunt. Nam quod censet Aristoteles , homines dispari conditione nasci , alios natura dominos , ut barbaros alios natura servos , ut cultos , id ita accipio , ut naturae consentaneum sit , in societate civili prudentiores gubernari, stupidiores parere , quia regimeni lincum sapientiae & prudentiae opus est.

a f. III.

190쪽

f. III. Ceterum quum diei musasmines natura esse' aequales , eas hominum proprietates spectamus, quae omnibus naturales lunt is insitae e nam alioquin non levis diversuas ut istum et , inter homines et ex proprietatibus adventitiis in statibus humanis. Proprietates enim adventitiae velut gradus quosdam perrecti num inter homines pariunt , qui ideirco diversa quoque officia exigunt . praeterea diversi hominum latus , quibus fit , ut alii sint patres, alii Filii , alii benes , alii Juvenes , alii Magistratus , alii Populus , alii Imperantes , alii Subditi, alii Sacerdotes , alii Laici , atque innumerabiles alii es ipsi

non parvam differentiam inter homines invehunt quam obse ivare is propriis ossiciis prosequi aequum est , quia id secundum naturam est . De his autem statibus inferius dicturi sumus . Illam nunc naturae aequali. atem consideremus , atque inde profluentia

ossicia explicemus

f. IV. Quoniam ergo omnes homines quod ad naturam sunt aequales , sequi tir , ut in eo , in quo sunt aequales , ex aequo eos ex naturae spectet ex aequo omnibus consulat ut sint , Qui bene, beateque sint . Ergo omnibIis omnino praecipit , ne quemquam ullo modo aestat', idest ne cujusque perfectiones, seu naturales, seu iuste acquisiitas , deterioresessiciat , neve cuiusque iuri detrimentum ullum aut impedimentum asserat . Nam si cuiquam liceret quem

quam laederes, non omnes ex aequo lex naturae speetaret , ne omnibus ex aequo consuleret , nec propterea omnes ut aequales haberet. Ipsa nos conscientia ejus praecepti admonet nempe nemo est, qui non clare persentiscat egregiam illam naturae vocem quod tibi non is feri , alteri ne feceris. f. V. Praeclare Seneca eam rem demonstrat ex

natura societatis , in qua vivimus : Nefas est , inquit , nocere patriae rgo civi quoque e nam hic pars

patriae est anfla partes , si niversum venerabilesci ergo, hominici nam hi in majori tibi urbe mvis