장음표시 사용
251쪽
neficentia dictum ello Ordinem quem a Mn requirunt , tu quum omnibus praeitari nequeunt, iis primum praestentur , qui nobis sunt aut natura, aut loco conlunis ctiores , Primum parentibus , filiis , aliisque anguine cognatis deinde amicis interiori basci tertio popularibus noliri r tandem reliquis, si iis locus sit ullus. Qui sine ulla ratione hunc ordinem turbat, stulte adversus praeceptum amicitiae peccat . Praescripsere haec veteres in carmine aures , quod Pythagorae tribuitur apud Stanteium in litor Philolophiae pari. VIII. , cap. IV. Primum immortales Divis pro lege sunto Et jusjurandum maroas clarum genus indeo Daemones hine rerris mixti sua iura feranis: Inde parentis honos sequitor tum sanguinis ordo e P0 alii sunt , istus ut metxima , amici f. XIV. Iam quum ossicia humanitatis non beantur aliis ob ulla illorum erga nos merita , sed
tantum ob naturae aequalitatem, ac propterea ob na ituralem omnium cum omnibus societatem, cognationem , qua fit , ut alios non minus , quam nos ipsos amare debeamus, inde sequitur iis etiam tribuenda esse, aut qui nullo modo essent paria relaturi, aut qui nos odio habent , dummodo inimicum nostrum adversus nos potentiosem non essiciant , aut arment.
Cavendum situr et , ne in hujusmodi rebus non secundum rationem, naturalem honestatem , sed secundum affectu iudicemus. Distincte hanc doctrinam praecipit Christus Salvator noster Matthaei . Lueae VI. Sed Philosophi ipsi id cognoverunt. Extat praeclarus Hieroclis locus , unde ' , inquit , ut hie di tu , inum bonum odisse neminem , solumus bonum, amicum exluere . Quum enim bonum disi . , , non eum , qui malus fit, putat inimicum . in
autem virtute praeditum quaerit ad societatem , ex omnibus eum diligi , a probus sis . Atque in amisitiae legibus Deum ipsum imitatur . . qui nullum quidem δε-
252쪽
si dili neci Dignum Chri itiano homine iudicium t Sed pervulgata erat haec apud veteres lentenisi a , totam Philo ophiam Je imitationem Dei , atque principium virtutum omnium elle hoc , Deum imitator sequitor . Vide ut haec explicat Samuel de Coccei in Introductione ad rotium bisertat. XIl. f. V. Accedit, quod multae sint utilitates , quae ex ipsis inimicis nolui capi possunt quo in argumento luculenter versati sunt Aristoteles ad Nicomachum lib. VII Plutarchus de IIcilitate ex inimicis e plenia , mardanus in egregio opere de utilitate exadυersis capieuda lib. II cap. 13. Ego paucas attingam . Principio observandum et , neminem in societate Civili sine inimicis eis posse , non magis quam
sine amicisci nisi fortasse qui adeo abiectus sit
ignotus , ut misericordiae potius is contemtus quam aemulationis , invidentiae , odii objectum sit Nam homines , praesertim illustres , si boni fuerint, necella est ut omnes malos habeant inimicos , quod gloriosum est inimicitiae genus si vero sucrint mali, aequum est , ut aversos habeant omnes bonos . . XVI. Deinde inimici necessarii sunt ad virum bonum illustrem efficiendum : stimulos enim addunt virtuti in animi aciem intendunt e marcet fine adversario virtus. inquit eleganter Seneca , Ac vero quis sine lucta corpus ad labores induruit Quis ani--im ad scientiam, virtutem sine contentione exemicuit rataque inimici noliri , si sapimus , paedagogi nostri Me possunt , tanto utiliores , quanto minus adulari parati. Experientia docuit adversarios illustrem esse magnorum virorum scholam , quietem vero
perpetuam felicitatem homines etiam virtuosos corrum. aeie Iertio, inimicitiae hoc quoque viris bonis uti-itatis asseiunt , ut iis omnes virtutis amicos conelinient . omnesque adjungant inimicorum suorum in iis
micos. Quarto si quis ulciscendi animum habeat in promptu et illulire vindictae genus , ex inimicorum,
lumniis aut dicteriis in melius semper proficere
253쪽
atque si , quae sunt vitia , emendare . Quinto siquis gloriam ex virtute quaerat, quae sola vera glaria it nulla est illustrior virtus , quam animi mansuetudo , ut non solum inimicis generose parcamus verum etiam ut liberali isi me beneficiamus
f. XVII. Iam transeamus ad ossicia beneficentiae, qua gradum amicitiae continent sublimiorem , quam ossicia innoxiae utilitatis . Obligari autem nos, ad haec ossi i natura ipsa humana se conditio societatis demonstrat . Primum , quum reciproce minis in hujusmodi offici brum indigentia reperiantur aut pollini reperiri , ii volunt ea in his casibus hi ab aliis tribu , necesse est, ut Maliis vicissim tri-huant . Deinde talis et iocietatis natura , ut non pollit illa elle perseeta tranquilla , nisi reciprocus sit bonorum inter omnes influxu , nisi sci hcet bona omni commoditates vitae quoad fierii rest , cum iis communicentur , qui indigent . Ad
haec vetus proverbium est, Amιcomm omnia esse stere communi oporte autem ut vii bonus in societate existens neminem odio habeat , idest ut omnibus si amicusci ergo adversus omnes beneficus pro ratiori gladuum amicitiae .
f. XVIII. Haec bonorum Communicatio benef-rium appellatur sudium benefaciendi beneficentia Quare definiri solet beneficium res , vel aetio alteri profutura , quam ei sine spe restitutionis , aut retribu rionis praesamus . Dicitur auten assis , et res alis r profu ura , ut xxplicetur essentia ipsa beneficii : ni is enim beneficium alteri prosit , non est beneficium, ut si laedat , maleficium est . Dicitur sine spe retria hiationis , non quidem , t excludatur spes gratitudinis , sed ut caveatur , ne ea spes praecipua caussa sit heneficii impulsiva , aut ne ea spes in conditionem veniat , sub qua beneficium praestatur . Sunt enim haec beneficia mercenari , eaque ad comme cium potius pertinentis mercaturam quamdam quam ad beneficentiam Uide Senecam lib. 6 de s
254쪽
3. XIX. Ut autem beneficentia sit virtus, pontisque merito imputari , proficisci debet ex directa voe. luntate alteri utilitatem deserendiri quae si desit, aut indirecta tantum sit beneficium inter virtutes recenis seri nequit . . . li quis ludens , nolens mihi heneis facere . impellat me ad agrum meum effodiendum atque in eo thesaurum inveniam . non potest ille pro beneficio mihi iacto imputare : Ne beneficium it si quis me ad dignitatem aliquam promoveat, ut G. eum vacuum ei relinquam ad maiorem , quam ille ambit . Minus quoque beneficium est . si quis volens me laedere, magnam mihi afferat utilitatem . Quare Iosephi Fratres non poterant illi pro beneficio impu xare , quod eorum opera ad summam in AEgypto di. 6nitatem evaserat . Elegans est super ea re Phaedri abella mustela ab homine prehensa rogat , ut sibi parcat , quia molestis muribus urset domum . Cui villicus
. . . . . . . Faceres mea D mei
Gratum esset dedissem veniam supplici
Nunc quia astoras , ut fruaris reliquus,
Nol imputare vanum beneficium mihi. f. XX. Sed ut natura beneficii praestationibus' largitionibus conveniat , prudenteris sapiente dispentandae sunt prodiga enim rerum elargitio sine dispectu eorum . quibus praestantur , ac ne graduum amicitiae illinc ione , beneficium non est, sed stulta profusio. Discernendi igitur sunt in beneficiis tribuen.
cis necetiarii ab extraneis , intimiores a remotioribus,
indigentiores a minus indigentibus , digniores a minus dignis . Itaque ceteris paribus praeserendi sunt necessarii extranei , intimiores minus intimis , indi gentiores minus indigentibus, digniores minus dignis, ii qui non suo merito miseria laborant, iis , qui merito suo in eum statum prolapsi sunt . Praeterea peris spiciendum est, ne beneficentia plurimorum alat ignaviam , qua fiat , ut in inietate homines ignavi,
255쪽
D E s. at 3 scelesti multiplicentur eum maxima Reipublieae e rnicie . Quae benefaciendi prudentia in adhibeatur, huiusmodi largitiones maleficia potius sunt , quam beneficia . Quocire si vere dictum est a bilosophis nullam esse virtutem sine prudentia , tum poti itimum de beneficentia dicendum est. f. XXI. Inter caetera autem beneficentiae ossi- ei locum praecipuum sibi, vindieant lolpitalitas Weleemosina , seu beneficium quod ei praestatur qui non suo merito miseria laborat . Hospitalitas , id est peregrinos, viatores indigentes in domum admittere . in mensae participes emcere , omnium beneficiorum nobilissimum est,in magis secundum fi nem legum naturalium e finis enim legum naturalium, ut alias dictum est , est mutua caritas , T qua tantum ea esse potest hominum beatitudo, quam in terra habere possunt . t ex omnibus virtutibus humanis nulla est , quae arctius vinculum,in stabilius amicitiae, caritatis mei , quam hospital tas , qua velut religione quadam sibi homines copulantur . Vide ut super ea et praeelare disseritori
stoteles lib. et magnorum irroralium cap.
f. XXII. Egregia sunt iudicia, exempla'
ius virtutis apud eas nationes, tum antiquas, cum re Centes , quae barbarae a nobis solent appellari . T
. ta vetustas ethnica restidit , in eos plerumque pregrinari is hospites omnes esse a Iove , ut ex omeri disse , aliisque veteribus scriptoribus di-icimus . Ex iis principiis sibi persuaserunt , omnium
virtutum humanarum hospitalitatem praecipue colen dam . Ex fragmentis veterum historiarum Gentilium, atque ex Historia Mosaica illud etiam discimus mines diluvio Noetico ieiniores nihil tam impense coluisse , quam hospitalitatem quo ero ab illis temporibus longius di lcesserunt in civilius vivere cae-Perunt,eo magis aucto vitae luxu. habendi cupiditate, minus humanos evasisse . persae publiea habent hodie
constituta hospitia, passim per totam Persidem
256쪽
in quibus magna caritate viatores excipiuntur, quemadmodum narrant Petrus allensis in Chardinus in Itinerariis Persicis.
. f. XXIII. Iam vero quidam fuerunt populi , qui
legibus latis hospitalitatem praeceperim , ut megrinis consulerent . Elianus lib. 4. hi storiae variae cap. I. hanc legem Lucanorum recitat , si sub ec um c-ιis venerit eregrinus , volueritque sub tectum alicuius ψυertere, o is hominem met tu est rit, iactetur , pomm luat . De antiquis lavis Hermoldus in Crronico lavorum lib. I. cap. 8a profert eorum hanc legem , ut si quis eregrinum Upitio non excepisset, sed ejecisse , ejus domum et facultates incendio consumers liceret. Et iure quidem Populi isti de servanda humanitate solliciti fuerunt. Sed optandum fuisset, ut homines sponte sua nullis legibus coacti hujusmodi officia praeitarent.*. XXIV. Sedin hospitalitas passim quoque commendatur in scr*turis sacris . Isaiae cap. 68. vers. 7. Frange exurienti panem , o egenos, mosque induci domum tuam . Obus cap. I. inis ceteras virtutes suas recenset , siris in mans peregrinus , sium viatori patuit . Paulus post ad Rom. 2. ver. 34adio pitalitatem sectamini Petrus item Apost epist. r. Cap. 4 vers. 9. hoisitates equi alii erga alios Christus Dominus noster Matthaei ai vers. 36. inter ceteras caussas, ex quibus sententiam salutis prolaturus olim
est in die iudici extremi erga lectos , hospitalitatem resert Peregrinus , inquit , fui excepist me. Secundum hae praecepta primaevi Christiani , ante- uuam luxusin avaritia, ut cetera seculi vitia , in nos invasissent , vitam tuam instituerunt , ut ex Hi historia cesesiastica patet. q. XXV. Vitium huic virtuti oppostum est in spitalitas , quae, Naturae Evangelio iuxta repugnat , ut ex superioribus manifestum est . Ueteis res Poetae , ut hoc vitium plene depingerent , finxerunt, Lycaonem de homine in lupum fuisse tran
257쪽
mutatum , quod peregrinos hospitio exceptas necare is aut expoliaret . In duo autem capita hoc vitium dividitur primuin est hospitio peregrinos non excipere, quum adest occas, alterum . postquam exceperis , vi Er . Et utruinque quidem inhumanum est , se posterius proculdubio inhumanius , quia sancte initam amicitiam hi edit. Ad rem Ovidius,c Turpius elisisti , quam non ismittitur hospes. Inhospitalitatem severussime Deus ulciscitur eius exempla habermis in Sodomitas Genesis cap. 9.3& in Beniaminitas ludicum cap. 9. f. XXVI. Alterum praecipuum beneficentiae officium est, ut diximus , eleemosina . Et generatim quidem eleemosina significat quidquid eneficii , aue
humanitati in proximum nostrum ex commiser tione eonserimus S. August. in Enchyrid ad Laurentium cap. a. eleemosinam generatim acceptam si describi , Dare exurienti ethum , frienti potum nudo volitum , peregrinanti hospitium , fugienti latibulum , aegroto , vel Bulus stationem , captivo rarem tionem , debili Ebυectionem , caeco de filionem, non DAno medelam , erranti viam , deliberanti conflium
quod cuique necessarium se nndigenti . Ceterum curri notione angustiori apud recente s scriptores accipitur, uesgnificet eam largitionem , quae alteri indigenti fit. Ad eleemosinam autem largiendam nos obligari, ex iisdem principiis intelligimus, quae nos admonent, ut afiis ea omnia faciamus , quae volumus ab iis nobis fieri. f. XXVII. Scripturae divinae passim eleemosinas praecipiunt , atque in iis tantam vim inesse dicunt
ut per eas ingentia crimina dimitti pronuncient
Extat super ea re S. Cypriani bellu de pere eleemos L. Sub initium ejus libri postquam dixissed Cyprianus sordes post baptismum admissas eleemosinis ablui posse addidit : Loquitur tu scripturis diuinis p risus Sanctus, dicit , eleemosnis is fide de apurgantur Idem denuo dicit , scut aqua se
258쪽
in puι quem, sic eleemosina extingus peceatum. Dein ceps recitat testimonium ex cap. 2. Lucae , date Me
mosinam is ecce munda vobis omni . Uide QS. August. cap. 37. Enchyrid. g. XXVIII. Sed hoc indoeo animadvertendum est primo non divites tantum , eosque qui rebus abundant obligari ad eleemosinam , sed etiam eo , qui licet non multum possident, habent tamen, quod pro modulo suo erogare possint in pauperes . Id uitelligiatur primum ex naturae ratione e nam in omni hus hominibus talis inest natura , ut ad alterius miseriam misericordia tangatur . Hune vero affectum non omnibus dedisset natura , nisi voluisset , ut non infeEt tantum omnes omnium misererentur , verum
etiam re . quoad possent , omnibus opitularentur Suadet idipsum naturae aequalitas in natura cietatis , quae bonorum exigit communicationem . Deinde idipsum colligitur ex doctrina Evangelii, quae X-tat cas. l. Lucae . Extat locus egregius S. Basilii Homilia in siccitatem, o famem e beet, inquit, nus. santum tibi fit panis , ad fores utem mendicus alter, depram unicum illum ex elia poenaria 43. XXIX. Deinde animadvertendum est , in ela gienda eleemosina distinguendum quidem esse inter pauperes digniores is minus dignos ' non ita tamen , ut reputetur legitima caussa denegandi eleemosinam, quod is . qui petit , indignus ea si , quae sui quorundam Casuistarum opiniora eleemosina enim indigenti datur , non moribus indigentis . Illud ce ite distinguendum est , ut intelligatur , utrum is, qui petit ex isnavia in eo statu sit , an vero ex necessi tate . Primo jure denegatur . ne scilicet nostra ela gitione alterius ignaviam, Qvitia alamus. At contra omne ius denegatur alteri monser Ciceronem lib. I.
f. XXX. Praeterea avenda est altera quorundam Casui starum opinio , non esse dandam eleem asinam cum ullo nostro detrimento, sed tantum de mere su
259쪽
omnem caritatem is beneficentiam auferendam
Enim vero si ex iis superfluis danda est eleemosina , quae cupiditatibus nostris lupersunt , quoniam nulla iis supersunt Libidini enim nihil est unquam satis nihil unquam erit , quod detur.
f. I. Postquam de Helis humanitatis ' bene iacentiae, idest universalis erga genus humanum amicillae
disputatum est, operae pretium est , perpauca de arctiori illa amicitia disserere, qua maximus benevolentiae, conjunctionis gradus inter homines continetur. Disseruit ea de re praeelare saepe Plato, tum Aristoteles in octavo ad Nicomachum is Cicero in Laelio Acquamquam magis eam , quae esse inter homines de beret , quam quae aut est , aut esse potest , amicitiam exornento iuvat tamen plurimum earum etiam virtutum elegantissima descripta habere exemplaria quas cogitatione magis , quam opera complecti vis mus . nabent enim illa nescio quam vim , occultam quidem, sed prope divinam, ad animos permovendos at rue incitandos r quae si non licet Iemper assequi tepe utillissime imitamur . Quare quamquam ea elimortalium natura ut nihil videantur sincere amare posse praeter seipsos , propterque se amare cetera, ac Idcirco ejus amicitiae , quam Plato Tullius tam pulchris coloribus depinxere, minus sint capaces .intelligent saltem qui huiusmodi amicitiae verae praecepta legent , ad eam se quam proxime accedere
oportere , si ea voluptate tangi velint , quae ex reciproca animorum communicatione et , qua nihil ego aucundius , nec optabilius putaverim . Non ignorosisse plerosque viros eruditos Mactitos, qui magnam
260쪽
suam adhibuere eloquentiam , ut omnem humanaanaturae seditatem , omnia vitia retegerent et eam ad veram amicitiam, virtutem obstipamis contumacem demonstrarent , eaque in re nos longe brutis animantibus esse deteriores ostenderent, in quibus non exemplaria modo virtutum in primis amicitiae sed virtutes ipsas , tanto pulchriores , quanto sine vitiorum mixtura inesse opinantur. Qui si id efficiant, ouo in nobi comparatione cum inferioribus verecundiam conciten , eoque nos ad eram virtutem im-liant , mus illi peccanto sed peccant tamen amin taedium tam ara liqviae naturae in nobis in- generant Q, quoniam ut alii aliis dissidamus nos in liruunt , omnia societatis in communionis inter nos vincula abrumpunt . At enim , φιλαντ- . ' Quae nunc nos coquit versa in pectore fixa. prohibet quo minus alios sincere amermas ita fit, ut eae virtutes , quae adversusta ios sunt , speciem vi
tutis λhabere possint , naturam non miant. Sed hi aequo subtilius philosophantes nota vitantur id intellexis te quod maxime cupiebant a Scilicet eas sibi exis
cogitavere virtutes , inbus ad totum genus humanum perdendum nulla surri vitia aptior quaeque si hominibus concedantur,irato Deo genitos clamabimus. Nam si verae uirtutes ab omni noltro amore secura esse seiunctae debent miseros esse eos oportet, qui virtuosi esse volunt , immo ne esse videm, quia necta ut intheat , nec ut sint, cogitare aut curare debent, quo iis exornentur virtutibus , quae nullo modo ab utilitate aut felicitate nostra proficiscantur . Quod si probare nequeunt , fateantur , veram virtutem , ut non potest , ita ne debere quidem a nostri amore & utilitate esse separatam , in eoque esse virtutis praestanistiam positam, ut nequeat nostri felicitatem essicere aselicitate aliorum seiunctam . Quamobrem in eo potius operam ponant suam , ut demonstrent , ita esse homines a Natura comparato , ut tum se recte