장음표시 사용
131쪽
s qua disciplina recte et ordine, docte et ingeniose disputet, vel potius philosophetur, rerum priscarum
origines et progressus, caussas, usum, vicisssitudines, singularum recte eleganterque fingendarum viam et rationem, et inde natam venustatem describat, et
praeter haec populorum singulorum , quorum viris sapientibus, fabrisque ingeniosis, et artificibus haeci omnia debentur, res gestas, instituta sacra, ciuilia, bellica domestica, cet. exsequatur; eam iure quodam suo in ρχωολογίαν, sensu latissimo acceptam, Vocare possis. Verum huiusmodi res tam multiplices, tam varias, et tam discrepρntes nemo, quem quidem sciam, in disciplinae unius formam redegit, nec fortasse reindigere, et, qua decet, copia, dexteritate, intelligentiaque explicare potest. Hinc viri eruditi tam ingemtem rerum priscarum vim et copiam in classes distribuere, et de nonnullis sigillatim exponere, quin τω
Αρχωολογίας vocabulo vim minus late patentem
subiicere coeperunt. Id quod Αρχωολογίαι duplex,
quam habemus, satis demonstrate alteram, Ιουδα ην, scripsit Flauius Iosephus, alteram, Potia ac ν, Dionysius Halicarnassensis; eademque ille quidem de Iudaeorum, hic de Romanorum rebus, domi bellique gestis, ipsorum institutis sacris et profanis, ciuili Suset militaribus legibus, moribus, exposuit, atque adeo utriusque populi historiam persequutus est,
neglecta, vel leuiter saltem tacta ratione ea, qUam in Operum antiquorum, affabre factorum, indagatione studioque sequendam esse censent viri, harum rerum prudentes. Alia ratio est Αρχωολογίας Graecae, Juam promulgavit Io. Potterus, BritannuS, qua qui inem Graecorum antiquitates , quae vulgo dicuntur, h. e. instituta sacra, ciuilia bellica, publica, priuata, mores, leges et iura exposuit, neglecta ratione ea,
quae ad ipsorum historiam, opera ingeniose affabrequo fictai
132쪽
ro facta, et horum praestantiam, venu statem, usus, cet. pertinet. De Archaeologia Britannica ea, quam compluribus abhinc annis diuulgare coeperunt Britanni quidam doctissimi, rei antiquariae studios, non attinet dicere; quoniam huius editores consilium longe aliud sequuntur, ac quod propositum est iis, qui hodie Archaeologiae rationem, vim, Vsumque explicare adgrediuntur. Id quod demonstrare placet, enucleata Antiquitatum in uniuersum, et του Antiqui sigillatim natura, et notione. Priori vocabulo cominyrehendere iussit usus, quem penes arbitrium est, et ius, et norma loquendi,
ciuitatis cuiuscunque, ut, Atheniensis, Romanae, cet. statum omnem, adeoque rationem sacram, pros nam, ciuilem, bellicam, publicam, priuatain, instituta, ritusque Omnes, mores, cet. Verbo, ea omnia,
quae in Potieri, Bosii, Rosini, Nieupoorti libris, ac similibus, tradita et exposita legimus. Talium anti. quitatum studium, quo ducentos annos, amplius, occupati delectatique sunt viri eruditissmi, ac cuilibros, ingentium thesaurorum materiam, debemus, per se quidem necessarium est, et ad antiquitatis scriptores recte intelligendos atque interpretandos utilisstinum: sed id nihilo secius maximopere discrepat ab illa Aρχωολογίας idea et ratione, quam hodie viri ingeniosi et acuti mente sua efformatam tenent, atque tuentur , et quam breui post explicare placet. utriusque studium in multis conspirat quidem, nec raro easdem res antiquas, siue antiquitus factas, sibi subiectas habet, quas tractet, et in quibus consideram dis, comparandis, explicandis versetur. Quoniam vero hoc diuersa via et ratione . diuersoque consilio et fine fieri potest, et solet etiam: id, quod diximus discrimen inde nascatur, oportet, diuersusque et
133쪽
scopus, quem petere, et usus, quem inde percipere 'olunt viri docti, alterutrius studio vacantes. Poste rius, i, e. τοῦ Antiqui κατ' εξοχην vocabulum coeptum est usurpari a viris, harum rerum prudentibus, de opere quocunque, antiquitus ex materia qua cunque ingeniose, eleganter, venuste facto, ita ut non solum oculos suauiter feriat delectetque partium singularum conuenientia et proportione, sed etiam artificis intelligentiam, ingonium, manusque dexteritat in prae se strat, et usui, cui destinabatur, ac commodatissimum sit. Quo portinent nullius non
generis signa, et rerum variarum simulacra, eademque
fusa, scalpta, sculpta, ficta, caelata, picta, cet. siUesola per se, siue cum aliis coniuncta, ut negotium qualecunque simul peragere videantur qualia Itali vppi, et Franco- galli des Groupes vocare suerunt ;sue litteris prorsus carentia sint, siue litterata, ut numi antiqui, flatuae et protomae, in quarum basi.
gemmae, in quarum ora, nonnunquam litterae repe
riuntur; item integra aedificia, templa, vel eorum ruinae superstites; tandem omnis generis, utensilia, vata, tripodes, lampades, cet. Interim ne haec qui dem omnia sunt ita comparata, ut od του Antiqui classem referri soleant, sed ea tantum, quae artificis ingeniosi manu, venusta forma, elegantia et quadam quasi gratia sese potissimum commend/nt. Huius modi opera antiqua qui indagare, et super eorum ma teria, statu et fabrica, recte consciendi ratione, te gibus, et instrumentis, attributis et horum inuention consilio et significatu venust iis c ussa et quasi sonte. item partium singularum concentu philosophari, et quidquid in eis recens adiectum est, a vere antiquo se cernere, sanamque criticen in toto hoc negotio adhibere discit: is Archaeologiae, qualem hodie dicunt plebrique, oferam dare censendus est. Eiusmodi autem,
134쪽
liber, quo haee omnia recte et ordine, pmdenterque exsequendi praecepta certa, Vera, ex rertim natura petita, et consilio satis idonea continentur, iure quodam suo Archaeologiae nomine inscribitur. Qualem libellum suum non esse cernen S ERNESTI O προνυ, eum Archaeologiae litterariae nomine insignitum vo. luit et utpote quo longe plura, ad varia litterarum genera utilissima et neces laria, quam ad operum antiquorum praestantiam venustatemque videndam atque
diiudicandam fructuosa traduntur. Quid i quod
initio saltem, quo loco antiquitatis cognoscendae da plicem rationem esse contendit, non satis perspexisse videtur, aliam praeterea, nimirum tertiam inueniri posse, quin a nonnullis inueniam ςste operum antiis quorum reliquias spectandi, ac super il Iis hac, qua diximus, via et ratione philosophandi. Quod tantum abest, ut vitio vertendum et exprobrandum, ut potius ignoscendum esse censeam Viro, alioquin eruditissmo, et de alio litterarum genere immortaliter merito. Credibile etiam opinor, Ipsum, quae eius erat saga citas et ingenii vis singularis, in hac τῖ Antiqui spe. ctandi, indagandi, diiudicandi ratione progreHut sacturum fuisse non vulgares, si Ipsi iuuoni contigis set, ut magistros, praeceptiones sitiailes, certamque iam ad lianc rationem consequendam, in scholis suis demonstrantes nancisceretur. Sed saeculi istius genius talia despiciebat, ratus, huiusmodi studium non nisi ad artifices pertinere. Quo etiam factum est, ut ante Ernesianum libellum exstaret nullus, quo haec ratio et praeceptiones, ad eam recte sequendam VtileS ac nocessariae, traderentur. Libri fere similis rationem et σκιαγραφίαν suppeditauit quidem auctor
simul antiquariae amantillanus, in praefatione, qua Mi cellanea eruditae A tiquitatis, Lugduni ΜDcLxxxv.
135쪽
os sol. in lueem exire iussit. Hic eiusmodi librum Amehaeographiae nomine inscribi, et uniuersam eius materiam octo capitibus explicari posse ratus est, ita, ut Cap. primum numismalographiam ς alterum, epigramma. tographiam; tertium, archite Ionographiam ς quartum. Bonographiam; quintum, glyptographiam ἰ sextum toreumalographiam ς septimum, bibliographiam p octavum denique, Angelographiam vocando, persequeretur. Quas singulis capitibus res antiquas, veluti materiam, quam tractent, et in qua versentur, subiectas voluerit, hic copiosius exponere non attinet. Uerum nec ipse, libri consimilis auctor suasorque, nec quisquam alius, quem quidem sciam, tale negotium suscipere, atque haec omnia, siue seruato, siue mutato rerum ordine, satis explicare voluit. Interim in hae ipsa litterarum uniuersitate Lipfica, ante quinquaginta iam annos, iuuenum, res similes addiscere et hac ratione spectare cupientium, inueniebatur magister. Nimirum Io. Frider. Christius, vir multis nominibus celeber. ac doctor singularis, qui, quam Ipse in pictura lineari conficienda non parum eXe citatus , spectandoque et examinando, per itineris opportunitatem, complura vetustatis opera ingeniose
venusteque facta, quasi imbiberat gustus elegantiam, atque intelligentiam,' liberaliter transfundebat in iuuenes Generosissimos atque Nobilissimos, ipso prae-eeptore uti haud dedignatos ; quique, praeterquam multis aliis, mihi quoque omnem huius studii amo. rem, et talium deliciarum, siquis in me inest, sensuin instillauit; eo quod in scholis cum super antiquitate Rom. tum maxime super re litteraria in uniue sum habitis, numos, idola, alia, e thesauro suo depromta, Ostentaret, et eorum rationes explicaret.
Verum vir eximius, ut plerorumque, qui ipsum audiebant, utilitatibus consultum volebat, et paucissimis
136쪽
tantum contingere sciebat, ut τὼ Antiqui studium in itineribus et diuturnis et sumtuoss persequi postent et quasi absoluere: ita suis in institutionibus litteraturin uniuersae epitomen, quam solius Antiqui notitiam et
rationes tradere et explicare maluit, ideoque multa simul conlple fit, quae viro cuique erudito ad res mul
dis prodesse, illiusque scientiam augere possent. Id quod magistro huic praestantissimo in primis propositum fuisse, plane demonstrant Ipsius praelectiones rvtpote cuius, docentis, verba et placita, per nonnullos etiamo excepta, et deinceps in απογραφοις cum aliis eommunicata, itaque sparsa, multis iamdudum et emolumento, et ornamento fuisse constat, ita tamen,
ut horum non pauci sortem graculi illius Phaedr. l. I. Lb. I 3. commeruisse videantur. Vnde non malefieisse iudicandus est Io. Car. Zeunius, quod praelectiones istas, multorum manibus iam tritas, et multis in απογραψ οις deprauatas, e pluribus libris manu-kriptis, inter se comparatis, descripsit, variisque additamentis auctas, in lucem emisit, Lipsiae A. o. R. MDCCLXκvi. forma quidem Oetopartita. Libellus
enim, publici iuris saetus, impedimento iam est, quominus alii similis plagii culpam contrahere possint. Quod autem Christio, in praelectionibus, quas dixi, habendis propositum fuit; hoc idem fuisse videtur
Emestio, tam in simili praelectionum ratione, quam in libello, quem denuo edimus, scribendo et promul gando. Unde hunc Archaeologiae litterariae nomine inscribendum vidit: quo sese litterarum potius uniue sarum, quam operum, ab antiquitatis artificibus inge niose et affabre factorum , rationem habere satis fgnis cauit. Aliquamdiu post omnem Arctaeologiae. Antiquitatum, et τὼ Antiqui κατ' rationem multo subtilius indagavit et explicauit ο πανυ Heranius, tum in Elogio Winhelmanniano, tum in Inlr
137쪽
Iogduotitone in πῖ Antiqui studium, quam in scholis aca demicis plenius enucleare, et qua veluti duce, singulis, qui ipsum audiunt, instillare solet praeceptiones ac leges, quibus imbuti opus quodque antiquum ingeniose et affabre laetum, vero recteque et diiudicare, et aestimare possint. Huius generis Archaeologia paullo
copiosius et enucleatius scripta nondum Oxstate et
quamquam optabile est, ut vir quispiam eruditus et praesidiis necessat iis instructus hoc saxum voluero velit; tamen ob ingentes difficultates s v. Heyn. Elog. Winhelm. p. 32. s. 3 similam librum, omnibus quiadem numeris et partibus perfectum et absolutum, hoc tempore exspectare, quin ne sperare quidem licet, propterea quod pleraque artificum antiquorum oper huc, illuc dissipata, adseruentur, vel in oppidorum, misere euersorum, ruderibus sub terra lateant. Viro
litterarum optimarum studioso, sufficere potest, si, quae eorum' et cur longe praestantissima sint y quiabus locis suspendant vulcum mentemque velut pietatabella' quibus in libris delineata reperiantur φ diducisse haud grauatur. Cui per tempus, vitae institutum, reique familiaris rationes licet, ultimas terras peragrare, et quae ubique locorum exstent opera antiqua, intueri et examinare; is veris accommodatisque
praeceptis imbutus, haud dubie insignem ex eis,pectatis consideratisque capiet delectationem, quin 1en am et gustus elegantiam non illiberalem , aut bomine docto indignam. Interim ne ille quidem, me iudice, reprehendendus est, qui, eiusmodi opera spectans, sinat animaduertit, quae ex iis veluti mutuari, et ad ea, quae ab ERN. g. a. memorantur, plenius intelligenda et explicanda prudenter usurpare poS-st. Etenim priscae artis monimenta vel eo singularem asserunt utilitatem, quod res multas spectandas
contemplandasque sillant, quarum descriptiones vel
138쪽
notiones satis claras et adaequatas ex scriptorum anti-Zorum verbis plerumque perpaucis haurire non pos- unus: quo ipso verum esse confirmant Horatianum
illud Λ. P. v. I 8 o. g. 'segnius irritant animos demissa per aurem, quam quae sunt oculis subiecta fidelibus, et quae
id quod non temere et inconsiderate saluere mihi videor. Quantam enim vim habeat prudens operuiri priscorum spectatio, et quam fructuosa et emcax sit ad intelligentiain et gustus elegantiam quasi gignendam et animis instillandam, plane apparuit ex inflauaratione artium pulcrarum, non nisi inde initium duacente. Nimiriim coeperant iam inde a Saeculo XIV. et XU. nonnulli picturae rationem emendare. Sed, quod sequebantur tum demum felici successu asse quuti sunt, quum in effossis variis monimentis septiueralibus, maxime vero Titi , imperatoris thermis;
et harum quidem septem fornicibus, squos Italice leseue celle vocabant, et in quorum uno Laocoontis συμπλεγμα, stupendo prorsus artificio confectum feliciter latuerat) reperissent picturais parietariare quas idemtidem spectando, imitando, certas artis suae leges inde capiendo, et aliis in locis et laboribus frui. denter ingenioseque adhibendo Sanctius Raphael, Umbinas, hoc adsequutus est, ut vel hodie recentioris aetatis pictorum primus ac princeps censeatur. Et quamquam fornices illi, posthac prorsus neglecti, denuo variis ruderibus et ruinis obruti sunt ita, ut verus eorum locus hodie prorsus ignoretur: fructus tamen, quos, praeter Vrbinatem, alii ipsius aequales et successores ex istis ceperant, vel ad aetatem no
139쪽
x toostenderunt, certissimasque praeceptiones ac veluti leges posteris tradiderunt. Praeterea eodem fera
tempore libri misi. qui tum soli erant, aesti inari sunt coepti, a Dante potissimum et Petrarcha, qui lectitandis operibus, quae veteris Graeciae Latiique scriptoribus, poetis potissimum, debentur, ipsi exstitere poetae singulares ac praestantissimi, carminibusque eleganter et ingeniose scriptis, effecerunt, ut alii quoque eadem priscae aetatis scripta, quaererent, collige. Tent, et lectitando gustus elegantiam pedetentim comtraherent. Quod eiusmodi libros conquirendi legem dique sudium deinde ad Franco - gallos, Germanos, alios, transisse constat: eoque facto litterarum et gantiorum splendor fugauit tristem barbariem et squalorem, quo, quasi foedatae, plane nullos, nedum
mirabiles excitare potuerant sui amores. Et quoniam prudentes scriptorum veterum lectores in eis locos, ad architecturam et artes alias pertinentes, offendebant, quorum veram sententiam, quin ne singulorum qui dem verborum vim pervidere poterant: aedificiorum priscorum rudera et columnarum reliquias effodiem das , indagandas, et cum dubiis auctorum locis comis parandas esse intellexerunt, ut . quae vera suntlium
locorum verborumque mens esset, perspicerent. Et quoniam hac via peruentum erat eo, ut priscae aeta. tis arestitecturam multo praestantiorem et venustiorem
fuisse cernerent, quam quae in aedibus sacris et arcibus exstruendis adhuc dominata esset: praeter paucos alios, Laurentius, Cosmi F. Mediceus, Florentiae coepit scholas instituere, quarum magistris imperatum erat, ut iuuenes, futuros artifices, priscae artis ope Ta, Vt, signa, statuas, columnas, alia, graphide quam accuratissime delineare , picturaque lineari primum exhibere, itaque satis exercitatos statuas,
lumnas, tabulas pieta , alia , pro suo quem
140쪽
rraque ingenio, elaborare iuberent. Quibus ex scholis non pauci artifices eximii, statuarii, pictores, architecti, tanquam ex equo Troiano egressi sunt. Quorum omnium hava dubie primus et princeps exstitit Michael Angelus Buonarottus. Ceterum hoc idem, quod supra diximus, Codd. MSCC.
Conquirendi, atque operum vetustorum reliquias vel
e telluris latebris effodiendi midium, hunc simul altu. lit fructum, ut lapidum titulos adhuc neglectos, diuistius negligere nollent viri litterarum amantes, sed eos aut ipsi describerent. aut per alios describendos cura. rent: intellecto, multa iis contineri, quae ad hist riam priscam. chronologiam, antiquitates, criticen, linguae copias augendas pertinerent, item alia inde peti possent. Progressi deinceps sunt ad rei numarias idium; ita tamen, ut non nisi numos Latinos maximi facerent, hosque in primis conquirerent, deis scriptos interpretarentur et ad historiam Rom. illustrandam confirmandamque adhiberent. Quo in studio erratum est, eo quod primum numos Graecos, Latinis longe fructuosiores, si non despexerunt, certo quidem non ut par erat, aestimarunt; tum quod artificii, in numis conspicui, rationem habuere nullam Porro in pretio esse et conquiri coeptae sunt gemmas tam scriptae, quam caelatae; quas non secus, ac realiqua vetusta artis opera, considerare et tractare alio quamdiu fuerunt. Tandem demum, qui poterant, statuarum quoque integrarum rationem habere, eas, ubi et quibus licebat, e terra effodere, colligere, redi mere, et locis satis accoinmodatis collocare coeperunt. Verum omnia haec vetustatis opera, quamuis ingeniosa et stupendo artiseio eximia, usque ad Win, helmanni, popularis nostri, aetatem spectarunt homines , docti, indocti, non nisi velut supellectilem luiquariam, lautam quidem illam se sumtuosam et