장음표시 사용
301쪽
Vnde T ΗΟΜAs HOLOs, Eques Britannus, gem. mam censuit dignam, cuius picturam aeneae tabulae incisam, promulgaret in libello anglice scripto, qui moirs of Thomas Holiis inscriptus, anno Hoc Ci.Xxx. in lucem exiit. Indicare possem complures alias,huie sere similes: sed qui eiusmodi indicem pleniorem hoc loco desideret, reor, sere neminem. Adeat, qui desiderat, κLo Tetri libellum, super gemmarum calptarum emolumentis et fructibus, rectoque usu, germanice scriptum , ubi sp. 63. nonnullae aliaο
memorantur. Duo alia i subiungam, quae magis ad rem pertinere opinor. Nimirum quamquam supra, virorum intelligentium auctoritate et argumentis adductus, priscos Graeciae artifices non minus, quam recentiores, terebram et puluerem adamantinum ad gemmas scalpendas caelandasve adhibuisse contendit tamen eos, verismile est, adamantem quoque acumi.
natum, siue natura, siue arte, siue sorte, dum pulveris caussa tundebatur, ita factum, quod posterius Plinii verba H. N. lib. XXXVII. ς. q. p. 773. indicare videntur, instrumentis quibusdam inclusisse; in. clusum usurpasse ad finiendas particulas et lineas tenuissimas, quae terebrarum feruore L nondum filo satis tenero et subtili, sed quasi crassiori ductae, nee satis adamussim praecisae et elaboratae erante qua inhaeresi quoque fuit κLo Tetrus, dum in vivis esset, celeberrimus l. c. p. 48 . Quid ' quod non minutfieri potuit, ut eiusmodi adamante acuminato, idoneis isque manubriolis incluso, extrema figurae, vel figurarum lineamenta in gemmis ducerent, et partium lingularum di inensiones, iustumque locum Θesigna.
rent, anstequam eas terebrando tentarent. Manus
enim firmior et exercitatior simile quasi telum sicilius et rectius gerere, sine ullo errandi metu dirigere, eodemque lineas extrevia. in gemma sidentius ducere, quam
302쪽
quam illas terebra, quae minus in ipsius erat potest . e. leuistime designare potuisse. mihi certe videtur, Quin probabile est, quas pluribus in gemmis extrem
figurarum lineas, easdemque artis te bus conuenienis nilime exactis luneque, ductas, sese Ii animaduertisse restatur LI 2 PER Tvs, Praefat. Dactylioth, p. X cf eas hon terebrae. feruore, sed eiusmodi adamante aeum inato scalptas fixisse. Quam coniecturam mearu diiudicent. ac, vel prohandRm. vel improbandam stituant lectores t me prudentio 4, - Alterum, quod hoc loco tangendum. e istimavi, ad vascujuspiod sepra dixi, rhtionem et usiam pertinet: quem multi aetatis nostrae artifices deserunt, despiςυnt-imet velut ridiculum cavillantur. In quo quam recte, quam prudenter agant, ipsi videant. Nobis perinde esse potest, siue hanc gemmas caelandi viam et ratio.
nem sequantur, siue relinquant, modo artis suae monimenta exigant talia .. quali aetatem serre possunt, et Graecorum artificum opera si non superant, certe
quidem aequant. Habent, qui vasculi similis usum
nota aspernantur , inter aetatis recentioris scalptores ducem, eumque non postremuin, nec contemnenis
dum, qui hanc ipsam rationem, nullo non tempore, et successu prosperrimo, sequutus est vel in αναγλυφοις e marmore caelandis: nimirum Michaelem Avelum
Bu0narottuur, uti in eius vita memorauit u AsARI va
Vite de' pili eccellenti Pittori, Scultori ed Architetti, I 86. Ρart. q. p. 27 . Huius e libro repetiit narrationem , et Germanice versam Dactyliothecae praesa tioni inseruit p. XXI. g. LIPPERTus, qui rem adeo non improbauit, ut potius maximo opere commendarit. Talium virorum, alterius quidem mos et institutum, alterius iudicium et encomtum, omnino dignum est, quod lectitent, animoque recte expem dant tum artificii tirones, tum viri docti, harum
303쪽
retum amantes. Atque iam satis, pro meo consillat. de priscoruna artificum formula vel ratione marmora et gemmas tractandi, exposuisse mihi videor. Quo facto, lector quisque per se intelligat, necesse Prorsus superuaeaneam sere naryationem copiosam.' eorumdem μεθοδον opera anaglyptica e mam. Inore caelandi, explicare adgrediar. Quam BD a ngus tenuit et sequutus est, eadem, vel certe perquam simili, senile neglatium eos adgrelsos esse, valde pro babile videtur. Iam vero quoniam alteram satis, ut Or, explicaui, alteram simul. exposuisse, et de
eadem fidelia, quod in prouerbio est, duos dealbasse
304쪽
CAUSSIS DEORVM DEARUMQUE SI MULACRA TALIA, QUALIA OMNIUM CELEBRATISSIMA FUERUNT, ELABOR ΛNDI.
Legenti mihi descriptionem Graec ae, eximium
PAUSANIAE Opus, quo, praeter alia mem
ratu digna, vetustiores Deorum Dearumque figuras. non nisi lapides deformes, palos ligneos, βοῶ: λια, fui ise, sed nihilo secius cultu diuino asscistos testatur v. c. p. I 3a; a 33; aa 8 oo; goa, alibi et cogitanti posthac, quam artificiosa, quam exquisitae stupendaeque pulcritudinis et maiestatis plena suerint eorum simulacra, recentioribus artificibus fabricata, et in templis sollocata; m rum profecto visum est, qua tandem ratione adducti, eiusmodi simulacra, humanae sgurae simillii na, licet arte era uisitissima et paene diuina , tum animo singere et estinare, tum manu elaborare coeperint. Βατυλιοι enim ac βρετη, et illa, ό. e. lapides vel palos deformes, quod honore diuino pro1equuti sint homines adhuc rudes, nec philosophia aliisque artibus ex. culti, id equidem non magnopere miror, propterea quod ipsis persuassiimum erat, ea antiquissimis iam temporibus caelo delapsa, adeoque Deorum dona esse, et veluti signa, seb quibus ipsi coli vellent, et honoro S a mactari
305쪽
maetari diuino. Cuiusmodi opinio, a primis malo. ribus creditas et ipsorum posteris tradita, instillata itaque propagata, facile permovit homines philoso. phiae ignaros, tantum non stupidos, ideoque ad superstitionem procliuiores , ut in rebus adeo brutis, adeo deformibus, sancti et diuini quid inesse temere
censerent, easque hoc nomine venerarentur. Quinearum cultus - plura per saecula continuatus, ne tum
quidem prorsus desiit, quum artes liberales omnes, et philosophiae studium apud singulos fere Graeciae populos maximo in honore essent, oinnesque ingenui bomines eas primoribus certe, quod aiunt, labris gustare solerent. Quod quamuis ita esset, opinio tamen ipsis, adhuc puerulis, instillata et inculcata,
variis hominum aetate prouectiorum narratiunculianutrita et aucta, et tandem in superstitionem absumdam et ridiculam degenerans, vim in eorum animos tantam habuit, et tam efficacem, ut plerique errorem,
quam Verum, sequi, cum plebecula absonam, se dam, turpemque superstitionem, quam certissima philosophiae placita amplecti, et exsequi mallent. Atque hanc ob caussam in non paucis Graecorum templis, similia βατυλια et exstare, diuino que assici honore vidit Pausanias, eius aetatis scriptor, qua artes liberales, et philosophia potissimum, trecentos iam annos, amplius, per Graecos homines exincultae, et, quantum fieri poterat, propagatae erant. Interim hoc ipso temporis spatio exstitere artifices, qui prisca Deorum signa, quae antiquissimis temporiabus et hominibus veneranda erant visa, mutare, HS-demque humanam faciem attribuere auderent. Qui
quibus causis ad id audendum impulsi videantur, iam indagare, quantum fieri potest, atque explicare plMet, eo quod huiusmodi quaestionem ad artium historiam pertinere, mihi persuasissimum est. Tantum autem abest,
306쪽
abest, ut, significato hoc meo consilio, me rem luisculenter declarare, itaque demonstrare posse credam, ut in ea dubitationis plane nihil supersit, ut potius non nisi coniecturam qualemcunque a me prolatum iri largiar. Unde in sententia mea nec perstabo ipse nec quemquam alium perstare iubebo, si quis veriora et rectiora super hoc loco disserere, certisque argumentis confirmare potuerit. Nimirum quum homines philosophiae probabilis praeceptionibus et placitis nondum imbuti, Deum esse crederent quidem, sed de Deo, eiusque natura et proprietatibus, notionem iustam, perfectam, distinctam, illiusque maiestati conuenientem, animo sibi singere nequirent; et quum humanam speciem quacunque alia longe praestantiorem esse viderent; quin ab ipsis philosophis pulcerrimain esse eam nunquam non audirent v. Cic. de Natta Deor. l. I. c. 4T : homines perquam rudes et ignari iacile induxerunt animum , ut Deum itidem humana specie, utpote reliquarum omnium, quas norant, praestantissima atque pulcerrima, esse existimarent'). In quo opinionis errore ipsos magis etiam confirmarunt poetae sabulis illis, quas de Deo, vel potius de Diis, et horum originibus, temere et inconsi-
Greece, Cap. II. p. s . se. vol. l. qui ex hac De rum mythologia et fimgendi ratione non parum utilitatis redundasse contendit ad Graecos mitis gandos, Colendos atque expoliendos. Hoe nomine Graecos insaniae accusarunt Persae, qui neque statuas, neque
templa, neque aras ponere et consecrare fas putarunt. auctore Herodoto
l. l. sect. 33 I. p. . t qui, hoc scripto. subiungit, αἶς αεν ἐαοὶ δοκέει, οἶι
307쪽
derate spargebant, et tenellis puerorum, carmina ipserum lectitantium, animis mature et sensim instillabant. Qua in opinione alios etiam populos plexosque suilia verisimile est. Aegyptiorum Dii quidam, Deaeque prae se ferebant figuram fere humanam )ret quo quidem ab hac discrepabant, eo singularem cuiusque proprietatem, vel egregium aliquod eius facinus, significatum ibant. Ipsorum Isis, Serapis, Harpocratos, Anubis cet. rem demonstrant. Nec minus Ρhilistaeorum Dagon I. Sam. V. 3. 4. 3 Ammonitarum Molochus a. Reg. XVI. 3. , aliorum alii l. c. c. XVII. 29- 3 a). Eos admodum graphice depingit auctor hymnorum sacrorum Ρs. CXV. 4 - I; CXXXV. 33-38. , item libelli eius, qui vulgo Solomonis Sapientia dicitur Cap. XV. is). Exstant et aliorum Deorum signa, a populis ignoti ribus et obscuris cultu diuino mactari sueta, quae figuram prae se serunt humanam. Eorum diuersa protulit ae Hanta illius, eques et scriptor Franco - gallus, eum rebus aliis, tum dictis sactisque παρασοξοις Ierquam famosus, Supple ment aux Recherches sur origine, i esprit et les progres des Aris de la Grece; sur leur connexion avec les aris et la religion des plus anciens peuples connus; surtes monumens antiques de
pertita. Vid. labb. l. a. 3. 4. II. n. a. alibi . EX
his, quae auctor ille Franco- gallus emciat cogatque, equidem in praesenti nec curo, nec hic adferre volo, quippe quae prorsus απροςδονυσως forent dicta: hoo autem praetermittere nequeo, esse in his etiam, quae
sed antiquissimi eorum a sque ac Persae, ἔλεγον maiores, Herodoto teste . Θεον ανθρωποειδέα άδένα l. lΙ. sedi. 142. p. IT 3. γενεσθαι.
308쪽
ar' ab humana, qua ceteroqui sunt, figura nonnihil, dira
cedant. Aliud enim simulacrum plura, habet capita, aliud brachia complura pluresque manus, quibuS res tenet diuersas, alia instrumentis gestuque singulari discrepant. Quae, me iudice, non temeret nec inis considerate sic fabricata videntur. Nimirum mihi super his mecum meditanti, haec tandem nata est suspicio, priscos talium idolorum auctores, suasores et fabros, quum in Deo viderent non posse plura a tributa, plures facultates atque proprietates non inesse, ut ad hoc uniuersum creandum, conseruanduin, prudenter gubernandum aptissinus esset; haec autem omnia in figura humana, eaque sola et veluti solitaria,
si inui significari nequaquam posse ; non male sese facturos existimasse si id, quod in Deo singulare,
Praecipuum et eximium est, pluribus artubus, eius co pori vel simulacro appositis, signiscarent: ut, maximam intelligendi facultatem pluribus capitibus, quoniam eius sedem in cerebro esse rebantur; maχimam potestatem pluribus lacertis, brachiis et manibus .
Propterea quod his, quidquid volumus, emcimus; insigne iustitiae studium gladiis, quos mali ibus gerunt attributa alia aliis quasi instrumentis, siue signis. Quae uamquam nobis, philosophiae sanioris et litterarumiuinitus patefactarum luce collustratis, recte et vere inepta et ridicula, oculisque nostris, ob formam nec venustam, nec naturalem, monstra potiuS, quam Deorum simulacra videntur: tamen haud scio, an Graeci homines in uniuersum, et, praeter poetas,
artifices sigillatim, magis laudandi sint, quod, polytheismo dediti, Deos Deasque, et talia eorum facinora commenti sint et tradideries, qualium accusari et conuinci vir quisque καλος καγαθος erubescat. Foeda, qualia dixi, Deorum simulacra oculos omnis dant, necesse est: sed magis offendunt mentem inte-
309쪽
28Ogram castamque detestanda Deorum atque De rum flagitia, quos Graeci, populos, cui alioqui
tot et tam utiles artes, philosoplsam, et omnem in uniuersum pulcri venustique sensum debemus. deuenerati sunt. Interim haec eorum supersitio, hic error aeque vulgaris ac detestabilis, tantum abest, ut artibus ingeniosis , de quibus quaeritur, ullo modo obfuerit, ut eis potius quam maxime profuisse, eas adiuvisse, multumque momenti ad eas magis excolendas perpoliendasque habuille videatur. Poetae quantum utilitatis inde ceperint, in praesenti non tango: id haud ignorant ingeniosi et prudentes scriptorum poeticorum ieetores. Contra quem fructum insignem artificibus, et artibus ipsis attulerit idem ille error, hoc loco praetermittere
vetor et consilii mei ratione, et, quo teneor, prinmisso supra dato. Nimirum peruulgato, quem paullo ante dixi errorem, oppidorum fere singulorumetues Deos Deasue singulares, quos tamquam praesiades tutelares a primis conditoribus, aut aliis maioribus acceperant, et satis diu in lapidibus et palis deformibus coluerant, venustiora, praestantiora, atque splendidiora simulacra, circa quae ipsorum cultus religiosus versaretur, et quae tum materiae pretiosioris, tum exim me pulcritudinis nomine , templorum suorum ornamenta forent, poscere inchoarunt: maxime quia
dena , posteaquam sculptores et statuarii progreuus
opinione omni maiores in arte excolenda fecerant,
nec dubia ingenii manusque suae documenta , hic, illic, exstabant. Singulorum fere oppidorum paullo locupletiorum ciues, specie quidem, pietatis erga Deos studio, reapse famae et gloriae cupiditate ducebantur ad ea poscenda , et in templis collocanda. Quod commune et peruagatum studium, velut comtagio quaedam, pertinuit etiam ad artifices, et hos
310쪽
perpulit , ut simili laudis gloriaeque desiderio acti, iti.
dem omni animi contentione in simulacris, quae poscebantur, fabricandis laborarent, ea maxima, qua seri poterat, arte fingerent ac perficerent, eoque modo non tantum ciuitatum, quae ea desiderabant, sed etiam suae, famae et gloriae consulerent. Namque
per eiusmodi opera longe splendidissima, quibus, quid
ipsorum ingenium paene diuinum, et manus longe exercitatissima possit efficere, docuissent, et una civin ipsis, immortales sese futuros rati, nihil studii, nihil laboris, nihil operae non adhibuerunt, ut, quod sequebantur, assequerentur. Quod vehemeutius vir rumque, tam popularium, qui eiusmodi signa revurebant, quam artificum, qui ea formabant, famae studium, quae valde probabilis aemulatio, plurimum eerte momenti habuit ad praestantissima quaeque artis opera conficiunda, siue hodieque supersint, siue
iniquo rerum humanarum sato iamdudum interierint ropera, omnibus numeris adeo persecta, venusta, et simul gratiarum plena, ut uniuersa natura nihil simile commonstrare, 1ed mens sola, non sine contentione aliqua, fingere, ipsorumque tum exemplar, siue ideam et imaginem concipere, tum eius tamquam effectrix et opifex esse possit. Quae mentis agitatio , quae semidior concitatio, dissicillima non minus, quam
inusitatissima atque simul ingeniosissima, quasi peperit
laetus illos, forma et pulcritudine sua excellentes, quos supersites, ut quondam Graeci, ita nos hodie, cum stupore aliquo demiramur: eosque conspiciente tam polytheis mi errorem ineptum atque perabsu dum, quam foeda Deorum Dearumque, quorum smulacra ob oculos ponunt nostros, iacinora aliquamdiu obliuioni dare solemus. In quo negotio exsequendo ita versati sunt artifices ingenio, intellia gentia manuque praestantes, vi in singulis Diis,