장음표시 사용
31쪽
dea corpus coeli statam in es inglizabile di incorruptibi-iς,ergo nobilius,ergo scia libri de coelo eritiiobilior ista.
inferiorum, nam illa es tui secundu
uum motum di secuduni esse, ideo comparatio nulla est. secundu aduerteis est una opinio opposita uuae renet non aiani sed corpus aiatum esse hic suum cuius fundamentum eum in libris de ala non considerantur po tentiae nec opatioiae ale nisit respiciunt corpus aiatum ni daretur aliqua actio animae i qua a ullo ni odo coicaret corpus ut si daretur intelligere sine sensu di sine phantasmatae.
ώ. p Q Qphu in lib. 3. non datur latclligere sitie phalaiamate,ideo non solum potentiae vegetatiuaed sensitiuae dimotiua di appetitiuae sed etiam intellectitiae visi tesbicere corunctum qu est corpus animarum conatur aut hac opinio tarmare intentum laum tribus rationibus. Prima r6,illud est hic subiectu ex i posteri cuius passione nic quaeritiatur. Sed corpus animatum est illud cuius passiones quaeruntur,quoniam potentiae reactioncs hic quae eae non sint solius aia sed coniuncti ut patet in hoc proce- nato intex. II.&.r ergo dic
si cu haec scia sit pars siciae naturalis suu subiectum d sula . isti iriae naturalis, sed corpus mobile est sudiectusciae naturalis aliasit no est pars.s suptiua de hac n. hic intendimus)corpus asst mobile aiatum est pars corporis niobilis ergo non anima sed illud est hic sebiectum. Tertia illud est subna cuius gilota hic tradita utractant. ς corpus aiatum est illud, ergo'dic. Maior pῆtat eX con
32쪽
ditionibus suti. Minor probatur quia ola determinata sunt potentiae di actiones at quae respiciunt alam di iassespicit corpus aiatum, di hic est status, ergo corpus aiatum est illud respectu cuius ultimatae omnia hic tradita considerantur. Pro sotine prima retertiae ronis praemitto distonem demente. b. Tho super librum de sensu di sensato lect r. quae est haec potentiae: operationes Ie dupliciter consideratur. Primo Vesunt ipsius aiae ut principij quo habent origine. Secundo ut sunt ipsius rei alatae sicut suppositi operantis licet enim vegetare sentire moueri sint ab ala Ut principio sorniali. tamen ipsa res animata est quae vivit sentit niouetur appetitoc. In primo sensu considerantur in libris de anima in. a. sensu in paruis naturalibus sed in conari uini determinate autem in libris de vegetabilibus di de animalibus. Ex hac distone ad primam ronem nego minorem Adaibsinem nego quin sint solius aiae, ut principii , sic considerantur in libris de aia, philosophus aut in texi I a. 14. intendit cisunt coniuncti,non Vt principij, sed ut operantis di ut sic non principaliter considerantur in hoc libro. Ad tertiam nego minorem ad pro bonem concedo. respiciunt alam ut principium 4 aia respicit corpus aiatum ut actus di fornia eius, ego aut hanc piatiam , ergo corpus a Iatum N qmaia non relpicit corpius ut illud quod operat
sed Ut materiam sua, io arguens non concludit intentum.
Pro solbiae secundae ronis imitto disonem sic. Aliquid pol contineri sub corae mobili duplD. Primo ut in serius subsupiori ital septu situ de eo in recto sic noest necesse oe qa est subira in parte totalis sciae contineri sub suhesto- talis sc1ae Patet . n. , primus motor est subna in lib. g. phisi. di tia non est ens mobile nec corpus mobile. Scdo aliquid cotinetur, reducibile ad subna totalis sciae, puta quia est passo aut principium corpis mobilis, sicut locus ips motus infinitum sunt passiones suae di primus motor est principium producti uu corporis mobilis o forma di materia sunt principia intrinseca scala continere sub corpore mobili 'thestprincipium formale corporis animati quod est mobile. a iii
33쪽
Ex hac distone adsicciana rationem, nego maiorem. Laprobatione dico 'mo eiecella lubiectu partis sciae naturalis esse partem subiectiva subiecti totalis, licet pars siciae naturalis sit pars subiectiva totius philosophie naturalis, suffcie aut ' sit aut passio aut priucipiti subiecti totalis, quare dic. Quantum ad tertium aduerte', dubium apparens insurgit contra determinationem factam nam ex doctrina philosophi in. i. pos de subiecto sciae psupponit quid. Sed in hoc libr. non supponitur quid de ala imo suu quid inuestigatur in principioli. secundi ergo anima non est hic subiectum
biecto sciae Flupponitur,quid nsi sic hel tex. ptii. Sed sic Alia . Ut oportet pcognoscere quid est qddi. i. quid significat perno me ut illic exponit Com. hoc quide necessie est, nam si discipulus ignoraret quid significet nonae impossitum illi rei de qua instruendus est,nunta disiceret licet aut de subiecto sit Iaceisep cognoscere significatu nois inno obstat quin possit venari seu quid rei siue diffsi,duni odo inuestigatu fuerit ante demonstratione passionu de subiecto, metu mediu in demonstratione sit disto vi alias discussim est & demonstratio fit ex prius di alagis nόtis, oportet an dem 6str sinem habere quid. Tu igii aduerte ch in scia pia esse duae partes una di pars principi orti, alia di pars scientifices, pars principior uni est in qua in uestigant principia Opria ex quibus deducendesunt concsones in tali scia sicut apud Euclidem in principiopponitur quid linea quid angulus quid figura pars aut scietifica ea qua ex principiis datis deducunt concibnes ibantur passiones de sudo, principia posita quae sinat dissones siubiecti aut passionis Huc ordine tenuit, ues lib. de aia, nam in
I parte. a. lib. V 3 ad tex. a T. inuestigat quid sit aia 4 hate dicit esse pars principioru . In. a. parte quae incipit in tex. 27.
in uestigat diuersas passionesqdiario ae alaes probat de ala sil opationes. dc haec dicit pars scientifica. Ad argin ergola co in oticia praecognosci ξ quid de subiccto, non in o pte scientiae sed in parte scientifica, di in hoc sensu nego minore.
Qis licet philosophus inuestiget quid sit aia,no tame in par
34쪽
te scientifica ted in parte. I quae est pars cognoscitiua principiorum, quae propriae non est scientia nec pars scientia , sed praeuia ad sciani sumendo sciam proprie, prout est habitus conclusionis in qua demonstrat passio de subiecto tandem
modu tenuit philosophus in lib. st hermenias di in poserioribus ubi prius inuestigauit quid nunciatio quid derii oras ratio. antequam descendat ad tuas proprietates Patet igitur cvnon inconuenita iam esse hic subicctum in investigari quid sit anima. Haec depraesenti quaesito dicta sint. Qo a sita scia practicari speculativa est honorabilis. Bonorum honorabilium noticiam opiliantes. e. I. IN hac. q. ante reso nem aduerte q, expositores coiter sumunt innoticia a scia speculativa quae estuprie honorabilis sciam autem praciscam diciatu prie esse laudabilem. Verum quia philosophus sumit ly noticiam ab litteideo inuestigandum est, an tam practica qua speculatita pol sit dici honorabilis sic Fcede nitis. Primo declarabitur et, scientia practica pol dici honorabilis secundu quid simpliciter aut laudabilis. Secudo in scientia speculativa di sin)ps honorabilis. Nio dici laudabilis secudi quid Tertio oc dubiuio ne Thomifica quae defensabitur contra Iandvnum. Quantum ad primum aduertem scientia practica habet duo prinio facit notem sciente. dc hoc est coe omni Pientiae, sicut. n. lio est albus albedine sic est scientia sciens, sectando facit scire Est alter u . propter opus, finis. n. eius est ordinari ad
opus ex. a. metap. te X. Ratione primi potest dici honora, .
bilis omnis enim sciens ut sciens hono abilis est unde honoramus ingeniosos attifices qui arte aut inueniunt aut auget aut de artificiatis sciunt rationem reddere. Ratione autem secundi dicitur laudabilis laudamus. n. bonum quod ad aliud ordinatur, propter illud quaeritur in laudanius reti barbarum non gratia sui aed quia lanati utina febricitatis,4 quo niam scientia practica non quaeritur sinpla di principaliter propter scire sed propter opus, ideo es honorabilis se cadum quid ,sed laudabilis simpliciter.
35쪽
A Quantu ad scam aduerte dispeculativa opponitur Pr clicat in duobus. Primo quaeritur piseipsam simplir, practica autim quid Secundo accidit speculatiuae uaeratur aliud nam dato cr non esssiet Utilis nec necessaria scienti septer aliqd bonum extrinsecu adhuc ex natura sitia appetibilis est eo itificio eleuat intelim via deips, olens in Poemio priani metaphy manifessare metaphysicam esse peculativam dicit hexistentibus cuctis quae iunt necessarja vitreo ad voluptati ad eruditionesicut est gramaticad rhetorica, talis prudentia desticia metaphy. coepit inquiri palam igit via ullam aliam necessitate ipsam quaerimus P r. restice aut conipetit se eo fide rone sua est ordinari ad opiis vel esse ordinabilerii. Rone primi di simpl honorabilis, mina doctri nam, di in I. ethico ru. bonu honorabile est' disseipsum
quaeritur viscelicitas: Deus laudabile aut qdppaliud quaeritur, ut equus bene differens. Sed scientia speculatiua Opter
seipsam quaeritur sinapi di principaliter, declarauimus ergo est simpli honorabilis Rone aut scdi di laudabilis secundum quid vel P accias quia non est de rone sua, quaeratur
Pl aliud, Vt patet, via datoque Alga Eet i primo suae metaphy. dicat oes scientias ordinari ad metaphysicam, hoc tamenn 6 facit eas simpliciter laudabiles sed secundum quid, eo sunt secundu se appetibiles dato , non ordinarent ad metaphy. Quant una ad tertiuaduertem sisti speculativa est honorabilis pie di simplr ergo est bona, qm dicit philosophus bonorum honorabilium dic. Sed non sit bona arguitur, sic bonum di malunt sunt in rebus, verum autelas, falsum in mente. Sed scientia specu. non est in rebus sed in mente, ergo licet possit dici vera non tamen bona.
Ad hoc relpondetur eκ dicto. b. Tho. exponentis tex philosophi in se κto metaphysicae text. Ultimo in quo dicit philosophus, erum di falium sint in mente, bonum autem c. Vbi inquit. b. Tho. nihil prohibet verum esse quoddam bona intellectus secundum ξ intellectus cognoscens accipitur Vt quaedam res Oicut enim quaelibet alia res dicitur bona sua persectione sic intellectus cognoscens sua bonitate haec. b.
36쪽
Thom. ex hiibus accipio talem distinctionem intellectos dupliciter cossideratur primo vires potentialis ta perscctibilis ita ut sic habens ronem materiae &hoc modo pei ficitur scietia sicut materia forma inde sicut forma est bonum mare riar quia perficit eam sic cientia intellectus, secundo consideratur Vt cognoscenso apprahendens actu sic dicitur in eo esse verum di falsum, eo vel est apprahendens rem veest vel aliter isto primo est verus f secundo est falsus Cahoc tamen statis illa vera appraehensio ei habitus scietificus causatus ex illa vera appraehensione o paratus intellectui, et subiecto persectibili potest dici bonum persectio sua. d. rgumentum ergo dico usupponitur falsium scilicet intellectum siue mentem in nullo sensu esse rem, nam licet ut ap- praehedens possit dici r non est res non absolute sed ut distinguitur contra cognoscitiuum tamen ut natura potentialis est vere res xv lac scientia est bonum eius. Aduertec Iandunus in primo de anima. ora in resipo sone ad primum recitat hanc responsionem licet imper se cte, di contra eam arguit dupliciter. Primo sic, si scientia esset in anima ut est quaedam natura siue forma naturalis tunc posset esse in quacunc forma naturali quod patet esse falium. Secundo scientia est habitus Verus ergo sit,illa ratione est
in anima sub qua verum di falsum sunt in anima. Sed Veruti falsum sunt in anima vi cognoscens est, ergo scientia est in anima non vires ted ut cognoscens quod est contra solutionem datam.
Ad primum,ndetur sv b. Tho non dicit alam siue intellectum accipi ut est quaedam forma naturalis , sed ut est Idares.Sed dices .ergo scientia potest esse in o uacunq; re, nega
tur consequentia qm b. Tho. non accipit rem absolute, icci quae est de naintellectuali. diit sic conceditiar l, scientia potest esse in quacuniae intellectuali, no aute in quacula .re quae Iprie sit forma naturalis, alit ei esset in forma terrae
lapidis. quonia landonias in sua consequentia intendit de tali re ideo negatur conseque iatia Ad secundu negatur pris
37쪽
gna consequentia, qm habitiis verus est persectio intellectus Mut intellectus est res per lactibilis di potentialis, ver in autem di falsum sormaliter sumpta non sunt perfectio intellectus cum sincens sinis,quod non dici perfectionem nec bonum nam ut determinavimus in qonibus nostris in. 4. metaph. bonum est passio entis realis absoluti existentis in actitvnde pater W andu . non concludit pira riasionem datam ad mentem. b. Tho. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaesto. Si scientia de anima excedit omnes alias etiam mathematicas praeter, scientiam diuinam.
Propter ira haec minae historiam in primis utique
IN HAC quaestione aduerte q ex textu Phinon possu
mus Hicere hanc excedentiam quo ad omnes scientias absolute excepta sola diuina scientia sed sufficit ad intentionem philosophi scientia de ala execdat omnes alias scietias siue noticias quae traduntur in aliis partibus scientiae naturalis verum quia di in primo sensio in. a. tex. philosophi sustentabilis est, di videtur Com. in fine comme I huius FCemii tenere primum sensum, inquit. n. scietia de anima in his duobus. s. nobilitate subiectio certitudine superat alias scientias praeter diuinam di b. Tho simul cum Egidio vi tenere
secundum sensum, patet in eorum expositionibus ideo procedemus sic. Primo sustentabimus secundum sensum ad mentem.b. Tho. Secundo declarabimus quomodo ad mentem Comment . potest sustineri primus sensus Tertio soluemus quaedam argumenta insurgentia contra determinationem quam facturi sumus ad mentem. b. tho. Quantu ad prinii aduerte iris es. b. Tho dc Egidii es scietiam de anima excedere oes alias partes scietiae naturalis primo certitudine, secundo nobilitate subiecti Quoad certitu dinem sic manifestatur. supponitii dictum Comment in a. metaph. commento idemonstrationes naturales no procedunt ex notioribus sinapi sed ex notioribus nobis qui
38쪽
ium effectus notiores,ex quo inserturq, cum escius naturales non omnes sint nobis atque noti, imo datur magna latitudo in limoi noticia , illa pars scietiae naturalis erit certiolquae procedit ex effectibus magis notis nobis,d quos experimur in nobis habere.& per quos certius deuenimns in no-ticiam suarum carum. Talis aute est scientia de anima, quae procedit ex obiectis ad actus ex actibus ad potentias ex potentiis ad animae essentiam. Quilibet nostrum experitur nosolum habere aiam, sed , nutritur ci, augetur in sentit bmouet se secundum locum ch desiderat', intelligiti, di has operationes sapiens physicus reducit in potentias Vt in Ixima principia demu in substat iam animae ut in primum principium ergo certior est haec scientia aliis partibus scientiae naturalis. Praeterea in aliis partibus scientiae naturalis procedimus per effectus extrinlecos in hac autem per effectus nobis intrinsecocta intimos ergo e certior nec valet iu dicut quidam licet experiamur in nobis habere hos actus, non tamen facile est eos reducere in causas suas, immo in hoc est summa ambiguitas. Dico enim ad hoc in tota philosophia naturali haec reductio e disiicilis sed difncilior in aliis partibus qin hac parte si quis bene consideret. Quo aute stante hac res ponsione sit verum dicit philosophus scientiam de anima es te difficillimam declarabo infra.
Quantia ad excedentiam ex nobilitate subiecti no est difficile ondere. Nam cum Oia naturalia sint composita loquedo de substantiis nain ratibus completis in specie, di compositu trahat nobilitatem a forma quaedalee. Anima est nobilior qualibet forma mere naturali: sicut quod aliquo mo est im- materiale nobilius est oino materiali Inter animas autem ititellectiva est nobilior in propinquat substatiis abstractis ex gradu intellectuali. Sed anima intellectitia tu hac parte est praecipua consideratio ut patet in rc o. I i. ergo excedit omnes partes sicientiae naturalis in nobilitate subiecti. Quantum ad secundum aduerteci, oes reputant dissicile
osse saluare sensum. Commenta Consessum est. n. ab omnius demonstrationes mathematicas obtinere primum gra-
39쪽
dum certitudinis resis natura , quo ad nos, ergo haec si ieria no excedit oes praeter diuina,licet autem sit difficile tamepotest saluari sic dictu. Coninaen est intelligendum collecti-oe . non diuisitae, videlicet scientia de anima superat in his duobus simul sumptis .s certitudine di nobilitate subjecti
omnes scientias etiam mathematicas praeter diuina. Nam licet mathematicae superat certitudine demonstrationis tamelus proportionaliter haec scientia superat mathematicas noilitate subiecti qua superetur certitudine demonstrationis. di sic absolute in his duobus simul sunt piis scientia de anima superatur mathematicas. Hoc modo solent comment iste praecipue Burteus saluare dictum Commenta. Mihi autem magis videtur consonum quod dicit Albertus in 1 de anima trac. I .cap. a. Videliceti haec scientia est certior quia tradit notitiam de eo a quo etiani mathematicae trahunt certitudinem. haec est hix intellectus siue lumen intellectus agentis. Ad illud n lunae certificatur insit Albertus quicquid certe scitur. δέ tunc sciri iudicatur quando illi conueniens inuenitur. Cum igitur scientiae non solum naturales di morales sed mathematicae accipiantur certitudinem ab intellectu agente cuius natura scrutatur in hac scientia ut patebit in lib. 3. hac de causa est certior. Haec dicta sint pro sustentatione dicti Commen.Quod si quis melius inuenerit cedo. Qua nisi ad tertium aduerte Otra determinationem sectam ad mentem. b. Tho. N Egidii insurgunt tres instantie. Prima est. Quia lib. de Physico auditu uni habere demonstrationes certiores,eo diminus applicantur ad materiam, nam philosophus in eis pertractat de ente mobili simpliciter id est non applicatc. Quanto autem aliquid est minus applicatum ad materiam videtur esse certius quoniam materia est principium transnuatationis di variabilitatis erira meta p. tex. 4. Ri detur hic no loquimur de certiori dena onstratione, sin natura sed quo ad nos undelicet' dest minus applicatu materiae Possit esse certius semibmue non tamen semper quoad nos. in .pposito dico et inscientia de ala considerantur effectus notiores nobis ex quibus deducimus conchnes in
40쪽
scia aut de physico auditu deducimus concibnes ex minus euidelibus u sint actus alae. Deducimus. n. e dissone, formae materia di motus: naturae dicistis noci dic ouae nota multum constat nobis, instantia ergo non concludit nisi de certiori secundu sed nos intedimus de certiori quo ad nos Secunda est, quia lib. 8. phy. vi habere nobilius subiectu, habet enim motorem primu similiterni de aialibus viderhabere nobilius ubiectum. Animal enim nobilius est Panima,eo iv totum includens partem est nobilius parte. Rndetur, licet primus motor ut sub abstractae copleta in natura sua sit nobilior ala, non in ut est primus moto recut sub rone primi motoris siderat Sicut. n. aiare di vivificare nobilius est amouere sicee principi uvit nobilius est a esse principium ot 'di qm in Dph. psideratae primo motore ut mouet in ii. de alicosideratur de ala ut aiat ideo instantia, valet. Ad aliud de subiecto in ii. de aialibus dico Plicet ala sit quid nobilius quam aliquia includit aiam di aliqd plus tamen originative aia est nobilior, eo cretotai sectio Spositi pendet a forma undeo Com. in . inela .com. p. dicit formam esse magis ens quam compositum, quod intelligendum est secundum independentiam persectio enim princia piat pendet a principio: non econuer . Tertia est, forma coeli quae est forma mere naturalis Inobiliorata, qm complet appetitum materiae ita quod non est in potentia ad aliam formam 4 constituit coelum incorruptibile, vigorosissimum, ut demonstratur ex effectibus causatis in hoc mundo inferiori a corpore coelesti ergo non est verum quod dictum est scilicet animam esse nobiliorem
quacunque forma mere naturali. Rndetur hanc tristantiam iam soluimus inli. a. meta.q.
c. ubi locuti 'mus de animatione coeli, di aduerte . inflitia condit formam e celi eme nobiliorem quo ad modu actua' di materiam, sed non quo ad gradum, standi in quo sensa
tenemus animam esse nobiliorem quacinam forma naturali.
nobilius est enim principium essendi di vivendii essendi solum. Haec de praescivi quaesito dicta sint.