장음표시 사용
371쪽
Vnde intelligens δέ agens immanenti potius habet modum agentisq sit propriae agens. Et si tu hanc viam consideras dignificat animam intellectivam , dceleuat eam supra ordine
Contra hanc viam nostria non inuenies argumenta difficilia nisi haec duo quae immediate formabimus M luemus. Primo si intellectus se totod non partialiter producit intellectionent, δέ illam in seipso recipit, ergo effciens di materia coincidunt in idem numero respectu eiusdem,quod est
contra philosophum .in s meta. in cap. de causis.
Secundo cum uater agensin patiens sit relatio realis ins .meta. cap. de ad aliquid ergo eiusdem ad seipsum erit relatio rGlb Quod est falliam, qr rib realis requirit extrema di sincta reast deriva non distinguitur real a seipso. Ad haec duo argumenta dicunt aliqui Thom istae conce .dendas esse piatias nec ullum sequitur inconueniens. Eisentasit incomtenientia si intellectus esset veraeo propriae agens sicut contingit in naturalibus per actiones transeuntes. Sed in huiusmodi actionibus quae sunt actus persecti non sunt inc6 uenientia nec illa principia adductae philosopho de non coincidentia efficientis di materiae in idem numero di de relatione reali eiusdem ad seipsum veris cantur in huiusmodi actionibus permanentibus. Sed haec, nsio sit vera vel talia transeat, ego alat puto tutius esse in via nostra negare tranq3 pntiam. Nam prima non concludit respectu eiusdem . quia intellectus actuatus specie est efficiens intellectionisin ut nudus est receptiuus
eiusdena,sis secunda non concludit rim,ri illa non est eiusdem ad seipsum eodem modo sumptum Nani intellectus
ut actuatus specie in ut praecise intellectus non sunt idem realiter aliquid enim reale includit intellectus actuatus specie quod non includit intellectus ut praecise intesiectus.
Haec de praesenti quaesito dicta sint. Qo. r. Si actus intelligendi est essectivae a sola ψε, vel a solo intellectu poli veta ut resp.
372쪽
IN HAC qii aestione inuenio diuersitatem munitaten
opinionum, Sed aliter, aliter Nani omnes Conuia entistae N Scotistae x Thom istae concordant in tribus conclusonibus ut infra. Prima Sola species non est totale productitium intelle ctionis. Haec probatur duplici ratione Primo si species sola produceret intellectionem , ergo intellectus possibilis tanti reciperet, ergo dignior esset species ipso intellectu quod nullus recte sentiens concederet quoniam intellectu, et est de cum ementia animae intellecctive quae est dignissima inter sermas inferores, vel est nobilissi ita potentia fluens ab eia
sentit animae. Species autem est forma intentionalis tantuni aergos c. Consequentia aurem probatur quonia cuius actus
est nobilior di ipsum est nobilius, sed si species producit intellectionemo intellectus solum recipit, constat quod actus speciei est nobilior. Nobilius est enim agere quam pati. Et dicit Pliilosophus in . ti de anima textu. 9. rhonorabilius est agens patiente di principium. activum quam materiae. i. receptiuum,ergos c. Secundo, sic si species sola producit intellecconem, ergo causia principalis di totalis immo equi uocaesset indignior fio effectu quod est falsum ut patet ex se C6 sequentia autem sic probatur Constat apud omnes quod intellectio est nobilior speeie intelligibili qm perficit intellecta vltima persectiones ergo species est totalis causa intellectionis patet tu causa principalis di totalis di equivoca erit indigno suo effectu. Securida conclusio. Solus intellectus possbilis pratcsse sumptus, Aremota quacuris specie actuante ipsam intelligibiliter ton est totalis causa intellectionis. Haec conce)itur ab omnibus sequentibus viam Arist. eo b secundum ipsum est pura potentia in geuere intelligibilium ut declaratum est supra. Quicquid autem est in pura potentia passiua non re ducitur adactum per seipsum, sed indiget aliquo ente actu vel actuante ipsum, ut determina uinans inri nostris meta-
physicalibus. Tertia conclusio. Intellectus possibilis simul cum specie
373쪽
ed sufficiens principium iductivum intellectionis. OA Thoni istaeo Scotistae concordant in hac concis,' cum non sit sola sipecies nec solus intellectus restat a susscienti diuisione sit intellectus sit nul cum specie. Sed tu aduerteri non concordat in uno aliquo sensu conclusionis. Nam Scotus in. I. disin. 3. q. T. Vbi Adqonemria
deo tenet exprasse ch trunm concurrit active. Sed partialiter di non ex quo Sed principaliter causa est intellectus. Species autem est causa inferior. Nec sunt verae sub ordinare quia spes non accipit calitatem ab intellectu nec conuerisse, sed term habet causalitatem suana, tu sipetes producit intellectionem accidit ei chin serna et intellectum inde licet ibi sit unitas ordinis per se inquantum tali ordine concurrunt ad eundem actu ni producendum admiscetur tamen unitas per accidens a ut ex specie di intellectu fit unum per accidens sicut ex accidenrevi subiecto, licet autem species no accipiat causalitatem ab intellectu nec econuerso, tamen dicuntur duae causae partiales,quia intellectio non potest produci nisi simul concurrant sicut est de latre di matre respectu generationis. Et quidem I, inteli causiducat active habeto manifesto. Alioquin noesici in potestate ni intelligere qn volumus deductis impedimentis. Qd autem no solus intellectus a ducat iam manifestum est per lecundam conclusionem. Quod vero species actitae conc arrat non probae
quia vi ei necessario sequi. Nam si solus intellectus non fuisscit requiritur obiectum vel P eipsum si psit immediate viai-1i intellectui veli spem media quae sit vice obiecti ergo obmuel species obiecti concurrit activae ad intellectionem.
Haec est Opi. Scoti, quae quantam veritatem contineat declarabitur infra. Inter Thom istas autem de sensu tertia conclusionis est apparens diuersitas. Nam aliqui videntur tene
te sensum Scot. eciam ad mentem. λ Tho. Vnde Cap. n. r. di. 3 s. q. I. respondens ad quintum Scoti factum contra primam conclusionem dicit I species intelligibilis non est to-'rale principium intellectionis sed parti., te in sic videtur declinare adsensum Scoti Tanicia respondens ad quartum
374쪽
scoti factuna contra eandent conclusionem dicit. Speties intelligibilis no habet rationem potetiae sed ipse intellectus haDet rationem potentiae,cuius causa est, quia licet tam intelia lectus quam pecies concurrant in actu intelligendi tamen intellectus principaliter respicit substantiam actus Species autem modum actns, unde ir ille actus sit intellectio habet ab intellectu lautem sit huius vel illius obiecti habet a specie haec illae. Ex quibus patet et Cap. videtur declarare modo ad unum modum ad alium. Mihi autem videtur tenendum demente. b. Tho intellectio sic enective a solo intellectu non quidem nudo sed actua o specie, quae requiritur ut costituat intellectunt in actu primo di sic actu constitutus producit intellectionem unde ponimus quod tota subsantia intellectionis est ab intellectu es.fective o non partialiter a specie, ita quod species vel obie sectum repraesentatum per specie ni non cogit sed deterni inat. ac sipecificat operationem cognosciti uis, quod ex se est ita differens ad cognoscendum hoc vel illud obiectum. Tenena igitur hanc viam declarandum est et opiniosco. non est aceeptanda, nec standamentiam suum validuni est. Una duerte 4 Scotus in duobus se decepit Pi mo credidit hanc consequentiam valere. Species requiratur ad intellectionem, ergo requiritur, concurrat active. tamen uUvalet qm species nullam actuitatem habet respectu intellectionis. Sed dico cr propter duo concurrit. Primo ut representet obm, uniati obiectum intellectui quod non potest uniri per essentiam. Non. n. lapis est in ala sed species lapidis Secundo, tactu et intellectu latitari, educat ipsuna de potetitia essentiali adactum primum Sicut di forma substantialis
actuat materiam in genere entium natura ium.
Secundo videtur deceptus, quia non considerauit natura intellectus possibilis. Si enim aduertisset hest mere potentia Essentialis in genere intelligibilium, di ir potetiae essetitiali repugnat actuitas non potuisset intellectum nudum here actiuitatem partiast iaci autem intellectus nudus sit in potentia
Tentiali patet moris in L de animat ex . . quando dicit ii
375쪽
habet hanc lolam naturam ch est possibilis vocatus. Contra hanc determinationem non inuenies argumenta fortia nam quaecunq3 probant speciem concurrere ad intellectionem peccant in hac consequentia , ergo comproducit
intellectionem haec neganda est, sed concedendum est in determinato specificat intellectionem, di in hoc videbis soluta argumenta Scotio aliorum, quae recitanturo Cap. in . I. di. I. contra primam conclusionem. Haec depraesentiquaesito dicta sint. Qiyestio. 4. Si potest esse actus intelligendi sine conuersione ad phantasmata,ves sine usu phantasmatum.
IN HAC quaestione tria genda sunt. Primo ponetur coclusio responsiua. Seeundo declarabitur quomodo se habet intellectus ad phantasma ante abstractionem speciei, quando se conuertit ad illudit intelligat. Tertio soluentur dubia aliqua. Quantum ad primum sit haec conclusio responsiua. Intellectus huniantis Ut coniunctus non solum quando de nouo acquiri lci etiam sed etia post acquisita scientiam non potest producere actum intelligendi nisi utatur phalasmate in quo relucet x fundatu obiectum suum hanc probati. Thom. in I parte. q. 84 arta sic. Si in actu intelligendi siue in acquillio nescientiae siue post non requiretur phantasma sequirchintellectus non impediretur in actu suo propter lesionen, alicuius corporalis organi quod est falsum. Consequentia quidem patet quoniam intellcctus est virtus non organica, non tens organo corporali ad disserentiam ipsiuisentire ergo dic aetera , seisitas autem consequentis experientia patet. Nam Videmus freneticum propter Iesionem imaginatiue di litargicum propter lesionem memoratine impediri in acquisitione sicientiae, in visi scientiae acquisite ergo caetera. Confirmatur signo, nam quilibet experitur quando vult aliqd intelligere' format sibi aliqua phan xasmata Vt exempla, ut in eis quodammodo aspiciat id qs
376쪽
itudet intelligere. Et quando volumus discipulum docere. adnaonemus ut formet sibi per imaginationem sic vel sic dc proponi naus ei exempla. Quod utim non esset necesse si posui intellectus sine phantasmate intelligere. Et aduerteqnodibi sumitur phantasma prospecie existente siue in imaginativa siue in cogitativa siue in memoria, omnes enim deseruiunt intellectui, di impedite impediunt, di indisposite aut distracte faciunt intellectum laborare in speculando ut experimur. Unde Avicen. in. s. naturalium dicit animam etas in continuo propter naturalem mutab:litatem phantasiae rQuantum ad secundum aduert in doctrina quam tradit. b. Tho .in. a. eontra gent. cap. Latio di alio modo respicit intellectus phalasma ante productionem speciei, di quando se conuertit ad illudit intelligat. Et haec disserentia stat in duobus. Primo in abstractione speciei phantasma se habet ut causa di mouens intellectum. Diximus enim supra Iphantasma virtute intellectus agentis ut spem di intellectus possibilis recipit unde comparatur intellis ad iii in ut motum admouens. In conuersione aut ad pira se habet ut fundamentum di speculiam in quo relucet species intelligibilis. itare quodammodo modificata in phantasmate repraesentat
non solum naturam communem sed etiam modum existendi in particularibus. Secunda differentia stat in hoc phantaiam a quo abstrahitur species est causatum ab obiecto exteriori,ut declaratum est in epitomate nostro in . . de anima intracta. de sensibus interioribus. Illud autem ad quod fit con- Uers causatur imaginatiua tanquam eκemplum, specula deseruiens intellectioni. Causatur autem e propositioiae intellectus di Imperio voluntatis. Proponit enim intellectus voluntatim sine tali phantasmate non potest exire in actum intelligendi circa tale obiectum di tunc voluntas praecipit imaginatiue, formet tale vel tale phantasina. Hoc
enim ad piam pertinet ut dixinans loquentes de sensibus in
antum ad tertium aduerte ii circa praedictam deter-
377쪽
Iaainationem insurgunt tria dubia. Prinio posito non possimus intelligere Pro hoc statu intellectus coniunci suae phantasinate, dubitatur si hoc est naturale nobis vel sit eκ alia causa. Aduerteque Sco. in . r. dis 34. . vult pro nullo statu esse naturale homini intelligere per conuersionem ad phanta iararate, sed id esse potius penale quam naturale. Verum in ioc non videtur fuisse verus philosophus. Nam si considerasset quod anima intellectiva est media inter senstiuad intel- lactualia dc ex consequenti quod debet habere intelligere hoc statu participans de sensitivo ut cognoscat Nodum nature uniuersalis prout .eκisit in p.rticularibus 4 tamen est verum intelligere quoniam attingit natura uniuerialem , cognouisset hunc modum intelligendi esse nobis naturalem de
Secundo dubitatur. Si conclusio responsiua intelligenda st de omni intellectione tam perfecta di completa qua imiter secta: ratio dubitandi est quia . b. Tho. in 1 parte Vbi supra videtur loqui solum de intellectione persecia. Dicit. n. quoanatura lapidis di cuiuscunq; corpore non potes complete verae cognosci nisi secundum cognoscitur, inparriculari existens. Particulare autem appraehendinnas per sensumo imaginationem, di ideo necesse est ut intellectus co gnoscat obiectu suum quod conuertat se ad phalasmata. Ad hoc dicitur si, conclusio intelligenda est vi, Nan . b. Tho. intendit arguere a minori ad maius sici minus videturm in intellectione completa di perfecta indigeat intellectus conuersione ad phantasmata quam in impersecta, qm inte lectus quanto persectior est in actu suo tanto euatior di in Diaterialior est. Si ergo in intellectione persecta indiget tali
conuersione, ni ulto magis in omni alio impersecta. Licet igitur. b. Tho. ab inte conclusionem posuerit solum de cognitione completa probauerit tamen sufficienter ex hac ompleta intellectione innuitia, multomagis verificatur in pmni alia etiam imperfecta.
Tertio dubitat,quia si intellectus nihil intelli it sine phara
378쪽
tasmate,ergo necesse est omne intelligibile a nobis esse phantasiabile, quod est falsiim'miolunt ens corporeum esset a nobis intelligibile, di sic deperiret Metaphysi nec intellectus seipsu in intelligeret nec entia abstracta.
Ad hoc dicitur cv intelligibile est duplex, quoddam quid
ditatiue quoddam per effectum. Si primo modo sic dico cri iecesse est ipsum esse phalasiabile di materiale quado ut dicomus infra proprium di proportionatura obiectum intellectus coniuncti est quidditas materialis. Si secundo modo susscit ipsum esse phantasiabile per seipsum si est cadens sub sensu, vel habere effectum phantasiabilemin corporalem per quem deducatur intellcctus in cognitionem illius. Et hoc ni odo cognoscit anima seipsam 4 quae sunt remota a sensuit superiora entia. Non autem cognoscit ea primo modo. ut determinavimus in. .metaph. iri.q. nosiris. Haec de praesenti suaesito dicta sint. Qo I de conceptu intellectus quid sit, dosi distinguitur ob actu intes ligendi.
IN 'A C quaestione tria agenda sunt. Primo declarabitur quid sit hic conceptus: quo nominatur. Secundo quomodo se habet ad actum intestigendi. Tertio soluetur Mubium, quod videtur fundari in doctrina philosophi. Quatum ad primum dimissis aliorum opinionibus quas longum esset reserre,&tu videre poteris in o. ba. m. I. dissi
a T. q. I. N in Cap. in. I .dis. 27. q. a. dico in via. b. Tho.con
ceptus est quid Oductum per actum intelligendi, di est terminus intesiectionis, in quo primo res intes lecta cognostitur ecnaanifestatur intellectui. Et hic conceptus apud Theologum dicitur verbum intellectus de uo nunc non est piatis considerationis considerare,d apud Logicum intentio quae diuiditur in primam di secundam, ut declarabimus in q. sequen. Di apud phjlosophu ratio ves diffinitio ves sint ilitudo aut imago rei intes lecte i qua relucet Amanifesta fit intes tui. DξVia ni spes. Sed aduertes apud. b. Tho datur in intes lectu spes praeuia intest ectioni, de qua loquuti sumus. s. quae pro Mucitur illustratione intellectus agetis, qua constituti inteli
379쪽
in actu primo qirae est causa intellectionis vel colu pro is ductitia vel determinalitia. Et dicitur in via nostra species mi prat in quoniam per intellectuna agentem imprimitur in nitellectu ut forma in subiecto. Datur etia in species subsequens intellectionem ut terminus eius quae est imago si- in ilitudo rei intellecte di dicitur species expressa non ad sensum coria de quibus diximus s. qui opinantur phantasma illustratum esse speciem expressam , quia exprimito mani se sat sue patentem facit rem intelligibilem intellectui. Sed secundum viam b. Tho dicitur conceptus species exprassa, ita est expressa Siroducta ab intellectu per actum intelli-
vendi d est vestiti viles genitas ab in ellectu ideo apud Theologum dicitur verbum sed de hoc alias. Quan tam ad secundum aduerte o non omnibus scribentibus in via nostra est clarum quid. b. Tho in hoc senserit. Nam licet id dicatin'. de potentia . q. 8 arti. r. ci, intellectus
in intelligendo habet ordinem ad quatuor scit cet ad rem intellectam ad specten pratulam ad actum intes ligendi ad conceptum. Et dicat ibidem , conceptus differt ab actu intelligε di quia consideratur ut terminus actionis di quasi quoddana per ipsam constitutum tamen dicunt aliqui Thom istae quod ex hoc non equitur ipsum differre realiter ab actu intestisendi sed sufficit distinctio rationis. Qiaod autem non posuit differre realiter probat ex eo nicilectio di conceptu se
habent vi motus doterminus motus. Sed apud. b. Tho. haec
duo sunt idem realiter v patet in e X positione sua in . a. phy. declarans naturam di diffinitionem motus , ergo intesiectio quae est v nlotus di conceptus qui est, terminus sunt idem
Sed haec ratio non cogit quoniam maior si est vera, est vera tantum in motibus physicis continuis, intesiectio aurem non es motus physicus sed motus qui est actus pers cli. Unde falsum est quod intes lectio sit via ad conceptum eo
modo quo motus physicus est via ad terminiana, nec se habet ut actus medius inter potentiam, actum. Nec oportat viccssct intclectio completo conceptu, sicut cetatis tu
380쪽
tus physicus acquisito termino propter quod Uelle concludere identitatem realem inter intellectionem di conceptum ex identitate motus physici cum terminoria o est laborare in equi uoco. Dico ergo quod in motu qui est actus perfectina aior non est vera aliter actus moralis labitus ni oralis adhuem acquirendum ordinatur essent idem. Dico ulterius suod maior in motibus physicis non est uniuersalitero ab-blutae verae. Nam illuminatio est terminus motus localis secundum philosephum , dc tamen ut patet non sunt idem
Alii autem ut Capreoluso Herueus, quos reputo praecipuos in hoc propolito tenent quod distinguuntur realiteri iEt quidem quoci Capreolus id sentiat, patet in primo distinua . quaesione secunda ad primum facium contra primam conclusionem secundo loco. Illic declarans quomodo non est contra mentem philosophi per actionem immanentem aliquid produci, tenet conceptum esse quid aliud ab actu intelligendi, di quod comparatur ad ipsum, habitus moralis adactum moralem divi habitus intellectualis ad actum
intellectus Sed dissimile est in hoc quod habitus moralis
permanet remoto actu,non autem conceptus Q Nd autem
Herueus ad id declinet patet in secundo quolibet. v. 8 ubi inquit Teneo ut probabilius quod in intellectu tormetur quaedam forma quae non est actus intelligendi licet talis forma sit in eo. Et id sic probatur. Respectu complexorum olfactus intelligendi vel est dubitare vel assentire vel dissentire. Sed conceptus mentis nullum est istorum , ergo di caetera. Maior viciatur manifesta.Minor sic probatur. Quod stat cuquolibet horum activum non est aliquod illorum, quia cumissi actus sint oppositi non stat unus cum alio, purae enim dubitas nec assentit nec dismentit, nec dissentientes assentit nec econuerso. Sed similis conceptus mentis sat cum quolibet eorum, nam formando conceptum istum, quem ista propositio significat scilicet stellae sunt pares, vel istum teste
non mouent motibus propriis quandoque conuenit dubitare, quando dissentire, quandoque assentire , ergo di caetera.