장음표시 사용
171쪽
In flatu lanocentiar 37het peccatum poena aeterna, qu spoena si a Deo imponeretur iusta esset ; ergo ex natura rei quodlibet peccatum est puni bile poena aeterna, & ex sola Diuina misericordia punitur poena temporali. Respondetur distinguendo maiorem et potest Deus ut Dominus uniuersalis punire quodlibet peccatum poena merna , concedo maiorem ; ut iusitus Iudex respiciens'ad grauitatem vel leuitatem delicti,nego
rei repetitur proportio culpae
- Obijcies etiam. Magis est offendere animam , quam conpus: sed qui ostendit corpus o cidendo hominem peccat momtaliter ; ergo a fortiori, qui per peccatum veniale offendit animam , debet peccare mortaliter. Respondetur argumentum nihil probare et nam qui offendit corpus, ideo peccat mortaliter,quia in re graui facit contra legem obligantem de necessitate salutis , & consequenter grauiter
offendit animam suam, cum autem peccatu moveniale ex proprio genere,sit tantum transgres.sio leuis ipsius legis,consequenter nequit ex natura rei esse peccatum mortale & offensio gratiis. OppQneo, quod per peccatum veniale etiam offenditust Deus, & ipsi displicet : sed quetulibet offensa Dei ex proprio genere est mortalis & meretur poenam aeternam & infinitam, licue
infinitae dignitatis est Deus, qui offenditur; ergo &c. Respondetur negando minore esto enim
quodlibet peccatum sit Dei offensiuit,& ipsi displiceat; adhuc
tamen intra genus offensionis,
liqua grauiter offendunt, & displicent: alia vero solum leui
differentia a posteriori, ut penes effectus ; sed de differentia a priori, & penes rationes formales peccati mortalis & venialis . Putat aliqui peccatum mortalo& veniale essentialiter differre, quia primum est inductitati reatus poenae aeternari secundum vero tantum est inductivum poenae temporalis. Alis docent peccatum mortale esse contra legem ; peccatum vero veniat ei non esse contra legem , sed prς- ter legem a Tertia sententia asse
172쪽
r a 8 I, cam sibilisare peccati venialis in Adamo
serit peccatum mortale in duo- tur , peccatum mortale est bus disserre a veniali et Primo , deordinatio opposita ordinationi, quia mortale priuat gratiam, quq sine qua finis non potest absequa ali- est principium ordinis in Deum quo , qua quidem ordinari. vltimum finem supernaturalem; habet praeceptam contra quod deor- veniale vero de facto compati- dinatio sti; ct ideo omnis deorditur cum ipsa gratia. Secundo natio cadens sub praecepto, auertit a quia peccatum mortale est auer- sine necessario : ct alia e si 'in suum a Deo vltimo fine super- lio, quae potes esse resperi, siris naturali, & rationem finis ponit flaendi, quae non est nec saria, in creatura; veniale vcro nequa- sed utilis ; qua non est de praetepto, quam, sed potius habitualiter sed potius de conscio, o deor ina- saltem refertur in Deum , ita Angelicus Magister cum suis Sectatoribus . Quarta sententia
ponit duplex discrimen inter Peccatum mortale & veniale , unum a priori, aliud a posterioria opposita huic es peccatum V
Propter praedicta verba Sc ti , multi cx alienis ipsum acriter reprehendunt, quasi absol te distinxerit peccatum mortaleri : disserunt a posteriori praedi- & veniale per hoc, quod pricta peccata , quia mortale solum mum sit contra praeceptum , sedemeritorie est priuatio gratiae, cundum contra consilium, quod quae est saltem dispositive prin- videtur aperte falsum : nam excipium vitae spiritualis, siue vi- ista sententia sequeretur, quod talis coniunctionis cum Deo nubere esset peccatum venialo, vere vita animae; veniale Vero quippe contra consilium eompatitur cum ipsa gratia. Din Pro clariori intelligentia d ferunt etiam a posteriori, quia ctrinae Scoti, monemus cum P mortale inducit, reatum poenae tre Rada legem dupliciter pos- aeternae; veniale autem reaturnia, se sumi. Primo pro regula obli- poenae temporalis. A priori dif- gante simpliciter ad aliquid,siue ferunt praedicta peccata, quia , tale sit necessarium , siue utile , mortale est contra praeceptumia; ad finem supernaturalem conse- veniale vero est selum contra , quendum . Secundo pro regula consilium et ita Scotus in z. dist. obligante ad aliquod necess 3 3: dist. a r-quaest. I.Li ita ego, rium, sine quo finis ultimus su-
ubi sic ait: ed in hoc distingun- pernaturalis nequeat consequi.
173쪽
Consilium econtra adhuc dupliciter sumi potest: primo ut abstrahit ab omni obligatione legis tam primo , quam secundo modo ; & hac ratione seruari virginitatem, ingredi Religionem , & caeterae virtutes Euangelicae , licet sint media utilia ,& optima consilia ad finem supernaturalem, tamen abstrahunt ab omni obligatione legis. Secundo modo sumitur consilium, ut abstrahit ab obligatione legis secundo modo tantum acceptae iincludit tamen obligationem legis primo modo, & hac ratione mendacium osticiosum, verbum iocosum , vel otiosum, furtum rei leuis : licci non sint donecessitate salutis , sunt taInen media utilia ad finem supernaturalem consequendum, etiam si contra consilium secundo modo,& contra legem secundo modo; nam licet quando quis ossiciose
mentitur , non agat contra legem obligantem ad aliquod ne .cessario simpliciter ad finem
consequendum:agit tamen contra legem primo modo obligantem ad aliquod absolute , a qua deflectere peccatum est. Doctrina ergo Scoti supra tradita solum intelligenda venit de consilio secundo modo accepto , &de lege secundo modo accepta.
Primo , peccatum mortale &veniale conuenire in hoc , quod utrumque sit contra legem, differre tamen; quia mortale est contra legem praecipientem aliquid de necessitate salutis , cuisiusmodi sunt omnia praecepta a Decalogi iuxta illud Math. I9. Si vis ad vitam ingredi, serua mandata quae ita sunt necessaria, vi fine obseruatione illorum nequeat finis ultimus supernaturalis consequi. Peccatum vero veniale, solum est contra legem praecipientem aliquod utile ad finem supernaturalem, & huiusmodi sunt mendacium ossiciosum , verbum otiosum, furtum rei leuis &c. quae opponuntur legibus piarcipientibus non in eis tiri ossiciose, non dicere verbum otiosum &c. quae utilia sunt ad consecutionem finis supernaturalis.
Secundo colligit aliam differentiam , quod peccatum mortale destruit saltem demeritorie gratiam & amicitiam cum Deo,& inducit supplicium aeternum csecus peccatum veniale. Ratio discriminis est , quia cum peccatum mortale sit contra aliquod necessarium ad vitam ae ternam consequendam ; sequitur , quod non potest simul sta.
174쪽
r o De compassibilitate peccati venialis in Adamare.cum gratia , quae hominem ordinat ad illam : nam charitate manente in anima , nihil deficit necessarium ad vitam supernaturaliter consequendam, ut definitum est in Concilio Tridentino sess6.cap. II ' peccatum veniale econtra, quia non est contra aliquod necessarium , sed sollim utile; ideo bene stare potest cum gratia, & amicitia habituali & actuali ipsius Dei. . CONGLV SIO.PRaecipua differentia a priori inter peccatum mortaleis& veniale , bene assignatur exeo ; quod peccatum mortale sit
contra praeceptum, veniale vero contra consilium : siue peccatum mortale est priuatio rectitudinis necessariae pro consecutione finis supernaturalis I Uriniale vero est priuatio ordinationis tantum utilis & sub consilio, sumendo praeceptum vel consilium , pro ut notauimus supra declarando opinionem Scoti. Accedant rationes: illarum prima sit. Peccatum quodcunque essen. tialiter consistit in priuatione
rectitudinis debitae; ergo disserentia essentialis , & a priori peccati mortalis & venialis , necessario desumenda est penes
diuersas rectitudines , quarum sunt priuationes ; quia nimirum mortale dicit priuationem rectitudinis cadentis sub praecepto ad consequendam vitam aeternam I veniale autem solum dicit priuationem rectitudinis tantum
utilis, & cadentis sub consilio ad consequendum finem supernaturalem.
Probatur secundo, referendo sententias contrariorum. In primis nos bene ponitur prsdicta differentia a D. Thoma per hoc, quod peccatum mortale sit con tra finem, veniale contra media.
Quippe vel hoc intelligitur taliter , ut mortale sit immediate
contra Deum veniale vero contra naturam , ut exponit Caieta.
nus : at hoc nequit dici, quia ut docet Scotus,potest quis peccare mortaliter immediate tam circa finem, scilicet Deum,quam circa media , scilicet creaturas .
Patet quia praecepta Decalogi obligant sub isthali culpa,& tamen aliqua respiciunt Deum , ut praecepta primae Tabulae; &aliqua creaturas, ut praecepta secundae Tabulae. Tum etiam .
quia actus leuis infidelitatis , odium indeliberatum, sunt circa Deum ut finem , de tamen sunt venialia ἱ ergo etiam circa finem
175쪽
. In statu potest esse peccatum venialeo. Si autem dicatur cum VasqueZD.Thomam intelligi,quod mortale tollat gratiam , principium
ordinis , vel coniunctionis cum Deo; veniale nequaquam . Hoc
etiam dici non potest, quia praedicta differentia & potius a posteriori, quam ab priori: gratiam enim aufferre , aut non auferre, est effectus peccati demeritorie; furtum enim , adulterium &c.
non consistit essentialiter in priuatione gratiar, sed potius in priuatione rectitudinis debitae obligantis de necessitate salutis et ad quam obligationem demeritorie sequitur tanquam effectus moralis,ipsi priuatio gratiar; ergo differentia essentialis a priori inter peccatum mortale & veniale, non bene assignatur per hoc, quod mortale auserat gratiam , veniale vero cum ipsa compatia
Nec secundo bene assignatur praedicta differentia per hoc, quod mortale sit contra legem, veniale vero praeter legem ; quia vel veniale dicitur praeter legem ut nulli legi, vel regulae opponatur , & hoc est falsum , cum implicet intelligere peccattrin, quin intelligatur contrarium alicui reis gulae: & reuera nullus negare potest peccatum veniale ninia
esse contra aliquam regulam vi tutis auferens eius rectitudinem , ut patet de mendacio, furto rei leuis &c. Si autem dicatur veniale esse praeter legem , scilicet praeter legem obligantem ad aliquod de necessitate salutis , hoc modo si ex se dicatur , coin cidit cum nostra sententia . Nec tertio dici potest mortale , & veniale primo differre ratione reatus poenae aeternae &temporalis , ctun talis distinctio sit omnino a posteriori, & percisectus et e tenim praedicti reatus non sunt rationes essentiales peccati mortalis & venialis , sed potius sequuntur ad differentiam intrinsecam peccati mortalis;ideo enim quis subditur obligationi poenae aeternae,quia mortaliter peccat, sicut & per peccatumrveniale subditur obligationi poenae temporalis . Nec ultimo dici potest praedicta peccata primo differre , quia moritale respicit creaturam ut ultimum finem , & consequenter dicitauersionem a Deo vltimo fineis: veniale vero saltem habitualiter refertur in Deum ratione gratiae, cum qua compatitur. De hac diffuse egimus alias.
Obijcies primo. opus factum contra consilium, nullo modo est peccamin0sum, ergo perper m
176쪽
x a De compossibilitate peccati originalis in Adams ram Scotus ponit differentiam , peccatum veniale. Si ergo se
inter peccatum mortale, & pec- cundum Scotum , quis obliga-catum veniale; quod primum sit contra praeceptum , & secundum contra contilium . Confirmatur , quia conseruare Virginitatem , ingredi Religionem &c. sunt media utilia ad consecuti nem finis supernaturalis , si ergo secundum Scotum peccatum v niale consistit essentialiter ilia priuatione rectitudinis tantum sutilis ad consecutionem finis supernatu talis : consequenter non seruare virginitatem, non ingredi Religionem &c. erunt peccata venialia ; quod concedet nemo . Respondetur distinguendo
antecedens : opus contra consilium primo modo acceptum, nullo modo esse peccaminosum, concedo antecedens ; Opus con. tra consilium secundo modo ego antecedens . Ad cius probationem dico Apostolum loqui de consilio primo modo,Scotum vero de consilio secundo modo, pro ut scilicet consilium includit obligationem legis primo modo acceptae; & quod ita sit intelligendus Scotus, colligitur
expresse ex secundo dist. r. ubi docet, quod licet homo teneatur maiori obligatione vitaro Peccatum mortale: adhuc tame a teneri minori obligatione vitaretione aliqua tenetur vitare peccata vcni alia, consequenter nequit Scotus intelligi de consilio primo modo, ut liberum est ab omni obligatione , qualia sunt consilia de Virginitate, de Religione &c. Loquitur ergo Sc tus de consilio secundo modo, ut dicit aliquam obligationem ad cuius obseruantiam tenetur homo sub poena peccati venialis , & pro ut consilium coniun. ditur cum lege primo modo. Ad confirmationem respondetur co. filia Euangelica esse media utilia ad finem supernaturalem ἔquia tamen sunt opera subrogationis , illa non seruare, nullo modo est peccatum: quando autem Scotus docet peccatum veniale consistere in priuatione tantum utilis, loquitur de rectitudine illa, ad quam ponendam tenetur homo aliqua obligati ne minori, qua tenetur ad ponendam rectitudinem necessa
obiicies secundo: Peccatum essentialiter duo importat, auersionem scilicet a Deo ut ultimo fine , & controuersionem ad creaturam ut ultimum finem; ergo peccatum mortale debet distingui a veniali vel ratione com
177쪽
uersionis, vel ratione aversionis essentialiter importatae. Respon. detur cum Vulpes , quod peccatum mortale non dicit aversione formaliter ; sed solum demeritorie, & virtualiter: quae auersio
communis est omni peccato mota
tali , & tanquam effectus moralis consequitur ipsum peccatum mortale . Ideo enim quis virtualiter auertitur ab ultimo demeritorie , quia formaliter soauertit a medio necessario ad illum'; unde formaliter peccatum mortale , solum dicit priuationem rectitudinis illius virtutis , quae tanquam medium necessarium praecipitur a Deo. Conuersio etiam ad creaturam communis est omni peccato mortali& veniali, nec in ipsa conssistit formaliter malitia ; quia ut alias diximus conuersio ad obiectum solum est materiale peccati .d timetiam quia interdum, peccatum mortale & veniale habent idem
obiectum , ut patet de furto in magna quantitate , & in parua quantitate, quae respiciunt rem alienam , ergo praecipua differentia mortalis & venialis , non bone desumuntur ex parte aversionis , vel conuersionis: sed potius , quia unum est priuatio rediitudinis necessariae, aliud vero
sit priuatio rectitudinis utilis.
Inquirens quare Deus aliquod praeripiat υι necessarium ad vitam aIernam , Ur ad amicitiam cumus conseruandam , ut aliquod
attendendo rerum naturas, quarum quaedam sunt magni momenti , & iure optimo , Deus praecipiat ut necessarias ad vitam aeternam , qu am vero parui momenti; hinc non fuit expediens illas praecipere ut neces larias ad finem supernaturalem
consequendum. Sed quomodo cognosci potest,quodnam sit peccatum mortale, & quodnam sieveniale ; siue quidnam sit illud , quod Deus praecipit ut necessarium ; & quodium sit utile s lum ΘRespondetur hoc cognosci posse cui docet noster Rada.
Primue e Sacra Scriptura οῦ quotiescunque enim in illa referuntur Peccata aliqua abominabilia, execranda; vel quae dicuntur inferre mortem, & a Regno Coe-Iorum excludere, omΠia tali
& similia debent haberi ut mortalia . Secundo potest cognosci
178쪽
rq compo sibilitate peccati venialis in Adama
ex traditione Ecclesiae & consue- Petes; an peccatum mortalotudine Doctor in & hominum piorum. Illud ergo erit mortale , quod tale habetur vel traditione Ecclesiae, vel consuetudine Doctorum & hominum piorum ;quia non est verisimile Deum Ecclesiam suam permittdre ut decipiatur in re tanti momenti. Aposteriori etiam colligi potest, quod quotiescunque lege humana imponitur aliqua poena grauis pro aliquo opere ut eX- communicatio maior; tunc illud opus censeri debet mortale : si autem imponatur poena leuis,
censeri debet veniale . Immo etiamsi res aliqua sit in se leuis, dummodo prohibeatur per praeceptum sub poena grauissima , uti estis ligni secundum se leuis fuit; quia tamen prohibitus sub
graui poena, fuit mortalis . Tertio cognosci potest ex lumine n a. turali, omnia scilicet peccata quae leuiter offendunt Deum, vel proximum , prudentis arbitrio , pro venialibus habenda sunt: quae vero grauiter Offendunt , mortalia debent reputari ; quando vero nullo ex his modis innotescit nobis., an opus sit mortale vel venialo, tum standum est puriori conscie n.
& veniale viai uoce conueniant sub ratione peccati ut sic aliquorum fuit opinio peccatum mortale & veniale solum analogice conuenire in communi ratione peccati,quatenus peccatum mortale simpliciter est contra legem , & habet veram rationein peccati simpliciter et veniale vero , vel est praeter legem, vel solum secundum quid, dicitur peccatum . Pro explicatione huius sententiae aduertit Montesinos peccatum mortale, & venialeis
dupliciter posse considerari; vel enim primo sumuntur quantum
ad essontiam peccati, vel secun do quantum ad accidentia illa , , scilicet mortalitatis et duo enim simul inuoluit peccatum nam tale , scilicet essentialem rationem peccati, & illud iaccidens mortalitatis . Primum consistit essentialiter in priuatione debitae rectitudinis: secundum tripliciter adhuc potest sumi, sicut tria
sunt accidentia , quae importantur a peccato mortali & veniali. Primum accidens est reatus ad
poenam aeternam , vel temporalem : secundum est ratio iniuriar, offensae , vel auersionis a Deo vltimor; quamuis enim auersio praedicta contieniat omni mortali , ut mortali: non vero quan
179쪽
In sum Anatoriae. I stum ad rationem essentialem peccati. Tertium tandem accidens est, quod mortale sit aegritudo , seti mors animae; scilicet priuatio gratiae , quae est vita spiritualis animae. Insuper notat Montesinos , quod diuisio peccati in mortale de veniale , tripliciter potest sumi. Primo si diuisum sit peccatum secundum suam essentiam , & membra diuidentia sint mortalia & venialia ut accidentia ; I hoc modo praedicta diuisio est subiecti in accidentia , quia peccatum secundum suam essentiam est subiectum fundans ly mortale & veniale , ut duo accidentia. Secundo si diuisum sit peccatum secundum essentiam , ct membra diuidentia sint pecca.
tum mortale de veniale adhuc, pro ut dicunt essentiam & non accidentia , & hoc modo diuisio praedicta est uni uoci in uni uoca- ta , quatenus peccatum mortale& veniale sumpta secundum rationem essentialiter peccati, uni- uoce conueniunt in ratione peccati, quatenus dicunt priuationem debitae rectitudinis , quia ut sic conueniunt in priuation Odebitae ut sic , quae est essentialis ratio peccati ut sic,legatur Montes nos. Conclusio; peccatum mortale& veniale sumpta secundum eorum essentiam , & quidditatem , univoce conueniunt in communi ratione peccati , & ita diuisio peccati est uni uoci in uni uocata. Ita Scotus in .distin a. a I. quaest. I. g. Ad argumenta, & in a. distinct. a I. quaest. I. S. Dico ergo. Sequuntur praeter Scoti stas Loriaca , Montesinos , Durandus & alij. Probatur, quia peccatum veniale vere & proprie rationem habet essentialem peccati; ergo
uni uoce conuenit cum peccato mortali in communi ratione peccati . Antecedens patet, tum ex Scoto in a. distinct.37. & distinet. 2I.:citata, ubi peccatum, veniale non excludit a definitione peccati tradita ab Augustino , quod sit dictum , factum , vel
concupitum contra legem Dei. Tum etiam quia tam D.Thomas, quam Augustinus lib.a. de mendacio , docent , Omne mendacium esse absolute & simpliciter
mendacium non sit peccatum mortale. Item ex Scriptura peccatum veniale simpliciter & absolute appellatur peccatum , ut Prouerbiorum Io. auod in ltiloquio non deerit peccatum. Et Ioannis i. Si dixerimus peccatum non habere, usi nos seducimus, ctc. Quae de peccato veniali, aperte
intelliguntur secundum Exposi-
180쪽
i 6 De compossibilitare pereatia venialis in Adamstotes . Diidem ratione id osten- illa i noli mentiri: & omne se ditur , quia Sacerdotes vere hahenti iurisdictionem absoluendi ab omni peccato iuxta illud
Ioan. 2 o. Quorum remiseritis petacata, Sed secundum omnes, .vere absoluunt Sacerdores a venialibus a ergo venialia habent veram rationem peccati. Confirmatur , quia peccata venialia absolute vocantur offensadapsus,
Deo displicere, & quod merentur poenam . Accedat secundita, probatio : peccatum in communi essentialiter consistit in priuatione rectitudinis debitae ad aliquam legem ; sed tam peccatum mortale , quam veniale sunt contra aliquam legem , ergo univoc conuenitini in ratione peccati.
Minor probatur, tum quia Augustinus definiens peccatum per θ , dictum , factum , &c. contra legem, comprehendit tam mortalia , quam venialia in praedicta definitione, patet, quia Augustinus per totum illum librum a r. contra Faustum docet dari multa peccata , quae ab omnibus provenialibus habentur. Tum etiam quia nequit intelligi peccatum veniale habere rationem malitiae& offenis, nisi intelligatur contra aliquam legem. Tandem quia ex Scriptura habetur omne mendacium prohiberi lege tum per legem illam , non fur beris ; ergo reuera peccata venialia sunt contra aliquam legem.
Oppones et peccatum mortale ex sua natura est ablatiuum gratiae i peccatum vero veniale secundum suam rationem compatitur cum illa; ergo peccatu mortale & veniale nequeunt uni- uoce conuenire in ratione peccati. Negatur antecedens quoad primam partem et pluries enim dictum est peccatum mortaIe
non consistere essentialiter in priuatione gratiae , sed sol tim ilia priuatione rectitudinis debitae secundum legem obligantem de
necessitate salutis ; gratiam vero auferre, est dumtaxat effectus demeritorius peccati mortalis . Hinc si argumentum probaret , concluderetur mortalo& veniale, nec analogico co uenire , cum nullo modo veniale importet priuationem gratiae. oppones secundo; peccatum incommuni incIudit generalem rationem inobedientiae contra Iegem et sed peccatum veniale non dicit generalem malitiam inobedientiae, alias esset mortale ; cum omnis malitia inob