장음표시 사용
201쪽
r 7Iis statu innocentia. praesens est, di per se licita, inscrtur citam incita liter occcareo DI FF IC E LTA S. Viduam, si dcleetetur de actu coniugii, & illum tanquam praesentcna & nunc exercitum p cr imaginationem constituat. Ratio est, quia ille actus & corporis commotio inde consequons, non os concessa viduae in statu viduitatis . Monemus tamen , quod vi dua potest gaudere de copulata, olim habita cum marito,tanquam de re praeterita ob aliquem finem . Ratio est , quia hoc non
est delectari de illa tanquam dore, quae modo delectabilis fit ipsi sensui, nec est delectari de illa
copula tanquam de re praesenti rsed est tantum ratum habere vel 3pprobare actum praeteritum , , siue gaudere de pollutione, fama, honore, vel simili effectu bono ex illa copula consecuto . Lessius lib. . cap. 3. dubitat. II. ubi docet hoc modo intelligendum esse Angelum verbo , cogi-
ratio, num. a. Nauarrum cap. I 6. num. Io. Caietanum, delectatio
morosa , ct alios dicentes viduam de copula praeterita posso
gaudero Ast v An coniux in ah alia cu iugis se
riculum pollutionis , n Cia puccat mortaliter . Ratio cit, quia in tali ita tu, quae est ut ei Opus externum re ipsa praestitumst permissum,ei quoque permisia sum est opus imaginatiuum,siu in phantassica & imaginatiuiis praestandum periculo tamen pol lutionis secluso Caietanus,δυ- cutis morosa , S. Euros. L e stius
An voluntas peccet mortaliter,quam do executioni operis mortaliter
mali , consentit sob hisi modi conditione et hoc facerem, Amihi liceret ; s non esset peccatum, si
non esset contra virtutem,vel sebalia huiusmodi conditione.
PRO solutione dissicultatis ino. neo ; quod quando quis dicit; facerem hoc, si non esset pec. catum, vel si non esset contra virtutem , aut si non esset offensa
Dei, &α duplicem sensum possunt
202쪽
i6 8 De composἴ bilitate peccati venialis in Adamo
sunt habere huiusmodi verba , . comederem carnes in Quadrage- Ptimo signare possunt volunta-t cm esse ita propensam , ut esset factura tale opus,si non esset pec
significare pomunt in vollantato esse vcrum aditim consensus, siue desiderium essicax terminatum ad rem malam ; v. g. ad homicidium,a cuius homicidij executio. ne abstineat , eo quod sit pecca
Dico, quando quis dicit; facerem hoc, si non esset offensa Dei , &c. v.g. vindictam sume rem de inimico, nisi emet offensa Dei; si tantum declaret volunta-lcm suam cise propensam ad vindictam , ut esset vindictam sumptura, si non esset peccatum,non peccat , immo meretur. Ratio est; quia talis actus est bonus, cum voluntas. in tali casu non de terminetur ad malui nec malum
velit: sod propensionem suam in malum propter Diuinam offensam reprimit , atque hoc modo Deum timentes eliciunt eosactus conditionales. Dico secundo , quando quis sub conditione auferente malitiam , ut est illa: si non esset pec
tioni alicuius rei in alae & operis , quod solo iure positivo prohibitum cst; v. g. quando quis dicit; sima , nisi Ecclesia prohibuisset ,
non peccat saltem mortaliterit a. tio est , quia cum huiusmodi res non sint intrinsece & ex natura rei malae , possiunt carere malitia,& apprehendi ut malitia carentes; ac proinde potest quis eas,ut malitia carentes,optare,vel desiderare cas non est e malas, ut ab cque peccato possiet eas amplec ti. Immo hoc nihil aliud effovidetur, quam optare Ecclesiam non prohibuisse illas . Caietanus verbo,cogitatio; Armilla in eodem
verbo , num. I. VasqueZ I. a. dist. 16. cap.2. num . . Satrus in Claui regia, lib. 8. cap. 7. num. 28. &alij. Dico tertio, quando quis consentit executioni alicuius operi intrinsece & moraliter mal i , x est v. g. odium Dei, fornicatio de alia huiusmodi, quae dicuntur in
trinsece viaia i eo q uod iii re naturat, sunt prorututa, pec alio
mortaliter, etiam si co 'sentiat sub huiusmo i conditione,si non es t peccatum. Ratio est; quia cilina voluntas desiderio suo , vel consensu efficaci feratur in illius actus substantiam , in qua clauditur malitia , nec ab illo separari potest; fertur in rem moraliter malam; ac proinde mortaliter peccat. Quod magis constat
203쪽
In statu innocentia. 169ex hoe actu 'si absque culpa si explicet tantum voluntatis possem destruere , Deum ipsum propensionem , quam ipse collidi
destruerem . Adrianus col. Io. bet timore poenae ; peccat tamen artic. 2.conclus r. Assorius tot n. r. mortaliter, si vere habeat actum, lib. .cap.6. quaest. Io. Sances lib. vel consensim in voluntate, quo I. in Decalogum cap.a. num. a a. sub in praedicta conditione fera-
de alij: aduerte tamen, si res illa, tur in executionem operis mali vel actus, qui iure naturali ve- moraliter. litus est, in aliquo statu vel casu sit licitus, & talis conditio apponatur ; si ille casus, vel status a desset,sacerem talem adultu, non peccaretur . Ratio est, quia talis conditio remouet malitiam. Hinc accipe subsequentia coro- Iaria .
COROLARIUM III. SI Pre byter, aut Religiosus
dicat; ulciscerer, vel fornicarer , nisi mei status rationem, haberem et non peccat mortaliter, si tantum significat animi propensionem ἱ peccat tamen mortaliter ; si consensus vere sequatur in ultionem, vel fornica-ONI peccat desiderans aca tionem sub illa conditione. cedere ad aliquam, si es-
set sua uxor a neque desiderans latrones suspendere, si esset Iudex: nec Religiosus , aut coniugatus desiderans uxorein ducere , si ille a voto Religionis , &hic a Matrimonio, liber esset. Ita tenent citati Auciores , &
Vando quis dicit; peccarem,si non esset Infernus: non peccat mortaliter, homo senex dicat I si hoc contigisset tempore meae iv. uentutis , vel quando eram vitae deperditae, sumerem vindictam: peccat mortaliter, si vere adsit voluntas ulciscendi, si praeterito illo tempore iniuria contigisset, . secus autem si verba illa significent, quod illo tempore talis crat, ut vindictam esset sum
204쪽
haec verba pollunt intelligi d duplici timore ; hoc est de se uili , & filiali. Si intell1gatur de
timore seruili,quo timetur Deus tanquam Iudex puniens peccata , peccat mortaliter, si tamenta, in tali casu adsit consensus in fractionem ieiunij, licet conditionatus; quod si consensus non adsit, & illa verba declarent tantum voluntatis fragilitatem, siue propensionem aut inclinationem habitualem , vel actualem ad frangendum ieiunium , non est
Similiter si illa verba nisi temerem Deum intelligentur de timore filiali, ita ut sensus sit; nisi Deum reuererer, siue nisi fractio eius ieiunii esset Dei iniuria,frangere ieiunium et tunc non erit peccatum, etiam si adsit consensus conditionatus. Ratio est;
quia conditio illa apposita si
fractio ieiunij non esset iniuria Dei rationem peccati aufert , atque hoc veritatem habet, si opus in cuius executionem voluntas consentit sub explicata conditione, sit tantum iure positivo prohibita, vel posset in aliquo statu non esse iniuria Dei Aduerte autem et si voluntas in executionem operis prohibiti iure naturali, ut est fornicatio , dc odium Dei, consentiat sub illa conditione; peccat mortaliter, siue verba intelligantur de timore seruili, siue de timore filiali . Hinc si quis diceret ; fornicarer,
nisi timerem Deum , & vere consensum habeat voluntatis ad executionem fornicationis terminatam sub illa conditione timoris , siue seruilis, siue filialis,
peccaret mortaliter. Ratio constat ex supra dictis ; non peccaret tamen, si explicaret tantum propensionem suae voluntatis, ut patet etiam ex supra dictis.
An iactantia , wl laus de peccato sit peccatum moriale
alium de aliquo peccato veniali, esse peccatum veniale ,& de mortali, mortale Ratio est, quia actus ille laudandi seo , vel alium de re mala, est quaedam de eadem re complacentia, ac proinde si res sit mala mortaliter, & actus talis complace tiar erit peccatum mortale: si vero vel sit mala venialiter, actus talis
205쪽
etaIis complacentiae , erit pecca- quatuor pugnault, laudans intum veniale . . ii quam corporis vires , Minpu- Doctrina ista vera est , suh gna dexteritatem , non peccat quis vere , siue falso de illo ma- mortaliter: quia non laudat delo se laudat ; quia utrobique ea- peccato, sed de quodam bonodem militat ratio . Caietanus naturali.
2.2. quaest. IIaartic.2. Sylvester verbo, Vana gloria, quaest. a. Angelus verbo, Instantia , num. I. Nauarrus cap.27. num. II.
catum mortale, velle gloriam , aut laudes de mortali; vel dum quis de eo laudatur illas acceptare, vel approbare peccatum mortale alterius tanquam, laude dignum. Ratio est, quia hic interuenit complacentia de peccato mortali, vel eius approbatio .
non peccat mortaliter, qui suum peccatum mortale, siue verum , si ue falsum narrat absque approbatione , vel assectu ipsius operis : sed tantum ut inde appareat ipsius indu stria, dexteritas, ingenium , vires &c. v. g in occidendo hominem , vel in patrando aliquo alio huiusmodi ope malo, ut si quis laudet se, vel alium; quod quater continuo ad foeminam accesserit, vel cum Monitum: Erit peccatu mortale, si sit in ipso laudante, vel in alio, quem laudat periculum iactantiae, aut gaudij de mortali commissio; ratione cuius periculi potest esse mortale, ut notat Sances ibidem, sicut & etiam potest esse mortale ratione scandali.
Notantur nonnulla de materia parvitat ratione cuius peccatum ex suo genere mortale , tra bis in υeniale.
putaui disputatione IS. de Sacramento Poenitentiae. Co-sulantur ibi notata, a quibus abstineo; ne denuo replicentur. Nonnulla tamen dicam n cessaria ad nostrum propositum per varia docu
206쪽
tualis vendatur , & quantumuis leui pretio, peccatum est mort te; quia plene fit iniuria rei spi rituali , eam pretio aestimando. Suarius de Religione lib. q. cap.
3.num . . VS honinus tractatu de Simonia regula I .cap.I7.num. z.
materia peccatum ex suo genere mortale, potes
fieri veniale. Regula duplex adducitur, ut d scerni possit ; num materia 'peccati, e praecepit, si grauis, sue leuis e parua.
PRIMA REGULA.R Axio est; quia ubi malevi
riae paruitas est , parua acriam offensa reperiturias proinde non est nisi culpa venialis. Monemus tamen dari aliquod genus materiae , in quo leuitas , siue paruitas non reperitur; huiusmodi est v. g. odium Dei , contemptus ipsius Dei , & infidelitas . Ratio est, quia in qua- Vando materia multum, , libet materia huius generis r siue notabiliter conducit peritur integra & plena ratio OD ad finem, in quem ordi- tensae Dei : quotiescunque enim natur praeceptum a Superiore aliquid, vel minimum a Deo re- impositum; tunc est grauis ma- uelatum negas , infinitam Dei teria,& sufficiens ad peccatum veritatem negas ; in quocunque mortale: Quando vero materia casu Deum oderis, infinitam parum ad eum finem conducit , Dei bonitatem oderis , & quo- tunc est materia leuis sussciensti escunque Deum contemnis, in. solum ad peccatum venialeis . finitum esse contemnis . Iden , Itaque ad discernendam graui- contingit in iuramento assert tatem, vel leuitatem , non estris; nam cuiuscunque rei minimae , Deus in testem adducatur; adducitur ut tectis falsus , eique mendacium tribuitur, & cons quenter magna iniuriae ei arrogatur. Idem contigit in Simo- materia praecepti , vel peccati attendenda praecise secundum
se : sed inspiciendus est etiam finis, ad quem Superior ordinat praeceptum , quod ipse imponita
nia quantumuis parua rea spiri- 36. Sances lib. r. in Decalogum cap
207쪽
cap.q.nam. 2. Ex hac regula i ferri potest, quod si Ecclesia praecipit,vi Missa in die festo audiatur peccat mortaliter, qui Missam non audit in quocunque die festo. Ratio est; quia auditio Misti notabiliter & multum inseruit praecepti Ecclesiastici T. ni, qui finis est persectus , siue bonum uniuersale uniuscuius', ac proinde auditio Misse in tali casu est materia grauis, &per consequens ipsius Missae omissio in tali casui est peccatum mortale
Monitum: si secularia Resipi blica, vel Universitas praecipiat auditionem Missae,& quis transegrediatur tale praeceptum, non Peccat mortaliter Ratio est,quia Guditio Missae in tali casa non est materia grauis ; eo quod non conducit multii in notabiliter adfinem praecipientis Reipublicae secularis ; quia finis non est tam profectus spiritualis singulorum, quam bona gubernatio Vnruer- statis & Reipublicae. Sancesto.
REGULA SECUNDA . AD discornei uir materia
grauem a leui,sunt considerandae circumstantiar, quibus .uperior ducitur ad imponen- innocentia. 17ῖ dum praeceptum de aliqua ro, veI materia, quia saepe contingit , ut materia praecepti, sit secundum se leuis, & tamen circumstantia aliqua grauitate misei addat : ac proinde licet dotali materia secundum se considerata non possit fieri praecepta obligans sub mortali; poterit tamen de illa propter boni communis, vel Reipublicae circumstantiam, vel Religionis adiunctam, quam Superior intendit , ferre praeceptum, obligare stibinortali. Satriis in Claui regia
in prima secundae disp. 7. quaestia
tiam partem disp. H.sess. 6. nuuia
I Superior praeci piat seruo, ri silentium ob periculum alicuius grauis peceati, vel transgressionis votorum ; subditus frangens sidentium, in tali casu peccabit mortaliter- Ratio est; quia licet silentium secundn se confideratum, non sit res granis , sed leuis ; illa tamen circumstantia periculi boni communis , vel grauis peccati, cui Superior per tale praeceptiis , intendit consciere , addit silentio
208쪽
174 De compo sibilitate pgrauitatem. Valentia loco cita' to , Sances in Decalogum lib. r.
Hinc infertur, quod ex sola materia praecepti iuris humani non potest disterni ; an tale prς-ceptum obliget sub mortali, necne Quia fieri potest,ut res quς prohibetur, & est leuis secundum se considerata I sit tamen
frauis ratione circumstantiarum,
quas Superior spectat in imponendo praecepto,& subditi ignorant: ac proinde in dijudicando, an prsceptum iuris humani obliget sub mortali, vel tantum subveniali; siue quod idem est, an sit de materia leui, standum est arbitrio prudentis & boni Viri.
Monitum a Si materia, etiam consideratis circumstantijs, non habeat grauitatem, sed leuis sit; quantumcunque Legislator, vel Superior, siue Ecclesiasticus,siue saecularis, intendat ferre praeceptum de tali materia obligans sub mortali, non tamen obligat ad mortale. Ratio est; quia cum talis materia ob leuitatemst incapax obligationis a voluntas Legislatoris est irrationabilis,& contraria rationi. Gregorius de Valentia loco supra citato, Assorius tona. I. lib. .cap. 6. q. . Medina prima secunda' qu.96. artic.q. Sances loco supra citato
eccati venialis in Mamsait et noster Castro lib. I. de Iege poenali c. I. Docum. a. ubi recise monet in tali casu subditum non cbligari sub mortasti; sti/msi Praelatus, vel Superior iubeat in virtute obedientiar, quia cum materia si parua , etiam consi. deratis circumstantijs , est incapax obligationis sub mortali . .
Plures materia parua possunt ita
- coalescere, Ut constituant v a.
materiam grauem,su φ cientem ad pecca-
men dictis declarabitur. Hinc GDico primo; quando nec in teriae paruae, neque effectus ab eis relicti continuantur mortali. ter ; ita ut neque materiae parus pro Vna materia , neque effectus ab eis relicti pro uno effectu, moraliter computentur: transgressio , quantumuis multiplica.ta praecepti in tali materia parua, non est peccatum mortale. Ratio est ; quia cum omnes illae materiae paruae non coalescant in una, neque earum effectus , in unum effectum: sed tam materiae,quam
effectus, maneant singula diuisa,
209쪽
& ita parua non possitne constituere grauem materiam . Vasiaqueet prima secundae disput. I 6 num- & q. Hinc habes non peccare mortaliter , cum quis singulis diebus festis , paruam temporis partem consumat in operibus seruilibus,etia si habeat propositum laborandi singulis diebus festis paruo temporo , Ratio est , quia parua tempora squibus per singulos dies festiuos
egercetur Opus seruile , moraliter non uniuntur in unum tempus ; & similiter illa parua opera seruilia exercita in illis tem. poribus, non relinquunt effectus, qui moraliter uniantur in unum effectum, ac proinde nec constitutam materiam gravem. Sances lib. r. in Decalogum cap.9. num. Io. Hinc non peccat mortaliter ,
qui facit ut multi, v. g. mille homines eodem die festo, vel diuersis , laborent per paruam temporis partem , v. g. Per quadrantem ; ita tamen , ut nullus illorum eodem die festo laboret per tempus notabile , & nullus eodem die laboret pluribus temporibus paucis efficientibus unutempus totale. Ratio est L quia illa parua tempora moraliter no vniuntur in unum , ac proindε non peccant mortaliter. Insertur etiam, non esse petainnocentia is r 7Scatum mortale contra praeccptu ieiunij, paruas comestiones ei uiadem personae factas in diuersis diebus ieiunij. Ratio est , quia cum cuiuslibet diei obligatio transacta die omnin5 cesset, nequie multiplex illa parua comestio diuersis diebus facta, continuari moraliter , vel esse moraliter una notabilis, vel sufficiens ad tot Iendum ieiunium cu
Si plures mareriae paruae , vel earum esseιIus moraliter uniatur in Unum k ita ut moraliter censeantur Una materia , vel unus
moraliter uniri in unam materiam , pol in t etiam uniri in unam materiam notabilem, siue grauem, & per consequens sufficientem ad mortale. Vas-queZ in prima secundae disput. I46.
210쪽
a7o M ompo simili ate peccari Uenialis in Adamo alias esset peccatum veniale , sit COROLARIA. mortales eo quod effectus plu-
mortaliter. Ratio est tunc; quia plura parua furta moraliter posisiuit uniri in unam retentionem ;quia, qui paulatim furatur, &nondum furta reddidit Dominis, dicitur simul actu retinere omnia , vel in specie, vel in genere: hoc est non restituendo rem, sis dest adhuc, vel eius protium . Peccatum furti consistit non soli1 in in acceptione, sed etiam in retentione rei alienae; qui enim retinet alienum, dicitur peccare,& si simul plura furta retineat, dicitur simul peccare illa retinendo. Adde, quod effect splurium minorum furtorum, moraliter possunt uniri in unum ciscebim ; quia ex pluribus minimis furtis simul sumptis, pote si consui gere,vel reliqui dam. num proximi in notabili quantitate, in quo etiam damno ii tabili consistit peccatu mortale.
COROLABIVM II. Potest contingere, ut aliquis
actus intemperantiar, quitium actuu minimorum intemperantiae praecedentium, moraliter continuentur cum effectu
illius ultimato , qui effectus quantum est ex se , esset minimus a nam cum actus intemperantiar, nimirum immoderatus
esus & potus , sint actus vitiosi , eo quod noceant valetudini comporis; potest contingere, ut plures huiusinodi actus fiant, qui singuli tantum relinquant aliquod modicum nocumentum squae tamen nocumenta parua
cum reliquis antecedentibus, subsequentibus , faciunt unum nocumentum notabile , idest grauem morbum. In hoc autem casu ultimus actus intemperantiae, siue sit potus , siue esus imis
moderatus, crit peccatum mortale ; eo quod facit, sue complet nocumentum graue, licet per se sumptus inferat solun nocumentum partium. Vasquedin prima secundae disp.r46. cap
CDROLARIUM III. INsertur etiam , qui eodem die
modica comedit, quae tamerta, simul sumpta constituerent una