장음표시 사용
191쪽
eurrentes ad positionem. Respondeo non teneri , nisi alias teneatur secuturus consensus directus . Ratio est, qui alias propter frequentiam praediisetarum causarum contingentem in mortali vita, talis obligatio esset nimis onerosa.
An quando voluntas negligit repri
mere,vel non conatur reprimero
delectationem o motus prauos appetitu ,sed habet dispiscentiam eorum efficacem quidem , ct v luntas illis non consentiao in 'ia 'cacem autem, se insu scientem adtollendum ipsam desectationem
quando causa deleclationis est honesta & utilis, vel neces.saria , aut mala tantum venialiter; non peccat mortaliter voluntas negligens reprimere , siue non reprimens delectationem ,
vel motus, & habet displicentiam earum , siue non reprimat: eo quod non aufert praedictas causas delectationis & motuum , sue quia non adhibet remedia delectationis, & motuum repren
Ratio est, quia omnia haec sunt
vera, & si non adsit illa displicentia delectationis, & motuum ἔ ac proinde multo magis erunt ucra , si adsit illa displicentia in voluntate . Adverte autem , quid dicendum sit quando causa talis delectationis, vel motuum, est peccatum mortale , & voluntas non reprimit, vel impedit delectationem vel motus ; id est nox, auferendo causam illorum , & si habeat illorum displicentiam . Consule Doctores in tractationi in sextum praeceptum. Considera bene, quando quis patitur delectationem, vel motus in sensualitate etiam si proueniant ex causa necessaria; vel honesta , vel btili diligenter cauere debet, ne illis consentiat , quia dissicile est illis non consentire 1 spraesertimisi delectatio diutius
duret. Communiter enim non potest diu delectatio venerea manere
sine intentione libidinis , vel periculo consensus; & ideo , qui sentit huiusmodi delectationes &motus in sensualitate , deberet
saepius renouare displicentiam sillorum, immo deberet impedire avocando quantum fieri potest mentem & cognitionem a rebus, unde delectatio existit, aut ex Oritur ; vel tollendo causas ipsius delectationis & motuum, praesertim
192쪽
r18 De campossibilitate peccati venialis in Adamo
sertim si sint malae, licet tantum venialiter:vel adhibendo aliquod aliud remedium , quod dolore inflicto extinguat, aut vincat, vel minuat delectationem ; alias qui patitur huiusmodi delemtione,& motus praesertim prouenientes a causa mala licet venialiter
tantii in , si contentus sit statu ne. gativo voluntatis, in quo nimirum ipsa voluntas non quidem cit anceps , an consentiat delectationi , nec ne et sed eam negligit non impediendo, experietur voluntatem non diutius permanere in illo statu negativo, sed facile labi in conseruum ἱ quia a vi dicebam permanentia in de
lectatione, facile trahit voluntate m ad consentiendum ., atque
hoc facillimE potest contingere
in aspectibus curiosis icausantibus huiusmodi delectationes: nam saepe quis incipit aspicere curiositatis gratia, & postea permanet in illo ex aspectus delecta.
tionis caula ; nam cum fere stam tim ac res visa est, curiositati satisfacit , deficiente postea fine curiositatis in aspiciendo,delectrutio solet succedere in locum praecedentis finis : atque ita tandem peccatur mortaliter, s talis aspectus diu durat,vel non statim tollatur; quantum iuxta urbanitatem
An voluntas peccet mortaliter quam do non consentis delectationi, vel motibus in sensua litur re exissentibus, ct prouenientibus ex causa vel utili, vel peccaminos tantum venialiter, o elicis sane incrum positiuum . nolo impedire hoc delectationem, vel
do voluntas fertur in aliquam rem actu positivo, semper in eam fertur ob aliquam rationem boni, siue ob .aliquod bonum , vel intrinsecum rei, vel
extrinsecum; ac proindE quando quis desiderat delectationem, eam vult propter bonum, quod sit in ipsa delectatione, vel propter aliquod aliud bonum extrim secum ipsi delectationi. Similiter quando quis vult postiue non
impedire delectationem, vel motus existentes in sensualitate, aut vult illam non impeditionem, , sue non repressionem propter
aliquod bonum, quod sit in ipsa
repressione , vel in ipsis motibus& delectatione, aut propter aliquod aliud bonum in illis e
trinsecum a nimirum propter necessitatem, vel honestatem, aut utili-
193쪽
utilitatem existentem in causa talis detectationis, v.g. in lectione libri, vel in colloquio cum amico, dcc.
His adnotatis , dico primo : si uis cum plena aduertentia potiuξ vult non impedire delectationem , & motus sensualitatis propter bonum ipsi delectationi intrinsecum , peccat mortaliter, si talis delectatio sit in materia graui, v.g. in venereis. R tio est , quia hoc est velle morose delectari in re graui, quod est peccatum mortale , ut infra coa- stabit. Dico secundo: quando volu tas positive vult non impedire delebationem, de motus propter aliquod aliud bonum cxtrinsecum, quod non sit peccatum,aut situm sit in aliqua illorum , v. g. propter honestatem , vel utilitatem existentem in eadem causa, ut in lectione alicuius libri , vel audiendis confessionibus , vel in conuersatione honesta cum amico , non peccat mortaliter; & si talis delectatio , de motus sit in materia graui, dummodo non sit periculum consensus. Ratio est,
quia nolle im,edire delectationem, vel motus propter honest tem , aut utilitatem existentem in eorum causa, aequi ualenter est
velle causam honestam , vel vii-
innocentiae. 179lem delectationis,. & motam propter honestatem , , vet utilitatem ipsius causae; & per consequens actu; positiuuς nolendi impedire delectationem , & motus prauos propter utilitatem,vel honestatem existentem in eor umcausa, nota est peior , quam sit actus , quo quis vult causania honestam vel villam talix dele -ctationis, aut motuum secundum seipsam, ut patet: atqui hic actus nota est peccatum mortale , ut constat ex supra dictis; ergo nec actus nolendi impedire delectationem, & motus propter honestatem , vel utilitatem causae , sita ne cogatur tollere causania, honestam, vel utilem, non erit
Dico tertib et quando Iunias vula non impedire deIectati nem , vel motus propter aliquam causam, quae sit peccatum veni le , siue propter aliquod bonum naturale , veI commodum situm in causa illorum , vetituitet tantum mala , non peccat mortaliter , sed tantlim venialiter. Ratio est, quia idem est nolle imp dire deIectationem, vel motus Prauos propter causam tantum veniesiter malam, ac velle secundum seipsam causam venialiter malam a
194쪽
I6o De compo sibilitate peccati venialis is Adams malam:hoc autem non est pecca- re imaginata , siue apprehensa ritum mortale, sed tantum venia- praesente. te, ergo, &c. Primo quidem,ita ut sibi com-
Virὰm peccet mortaliter, qui de mala re Abi per apprehensonem proposia delectatur sine intenti ne exequendi opus
dissicultati fiat satis . Monemus , actus voluntatis quantum ad rem praesentem facit duplicem esses alius actus est . quo
voluntas vult reipsa committere fornicationem , vel non audire
Sacrum, dicitur actus hic essicax: alius voluntatis actus est , qui consistit in simplici complacentia , aut displicentia rei sine desiderio executionis; talis est actus, V g. quo volu 'tas sine desiderio executionis sibi, complacet de
fornicatione liv.g.: vel . Occasione
inimici tanquam de re,quam im sinatio vel intellectus reprehendit ut praesentem et actus iste appellatur delectatio, morosa eo
quod homo in tali actu post plenam aduertentiam immoratur. ἔquamuis talis mora breuissima sit. Monemus dupliciter posse ali-' quem complacere sibi det aliqua
placeat de aliqua re secundum aliquam rationem boni existentem in illa, v.g. quatenus est rara , vel admiranda, vel quatenus
est subtiliter peracta ; ut si quis
delectetur de morte , vel occisione alicuius , quatenus per insidias valde ingeniosas fuit interfectus. Hoc autem modo, res apprehensa ut praesens mediante cognitione , per quam apprehenditur , oblectat voluntatem : immo
hoc nihil fere est aliud, quam ipsam apprehensione 'irpiytδrq- sentis delectare voluntatemui cuillius apprehensionis obiectum sit ipsa res. In hoc autem casu dicimus delectare nos rem illam cogitare, & speculari, siuς v luntatem dclectari de cognitionc
Secu ido, potest sibi conplacere de aliqua re, pro vi apprehenditur tanquam bonum deiectabile praesens. In hoc autem casti, apprehensio rei requiritur quidem tanquam conditio , sine qua voluntas non delectaretusi: Vere tamen non apprehensu, sed res: ipsa delectat; nec voluntas
delectatur de apprehensione rei, sed de re ipsa . Doctrina modo tradita, potest
195쪽
' In satu innuentiae I 6 Ietiam melius explicari , ut dele- minem , hominis occisio praesens ctatio dupliciter possit esse do est illi. Secundo aliquod potest aliqua re mala . Primo quidem.esse nobis praesens in phantastica potest esse de re mala secundum per imaginationem, vel per apis , siue de ipsa substantia rei; prehensionem; ut chm quis ap- quatenus est mala mortaliter . prehendit fornicationem ut sibi Hoc modo potest quis delectari praesentem, hoc est imaginatur, de vindicta apprehensa, siue do vel apprehendit se ut actu forni- substantia vindictae apprehensae, cantem. Aduerte denique, utra- quatenus est mala inimico,quem que praesentia rei, idest praesen- odit. Secundo potest quis dele- tia rei vera, & praesentia rei peretari de re mala, non ut mala est: imaginationem , vel apprehen , sed de aliqua ratione boni con- sionem , causat eandem deleeta- tenta in re mala,siue quod idem tionem, ut constat ex his, qt est non de re mala secundum contingunt in somnis: nam cum se, vel de eius substantia ; sed videmus nobis comedere, bibe-dς. iquo modo particulari notis re, loqui cum amicis ; ex tali
malo, , sed bono vel indisseren- bus actionibus praesentibus Ω- ter, quantum est exse&mod' tum per imaginationem & appre. exquisito, quo ipsa factii cst, vel hensionem percipimus dele et aper i potest. Sic quando nar- tionem proinde, ac si reipsa cOIantur furta, fraudes, vel insi- mederemus , biberemus , & diae mirabili dexteritate, vel ar- Ratio autem huius rei est; qui ,
tisiciqi yel subtili inuentione pa- phantasia , & apprehensio habet
xρας ridemus , α voluptate aia vim sensuum exteriorum; ac Mi muri, non . quod de malo se- proinde sicut res dum actu fit,cundum se , vel de fi xti 62sub- vel praesens est sensibus externis, stantia , aut iniquitato gaude - delectationem causat: ita etiam mus, vel delectemur; sed quia delectationem causat, dum per delectemur de ipso modo inuen. imaginationem, vel apprehensio.
tionis , dexteritatis, vel artificii, nem percipitur, ut praesens,etiam quo peracta sunt. t si reuera non existat, vel reipsa Moneo etiam ; quod duplici- sit praelatas. Cum autem res mater aliquid potest nobis fierr, vel la mortaliter, non solum secun- esse piulans. Pruseo reipsa, hac dum se, sed etiam secundum ratione, quando quis occidit ho- aliquem modum particularem X pos-
196쪽
possit esse praesens per imagina- Et si non per se peccet; peccattionem , vel apprchensionem , tamcn per accidons , M.t si t.ilis
non soluin rcs mala secundum, delectatio sit otiosa ; & si morat suam substantiam potest causareis ter sit mala, moraliter peccat. delectationem , sed etiam mo- Hinc dicimus in superiori casudus illius exquisitus, quo ipsa , hominem non peccare perseo, ros peractavst, potest causaro quia per accidens peccare potest, si in item delectationem ; etiam, & quidem si talis de Iectatio sit si res secundum substantiati , , otiosa erit peccatum veniale ; si& secundum modum non sit autem morale periculum dele praesens, nisi per imaginationem, ctandi de ipsa re mala, vel eius vel apprehensionem. His stanti- substantia secundum te, & res sitibus. mala mortaliter , crit peccatum
Dico primo : si quis morose mortale, ut infra patebit. Hinc delectatur de artificio, vel mo- infero posse fieri, ut quis absque
do alicuius rei malae exquisito, peccato saltem mortali delectetur vel raro , aut admirando et, qui ex aspectu pugna: , vel alterius rei se malus non sit qua ratione lio. iniustis; si nimirum delectetur , mines clelectantur de narratis lata vel rideat quod subtiliter & i iis, ptari ijs, duellis, rebus ad- geniose aliquid agatur, quod mirandis , quae per artem magi- fortiter v.g. & strenue pugnetur,cam fiunt, vel alijs huiusmodi & non delectetur de ipsa rei sub-
rebus per se loquendo non pec- santia. cat. Ratio est, quia tunc volun- Aduerte rursus non esse pestas non delectatur de malo ut catum per se loquendo delectari malum est, vel de ratione ma- modo , vel artificio rei malae, li; sed de aliqua boni ratione , quando tale artificium, vel mo- inuenta in re mala, vel in pec- dus artificiosus est indifferens, ut cato, nempe de subtili inuenti in re bona aut mala reperiatur: ne vel artificio, vel dexteritato , sed etiam quando talis modus aris aut sortitudine , qua peracta , tificiosus ad rem malam determi est res. Caietanus verbo, dein natus est. Ratio est, quia eum, lectatio : Valentia in primo a. esse modum mirabilem, vel arti disput. 6. quaest. . punct.3. vers. ficiosum nil mali contineat, pomario certum es. Assorius tom. rest saltem per intellectum con- .lib.4.cap. 7.quaest. I. cipi talis modus distinctus ab ipsa rei
197쪽
In satu innocentiae 26srei substantia vel malitia; ac pro- delectatio et S. Thomas I. a. inde de illo ita per intellectum, distincto poterit voluntas delecta. ri absque eo, quod delectetur de
ipsa rei substantia , vel malitia . Sances lib. I.in Decalogum cama.
Hinc inferri potest; cur notast peccatum per se loquendo delectari de tragoedijs & lection librorum , in quibus narrantur homicidia hominum , & alia huiusmodi crudelia. Ratio est, quia haec delectatio non est doipsis caedibu ς secundum se & prout sunt malae, vel iniustae: sed est de modo exquisito earundem rerum , vel de ipsa cognitione, & imaginatione rerum , quae narrantur, vel repraesentan
morose siue deliberate delectatur de substantia rerum malarum, siue iure naturali petitarum,peccat mortaliter, vel venialiter pro ratione obiecti mortiferi, vel venialis. Ratio est , quia illa delectatio , quae hoc modo ex imaginatione rei malae existit, est ple-nε similis illi delectationi. quae ex vera ipsius rei praesentia & usu nascitur ; ac proindς sicut haec
delectatio est mortalis,aut venialis pro ratione ipsius obiecti mortiferi , aut venialis ista & illia quaest. 74. artic. 8. ibidem Caietanus , Conradus , & Medinia.
Vnde non probatur contrari sententia , ut recte notat Lessus lib. s .cap. 3.dub.I .num. IO
denam dijudicari potes, an delectatio morosa sit de ipsa subsantia rei mala, vel de modo exquisito , aut de cognitione rei, vel talis modi ρ υg. an quis delecDiur de ipsa capula carnali cogitata,cor actu generationis secundum se; vel de modo , aut sognitione
ipso cogitantis astectu , si enim delectatio oriatur ex affectu ad modum mirabilem,vel cognitione rei aut modi; eo quod cogitans nihil assedus sit ad Ns cogitatas, sed tantum ad modum. vel artificium, aut cognitionem rei vel modi, signum est delecta tionem esse de ipso modo rei,vel cognitione : contra vero quando delectatio oritur ex affectu ad res cogitatas , v. g. ad luxuriam, vindictam, ad quas allicitur cogitans ; signum est delectationem capi de re cogitata . S. Thomas. I. a. quaest. 7q. artic. 8. in cor-
198쪽
pore; do ibi Caicianus, & in , non sit de opere, prout est pe isummai verbo deliciatio, Va- catum, vel pro ut est contra prae. lentia m I. a. disput. 6. quaest. q. ceptum ; ac proinde si quis di punct. 3. Veneris delectetur de esu car-
DIFFICU LTA S. Vndenam coli gi potest , quod delectatio oriatur ex aOectu ad rem cogitatam, vel ex affectu ad modum 'sus exquisium, aut eiusdem rei , Vel mori cognitionem.
ex talis delectationis occa. sione,nam si deIectatio ortum lia. buit ex occasione turpi, vel mala , aut ab aspectu impudico; vel ab occasione vindictae , sumen-diim erit talem delectationem. oriri ex effectu ad rem ipsam : si
quis vero econtra , erat conciO-
naturus, vel disputaturus de his,& cogitauit haec , & delectatus est; signiam est, non ex affectu talem delectationem' derivatam esse. Valentia r. a. disp.6. quaest. ε punct. 3.ubi id colligit exS.Tho.
Dico tertio , quando morosa delectatio de opere non per malo e sed tantum de malo per accidens , siue ob humanam i gem , ut sunt res prohibitae per legem , v.g. Ecclesiasticam , non est peccatum saltem mortale , sinium imaginario,vel quis delectetur de aspectu imaginario, vel reali ludi vetiti, non peccat mo taliter, si non delectetur de illis pro ut sunt contra praeceptum, nec sit periculum consentiendi infractionem praecepti. Ratio est, quia illaconiplacentia, VcI delectatio de esu carnium, vel de aspecitu si uε vero , siue imaginario ludi vetiti, non cst per se mala . Rursus non est mala ratione praecepti Ecclesiastici, quia talis actus complacentiae vel deleetatio. nis non est prohibitus ab Ecclesia, sed tantum est prohibita talis actio externa ludendi, vel actio comedendi carnes die Veneris,non tam causa vitandae delectationis, quam mortificandi corporis per externam abstinentiam Gabriel in q. distinct. Is . quaest. I 3. artic.3.dub. 3. Rosella verbo, ludus , S. Secundo: Lessius lib. .cap. 3. dubitation.
199쪽
ra tu inritentia ἰ 16 stionem praecepti . Hadrianus
Ese ne peccatum mortale delectari
re antibus mortalibus , sed excu- Iatis a culpa ratione somni, velesrietatis , vel amentiae , aut
ignorantiae; Ut si quis delea inr de fornicatione realiter habita in somno, aut de fornicatione,
quam commo cum aliena muliere putans esse suam ; aut de fucarnis die Veneris , velfractione ieiuni' contingenter per ignorantiam , aut obliuionen imuincibilem e
jus humanum,& patrato delectetur, ita ut delectatio fit tantum de illo materiair opere I non au tem de illo , pro ut est contra Praeceptum , non peccat in Orta liter , etiamsi fractio talis praecepti seclusa ignorantia , aut obli uione, & aliis excusantibus opus' factum a culpa,sit peccatum m . tale. Ratio est,quia talis deleetatio per se non est mala. Rursus nec frangit ipsum praeceptum, nec est de fractione praecepti: igitur quantum est de se non est mala, lieet possit esse mala venia- Iiter,si sit otiosa; vel mortaliter si fit periculum consensus in frac- Papa in .tractatu de Eucharistia, questione incipiente: ia uia dictum est, quod somnus excusas. Lessius
lib. . de Iustitia cap. 3.nuin. I 6. adinde UasqueZ, &c. Dico secundo, nec est peccatum de actibus ex se mortalibus; sed a culpa excusatis ration Oignorantiae vel amentiar, si talis delectatio habeat bonum aliquem finem , ut si quis delectetur de saliquo homicidio , aut fornicatione per amentiam secuta no tamen secundum se, vel quatenus sunt mala, sed propter aliquem bonum finem , ut propter utilitatem ortam ex tali homicidio, vel fornicatione. Ratio est, quia delectatio sum in malitiam ab opere , de quo est; ac proinde clim opus,de quo est praedic
ta delectatio, careat culpa : sv militer di delectatio culpa carebit . Adverte tamen , quando dicimus de fornicatione secuta s& a peccato excusata, v. g. peramentiam non esse mortalem, non est sermo de delectationes sensibili &coniuncta cum corpo ris commotione. Haec enim est
delectatio venerea', nec consensus in illam caret unquam malitia peccati mortalis; si sit deliberatus, & non adsit circumstantia Matrimonij: sermo igitur est de
200쪽
166 De compossibilitate peccati originalis in Adams delectatione, quae est idem cum tia, siue approbatio pollutionis gaudio de actu fornicationis tan- praeteritae vel futurae propter aliquam de re non praesenti, sed quem bonum finem, vel effectum praeterita est quidem ob aliquem secutum , vel secuturum; alias bonum finem siue effectum cx il. si sit delectatio venerea , idest Ia consecutum : hoc enim nihil est aliud, quam consentire istarem licitam,seu approbare actum praeteritum, & gaudere de aliqua utilitate vel alio effectu bono consecuto ex tali actu fornicationis .
Ex dictis insertur, quod licet
si mortale procurare ut pollutio sequatur in somno, vel in vigilia a non est tamen mortale de pollutione naturaliter secuta in somnis, aut vigilia gaudere ob aliquem bonum finem, V. g. ob utilitatem inde perceptam , ut propter sedationem vel remissiorem tentationem secutam ex illa naturali seminis euacuatione. Secundo infertur non esse peccatum mortale, si quis ob aliquem bonum finem speret pollutionem secuturam per viam na.
turalem siue in somno, siue in vigilia; immo nec erit peccatum mortale ob aliquem finem desiderare talem pollutionem. , Aduerte tamen delectatio, vel gaudium de pollutione siue praeterita , siue futura, quod non esse peccatum nihil est aliud quam
quaedam voluntatis complacensensibilis vel cum membrorum commotione, erit peccatum mortale: & ideo non potest quis de pollutione quam sibi fingit, ut
praesentem delectari, quia talis delectatio est venerea , & quantum est ex se, corpus commo
Ex dictis sequitur, sponsos defutura non posse se oblectare imaginatione copulae suturae eam fingendo tanquam praesentem, in qua modo versentur. Ratio est , quia corporis commotio , quae
consequitur, cum sit illicita ilia hoc statu,est etiam illicita delectatio , quae inde proxime resultet . Lessius lib. cap. 3. dubita
tione I .num. I 2. Moneo tamen ,
quod si ijdem sponsi apprehendant copulam non ut praesentem, sed ut futuram, possunt de ea apprehensa gaudere, sicut etiam potest quis velle nubere, ut potast habere copulam , quod nasciatur ex amore, vel desiderio copulae licitae tamen, & quae non apprehendatur ut praesens. R
tio est, quia hoc nil aliud est, quam gaudere spe & expectatio. ne boni suturi; quae spes modo