장음표시 사용
181쪽
maiorem, peccatum ut sic includit inobedientiam ad legem, abstrahendo a lege obligante donecessitate salutis, vel ad aliquod utile, concedo maiorem; dicit inobedientiam ad legem obligantem de necessitate salutis, ne. go maiorem: similiter distingo
minorem I peccatum veniat non dicit inobedientiam ad legem secundo modo , concedo, ad legem primo modo , nego minorem, & negatur consequentia : quia quando nos didimus mortale & veniale uni uoce conuenire in communi priuationOrectitudini 1 debitae ad legem ;sumimus ad legem primo modo, quatenus scilicet obligat ad aliquod simpliciter. Quod autem illud sit necessarium vel utile ad finem supernaturalem, hoc spectat ad speciales differentias peccati mortalis, & venialis . Obijcies tertio : qui tantum peccat venialiter, dicitur Diuina mandata seruare; ergo peccatum veniale nullo modo est contra legem Dei, & consequenter
tali in ratione peccati. Antecedens patet, quia Math. I9. habetur : Si vis ad vitam ingredi, serua mandata ; sed qui peccat venialiter ingreditur vitam aeterisnuenita . rq nam, ergo dicitur seruare Diuiana mandata. Tum etiam ex Iacobi a. Qui in uno stenderit , facIus es omnium reus: sed qui
venialiter peccat , non fit omnium reus , ergo non offendie Diuina mandata , & consequenter peccatum veniale non est conistra legem. Respondetur distinguendo antecedens ; qui venialiter peccat , seruat omnia mandata obligatiua de necessitate salutis , concedo : obligantia ad aliquod utile , nego antecedens . Ad probationem patet: nam ille qui venialiter peccat, seruat mandata obligantia de necessitate salutis , bene potest ingredi vitam aeternam: ad illud Iacobi, dico quod intelligitur de offensione mandati obligantis de necessitate
salutis . Petes: si peccatum veniale re uera dicitur esse contra aliquam
legem, quare Scotus dicit eme contra Consilium 3 Respondetur , quod ideo Scintus docuit peccatum veniale ense contra consilium ; ut expresse innotesceret non esse contra
ordinationem necessariam , siue contra legem rigorosam obligantam de necessitate salutis.
182쪽
r48 De compossbilitaupereati venialis in Adams
per accidens tamen fit veniale.
DOCUMENTUM V. Hoc dupliciter fieri potest, vel
ratione imperfectar deliberatio- Inquirens an peccatum mortale, o υeniale disserant genere
mortale & veniale non di ferre in genere remoto, sed potius conuenire uni uoce in communi ratione generica peccati, quae est carentia debita' rectitudinis ad legem . Solum hic est dissicultas; an mortale, & veniale sub illa ratione differant tanquam duae species infimae, vel subalternar Θ Suppono secundo; peccatum veniale, sicut & mortale , dupliciter contingere; sci- Iicet vel per se, vel per accidens. Peccatum veniale per se , dicitur illud, quod ex proprio genere , siue ex proprio obiecto est
veniale; quatenus materia, circa uam versatur, solum est utilis adnem supernaturalem, ut mendacium ossiciosum, verbum otiosum, risus superfluus. Peccatum mortale etiam ex genere, dicitur
illud , quod ex proprio obiecto
inuoluit priuationem rectitudinis necessariae ad finem supernatura. lem; cuiusmodi sunt adulterium, furtum, &c. Peccatum veniale
per iccidens, dicitur illud,quod eae proprio genere est mortale snis, vel ratione leuitatis materiar;& hac ratione odium Dei in deliberatum, & furtum rei leuis, quamuis ex proprio genere sint
mortalia et ratione tamen imperfectar deliberationis & paruitatis
materiae, per accidens fiunt venialia . Peccatum mortale per
accidens dicitur illud , quod ex proprio genere est veniale; ratio
ne etamen prauae circumstantiar,
siue finis larthalis , per accidens redditur mortale : & hac ratione dicere mendacium, quamuis ex proprio genere sit veniale; tamensi ordinetur ad finem adulterij,vel furti, fit per accidens mortale. Ad propositum , cum hic inquirimus; an mortale & veniale di ferant genere, dissicultas non est de mortali & veniali per accidens : sed de mortali & veniali per se,& ex proprio genere; cum certum sit apud omnes mortale& veniale per accidens esse eiu scdem speciei infimae. Patet, nam furtum magnae quantitatis,& fur tum paruae quantitatis, odium Dei deliberatum & in deliberatum , omnino eiusdem speciei sunt . . Suppono tertii dissicultatem praesentem non esse de momtali & veniali, ut dicunt acciden.
183쪽
tia, siuE ut reduplicative sumuntur, quatenus mortale & venialedicuntur ab effectibus ; 'scilicet a morte, quam causant: sed potius dissicultas est de mortali & venia li secundum proprias suas rationes a priori: nam alias pro certo supponimus , Omnia mortalia esse eiusdem speciei, patet; quia omnia mortalia causant eundem effectu in specie, scilicet priuati
nem gratiae coniunctionis cum Deo, & reatum poenae alternae.
His positis ; Angelicus Magister ait differentiam venialis a mortali non esse specificam constitutivam generis proximi, vel speciei infimae; sed potius esse differentiam accidentalem. Conclusio: peccatum mortale& veniale secundum proprias rationes disserunt genere proximo, siue sunt duae species subalternargeneris remoti, taliter ut quodlibet illorum sit diuisibile in plures species infimas ; scilicet in ordine ad diuersos actus praeceptos de necessitate salutis, vel solum utilis . Ita Pater Vulpes ;probatur, quia peccatum essentialiter constituitur per recessum a regula rationis dictantis aliquam materiam virtutis: sed regula rationis in duas species sub- alternas diuiditur, scilicci in ne
cessariam ad salutem,de in solum
utilem ; ergo similiter veniale &mortale, quae a praedictis regulis specificantur, disserunt tanquam duae species subalternar sub eodem genere remoto.
Oppones: circa quodlibet obiectum virtutis contingit peccare mortaliter & venialiter; ergo veniale non differret genere proximo a mortali . Patet consequentia, quia distinctio peccato. rtim tota desumitur in ordine ad diuersas virtutes , quarum sunt pritiationes. Respondetur distinguendo antecedens ; circa candem materiam virtutis contingit peccare mortaliter & venialiter per accidens , concedo: per se &ex proprio genere , nego ; quia per se loquendo contingit peccare mortaliter circa solam materiam necessariam ex praecepto pro consecutione finis ; circa solam materiam utilem contingit per se peccare venialiter :avnde autem colligatur aliquam materiam virtutis esse necessariam, &aliam solum ut utilem; PaterVulpes colligit e sola Dei benignita. te, quod non omnis rectitudo virtutis sit nobis praecepta ad salutem ut medium simpliciter ne
184쪽
II o De como sibilitate peccati senialis in Adams DOCUMENTUM VI.
Inquirens Utrum ex pluribus ve
SEntentia fuit glossar in Deia
cretalibus de Poenitentia distinet. I. asserentis multa venialia
Conclusio: infinita peccata Venialia , si forent per se,& ex proprio genere, nunquam attingerent malitiam unius mortalis. Ita Scotus in A. distinct. a I. quaest. I. sub lit. C. ubi sic habet: Peccatum veniale ct mortale sunt improportionabilia in ratione malitiae, vel
ofense ; quia insinita venialia sese
sent , non aequarentur mi mortaliis ratione omen , quia nec omnia illa auerterent a sine citimo, sicut unum mortale . Probatur, quia infinita venialia si forent, nunquam importarent aversionem a fine supernaturali,quatenus nunquam essent contra medium necessarium ad salutem ; qui nimmo semper forent contra medium tantum utile. Item neque
priuarent gratia vel coniunctione cum Deo, quia quamuis impedirent seruorem Charitatis in actu
secundo, & retardarent coniunctionem cum Deo; nunquam tamen priuarent gratiam & beatitudinem, nec inducerent reatum poenae aeternae , sicut praedictos effectus causaret unu in mortale , ergo , &c.
Scotum malitia cuiuscumque mortalis est tantum finita ; ergo possunt venialia ita multiplicari, ut attingant malitiam unius mortalis . Respondetur , negando consequentia : nam ; esto malitia peccati mortalis sit tantum finita ; est tamen altioris ordinis in genere malitiae, quatenus habet causare omnes praedictos effectus, ad quos nequeunt peruenire infinita venialia . Ita a pari, quamuis Angelus dicat finitam perfectionem ; quia tamen est altioris ordinis , hinc quantumcunque cresceret homo in perfectione, nunqua in attingeretperfectionem Angelicam, sicut nec accidens perfectionem substantia'. obiicies secundo:cuilibet pec cato veniali correspondet dete minata poena temporalis; ergo si forent infinita venialia, eis deberet correspondere infinita poena, saltem extensiva et sed poena infinita nunquam datur, nisi propter peccatum mortale; ergo si infinitis venialibus correspondere potest poena infinita, sequitur necessario,vt infinita venialia aequa.
185쪽
In staturentur uni mortali. Respondemus , quod in ptimis loquendo de poena damni, scilicet de priuatione gratiar & vitae aeternae , nunquam talis poema correspon.
debit infinitis venialibus . Loquendo de poena sensus, dico quod adhuc esset disparitas, quia poena illa correspondens infinitis venialibus secundum durationem , solubilis est in hac vita per actu in feruentis Charitatis , vel saltem in Purgatorio per poenam fatis intensam : poena autem debita mortali, necessario est aeterna, & non solubilis ad tempus , & ideo infinitis venialibus nunquam corresponderet poena illa , quae deberet infligi pro uno mortali. Obij cies tertio : qui paulatim furatur rem exiguam, materiam solum sufficientem ad peccatum veniale, quoties quis illam furatur, venialiter peccat:& tamen si multis furtis praedictae rei paruae perueniatur ad
quantitatem magnam , siue materiam grauem committitur pe catum mortale furti, ergo poς fiunt plura venialia integraro malitiam unius mortalis . Respondet Vulpes hoc argumentum non probare contra nostram conclusionem , quae solum I quuntur de venialibus ex Sen
re; non autem de venialibus per accidens, de quibus procedit argumentum et furtum enim ex suo genere, est peccatum mortalo , per accidens tamen ex leuitat materiae fieri potest veniale ; &ideo non mirum si sequens materia furti leuis , addatur prioriusque ad notabilem quantitatem, constituatur inde peccatum mortale furti. Respondetur aliter cum Uulpes , Medi na, Nauarro , Becano &c. quod quis pluries furando quantitatem leuem, semper peccat venialiter tantum ι solum
committere potest peccatum mortale non restituendo. Nec
mirum quod aliquis sub mortali teneatur restituere, quod sine
mortali accepit: nam inucntorret alienae tenetur facere restitutionem proprio Domino sub poena isthali, quamuis absque
tali poena rem alienam acceperit .
Circa veritatem huius responsionis notant aliqui , quod ut quis teneatur ad restitutionem, quantitatis notabilis ex furtis venialibus , requiritur quod res furata vel in propria specie perseueret, aut furans ex ea sit f ctus ditior. Insuper requiritur, quod ii Iae acceptiones inter se continuentur, quae continuatio
186쪽
s a De compUbibilitate peccati venialis in Adamam oratis , interuallo temporis, &alijs circumstant ijs, relinquitur prudentis arbitrio . Hinc fit, ut si quis pluries furetur rem paritam absque praedicta continuatione morali, nec peccat mortaliter recipiendo , nec non restituendo... Circa veritatem primae respo- sonis notant secundo alij, quod ultimum furtum per quod completur materia grauis, quantumuis in se leue sit, quia tamen ut adiunctum praecedentibus complet materiam gravem; ideo vltimum furtum est peccatum mortale , quatenus ratione illius infertur damnum notabile proximo .
Notant tertid, quod si illae acceptiones paruae fiant a diuersis Dominis , vltima nursquam erit mortalis, quatenus ratione illius nulli infertur graue damnu , dummodo praedictae acceptiones non continuentur moraliter, &procedant ex aliquo animo furandi quantitatem gravem. Cum hoc tamen, dicunt aliqui Do-ores sic furantem rem paruam diuersis Dominis, quamuis non peccaret accipiendo; teneri tamen ad restitutionem, quia notabilis quantitas aliena nequit detineri sine mortali. Plura ad hoc propositum dicimus infra. Nolantur nonnulla de consensu voluntatis requisito , vel sum cienti ad peccatum.
Praeter intellectas aduertentiam circa malitiam obiecti, ad peccatum requiritur consensus Uoluntatis .
R Axio est, quia peccatum nequit esse, nisi voluntarium sit; ita sentiunt Theologi ,& Summulistia . DOCUMENTUM II. Sicut ad peccatum viniale su ficis
imperfecZa intellectus aduertentia, ita etiam sulficit imperfectas
sus est liber , & malus; ac proinde est tantum peccatum a veniale.
Ad peccatum mortale requiritur
plenus , ct perfectas consensus voluntatis, scut o perfecta a
187쪽
gratia sua, & amicitia hominem,
eumque punire aeterna poena propter consensum imperfectu. Ita docent omnes Doliores.
Foluntas in tentationibus peccati
mortalis septem modis se habere pote .PRimo , ita ut vere curet ex.
pellere tentationem; sed tamen negligenter expellit. Secundo,quando est anceps & ambigua ; an consentiat tentationi, nec ire. Tertio , ita ut nec consentiat, nec dissentiat; sed negative se habeat. Quarto , quando non conatur reprimere appetitus delectationem : sed tamen actualem displicentiam illius de lectationis habet. Quinto,quando de re mala proposita delectatur ; sinc intentione tamen exequendi opus . Sexto, quando consentiret executioni operis; si non esset offensa Dei id fac re. Septimo , ita ut absolute consentiat, & cupiat exequi malum, quod per tentationem prin
Quando voluntas repellit negligenter tentationem , venialiter tantum peccat , quia deficit plenus consensus , qui ad mor- x iii . ita ci cin il innocentiae III
tale requiritur. Quando homo probabiliter iudicat ob illam negligentiam in repellendis tentationibus , si esset periculum, ijs
consensum dare, peccat mortaliter ; quia exponere se periculo peccandi mortaliter, est pecca
luntas in tentatione ita se habet ut anceps, ut non plene nec de liberate : sed per quandam negligentiam & cum imperfecta
aduertentia anceps est, an tentationi consentiat, nec nc; non
peccat mortaliter, sed tantiim , venialiter. Ratio est; quia deest perfecta aduertentia consensus :quando voluntas propositis hinc inde rationibus pro utraque parte plene & deliberatu cligit esse dubia, an consentiat, nec ne ;peccat mortalitor , si tentatio mortalis sit. Ratio est, quia tunc se ponit in manifesto periculo consenti edi tentationi mortali : tum quia teneatur dilisere Deum amore appretiativo super omnia ; huic autem amori opponitur dubium illud voluntatis , quod in hoc formaliter con sistit, ut appretiatio delectatio. nis sensibilis per tentationem propositae, sit aequaliter appretiationi ipsius Dei : unde fit ut
188쪽
rs De cum simitate peccati Gnialis in Adams
voluntas in neutram partem, praeponderet, ac proinde tale dubium voluntatis est peccatum mortale. Medina in prima scicundae quaest. 26. artic. 6. Document. s. Sances in Decalogum
Monemus , quod voluntas quando plene & deliberate eligit esse anceps, hoc potest contingere dupliciter. Primo,ita ut voluntas per actum positiuum velit esse anceps & perplexa, an
consentiat, nec ne . Secundo ,
ita ut absque actu positivo deliberate permittat se esse ambiguam & perplexam;& in secun do casu est persectus consensus in illam dubitationem non quidem actualis & realis : sed interpretativus , quia proinde est, quod posita perfecta aduerte tia per actum positiuum eligat esse anceps , ac proinde etiam in illo casu ce. . seture Te consensius suffciens ad peccatum mortale.
MONIT V M. Quando quis dubitat , an peccauerit mortaliter , ex eo quod dubitat , an perfecte vel imperfecte consenserit tentationi plende; vel semiplenὰ aduerteriι intellectus malitiam rei ad dignose dum: an coinensius fuerit per j ctus a plena aduersentia , ct per consequens an peccatum mmortale ΘVTendum est hac regula οῦ
conditionis sit ipse dubitans i dc quidem si sit Vir bonis moribus
imbutus, timidaeque conscientie, qui non soleat peccare mortaliter i censendum est eum notia, perfecte consensisse , vel non perfecte aduertisse, ac proinde nec peccasse mortaliter: secus
autem si sit Vir prauus , & malae conscientiar. Ratio huius regulet est; quia cum prior, peccatum mortale ingenti odio prosequatur ; si ipsum admisisset, facile
discerneretur: contra vero, cum
posterior parui pendat peccatum mortale , si plene consensisset, vel non plene aduertisset; nulluin eo suboriretur dubium. Me.
sayrus in Claui regia lib.8. c.7.
189쪽
Quando non reprimit, nec acceptat voluntas declarationem,
etiam si sit posita plena aduertentia. Quando voluntas nona acceptat delectationem prouenientem ex causa utili,& necessa.
ria; vel quando laborat in expellendo, & non potest expellero ,
nullum peccatum committit.Ratio est,quia homines non tenentur vitare delectationem prouenientem ex tali causa, nimirtim
necessaria, honesta & utili; quia alias eum huiusmodi causae frequentissimae sint, homines rediis gerentur in nimias & inextricabiles angustias: si delectationes, vel motus prouenientes ex tali
causa vitare tenerentur. Assorius tom. I.lib.q.cap.6. Sances lib. I. cap.2. num. II. & 13. & multi
infertur non peccare mortaliter
illum, qui negative se habet circa delectationem & motus existentes in sensualitate, & prouenientes ex studiosa lectione alicuius libri , ex ambitione confessionum , & honesta conuersatione, vel ciuili colloquio cum
amico, ex moderato aspectu , quem sine nota inurbanitatis in conuersatione honesta, vitareis non potest. Ratio est, quia
innocentia ἰ rs somnes huiusmodi causae deleAationis & motus,vel sunt honests, vel utiles et si vero homo exponeret se periculo consentiendi tentationi di delectationi, quae nimirum ex se mortalis sit, peccat mortaliter; quia exponeree se periculo peccandi mortalirerici qui amat periculum peribit in
illo. Quando voluntas negatitae se habet, ita ut non consentiae delectationi , & motibuslin sensualitate existentibus, de prouenientibus ex causa, quae est tantum peccatum veniale, ut est euriosa libri lectio , curiosus aspectus, vana salutatio, & similia ; non peccat mortaliter permittendo illam delectationem, vel motus in sensualitate, siue non tollendo cauiam illius delectationis, & libri lectionem: si tamen non sit probabile periculum consentiendi , nec talis motus sit adeo vehemens ; ut
probabiliter loquendo,possit cati. sare pollutionem . Ratio est, quia huiusmodi causae plurimae& frequenter in communi hominum vita , ut est colloqui, aspicere, salutare &c. nimis difficilis esset via salutis ; si homo quoties causas huiusmodi non
remoueret, peccaret mortaliter.
S. Thomas de 'eritate quaest. II. V a artic.
190쪽
1 ss De campassibilitate peccati venialis in Adams . , artic. . ad decimum : Caietanus sa , vel in diructum in motibus verbo delectatio , versu magnam
tamen, Nauarrus in Summa cap. IO. num. Ia. Toletus lib. s.
cap. I . num. penultimo, & alij multi apud Sances in Decalogulib. I .cap. a. num. 13. Est contra
Valentiam prima secundae disp. 6. quaest. . puncto 3. & alios ab eodem Sances recensitos loco supra citato num. Ia. Aduerte tamen delectatio , de motus existentes in sensualitate,& prouenientes a causa, licet tantum venialiter mala , sunt peccatum veniale. Ratio est, quia talis causa delectationis,& motuum est mala , & videtur
qui poterat & consequenter debebat vitari; ac proinde adsunt omnia requisita ad peccatum, non ad mortale , igitur ad veni
Ex dictis insertur , quod licet
delectatio venerea sensualitatis, deliberate quaesita , & motus praui eiusdem sensualitatis directe voliti , lassiciant ad mortale :non tamen in illis esse volitum, indirecte tantum , siue esse volitum in causa honesta vel utili, vel mala tantum venialiter , suia scit ad mortale ; quia alias finpissime redigeremur in maximas Angustias, si voluntarium in cau
procedentibus ex causis supra dictis , sussiceret ad mortale . Monemus secundo , talis delectatio, & tales motus procedentes ex cJusa tantum vςnialiter mala , erunt etiam peccatum mortale, si probabiliter timeatur secuturus consensus expressus vel directus ; sicut diximus de delectation & prauis motibus prouenientibus ex causa
utili vel honesta; si adsit pericu.lum consentiendi. Tandem adis uerte, quid dicendum sit,quan ..do huiusmodi delectationes, vel praui motus, causa sunt notabiliter concurrentes ad pollutionem, aut quando proueniunt ex causis; quae sunt peccatum mortale , ut sunt tactus, oscula , vel
de his agunt Theologi in tractatione de sexto praecepto . Petes, an quando homo experitur delectationem, & molns in sensualitate prouenientes ex causa honesta, vel utili, vel quae sit tantum peccatum veniale , si
delectationem & motus reprimere aliquo modo, v. g. cilicio, vel aliqua huiusimodi poena teneatur adhibere talia media,etiasi non sit periculum consensus, nec causae sint notabiliter con