장음표시 사용
211쪽
materiam notabilem comestionis , peccate mortaliter per illam comestionem , qua comederetur pars complens materiam notabilem. Ratio est, quia cum illae comestiones factae sint eadem die,continuantur moraliter,& faciunt unam notabilem materiam . Vasquea loco citato , Sances in Decalogum lib. I. cap.
COROLARIVM IV. INsertur , eum qui iurauit, an
vovit dare quotidie eleeino in synam paruam, vel recitare modicam orationem , v.g. Dominicam ; si iurauit, aut vovit non in diei honorem , sed tantum ut dies praesingatur pro termino, nec ultra illum executio iuramen. ti, aut voti differatur : ut continis
geret,si iurasset,aut vovisset simpliciter de singulis diebus, tunc licet lingulis diebus omittat implere iuramentum, aut votum;& talis omissio sit tantum ex so considerata, peccatum veniali,
eo quod sit omisso rei paruar;
quando tamen omissio eleemosynae, aut orationis ad notabilem, quantitatem perueniret,omittens peccaret mortaliter. Ratio est; quia obligatio materiae paruae o
mista transit in alium, & alium, innocentiae. 77 diem, donec iuramentum', aut votum impleatur ; ac proinde' uniuntur & continuantur, & per consequens peccatum mortalo,' cum primo materia ornissa erit grauis. Vas liter loco citato,Sances etiam loco citato num. Iq. Si quis iurasset, aut vovisset dare eleemosynam paruam, aut recitare modicam orationem v. g. Dominicam quotidie in hono rem temporis & diei, v.g. in honorem Sanctorum, quorum festum singulis diebus celebratur; non peccat mortaliter , etiam si haec iuramenta, aut vota non adimpleantur . Ratio est ; quia in
tali casu, singulorum die elapso, extinguitur obligatio pro illo die;
ac proinde illae paruae materiae omissae,continuari non possunt, necvniri in unam materiam notabilem omissam. VasqueZ, & Sa ces locis citatis. Aduerte tamen, si iurans, aut vovens , postea habeat propositum generale omittendi semper orationem paruam , aut paruam eleemosynam quotidianam' i honorem diei promissam , non peccat mortaliter; sicut no peccat
mortaliter,qui habet propositum singulis diebus festis parum labo. rare , singulis ieiunus parum comedere,aut singulis diebus omit. tendi ex horis Canonicis . Ratio
212쪽
riae non coalescant in unam, sed DOLUMENI quolibet die , obligatio ςWiV ii di istis. ratione
bet cesset, non possunt ita con- mation , praecise rat iniungi, ut unam notabilem mate-
te ; ac proinde A primum peccatum es veniale , ct millesimum ,
vltimum erit tantum pecca tum veniale.
cato per antecessionem multorum huiusmodi peccat rum , non potest augeri malitia is saltem notabiliter. Est communis
'se b is frequentatione peccatorum
riam essiciant: ac proinde , propositum illud dicitur esse intentionem omittendi unam materiam grauem, vel sufficientem ad peccatum m ci tale; sed tantum plures materias paruas , siue leues sufficientes ad parua peccata venialia . Sances ab demis
Peccat m quod ex se alias est υι-nia onfli mortale per nouum praeceptum superioris probrientis il lod .
catum sit veniale rationOparuitatis materiar, nec praeceptum superadditum mutet illius materiam , non potest ob nouum praeceptum transire in mortaleis . Assorius tom. I. lib. q. cap. 9.quaest. Io. & alij contra Almai-
lum committendi peccatum moris tale ; alias, si frequentatio pe cati venialis trahat secum tale periculum , ex tali etiam freque tatione peccatum veniale tranubit in mortale. Addo praeterea; ut peccatum veniale non fiat ex frequentatione mortale , necesse est etiam, ut materiae talium peccatorum moraliter non possint continuari, siue coalescere i unam materiam , alias etiam ex frequentatione peccatum quod alias esset veniale poterit esse mortale , ut constat ex supra disclis de furtis minimis , ac actibus intemperantis multiplicatis. Hinc
213쪽
insertur propositum committendi omnia peccata venialia , quae se obtulerint com nittenda , esse peccatum mortale ; etiam si desie contemptus Dei. Ratio est;quia obiectum talis propositi continet in se morale periculum peccandi mortaliter. Sances lib. i.in Decalogum cap. . num. .
Peccatum , quod alias eget veniale, nequit Feri mortale ex dignitate aut sanctitate ip- sui peccantis.
casu materia peccati maneat leuis, dignitas de sanctitas peccantis non possunt malitiam peccati venialis ita augere, ut faciant illam mortalem , ac proinde mendacium iocosum , Ctiam
in sanctissimo Viro, de in Summo Pontifice, est tantum veniale, nisi quis inde scandalizetur ,& inducatur ad
Is te. Assorius tom. I. lib. .cap.
Ais peccatum ex se Uentale, posus eri mortale ratioor contemptus
adiuncto qui contemptus sit causa committendi peccati venialis ;quod contingit, cum q is per Peccatum veniale violat aliquo prae. prum, qηia praeceptuω es, sodquia ibi praecepto , aut superiori praecipienti, subjci non vult.
genere veniale , ut est v.g. si actio silentis praecepti, ratione talis contemptus adiuncti fit moritate. Ratio est; quia materia talis peccati, licet sit leuis: contemptus tamen est quid gravo i quia tendit formaliter, & directe contra leges & Legislatores ,& contra praecipientis superioritatem. S. Thomas a. quaest. I 86. artic. 9. Ad Iertium. Catulanus verbo, contemptus:An gel ui ,Syl u e ster, Nauarrus cap. 23. nulla. r. & alii communiter. Aduerte autem, contemptus
formalis, qui est peccatum mortale inobedientiae formalis, & deuo locuti sumus, non est quano quis solum ex malitia, aut praua consuetudine violat praeceptum ; hic enim contemptus malitia: siue partae consuetudinis Z a non
214쪽
18o De c/Nasibilitate pectat; vemalis in Adams
non sumit ad efficiendum pecca, sius loco citato numvIt tum ex veniali mortale . Hinc insertur, quod licEt,sem- Monitum aliud est, nolle obe- per sit mortale, nolle etiam in idire ex indignatione , aliud nolle re minima obedire in contemptu obedire ex contemptu. Nollo nimirum absoluto, & simpliciter obedire ex indignatione est,qua- dicto) qui est, quando quis condo quis non vult in aliqua re obe- temnit obedire Superiori , eo
dire: non eo quod subijci Supe- qudd simpliciter & absolute no-riori recuset ; sed ut ipsum Supe- lit obedire, vel subesse. Si quis
riorem assiciat aliquo dolore, ut tamen secundum quid contem- . ita de ipso Superiore sumat ali- nat obedire; hoc est renuat Su- quam vindictam per illam prece- periori obedire tantum hic &pti transgressionem. Nolle autem nunc determinate, vel in aliquo obedire ex contemptu, est quan- casu particulari, & materia sit do quis renuit obedire, eo quod leuis; peccat tantum venialiter . subijci non vult. Idem si quis renuat obedire tan-Hoc autem est discrimen inter tum alicui praecepto humano de illa duo , quod nolle obedire ex re leui, non absolute , sed quia contemptu, est peccatum morta- est de re leui ; non peccat morte; nolle autem obedire ex indi- taliter , sed tantum venialiter. gnatione, non est mortale, nisi Ratio est; quia talis contemptus, quando ipsa indignatio est mor- cum non sit absolutus contem- talis . Valentia r. a. disput. 7. plus Superioris, vel obedientiae, quaest. s. punct. 3. Lessius lib. a. sed tantum contemptus secun- cap.q6.num.vit.Tandem aduerte, dum quid; id est in re leui, est quamuis semper sit peccatum, leuis,ac proinde non est nisi pec-
mortale contemnere Praelatum , catum veniale. Caietanus ve
ut Praelatus est, & a Deo habet bo, contemptus: Armilla eodem auctoritatem : si autem quis con- verbo num. 3. Scotus inq.dist. I s. temnat Praelatum , quia est im- quaest. a.artic. I. Ad primum. Ua- prudens, vel infimae sordis, non lentia I. a. disput.7.qusst. .punct. peccabit mortaliter ; nisi quan- 6. Lessius lib. a. cap. 6.mum.pedo contemnit ex indignationO nult.& vltim.Sances lib. I .in De- mortali, vel contemnit inferen- calogum cap. . num. 13. ubi addo conuicium. Castro lib. I. de dit, non esse peccatum mortale, lege poenali cap.3. conclusa .LeL quando despicitur, vel contemnitur
215쪽
nitur Praelatus, non absolute ut Praelatus est, sed quod eius auctoritas sit exigua, vel sit tantum circa res leues, quia hoc non est simpliciter contemnere , sed tantum secundum quid .
Qua ratione opus tantum malum venialiter, vel ex se indisserens iides nec malum , nec bonum s' sit peccatum mortale ratione
scandali . Monemus scandalum esse
duplex ; alterum dicitur activum, siue datum,' alterum dicitur passivum, siue acceptum: Scandalum activum siue datum, est dictum, vel factum, quo quis dat alteri occasionem peccandi;& quidem si occasio peccandi praebeatur infirmis in virtute, siue valde obnoxijs alicui passioni iracundiae v.g. dicitur scandalum infirmorum, & pusillorum ;si autem scandali occasio praebeatur ignorantibus, dicitur scandalum ignoratiuum . Scandalum passivum, siue acceptum , est dictum vel factum alicuius, unde alii ex sua malitia accipiunt occasionem peccandi : Scandalum hoc , interdum appellatur scandalum Pharisaeoruin ; quia ex innocentiae agrmalitia sua ester desumit occasionem peccandi , non autem illi
praebeatur talis occasio ex conditione ipsius dicti , vel facti. Monitum Scandalum activum potest diuidi in scandalum generale , & in scandalum speciale ;scandalum generale, est quando quis dicto, vel facto, siue malo , siue habente speciem mali, siue indifferenti a quo tamen n8 esset alicui occasio peccandi
tenebatur abstinere, proximum ad peccatum incitat : non tamen ex odio ipsius proximi, vel Dei, siue habeat animum incitandi, siue non habeat talem animum ἔatque hoc peccatum scandali, est
contra illam virtutem , contra
quam est peccatum , ad quod proximus incitatur : v. g. quis prauo exemplo dicti,vel facti sui, incitat alium ad furtum ; tale dictum , vel factum , etiam quatenus incitat ad furtum, & contra Iustitiam,sicut est furtum ipsum: quia virtus Iustitiae non solum praecipit, ne quis furetur vel faciat aliquod contra Iustitiam; sed etiam praecipit, nE quis prauo exemplo alium incitet ad furandum , vel faciendum contra Iustitiam. Huiusmodi scandalum appellatur commune, siue generale ; quia non est unius certae speciei, vel contra unam & candem
216쪽
i si De compoJrbilitate peccati venialis in Adum dem virtutem et sed potest esse oppones : lapsus ille proximi modo contra hane virtutem,mo- in peccatum veniale, est peiordo contra illam iuxta qualitatem quocunque damno temporali; ac peccati , ad quod incitatur pro- proinde intendere ipsum lapsum ximus . Scandalum autem spe- proximi, erit peccatum mortale, ciale est, quando quis exodio sicut est, quando intenditur dam- Dei, vel proximi, intendit exem- num proximi temporale notabi-plo dicti, vel facti sui incitare te. Respondeo ad quantitatem eundem proximum ad peccatum culpae discernendam , non conse- mortale ,& ruinam spiritualem, rendum peccati venialis dam- quae est peccatum mortale : hoc num cum damno temporali; quia scand itum appellatur scandalum sunt diuersi ordinis;& cum dam- speci .ue, quia est peccatum unius num peccati venialis sit ordinis certae speciei , nimirum contra Superioris, damnum temporale charitatem; quia velle malum, siue peccatum proximi ex odio Dei, vel proximi, est contra cha
inferioris , quantumcunque sit damnum temporale, exceditura damno peccati venialis ouantumcunque minimi. Quodlibet igitur damnum spectandum est istum , vel factum , quod sit tan- in suo genere, ac proinde peccatum peccatum veniale, vel ex se tum veniale , cum in ordine spi- sit aliquod indifferens, praebeat rituali sit leue damnum; inten- alteri occasionem peccandi ve- dere peccatum veniale proximi , ni aliter; ita ut, directa intentio- non erit intendere.sraue illius ne malum proximi, idest pecca- damnum, & per conlequens nec
tum veniate intendat, non pec- erit peccatum mortale,sed latum catinerialiter, sed tantum venia- veniale: Iedina I. χ.qu.73. art.8.
liter. Ratio est; quia in tali ca- Hinc habes, quod si quis per ali-su , leue damnum proximi inten- quod suum peccatum mortale ic-dit S. Thomas 2.2.quaest. I.art. . uiter scadali atalium,etiam si in- Caietanus verbo , Scandalum: tendat per illud suum peccatum Angelus eodem verbo num. r. mortale inducere proxiinu ad pec- luester quaest. a. Armilla num. catum veniale; no committit duo q. Nauarrus cap.r . num. 29. est peccata mortalia,sed unum. Pec- contra VasqueZ in primam secvn. catum autem scandali adiunctu , da disp. IC a. cap.7.num. a aq. non crit mortale, sed tantum ve
217쪽
Hale. natio est , quia quantitas culpae scandali ex solo proximi damno pensanda est; ac proinde
cum damnum pro Σimi in casu proposito , sit tantum peccatumve niale, simile etiam erit peccatuscandali in eodem casu . Sances
lib. et in Decalogum cap. 6.nu. IO.
Dico secundo ; quando quis praeuidet probabiliter futurum , ut suum dictum , vel factum
scandalizet alterum id est praebeat illi occasionem peccati mota talis , peccat mortaliter, etiamsi tale dictum, vel factum , quo scandalizat ex se, alias esset tam tum peccatum veniale , vel alia quid in se omnino indifferens , id est nec malum , nec bonum Ratio est ; quia quaelibet virtus , non solum prohibet, ne aliquid contra ipsam fiat; sed etiam vitetur alteri occa sio faciendi contra , ipsam. S. Thomas a. a. qtiaest. 3. artic. Aduerte autem , ut quis censeatur per peccatum suum veniale , aut opus indifferens praebere alteri occasionem peccandi mortaliter , necesse est ut propter periculum spiritualis animae proximi teneatur abstinere ab huiusmodi indisserenti , ut constabit ex infra dicendis ..Hinc habes , multo magis esse peccatum mortale , quando quis per peccatum suum ven ale , vel aliud opus in- innocentia. 183
differens , directe intendit ruinam spiritualem ipsius proximi, vel eius peccatum mortale , siue hoc fiat ex odio Dei , vel ipsius prosimi , siue etiam ob alium finem. Habes etiam eum , qui dicto , vel facto mortali praebet
alteri occasionem peccandi mortaliter , committere duo peccatχ mortalia; v.ς si quis furetur coram alio quem praeuidet suo exemplo incitandum ad furtum , etiam si non intendat illum incitareta uo committit peccata mortalia: alteium farti, alterum scan.
dati quod etiam in dirc te est
contra Iustitiam , etiam si non habeat intentionem incitandi ad furtum, ac proinde utrum tuo explicandum erit in Consessione. Petes curiose , an qui scandalizat alium praebendo illi occasionem peccandi contra Iustitiam , v.g. furandi, vel occidendi , teneatur ad restitutionein
damni postea ab ipso scandali Zato illati; si videlicet ipse scandali Zatus nolit, vel non possit restituere , quod su rripuit. Respondeo , quamuis scandalizaris alterum exemplo suinpraebendo illi occasionem funandi ,
vel occidendi, peccat contra Iustitiam; non tamen tenetur restituere damnum a scandali flato datum, licet is non restituar. Rati
218쪽
a De compo ibilitare peccati vexialis in Adamstin est; quia nemo tenetur resti- secus autem si fuerit leuis , tunctuς re nisii cum directe & persecte enim esset tantum peccatum ve- violat legem Iustitiae; hoc est, vere influit in ipsam Iustitiam, aut ex contractu , vel ossicio tenetur eum impedire: neutrum autem horum reperitur in eo, qui prauo exemplo suo incitat alium ad furandum vel occidendum; unde etiam non proprie,& directe,peceatum illius est contra Iustitiam, sed tantum indirecte & reducti-ue . Sances lib. I. in Decalogum
cap.6.num. S. Aduerte rursum ratione circumstantiae scandali, non sollim fit peccatum mortale , quando praeuidetur certo futurum , ut qui prauo exemplo ductus,peccet mortaliter:sed etiam,
quando id probabiliter timetur; secus autem quando probabiliter
non timetur. Hinc habes est peccatum mortale,si persona valde religiosa verbum turpe veniale publice dicat, aut si iocose
verbum amatorium dicat coniugatae coram viro valde geloso &iracundo ; quia in tali casu,merito censetur proximiam inducendum esse ad peccatum mortali, vel esse tale periculum talis inductionis. Aduerte etiam; pec cat quoque mortaliteriqui potuit aduertcre ex suo opere secuturum scandalum,& non aduertit; si tamen inaduertentia fuit grauis,
DIFFICULTA S. An farmina conspectat Viri se
ros, a quo se turpiser amari nouerit, peccet mortaliter heccato
scandali, etiam si non intendas
REspondeo,non peccare mortaliter . Ratio est quia foemina in tali casu utitur iure suo , & libertate sua, qua commode priuari non potest quin exponam tur multis scrupulis circa egrensum e Domo , & si miles actiones. Caietanus a. a. quaest. I
artic. . in fine, & quaest. I 69. artic. a. Ad quintum dubium. Armst-
bo , scandalum, ntim. 3. & apud eundem Palatius . Favet Sances lib. I. in Decalogum num. I 6. est
contra Nauarrum cap. Iq. nu. 37- Assorium tona. a. lib. I a. cap. vlta quaest. ra.&alios.
Ex dictis infertur,quod foemina ob dicta in causam, non tendtur
se priuare libertate egredien iDomo , discurrendi per Ciuitq-tem , standi ad osti uiri Domus, , vel ad senestras ; duin modo uolnhabeat uim iam pro locandi pr9simum
219쪽
1n statu ἰnnocentis . . 18Ssimum ad turpem sui amorem . suro illis ad peccandum mortali Aduerte tamen , si foemina turpis amoris alterius conscia,& data opera absque ulla necessitate , vel utilitate, aut commodo, se illius conspectui offerat ducta solum quadam vanitate ostendena
ter ministrat, ea intentione ; vetille suam prauam voluntatemta exequatur , peccat mortaliter.
Ratio est, quia hoc est directe cooperari ad peccatum alterius
mortale. S. Thomas a. a. quar st.
di se illi , vel suam pulchritudi- χ69.artici 2.Ad quartu Syhiesternem , peccat mortaliter: Ita san- verbo , ins delitatis, 'tiaest. . Hi neces . Ratio ipsius est,quia quam- habes ,' primo peccare mortaliter uis talis foemina non teneatur se eum , qui Idola , vel alia ad cui
priuare sua libertate eundi quo- tum Idololatriae fabricat spectan cumque velit, & agendi. pro ut tia , intentione iministrandi illatalibet eoqu5d alias exponeretur multis scrupulis tamen absquo eo quod priuetur vlla utilitato, vel exponatur scrupulis , potest non se osserre illius conspectui,
data opera, vel sola vanitate se
illi ostendendi; si tamen praeter
hanc vanitatem adesset alius finis, abusuro . Habes etiam esse peccatum mortale ministrare Domino obsequia ex se ad peccatum mortale ordinata, ut cit inuitar Concubinam,ut rem cum Domino habeat. Dico secundo: res vel ministeria, bono ac malo usui aeque in- necessitatis,utilitatis,uci commO- disserentia ministrare alteri,quem ditatis alicuius, non esset pecca- nescias voluntatem habere illis tum mortale. abutendi, & de quo nullam ha beas iustam causam mali praesu-
D I FF I C V LT A S. mendi, vel dubitandi de illius
ia uandonam sit mortale peccatum exhibere alteri rem indissereni rem, Cel ministerium aut obsee- quium indisserens , quo ille ab
qui res indifferentes, abu- intentione, non est peccatum . Ratio est, cum nullum sit fundamentum male praesumendi de illo , praesumendus est bonus. Aduerte tamen , si res . vel ministerium, quod alteri exhibetur, ex se sit aliquo modo determinatum ad malum usum , exhibens peccat, nisi prius examinet intentionem illius , cui ministrat; vel nisi A a adst
220쪽
I3s De composbilitate necati venialis in Adam/adsit aliqua causa excusans.Ratio Iustitiam , non solum 'ipse pes est ; quia propter illam rei mini- cans patitur damnum spiritualos ratae determinationem, ad ma- propria sua voluntate , sed etiam tum praesumptio stat contra fa- alter innocens patitur aliud dam-
Dico tertio : res vel ministeria indifferentia bono & malo usui absque intentione cooperandi peccato, ministrare abusuro illis ad peccandum mortaliter,non est peccatum saltem mortale si adsit aliqua causa iusta excusans, ut est v. g. necessitas vitandi graui damnum . Ratio est, quia in tali casu censetur esse moralis necessiria exhibendi illa ministeria indifferentia & moralis impotentia prohibendi peccatum morta e proximi , erit tamen peccatum mortale, si non adsit aliqua iusta causa excusans . Ratio est inanifesta, Sylvester verbo, infideliras , quaest 4. Valentia a. a.disput. . quest. I I .punctoq.Sances lib. I. in Decalogum cap. 7. num. D. Aduerte autem , grauior causa , siue necessitas reperitur, ut a peccato mortali excusetur exhibens rem, vel ministerium indis- ferens abusuro ad peccatum mota tale contra Iustitiam,quam ut excusetur, rem vel ministeria indifferentia exhibens abusuro ad petacatum mortale contra aliam vi tutem , v g. contra veritatem .
Ratio est, quia in peccati. contranum et in peccatis autem contria Charitatem, vel alias virtutes,
solum ipse peccans damnum spirituale patitur , & quidem propria voluntate. Allarius lib. I. cap. 2 a. quaest. 6 i. &ideo causta excusans in peccatis contra Iustitiam debet esse talis , quae merito praeferri possit damno ait
Item aduerte, res & ministeria indifferentia, quae exhibentur abusuro illis ad peccatum morta. le: alia proxime accedunt ad ipsiun peccatum mortale,ut est v.g. deferre in Sila meretricem ad locum fornicationis, alia remore se habent ad peccatum, ut est WDiuo Dominae aperire ianuam . Amasio petenti praecise ingressum . In his autem, quae proxime accedunt ad peccatum mortale, maior causa exigitur quam in his, quae remotὰ accedunt. Ratio est ; quia magis tenemur non exhibere proxime accedentia ad peccatum, quam remote se habentia ad illud. Monitum: Maior causa requiritur ad excusandum a peccato eum, qui exhibet indifferenti abusum illis ad peccandum mose tali- -