장음표시 사용
221쪽
taliteriquod impediretur illo non
exhibente, quam requiratur ad excusandum exhibentem indisse rentia abusuro ad peccatum mota tale illi,qui nihilominus commi teret idem peccatum,etiam si ille denegaret indifferentia, patet ex dictis. '
RS nota intentione cooperandi malum, non est peccatum mortale vendere Agnum
Iudaeo in Paschade ad sacrificandum, quod sacrilegium prohibitum abrogato iure Diuino abusu ro ad sacrificandum, vendero meretrici fucos & ornatus ad alliciendos iuuenes innocentes ad amorem sui turpem . Ratio est, quia detrimentum , quod venditor pateretur, nisi merces vende rei dictis personis, excusat illum. Sylvester, insidelitas, quaest. -Valentia r. a.disp. I. quaest. I I .punct. . Sances lib. I. in Decalogum
Monitum ; Si vendens, nullum pateretur damnum huiusmo. di merces denegando Iudaeo, aut meretrici, v.g. eo quod eodem lcmpore posset easdem merces vendere alijs non abusuris; pecim cestia οῦ is cat, si vendat Iudam, vel meretrici . Ratio est, quia & si vendendo huiusmodi res dictis personis , indirecte tantum actui externo peccati cooperetur: huiusmodi tamen cooperatio potest ex.
cusari a culpa, nisi ratione alicuius detrimenti adiuncti, quod in tali casu supponitur non intcr.
Valentia a. a. disputiq.quaest.2I. punctH.SuareZ in tertiam partem disput. I 8. a sese. I. corolario a. &
alij. Dices a quid si quis potens
absque suo damno dictas res in .disserentes denegare Iudaeo, aut meretrici, nihilominus illis vendat easdem res , sciens se nolia vendere illis , alios nihilominus vendituros illis Respondeo, qui in talibus circumstantijs venis dit Iudaeo, vel meretrici huiusmodi indifferentia, non peccat, saltem mortaliter . Ratio est, quia cum talis venditio sit actio ex se omnino indifferens, & remote se habcns ad peccatum , scatenus est peccatum, quatenus vendens non impedit peccatum personae abusurae huiusmodi rebus, quod impedire posset: at in casu proposito non vendendo, non impedit peccatum ementium , cum alius illis similia sit
222쪽
18 8 De compossibilitate peccati venialis in Adamovenditurus. Caietanus a. a.quaest. bus prohibitum sit: ita venenum I 7. arti c. - Lessus lib. . cap. a. quod medicinis conficiendis, aut Sances lib. I .in Decalogum cap. 7. alijs necessarijs Reipublicae vGnum. I 6. bus deseruire potcst, non potest Petes : an in dubium mali v- quibuscunque vendi; sed iis so-sus alterius , excusetur mini- lispersonis, quibus ex ossicio, strans, vel exhibens supradictas aut alijs circumstantijs constet res indifferentes, nulla alia causa illud velle ad praedictum usum .
Dico primo: si dubium sit m . na tom. I.de Iustitia disput. 3 ad
rc negativum, hoc est si nulla , finem. concurrat ratio probabiliter , vel
rationabiliter mouens ad pec- COROLARIUM ILcandum; dum huiusmodi indif-
ferentia non est peccatum mini- X supradictis insertur notastrare personae, de qua negati- . peccare captiuos ad pro-ue ut explicauimus dubite- prium notabile damnum , vel tur, an sit abusura . Ratio est, supplicium vitandum remigan- quia quilibet praesumendus est tes in triremibus Turcarum bonus , de cuius bonitate ra- pugnantium contra Christianos. tionabiliter dubitari non po- Petrus Nauarrus de restitutio test. ne lib. I. cap.q. dubq. Molina Dico secundo: si positive du- tom. I. de Iustitia disp. II F. Gmbitetur, siue quod idem est, si cluLI.Assorius tom. I. lib. a. cap.
dubitare, an alter abusurus sit talibus rebus indifferentibus ;tunc ut exhibens illi huiusmodi res indifferentes non peccet,
requiritur aliqua iusta causa, minor tamen quam requiratur , ubi certum est abusurum esse. Adverte etiam sicut venenum,
quod neque alteri rei ad iustum I 7. quaest. 6. Lessius lib.a. cap.7. dubitation. I 8.& alij.
uis, qui ad vitandum pr prium graue damnum, vel supplicium porrigunt Turcis arnuta, ad Christianos interficiendos. potest deseruire usibus humanis, Molina, & Assorius locis citatis: vendi non potest, eo quod legi- Corduba in summa quaest. 137.
223쪽
dubio a. Emanuel Sa verbo, pec
COROLABIVM IV. I Dem dicendum de captiuis
similiter ad vitandum Proprium graue damnum , vel supplicium , asportantibus sa cinas , applicantibus scalas , &necessaria ad bellum iussu Turcarum ; vel admouentibus machinas, & scalas ad muros: Mo- Iina , & A ssorius locis citatis . Idem dicendum de captiuis, qui ad vitandum proprium notabile damnum , Turcas humeris sustentant & iuuant ad Castra munienda , aedificanda propugnacula , aliaque huius generis mi- Iitiae necessario perficienda. Molina loco supra citato, Lessius etiam loco citato dubio 3.nu. 29.
COROLARIUM RADmouere scalam volenti
furari, dare ensem parato vel volenti alterum occidero,
ostendens ubi sit occidendus, reddere furioso gladium disposito volendi se interficere, non est peccatum , quando iusta adest causa proportionata ; idest graue detrimentum illius dantis, standum est iudicio prudentis
Viri proposito . Emanuel Sa verbo , peccatum , num. 9. Sances
lib. I .in Decalogum cap.7. dc alij apud ipsum num. I9.
COROLARIUM FLNON est peccatum Iocaro
domu meretrici, vel usurario publico . Ratio est, quia & si loco ad peccandum abutantur : locus tamen ad peccatum se habet omnino extrinse-
cc , nec specialiter ad peccatum inseruit; sicut nec specialiter ad illud deseruiunt cibi, vel alia ad
vitam requisita . Valentia a. a. disput. 7.quaest.2.puncto F. Asso
rius tom. 2.lib. I a. cap. vlt. quaesto
a. & alij. Aduerte tamen si usu rarius publicus esset alienigena, non potest illi locari domus absiaque peccato. Ratio est, quia , hoc est prohibitum cap. I .de usu.ris in textu . Monitum : Si ex eo quod talis domus locaretur meretrici, ipsa esset patratura plura peccata,nimirum ratione situs domus, quam si non locaretur: similiter si vicinitas meretricis domum conducentis , plurimis noccretvicinis foeminis honestis, in talibus casibus qui locaret domum meretrici, peccaret ; si possit alteri personae commode locari,
224쪽
i 3 De compossibilitate peccati venialis in Adamaquia tunc locans censeretur vel- latus. Angles r. pari. quaest. te cooperari peccato: si vero non de ieiunio, difficultat. s. Nauar- posset alteri absque incommodo rus lib. s. Consiliorum, titulo de locari, excusaretur a peccato ; poenitentijs & remissionibus, in , nimirum ratione illius incom- secunda additione consit. s. Idem modi. Sances lib. r. in Decalo
IN sertur non peccare captiuuin Christianum , qui potatat caudam Dominae ingredientis Templum Idoli, vel genuste-ctit cum Domina genuflectente; vel eam manu sustentat, ut possit commode genussectere. Ratio est, quia tale obsequium est de se indifferens , & necessitas prs standi obsequii debiti urget; ita ut non possc commode id recusare : peccaret tamen, si simul Idolum adoraret, vel adorares simularet; quia utrumque est
intrinsece malum. Assorius tom. I. Itb.8.eap. 27.quaest. I.
COROLARIUM VULNON peccant famuli ster
nentes equum Domino ad fornicandum ituro . Ratio est; quia cum huiusmodi famuli ministrent indifferenter, quae remote se habent ad peccatum, sexcusat eos praecisa ratio famu- dicendum est de famulis comitantibus, aut expectantibus Do minos ad fornicationem : duin modo non faciant custodiae cam
sternente equum, aut non comitante, Dominus non esset peccaturus et tunc famulus praecis ratione famulatus non excusaretur. Sed maior causa esset necessaria, ut est v. g. non P sse commodὰ tale obsequium d negare , & re inolestum , ac noxium famulo ob id Domi num deserere, & alium quaerere. praesertim clim raro inueniatur Dominus , qui similia , aut phiora non imperet. Sances in Decalogum lib. I. cap. ra. nu. 21. Moni tmn : qui famuli nonis sunt, possint sternerc Cquum ituro ad forn can dilan , vel alia
huiusmodi illi praestare ab ura peccato ; nisi aliqua alia iusta
causa eum excuset. Ratio est, quia famulatus tunc cum non excusat.
iuberet , ut se comitaretur , vel
equum sterneret sibi ad duellum
225쪽
Gndo , vel illaturo damnum . nem euntes , ut eum iuuent, vel iniustum alteri personae; & f
mulo non comitante , vel no sternente equum , duellum, vel damnum vitaretur : tunc famulus peccarce mortaliter tale ministerium exhibendo , nisi exc
faretur periculo proprii Domini
iuxta ordinem Charitatis. ALnerte etiam, si famulo non exhibente tale ministerium,duellum, vel damnum prεdictum non euitaretur ; adhuc exigeretur aliqua iusta causa, ut famulus pCLset licite illud ministerium exhibere , sed minor quam si vitar
tur duellum vel damnnm. R tio est, quia comitatus semper animosiorem reddit eum , qur exiturus est ad duellum. Tamdem si Dominus solus vellet ire ad duellum,& certum esset tam num non esse vitandum , etiam si famulus non sternat equum tunc famulus exhibens tale m-nisterium , est lassicienter excusatus a praecliu ratione famul tus . Ratio est; quia tale ministerium valde remote & extri sece se habet ad damnum vita dum , nec alias damnum vitare potest.
CORDIAMUM IMPEccant mortaliter famuli ad duellum, vel ad fornicati
riuales eiusdem meretricis aggrediantur . Ratio est, quia haec proxime ita se habent ad peccam tum Domini, ut sint quati positi uacausa, seu directa cooperatio ; cum redderent illum securiorem , & animosiorem ad puccandum. Petes quid si famuli
ad duellum, vel ad meretricem non ut illum iuueni ; sed ut ipsum si forte aggressas si de
fendant ; ne forte interficiatur. Respondeo , famuli in tali casu mortaliter peccant , nisi excusentur periculo damni sbi imminentis,quod praeponerent periculum mortis alterius. Ratio est , quia comitatus ilIe animosiorem reddit euntem ad duellum , vel ad fornicandum . Adverte tamen , quilibet licite potest euntem ad duellum, vel ad fornicationem comitari animo defendendi oppressum, ne interficiatur: si tamen abiens ad duellum , veI fornicandum sit inscius, vel ignoret talem c miratum . Ratio est, quia talis comitatus non est malus , sed bonus & opus virtutis .
las meretricis condientes cibos, '
226쪽
In flatu innocentia. 19 I. in Decalogum cap. 7.num. 27. arti6 dub. I. Salon 2.2.quaesit. 77. Est contra Emanuel Sa verbo, artic. .controuer.6. Sances lib. I.
COROLARIUM XIII. NON peccant famuli , vel
famulς iussu Domini aperientes ianuam concubinae ingredienti , nec docentes ubi sit Dominus. Ratio est; quia talem actionem habentes remote , se habent ad peccatum Domini &Concubinae, hinc excusantur a peccato a praecisa ratione famulatus . Assorius a. tom. lib. I a. cap .vit. quaest. 8. Sances lib. I. in Decalogum cap.7.nu. 3O.& apud eum Manuel.
vendentes, & ministrantes cibos recumbentibus non ieiunantibus, non peccant saltem mortaliter . Ratio est ; quia excusantur a notabili detrimento
vendendi res suas: tum quia, &si denegaret ipse cibos illis, non tamen ieiunium seruarent; sed frangerent apud alios Caupones,& facile ossicerent iniurijs , vel contumeliis denegantem cibos.
in fine, Ledesina et .part.quaest. II. in Decalogum cap. 7. n.3q.&alis. Monitum: famuli condientes cibos Dominis non ieiunantibus, non peccant. Ratio est ἱ qui , munere suo funguntur , quod alijs diebus facere consueuerunt. Caietanus loco citato , Assorius
docent non peccare eum, qui tanquam seruus , vel famulus Domino , vel amicus amico, aut hospes hospiti suo ministrat me. sae concubinarum, vel Dominorum in cibo, & potu epulis, neu trique indulgentiam.
PEccant mortaliter conserentes munera concubinae Iudicis, aut rogantis ut pro ipsis apud Iudicem intercedat . Ratio est : quia illi turpem amorem fovent in concubina,& in Iudice. Sances lib. I. in Decalogum cap. 7. num. 38. Tandem uniuersaliter loquendo,quando ministrantur indifferentia,quae futura sene occasio , vel materia peccati proximi; iudicio prudentis perpendendum est, an adsit aliqua iusta & proportionata causa, luesulsciat ad excusandum.
227쪽
ry composibilitate peccati venialis in Adamstertiam partem disp. 32.seCr.ad DIFFICULTA S. finem . Adverte etiamsi causa
Ωuandonam opus ex se veniale aut indifferens transeat in
sit in mortale ratione dicti periculi , quando operans exponitur occasioni mortaliter peccandi ita proxime , ut illum in morali& proximo periculo peccandi mortaliter,illa occasio constituat. Ratio est; quia ille in tali casu salutem spiritualem contemnit, cum tam probabili periculo eam amittendi , se obijciat. Caietanus de Armilla verbo, periculum ,
Monitum: moralis occasio pro. xima, siue morale periculum Proximum peccandi mortaliter, contigit quando occasio ex suo genere talis est ; ut frequenter homines similis conditionis ad peccatum mortale inducat, vel experientia constat in hoc hominem frequenter ex tali occasione peccare mortaliter. Nauarrus loco citi Corduba in suntuma quaest. q. SuareZ q. tom. in , grauis urget se exponere morali proxime occasioni, vel morali proximo periculo peccandi mota
taliter tunc non erit peccatum, mortale se exponere tali occasioni, vel periculo . Ratio est ;quia periculum illud non est
moraJiter voluntarium,cum moraliter loquendo, idest sine graui periculo, vel graui casu vitari non possit.
Notantur nonnulla de ignorantia. cr inarduertentia , siue obliuione quatenus excusare possunt actionem humanam a culpa .
in communi sumpta, nihil est aliud quam priuatio scie-tiae , ad quam acquirendam homo est aptus , plures diuisiones assignari possunt: nos tamen eas solum asseremus, quae ad rem moralem faciunt. Primo autem ignorantia diuiditur in ignorantiam Iuris, &ignorantiam facti. Ignoranti iuris est, quando Ius siue lex, vel prohibitio ignoratur, ut si quis ignoret esse prohibitu accedere
g.ignoratia facti est, quando non
228쪽
In fata innoceotiae . Ist' ipsum Ius, sed factum ignoratur; interficiat, non praemissa dili- ut si quis ignotet foeminam ad gentia, an sit homo vel fera: nare
uuam accedit, non esse suam. autem ignorantia dicitur conle- Secundo , tam ignorantia Iu- quens, eo quod sequatur volun-ris, quam ignorantia facti , est datis libertatem , siue volita sit, triplex; alia dicitur inuincibilis, ut cum quis directe non vult antecedens, inculpabilis, iustata, scire, quod scire tenetur , siue inuoluntaria naturalis . Alia de- in directe sit volita; ut cum quis ninue dicitur ignorantia conco- potuit,& debuir scire,nec tamen mitans. adhibuit diligentiam, ut sciret. Ignorantia inuincibilis est,quq Aduerte denique ignorantivi inculpabiliter cognitione mali- concomitans est, quae actum co tiae actus,qua cognita talis actus, mitatur, ita tamen ut illius non non fieret, ut si quis sagittania sit causa ,eo quod si eadem igno-proijciat in hominem, quem, rantia non esset , adhuc actus prudenter & adhibita diligentia fieret; ut si quis hominem , pu- feram putat; & in quem, si eum tans cum esse feram , sagitta in- nouisset, sagittam non proijce- terficiat, quem interfecisset etiaret: haec autem ignorantia dici- si nouisset cum esse hominem. tur inuincibilis, quia moraliter Quamuis autem haec ignorantia non potest , aut non debri vinci, dicatur concomitans, eo quod seu excludi. si simul cum tali actu,cuius non Dicitur antecedens; quia ρος- in causa:tamen secundu diuersas uenit & inr pedit libertatem vo- rationes potest dici antecedens,luntatis circa malitiam actus . vel consequens, potest dici ante-
Dieitur probabilis , iusta & cedens, si fuerit inculpabilis,eo inculpabilis ; quia bona fide & quod praemissa sit sufficiens di
absque culpa contracta est. ligentia, ut si quis interficiat ho- Dicitur naturalis ; ut signifi- minem putans esse seram, etiam cetur eam nullo modo esse vo- post sufficientem adhibitam di. Iuniariam - ligentiam : potest etiam dici Aduerte rursum; ignorantia consequen s ; si nimirum sit cul- vincibilis est, quam moraliter pabilis consequens actum tib
humana voluntas potest vincere, rum voluntatis .
nec tamen vincit; vis quis ho- Tertio ignorantia vineibilis minem sputans eum esse feram diuiditur in ignorantiam, in quai B b a est
229쪽
1ys 1, campesἴbilitate peccati venialis in Adams est negligentia grauis & iussi. qui supini iacere solent nil cu-
ciens ad mortale I & ignorantiam , in q)iδ est negligentia le-ius , & iniussiciens ad peccatum mortale sussicians tamen adveniale. Quarto ignorantia vincibilis , alia est affectata, alia non asse diata ignorantia ; affectata est , cum quis data opera vel expressse ignorare vult , ne ab actu que exequi optat , retrahatur per scientiam: ignorantia autem non affectata est, cum quis non ele.
git positi ue ignorare, sed tamen culpabiliter ignorat. Quinto & vltimo; ignorantia inuincibilis non affectata , alia est solum mortaliter culpabilis, alia autem est crasse, siue supina; ignorantia solum mortaliter culpabilis est , quando non fuit summa negligentia, sed ignorans adhibuit aliquam diligentiam ,
vel morali modo possibilem, vel pro qualitate negotij necessaria ad vitandum peccatum mortale: ignorantia vero crassa siue supina est, quando si quis vllam, aut fere. nullam adhibuit diligentiam ad sciendum ; ac proinde fuit summa negligentia. Dicitur autem haec ignorantia crassa, &supina ducta methapora ab hominibus crassis , & pinguibus ,rantes scientiam, aut negotium . Priores diuisiones ignorantiae communiter reperiuntur apud Doctores; postremam expressu tradit Sances lib. i. in Decalo
His adnotatis circa ignora tiam , nonnulla iam aduertenda sunt circa inaduertentiam, & obliuionem a
Monitum: inconsideratio,siue inaduertentia , vel obliuio est , quando quis retinet quidem habitualem memoriam alicuius rei: sed hie, & nunc ad illam non aduertit; haec autem inadue tentia, siue obliuio quantum ad rem nostram spectat. Primo alia
est juris , alia facti. Inaduertentia iuris est, climquis nouit habitualiter aliquid esse prohibitum: sed tamen hic,& nunc ad illam prohibitione nanon aduertit; ut si quis nouit habitualiter prohibitum esse comedere carnes die Veneris, &tamen die Veneris comedens carnes non aduertit ad illa prohibitionem.
Inaduertentia facti est, quando quis nouit de aduertit aliquid esse prohibitum: sed hic & nunc
comprehcndatur illa prohibiti ne ; ut siquis nouit, & aduertit esse
230쪽
esse prohibitum comedere carnes die Veneris;& tamen comedit carnes die Veneris , non aduertens illam comestionem fieri
die Veneris , sed putans fieri v. g. die Iouis. Aduerterursum, inaduertet tia , & obliuio tam juris , quam facti est duplex . Alia est in uincibilis& inculpabilis : alia vinis cibilis & culpabilis . Inaduertentia inuincibilis &inculpabilis est , cum quis alias nouit actum, vel obiectum esse malum : sed hic & nunc inculpabiliter non aduertit ad malintiam actus vel obiecti, haec inaduertentia potest etiam appellari
antecedens , iusta, inuoluntaria ,
naturalis ; & quidem iisdem de
ignorantiae inuincibili tribui diximus supra. Inaduertentia vincibilis &culpabilis est,cum quis alias nouit actum vel obiectum esse in lum : sed hic & nunc non aduertit ad eius malitiam , ad cuius tamen malitiam posset aduerteres vellet ; haec inaduertentia potest etiam appellari per constaquens , improbabilis , iniusta &voluntaria. Monitum: omnes diuisiones
de ignorantia supradiet e possunt applicari uetiam inaduertentiae &innotentiae r 7 obliuioni. Amrius tom. I. lib.
I. cap. I 6.quaest. 5. Silares 3.lom.
in tertiam partem disp. . sess.8.
An ignorantia ct inaduertentia , vel obliuio inuincibilis , siue juris , saeram excuset omnino a culpa actum , cuius es causa ,sue , qui non flores illa
& inaduertentia omnino excusat actum ab illo malitia vel culpa , cuius est ignorantia vel inaduertentia. Ratio est , qui talis ignorantia & inaduertentia cuni sit non solum sadii; sed etiajuris , vel prohibitionis , reddit actum inuoluntarium ad prohibitionem , &consequenter quoad malitiam . Adverte tamen bs plurimi rustici furantes , vel fornicantes non excusantur a peccato: mortali quamuis ignorent talem actionem esse peccatum mortale . Ratio est, quia si sciunt esse peccatum,licet ignorent esse peccatum mortale faciendi illud, de quo dubitant, an sit momtate , eκponunt se periculo petacandi mortaliter ; ac proinde reipsa mortaliter peccant: si tamen