장음표시 사용
231쪽
r98 De campo sibilitate peccati venialis in Adamomen per ignorantiam inuinci. ransactum internum esse peccabilem putarent esse veniali, tum, cognostens tamen actu ex- quod vere est mortale ; excusi- ternu ab illo procedente esse petarentur a peccato mortali, quia , catum,excusetur a peccato; v. g. inuincibiliter ignoraretur malitia mortalis .Eκ dictis insertur etiam igno. rantiam concomitantem inuincibilem malitiae & peccati excusa - re a peccato ; ac proinde si quis inimicum sitim occidat, putans inuincibiliter eum esse feram , non peccat: etiam si habitualitersit ita dispositus, ut cum esset necaturus , si agnosceret cum esse inimicum. Ratio est; quia cum per huiusmodi ignorantia, malitiae peccati ignoretur in uincibiliter, sequitur eandem malitiam nullo modo esse voluntariam . Assorius tona. I. lib. I. qu. q. Valentia primae secundae disp. 6.quaest. 6. puncto 3. Sances lib. i.& alij apud ipsum. Est tamen
contra Durandum in a. dist. aa. quaest. . num. . Adverte tamen,
si affectus occidendi inimicum coniunctus cum praedicta ignorantia, non sit habitualis tantum, sed actualis: erit peccatum mortale , v. g. si ille qui occidit inimicu in putans esse seram, simul habeat actualem affectum, quo vellet occidere inimicum , si posset, vel cum haberet prs sente. Petes, an inuincibiliter igno- an peccet rusticus, qui a Viro aestimato docto, a quo audit se nicationem & furtum esse peccata : licere tamen desiderium fornicandi & furandi; an peccet inquam si eliciat actum talis desiderij. Respondeo actum illum internum , siue desiderium ratione illius ignorantiae inuincibilis indicto rustico excusatur a peccato. Ratio est, quia cum conscientia sit propria regula bonitatis de malitiae humanarum actionum , nemo peccare potest , cum conscientia dictat id, quod
agit non esse peccatum, ut contingit in casu proposito : siquidein uincibiliter ignorat actum illum internum carere malitia peccati. Sances lib. I .cap. I 6.nu.
I7. est tamen probabile etiam contrarium, nimirum quod ille peccet; quia libero vult obiectum externum, quod nouit esse peccatum. Hinc insertur, quod si quis inuincibiliter ignoret esse peccatum operari, quando etiam practich dubium est; an talis operatio sit peccatum , is non peccat: v. g. si rusticus dubitet, an die Veneris liceat conrodere
232쪽
Insata innocentiae I99 caseum , & cum hoc dubio pra- expelli ignorantia, vel in aduer-ctico caseum comedat, vere non tentia malitiae operationis aut peccat; si tamen inuincibiliter ignoret, operari cum illo dubio csse peccatum . Ratio e st, quia ob illam ignorantiam inuincibilem prudenter operatur ; nec moraliter se exponit periculo peccandi, aut faciendi contra
Secundo insertur, si quis sciat
aliquam actionem esse peccatum mortale, & inuincibiliter ignoret , imperare illam alicui, v. g. seruo,aut subdito; non peccat, si illam imperet. Ratio est eadem.
Quanda ignorantia ct inaduertentia, vel obliuio sue juris, suefacti reputetur inuin Lbilis io ideo a pec
aut inaduertentia, siue Obliuio siue juris , siue facti censeatur, & sit inuincibilis , sussiciti si nulla occurrat cogitatio vel dubitatio, aut scrupulus de malitia operationis , vel obiecti, siue in specie, siue in genere accepta , vel de eiusdem malitiae
periculo. Ratio est, quia non spotest per humanam diligentiam
obiecti , cuius malitiae nulla prorsus incidat cogitatio ; ctim omnis usus nostrae libertatis circa aliquam rem nitatur, tanquam radici praecedenti cognitioni talis rei. Suares tom. I. ing. part disp. .ses .num. I 8.Saninces lib. I .cap. I 6. nu. a I. ubi pluribus hic confirmat, Vasque Z I- a. disp.ro7.cap. 3. ubi docet Do ctores Complutenses initio de hac materia dubitasse, & re maturius perpensa , illam publico docuisse .
cOROLARIA. COROLARIUM I. Hinc habes primo nullum
esse peccatum mortale in voluntat nisi praecesserit aliqua cogitatio, vel consideratio aestua. lis siue expressa malitiae moralis, vel periculi illius, aut saltem aliqua expressa dubitatio , vel scrupulus de eadem malitia; ac proinde ut quis peccet mortaliter , debet considerare, vel opus illud esse malum, vel ibi essis malitiae periculum, vel saltem debet habere de hac re dubium, aut scrupulum ; quod si nec expressa cogitatio nec dubitatio,
233쪽
roo De compossibilitate peccati venialis in Adamo nec scrupulus malitiae , vel illius venisse in mentem, tunc ConseL periculi praecessit ignorantia, & saritis prudenter iudicabit eum in aduertentia, siue obliuio;c - non peccasse ratione inaduerten-sctur inuincibilis, &excusat ἡ tiar inuincibilis: similiter in o-
COROLARIUM ILVT ignorantia, vel inadf
uertentia, aut obliuio sit inuincibilis , vel culpabilis , non suffcit cognitio viri alis, aut interpretatiua : ita ut quoties quis scrre vel aduertere tenebatur, si ignoret vel no aduertati sit ignorantia , aut inaduertentia culpabilis , siue non excusans a peccato . Probatur ratione, qua supra . Est contra Angelum verbo,
excommunicatio, cam vit. num. 3.
Nauarrum praelud. I. num. I7. &cap. 23. Valentiam I. 2. disput. 2.quaest. I.punct. 6. Assori lis tom. I. lib. I .cap. II. quaest. S.& alios .
π Nfertur Consessarium satisfacere muneri suo, si a poenitente confitente se per ignorantiam , vel inaduertentiam, aut obliuionem omisisse ieiunium v. g. vigiliae interroget, an menti ipsius occurrerit aliqua cogitatio, vel dubitatio de tali ieiunio;& si poenitens respondeat no missione impletionis cuiuscunque praecepti videndum est, an aliqua cogitatio de praecepto limiusmodi venerit operanti in mentem in eo tempore, quo prpceptum implendum erat; si enim non venit, dicendum est ignorantiam vel inaduertentiam suis.
se inuincibilem, secus autem si
OROLARIVM IV. NON peccauit mortaliter,
qui proiecit lapidem per fenestram in plateam, in quam
multi concurrunt ; si nimirum non aduertit periculum, nec de
illo habuit aliquod dubium vel scrupulum: ac proinde proiectio lapidis in tali casu, licet fuerit
causa mortis alicuius; non tamen fuit temeraria formaliter, sed tantum materialiter, & per consequens non fuit peccatum.
cunt , aequiparari scire, &debere scire ; aduertere, & debere aduertere: Haec intelligen. da
234쪽
In satu innocentiae. 2o Ida sunt, quando fuit aliqua a- excusat, intelligendam esse quo Qualis suiliciens ad peccatum, ad praesumptionem fori externi imortale aduertentia. Sances lib. quia juris & legum ignorantia
I .ca P. I 6.num. 26. utpote solemniter promulgata- Oppones et non aduertens aut rum) minime praesumitur inuin ignorans inuincibiliter praeceptum , v. g. ieiunij, tenetur scire, vel aduertere ad praeceptum, etiamsi nulla ei occurrat ratio dubitandi circa praeceptum, ergo peccat frangendum ieiunium. etiam si non aduertat ad praeceptum , & per consequens sciro,& debere scire aequiparantur. Respondeo ille per se quidem tenetur ad talem scientiam, vel aduertentiam , & ad hoc sussicit, si in homine sit potentia remota sciendi vel aduertendi, idestintellectus ; per accidens tamen , hic & nunc in talibus circumstanti js non tenetur, sed suspenditur illa obligatio, vel potius
ille ab obligatione excusatur: eo quod tunc non est in ipsius pote. state proxima expellere talem b-gnorantiam; vel non est plene in ipsius potestate, ita ut ad momtale peccatum sufficiat. Suares . to m. in tertiam partem disp. .
COROLARIUM VLINsertur regulam illam juris ,
ignorantia facti , non juris cibilis in foro externo. Atarius
COROLARIUM VILVT ignorantia legum perti
nentium ad peculiare alia cuius officium , vel statum, siue ad generalem Christiani nominis conditionem sit vincibilis,
nec a peccato excuset , debet prius nosse essb aliquas leges pertinentes ad suum statum vel officium; quod si hoc non nouit, nec aliquod dubium, aut saltem aliquis scrupulus praecesserit, erit ignorantia inuincibilis , quia moralem & humanam diligentiam superat expellere ignorantiam illius rei, cuius nulla prorsus incidat cogitatio.
ignorantia legum ad st tum vel officium alicuius pertianentium , est vincibilis, nec e cusat non esse verum; nisi vere intercesserit aliqua aduertentia,
235쪽
ro1 De compos:bilitate peccati venialis tu Adamo vel dubitatio vel scrupulus de , illi ignorantiae causam dederit legibus pertinentibus ad pro- mortalis omisso Sacri . Ratio prium statum: quamuis de his est; quia ignorantia illius legis
facilius, quam de alios legibus ex illo peccato mortali proce- non pertinentibus ad proprium dens, est inuincibilis, cum omit- statum incidit cogitatio , vel du- tens Missam non aduerterit adbitatio , aut scrupulus . Sua resto I in tertiam partem disp. . sest 8. num. II. Vas luce I. a. disp.
Aduerte autem quando dubitatur , an in viro timoratae conscientiae & habente firmum propositum siue actuale, siue habi- . tuale non peccandi mortaliter , fuerit ignorantia , vel inadue tentia vincibilis , aut culpabilis,& ideo ambigitur, an peccauerit mortaliter tunc ratione illius bonae conscientiae & firmi propositi, praesumendum est ignorantiam & inaduertentiam fuisse inuincibilem, & ideo illum non peccasse mortuliter . Sances lib.
I. cap. I 6.num. 28. Ualentia I. a. disput. a.quaest. I. punct. 6.
COROLABIVM IX. INsertur, quod si casu pro
plo die festo, & quis culpabiliter Missam omittit , cui si interesset, legem illam audiret; non peccat operando contra illam legem ex eiusdem ignorantia,licet obligationem sciendae legis, nec dubitatio ulla , aut scrupulus illius obligationis occurrerit, ut sic diligentiam adhiberet . Sai
COROLARIUM X. NON potest dari ignoran
tia inuincibilis circa prima juris principia per se nota aqualia sunt, bonum est facietidum, malum est fugiendum; quod tibi non vis,alteri ne seceris . Ratio est;quia cum sit adeo clara & lumine rationis insite naturae , nemo est ratione utens ,
qui ab eadem ratione nequeat ad illa principia cognoscenda , .
r. & alij. Idem dicendum do illis Decalogi praeceptis, quae ex
principijs lumine naturae notis nullo negotio a quouis homine deduci possunt, ut Deum ess colendum, esse honorandos Parentes et Valentia loco citato.
236쪽
quamuis sint adeo consormia naturae , ut non possint simpliciter & nude accepta ignorari inuiticibiliter : ea tamen accepta cum aliqua circumstantia apparenter excusante, possunt toto vitae tempore vincibiliter ignorari ; ac proinde possunt reperiri homines adeo rudes, qui inuincibiliter ignorent furtum factum
ad erogandam eleemosynam, , esse peccatum . Immo reperiun tur multi inuincibiliter ignoran-rantes esse peccatum periitrium factum ad tuendam vitam propriam vel alienam , aut proprium honorem , & similiter pollutionem esse peccatu , quod maxime in pueris contingit Monitum: Consessor ad dis.cutiendum an haec ignorantia si inuincibilis,& a peccato excuset, necne ; discutere debet, an in illorum mentem venerit
cogitatio, siue dubium aliquod, aut saltem scrupulus de harum rerum malitia: si enim nihil horum venerit , censebitur ignorantia inuincibilis, secus autem si venerit. Sances lib. I. cap. I 6.
notitiam, vel dubium, aut scrupulum circa malitiam obieeti
ignoratam ,ia ut non considera- innocentiae. 2οῖ
tam , qualis diligentia debeat adhiberi ad vincendam illa
ignorantiam , vel inconsiderationem, siue inaduertentiam, ut postea cadem ignorantia , vel inconsideratio, aut inaduertentia sive juiis, siue facti censeatur
manere inuincibilis. Dico primo ut ignorantia, vel inaduertentia facti in casu proposito censeatur inuincibilis,nul. ia alia regula tradi solet ac po-.test, nisi quod diligentia in tali
casu adhibenda, debet es te proportionata personae & negotio, maior vel minor.iuxta ipsorum qualitatem; ac proinde hoc totum relinquendum est prudentis arbitrio. Aduerte tamen si post talem diligentiam adhibitam contingat aliquid praeter intentionem , illud censebitur inuincibiliter ignoratum & inuoluntarium , etiam si per maiorem
diligentiam illa ignorantia potuisset superari . Ratio est, quia solum est necessaria illa diligentia , quae in similibus & circumstanti js communiter a prudentibus adhiberi solet, non a uicinest necessaria summa & exacta
diligentia ; quia nimirum quod summum est , non videtur ita proxime & moraliter possibile,
ac proinde moraliter tantum vi
237쪽
a o De compo Nilitate peccati venialis in Adamali gentia, quae communiter a Viris doctis adhiberi solet in similibus circum stantijs & negoti js .
Caietanas a. a. quaest-64.artic. 8.Assorius tolli. I. lib. I. cap. Io.
quaest. 6.& alii. Dico secundo diligentia ab eo, qui sufficientem habuit vim
juris ignorantiae , vel inaduertentiae aliquam cognitionem L, nimirum aliquam confusam actuertentiam , vel dubitationem , aut scrupulum, ut postea, igno: rantia, vel inaduertentia censeatur inuincibilis & inculpabilis , debet psse proportionata qualitati iuris, officii & pers nat, ac propterea in hac re standum est prudentis arbitrio , si cnim huiusmodi diligentia adiit.bita sit, ignorantia, & inaduertentia erit inuincibilis, secus a tem si talis diligentia adhibita
COROLARIA. COR ARIUM LP Rimo infertur virum doctu
adhibere sufficientem diligentiam ad superandam ignorantiam rei , de qua habuit aliquam cognitionem, vel dubitationem , aut scrupulum; si co sulat de ea re Viros doctos, &probos , id est qui moraliter,
nec ex malitia vel negligentiata, nec ex ignorantia decepturi prs- sumantur . Suares loco citatonum. I 8. Vasquer etiam loco cru
adhibere diligentiam & --cusari , si Parochum consulat;
quem tamen consulendi , alter homo, saepe non excusabitur.
Sances lib. I .cap. I 6-nu. 36.
DIcitur excusari ignorante, si ieiunia vel festa, quae in ea hebdomada occurrunt, &ob id non seruat , si die Dominico intersuit Misse, in qua Parochus
ea consueuit publicare, nec tamen publicauit. Ratio est, quia adhibuit moralem diligentiam communiter adhiberi solitam ad eam rem sciendam . Assorius
ces loco citato num. 37. &alii apud ipsum. Idem dicendum,si non interfuit Missae; sed rogauit eos, qui interfuerunt, ut sciret. Adverte rursum , si non intemfuit
238쪽
fuit Mici,nee alios interrogauit, nec illa per se nouit, censebitur ignorantia vincibilis & culpabilis : si tamen habuit aliquam cogitationem , vel dubitationem, an aliqua festa, aut ieiunia in , illa hebdomada occurrant; quod si ad haec non aduertit, ignorantia censenda erit inuincibilis.
Sances ibidem , & alij apud ipsum.
gulam a nonnullis traditam, nimirum quotiescunque quis dat operam rei illicitae, effectum ex ea subsecutum, culpae imputari, nec censeri inuincibilem ignorantia facti,quantuncu mque diligentia adhibita suerit. Ratio est ; quia res illicita potest in ratione causae esse omnino ignor ta ; ita ut nulla circa effectum eius occurrat cogitatio, vel di bitandi ratio: aut si occurrat, P
test moralis diligentia adhiberi
ad vitandum eundem effectum; ac proinde in talibus casibus ignorantia erit inuincibilis , atque eadem erit ratio , siue operans det operam rei licitae, siue illicitat , eo quod essectus inis utroque casu sit aeque inuoluntarius & inuictus. S. Thorans I .a. ias centia ἰ Σos quaest. 76.artic. 3. Sylvester ignorantia verbo, quaest.6. Caietanus 2-2.quaest. 76.arti c.8. Suares tom.
s. in tertiam partem disput. qs.sess 6.num. i. & alij, Est contra Gabrielem in .dist. II.quq st. I
ignorantia , quae vinci nequit, dum in aetiim prodit, & potuit antea vinci; v. g. quis sua negligentia mortali non didicit, quod ratione sui officii, vel comuni I ge Christianorum tenebatur discere. Deinde quando nemo est, a quo instrui possit , per ign0rantiam transgreditur praeceptuv. g. ieiunii, vel audiendi Sacrum : similiter quando quis sua culpa mortali inebriatur, & ebrius factus committit peccata , quae desectus usus rationis nonis potest vitare, dissicultas est, an haec peccata ratione impotentiar, aut ignorantiae excuseatur.
Dico primo; & si euentus h iusmodi soleant esse frequentes ei, qui inebriatur: si tamen tempore quo inebriari voluit, non habuit prorsus dubitationem saut cogitationem de illis, nec in specie, nec in genere, non imputantur culpae . Ratio est; quia
procedunt ex inaduertentia naturali de inuincibili, ac proinde nec in se , nec in sua causa sunt
239쪽
216 De compossibilitate peccati venialis in Adamo voluntaris vel liberi. Vasqueet
I. a.disp. I 27. cap. 3.& q. Sances lib. I .cap. I 6. num.q2. Est contra Caietanum verbo ebrietas , &Sylvestrum eodem verbo qu. q.
Dico secundo:si quis inebriari velit & in singulari, ve ita
uniuersum aduertat peccata, vel pericula inde consurgentia; tunc imputabuntur culpae,si non adlibbeat prudentem & cautam diligentiam , ne quid illorum eueniat. Quod si huiusmodi diligentia adhibita, postea eueniant, non imputabuntur culpae: ma-mo nec imputabuntur quando iuxta temporis & loci circumstantias , nullum apparet illorum periculum 1, & ideo nulla diligentia adhibita est ad illa cauenda . VasqueZ loco citato nu. 8. 9. & Io. Monitum : plurima ebriorum di ista, vel facta cx se mala non
reputantur culpabilia, & si praeuideantur. Ratio est; quia nullum damnum inferunt, & carent malitia ; eo quod facta sint absque usu rationis ; huiusmodi
sunt verba vel faeta contumeliosa , quae tempore ebrietatis communi hominum aestimatione non repotantur contumeliosa , sed tanquam facetiae admittuntur : illa tamen quae . proXimo damnum inserunt, imputantur
culpae, si praeuideantur. Ratio esti quia non minus laedunt tempore ebrietatis , qualia tempore sanae mentis facta. Sairus lib. r. cap. 9.num. qa. Vasquea loco supra citato eap. 3.num. II.& apud eum Maior .
non sint voluntariae; sunt tamen voluntariae, nec eas Deus acceptat ut facetias. Caietanus 2.2. quaest. II .articή. dub. a. Toletus lib. 7.cap. 6. num. S. Sances lib. r. cap. I 6. num. qq. est contra Satrum, VasqueZ,& Maiorem lociscitatis .
fornicatione praeuisa ante somnum , vel ebrietatem, & in somno secutura vel ebrietate. Respondeo prim5, sornicati nem in tali casu imputari culpae, quia est in prolis damnum ; ac proinde cauenda est, sicut dici-citur de secuturis peccatis in damnum tertij. Sances loco citato, ex parte est contra Vas querassis mantem imputari culpae si
240쪽
In flatu innocentia ἰcontingat in ebrietate , non autem si contingat in somno . Quid sentiendum de pollu
tione praeuisa ante ebrietatem , ut secutura in ebrietate ΘDico primo : si pollutio ex nimio illo potu vini praeuideatur secutura absque ebrii intentione non imputatur culpae in Orta
li ; quia pollutio praeuisa in causa, non autem intenta , quae ex
sola gula mortali prouenit , non est peccatum mortale Dico secundo : si pollutio
prςuideatur secutura ex eo,quod ebrius tactibus , aut alijs rebus inhonestis se prouocaturus sit ad talem pollutionem ; talis pollutio praeuisa imputatur culpae mortali. Sances loco supra ci
Petes ; an haec peccata dicenda sint in se peccata , an solitin in sua causa ΘRespondeo operationem, vel omissionem , quantiimuis ex se malam , si contingant in somno vel ebrietate non esse peccata in se ; licet fuerint praeuisse, nec
constituere unum peccatum cum praecedente voluntate peccami-nnsa elioente causam illorum, , nempe soninum vel ebrietatem.
natio em quia tamdiu actus externus est capax malitiae moralis existentis in voluntate interiori
2 7 mala,& potest constituere unum peccatum cum illa , quandiu liber: at actus in somno, vel ebrietate contingentes, & quando vitari iam nequeunt, non sunt liberi ae proinde non erunt capaces malitiae, nec peccata : sed tantuni citectus peccati praecedentis , sicuti mors consequens,
sed peccati effectus ; quamuis
voluntas mala prior non sit interrupta per poenitentiam, siue per contrariam voluntatem. Vasaque Z I. a. disp. 6 . cap. z. & 3. Assorius tom. I.lib. I .cap.7.qu stivnica , Suares to m. a. de Religione lib. 3.cap.8. num. F.est contra alios , quorum aliqui volunt illa esse peccata in se, licet voluntas praecedens , fuerit retractata per poenitentiam ; alii volunt non esse peccata, nisi quando eadem voluntas non fuerit reuocata, vel non poenituerit. Horum etiam opinio iudicatur
probabilis.c0ROLARIUM. NON est necessarium ex
primere in Confessione ea peccata contingentia in somno vel ebrietate, aut in alio statui& circum sta niijs in quibus vitari nequeunt: sed satis est exprimere causam illis peccatis