장음표시 사용
321쪽
2oa De Uirtutibus homisisvec etiam qhod psit eam habere
ex actione alicuius obiecti agentis naturaliter,qtita non potest eam habere praesentialitate alicuius obiecti
niti mouentis , nisi essehitae Dininae tantum , qu.e nihil aliud a se causat naturali causatisne : tamen scut perscctiones datae Angelo in
se a prima creatione , licet nonnecessarao sequantur naturam eius , dicerentur naturales , distinguendo contra mere supernaturales , scri
cet grati. e ct gloriae; ita .sa perfe-erio data intellectui Angelico , qua sentia Diuma Uset ei praesens di- sincie, licet abstractio e , potest dici natu alis Cr ad cognitionem naturalem Angeli pertinere et ita quod quidquid cognosti Angelus de Deo, virtute huius speciei aliquo modo cognosit naturaliter , ct aliquo
modo non naturatur; naturaliter
in quantum ista non es principium gratuiti actus , nec gloriose , non
naturaliter in quantum ad sam ηon posset pertingere ex naturalibus, nec aliqua actione naturalio
Originalis igitur Iustitia , & si
donum sit supernaturale , quia nihilominus non est principium
merendi, connutrieranda erit inter persectiones naturales . Patet ergo, quo in sensu ista ori-ninalis Iustitia sit donum naturate, ct sit donum supernaturale.
: His praesuppositis,accedant pro positiones . Incipiamus a pria
Adamὴs in innocentia habuit a Creatore plenitudinem scientiae naturalis, qua potuit cognoscere
omnes cognitiones naturales tam
ITa scholastici in a. dist. 2D
cum D. Thoma prima parte quaest. 9 . artic. 3. Patet ex G nesis a. Omne quod vocavit Ada, fum es nomen eius. Item Ecclesiastici l . Dis. iplinae intellectus repleuit eos σα Fauet ratio, quia Adam non tantum fuit creatus caput propagationis humanae, sed etiam principium instructi nis & doctrinae; ergo conditus fuit cum ornamento omnis scie-tiae, & doctrinae practicae & speculativae: unde primus Parens habuit omnes septem Artes liberales, quia istae sunt dignae homini ingenuo, & valde nobilitant intellectiam & animum recreant . Hinc non placet Cai tanus in Genesi a. ipsi denegans cognitionem elementorum, &Coelorum:nam si Deus eam contulit Salomoni, ut constat Sapicntiae 7. multo maiori titulo
322쪽
eam contulit Adamo. Habuit prudentiam, & alias omnes virtutes moralcs; quia sunt consonae statui Delicimino: habuit atates aliquot mechanicas , non quidem omnes; sedeas quae foe-licitati illius status erant conuenientes, ut agriculturam, & quae ministrant instrumenta agriculturae , aliasque oblectationi semmentes : & similiter concedenda sunt eadem scientiarum ornamenta Euae, de ea enim pari u do agit Ecclesiasticus I 7.
Adamus in innocentia accepit a
Deo habitum fidei, se per illum cognoscit multa dei m steria, O
P Atet ex Ecclesiast. I7. ω- uti illis mentiam spiritus, ct
lege vitae haereditauit illos; magnalia operum Dei vidit oculus eorum . Ratio est, quia sine tali notitia non potuit comparare finem siti. pernaturalem , ad quem erat conditus:cognouit autem Deum ut Creatorem , ut trinum ut ait Athanasius in exordio operis aduersus haereses uti sanctificatorem & glorificatorem ; cognouit hominem esse ordinatum ad finem Dei gratia consequendu, innocentia. 29ῖ cognouit gratiam excitantem Segratum facientem, virtutesThco. logicas , & esse necessariam obedientiam Diuinae legis,cognouit Angelorum ruinam , ex qua non parum humilitatis & timoris poterat haurire ut ait Caietanus. Comentario in Genesim cognouit Uerbi aeterni Incarnationem , ut inquit D. Thomas
Dissicultas tamen est, an R-dam in eo statu habuit fidem Christi ut Auctoris summa
gratiar tunc receptae: negat Vac'u Z tOm. I. in tertiam partem disp. I a. cap.ῖ. Placet opposita
opinio affirmans; quia & si Ada ante peccatum non cognouit Christum Redemptorem sui futuri peccati; cognouit tamen ut Auctorem gratiar, per quam erat consecuturus beatitudinem. Primo, quia fides Christi erat ipsi necessaria ad salutem. Secundo, quia Adam ante peccatum cognouit Christum uti consit m-matorem gloriar, & in eum sic credidit. Tertio , quia in sopore Adam nouit Incarnationem;
amorem, atque adeo gratiam Christi per tales
323쪽
z 9- De virtutibus humanis fuisse poena peccati, nec peccas-pno POSITIO V. se primit m Parentem ex ignoran. tia . Ratio est, quia error de Hareo in sata innocentiae eguit ge- facto est in poenam peccati s nerali gratia auxiliante , non a cundum Patres & Theologos ;ete o speciali ad cognosendum ergo in statu innocentiae non erat omnes veritates speculativas ct futurus . Quod vero hoc erat practicas , etiam supernatura- ex protectione, seu manu tenentes. tia Dei , hoc mihi probabilius.
Via cognitio supernaturalis fidei est ordinis supe-
- rioris, ergo eget superiori excitatione , saltem generati : quod haec sit suffciens abnque superaddito alio auxilio gratiae, patet; quia in statu innocentiae intellectus hominis esset informatus excellentissimis principijs naturalibus, & supernaturalibus, quibus posset elicere cognitiones & non haberet impedimenta, quae modo habet, nempe rebellionem passionum , lassitudinem organorum,& facilitatem errandi: undὰ homo in eo statu cum breuitate & facilitate , ac voluptate actuales rerum notitias compararet, & haec est praerogatiua propria illius satus , unde tunc in eum non caderet error ex speciali Dei protectione . Hanc doctrinam supponit Scotus in a. dist. 6.quaest. I. ad tertium, & clarius dist. 22. quaest. unica, ostendens errorem
Homo in pura natura consiturus
Eritatem praesentis Propoestionis docebunt rationes , quibus inferius probabitur hominem in statu naturae lapsae posse viribus propriIs acquirere veritates aliquas . Addimus , quod homo in statu naturae purar valeret plures veritates CX propriis cognoscere viribus, quam homo in satu naturae lapsae. Fundamentum habet veritas ista in doctrina Scoti, qui in a. dist. 3. quaest. I o. g. Dico Uz-tur , agens de cognitione Angelorum ait non haberi a nobis certam regulam de intellectu
324쪽
In satu Angelico , nisi qubd non congruat ei attribuere omnes imperfectiones, quas in nostro experimur , nec ei denegare perfectionem debitam , seu non repugnantem intellect tu creato. Ad rem nostram applicando, &si necessario non possiimus attribuere humano intellectui in statu purae naturae perfectionem Angelicam:non debemus tamen denegare aliquid supra cognitionem inferiorem, qualis est sei sus ; sensus autem tam abstracti-ue , quam intuitiae fertur ii suum per se obiectum sub rati
ne propria, quod in ipso est perfectionis ex genere potentiae cogniti uar. Probatur contra Su res putantem easdem esse vires intellectus no stri in statu naturae lapsae , quales sunt in statu naturae purae: intellectus in statu purae naturae acciperet cognitionem immediate a rebus ipsis, &non defenderet a sensu ergo tunc plura persectius intelligeret, quam in statu naturae lapsae. Item omnis potentia non impedita potest ferri in suum per fio obiectum appIicatum : sed substantia v. g. est tale respectu intellectus in statu purae naturae ergo in statu illo posset cognoscere immediate in se sub stantia m , quam tamen pro presen-
innocentia . ast Sti statu minime potest in se attingere . Minor probatur , qui , obiectum habitus non excedit obiectum potentiae: sed Meta-
physica respicit substantiam secundum rationem propriam; ergo & intellectus . Item anima in corpore glorioso virtute naturali cognoscit res sub ration propria ; ergo id contingeret inpura natura Dices hoc conuenire animae separatae , vel in corpore glorioso ratione status . Contra , status no a variat naturam crgo nec virtutem eius naturalem. Antecedens patet,
quia est posterius adueniens : si
autem variaretur natura, nolis
esset cadem natura in diuersis statibus ; ergo quod intelligat anima separata immediate ex rebus ipsis est naturale potentiae
status &cia Dices in uno statu posse afferri diuersa impedimenta , qualia sunt in pura natura. Contra, vitio ad corpus, & operatio sensuum non statuunt hoc impedimentum , alioqui id fieret in statu glorioso in corpore, nec aliud imaginari potest; ergo &c- Dices eme ipsum corpus mortale.
Contra , corpus mortale fuit in Christo , & tamen cognoscebat omnia in proprio genere, &
325쪽
et o 5 De virtutUus hominis independenter a sensu;ergo &c. Item naturalis formae virtus ad agendum non destruitur per eius
esse per se subiectum , sed per-fic. tur ; nam quod perficit aliud in entitate, perficit etiam in operatione : sed anima est forma naturalis corporis organici , ad quod etiam habet per se appetitum ; ergo corpus non tollit perfectissimum modum intelligendi, & connaturalem animae, talis est cognoscere res in proprio genere independenter a sensu, ergo &c.
Intellectas in pura natura errare
o falleret sine Dei rotectio, speciali sibi relictus . .
sioni appetitus pertusbam iis discursum ; unde circa praesentia errare posset: item etiam circa absentia, quorum non haberet species congenitas, aut acquisitas in se,uel in aliis. Deinde indefectibilitas non debetur intellectui creato ex natura sua, sed ex dono Dei; nec intellectus noster ex natura sua potest cona. ponere , & discurrere sine erroris periculo . Adde, quod in natura pura fuissent morbi, &aliae necessitates corporeae; a que aliae occupationes terrenae , quae possent impedire veram, cognitionem , terrena inhabitatio reprimeret sensum multa cogitantem ; ergo de facili posset
intellectus in natura pura errareae falli sibi relictiis , & ei non fauente Dei protectione.
Homo in tu naturae la e non potes υeritates omnes naturales seculativas cognoscere.
rum , alterum naturale siue practicum sit, siue speculatiuum;& hoc est illud, quod non excedit lumen naturale nostri intellectus , Ic continetur in quid-ditatibus rerum naturalium, vel in primis principijs moralibus . Alterum est verum supernaturale,siue practicum sit, siue speculatiuum ; & illud est, quod excedit facultatem intellectus humani, ut Trinitas, Incarnatio &c.
Nostra Propositio est contra Caietanum , qui in prima secundae
q. IO9.art. I loquendo de ordiae
ad verum speculatiuum, qui non dicit ordinem, seu respectu ad prudentiam & ad practicum intellectum: sed in sola cognitio-
326쪽
ne consistit; dicit hominem ex suis naturalibus posse in hoc sta
tu omnia vera speculatiua coagnoscere . Est tamen nostra Pro. positio verissima, & communis;
intelligenda est tamen de potentia non phy sica , sed morali: physicus enim abstrahit a dissicultatibus , quae in ipso usu occurrunt, & solum respicit obiectum secundum se; unde licet
veritates omnes speculatiue, etiam collective sumptae non superent facultatem intellectus hil. mani physice considerati: tamens res secundum omnes circumstantias consideretur & moralia ter , pro ut in re contingit , non
est possibile hominem sine speciali auxilio Dei omnes cognitiones naturales collectivo cognoscere . Accedant rationes probantes nostram Propositionem ; illarum prima sit: Experientia , quia hactentis nullus homo fuit, qui veritates omnes naturales attigerit; quod au. tem nunquam accidit, in moralibus, deputatur impossibile, igitur &c. Secunda ratio est, quia ad perfectionem intellectus speculativi pertinet cognitio veritatis , & cognitio rei sine,vllo errore : sed ad id requiritur puritas potentiarum ministrantium intellecti,' ; ergo cum phantasia
aestimatiua & imaginatiua facili negotio decipiantur, & a passionibus & sensibus concutiantur, sequitur in hoc statu hominem
non posse omnes veritates naturales collective cognoscere. Ad de, quod nostra cognitio pro hoc statu dependet ex disciirsu ,
in quo non breue tempus insumitur : at ingenium laxatur, ita etiam breuius est, & experimcntum fallax; ergo si de potentia
morali loquamur , prorsus est impossibile veritates omnes naturaliter cognoscere.
Homo potest Damlibet veritatem naturalem diu ue cognosce-
re sine speciali Dei auxilio .
I On multum immoror jn , t his Propositionibus cita-do Doctores , & implicando rationes probantes istas nostras Propositiones ; quia de illis optilentissime egi in tra statu de poenitentia, de viribus liberi ar bitrii. Probatur ergo nostra Propositio . Primo , quia ex solo Dei generali auxilio omnis creata sforma habet eficaciam respectu alicuius effectus; ergo pari ratio-
327쪽
r 8 virtutibus hominis ne lumen intelIectus habet cis- I. ait: Invisibilia Dei per ea, quac iam ad cognitionem alicuius facta sunt intellecta conspiciuntur . rei , alias non esset suiscicus ad Item veritates naturales etiam verum cognos endum. Item omnis potentia viribus suis potest serri in obiectum sibi. pro. portionatum , & connaturale et sed naturalis veritas est taIis respectu nostri intellectus; ergo quamlibet veritatem ditusue potest cognoscere , praesertim illas, quae a sensibilibus. Ortum iliabent. Monitos tamen volumus Lectorcs , quod cum dicimus hominem posse quamlibet veritatem naturalem sine gratia cognoscere , non intelligitur respectu cuiuscunque hominis: sutcnim aliqui tam parui ingeni j,ut non attingant, nec possint attingere; quae plarique alij acutioris re promptioris ingemj . Nec etiam intelligitur de quacunque
vetitate ex parte obiecti, quia forte veritas aliqua rc peritur, quam nullus intellectus fuit as
Oppones contra Propositiones, quod homo sine gratia potest cognoscere supremum ens , quod est Deus ; ergo poterit cO-gnoscere omnia alia, quae inseriora sunt. Immo de gentibus. dicit Paulus : Gentes, quae legem
non habent naturaliter ea , quae legis snt cium. Et ad Romanos
collective sumptae non excedunt rationem obiecti naturalis, &multo minus capacitatem naturalem intellectus humani cum quarui& potentia naturalis sit pro.. portionata cum obiecto conn
non amiserit homo naturalia , a
sequitur posse suis viribus cognoscere omnes veritates speculati uas naturales o Adde , quod unaquaeque res per suam se main absque aliquo speciali Dei auxilio potest producere adium suae naturae proportionatum:gl dius enim absque speciali auxi
lio Dei scindit, & absque illo
ignis comburit ; ergo eadem rationet homo per vires naturales rationis poterit veritates sibi pro portionatas cognoscere,nisi hominem vclis constituere alijs rebus ins eliciorem . Adde,quod intellectus. humanus habet inclinationem, ad cognitioncm omnium. rerum omnis enim,
homo, inquit Aristoteles, naturaliter scite desiderat) sed naturalis appetitus. frustra esse non potest; ergo &c Solutionem dabimus propositis rationibus, praemissis nonnullis argumetis, quorum primu sit.
328쪽
In statu innocentiae. 293 Primo certu esse debet non pos- tis : at de lumine naturae non se lumen naturale intellectus humani inclinare ad falsum, cum sit immediate a Deo , alias Deus nos deciperet , & ad falsum induceret mediante illo lumine ; ergo sicut Deus non potest immediate infundere habitum ii clinantem ad falsam,ita nec producere lumen inclinans ad falsum. Hac enim ratione fidei
non potest subesse falsum , quia fides immediate infunditur a
fallere, nec falli potest ; quod si
dicas etiam lumen naturale est immediate a prima veritate,ergo erit tam certum & infallibile sicut lumen fidei: ea enim de causa lumen fidei infallibile dicitur,
quia immediate est a veritato prima; quae nec fallere, nec falli potest. Negatur oen sequentia, non est enim utrobique eadem ratio a primo , quia licci v-trunque lumen certum sit & in- fallibile , praestat tamen certitudo luminis fidei propter maiores causas suae certitudinis; quoniam una veritas, ut constat,maior est & certior alia . Et secundo, quia certitudo luminis fidei nobis aperte constat ptopter exteriorem regulam in fallibilem , scilicet Ecclesiam , quae est columna & firmamentum verita- ita certe nobis constat; cum mulati arbitrentur se ex illo conciu-siones elicere , qui tamen saepe decipiuntur. Nunc descendanius ad responsiones argumEntorum. Ad primum negatur consequentia , licet enim intellectus possit supremam veritatem cognoscere: imperfectissime tamen cognoscitur, ubi nullus effulsit radius Diuini luminis aut reue lationis, & hac ratione etiam, imperfectissime veritates alie ce,
gnosci possunt aliquo modo, sub
tamen particulari exacte, & sine
Ad secundum dico, quodliacet veritates naturales sint omnes commensuratae & propo tionatae naturae; nihilominus necessarius labor ad earum inuo. stigationem , non est proportio
difficilem reddunt defatigatio , & conuersio ad reliqua sensibilia exteriora , & alia multa. Dicimus ergo argumentum concludere de potentia phisica , non autem de morali iuxta explicationem datam superitis . Ad aliam dicimus concludere doomni vero naturali diuisiue sumpto non collective . Ad vltimum respondeo , naturalem
329쪽
quantum fieri potest : non ta. men inclinare ad omnem collectionem moraliter loquendo,sed:ad veritates singulas , qua respicit, & in quas fertur ut in rem tibi possibilem, sicut homo naturaliter semper sibi appetit viuere, & licet videatur appetere impossibile, non ita est ; qui . in quacunque temporis disteren. tia appetit vivere, & non respicit totius temporis collectionem, quod est impossibile : non enim est inconueniens appetere aliquid, quod totum simul collemue consequi est impossibile; alioquin visus frustra inclinaretur in visibile,& visibile est,quia omne collective non potest percipere, aut substinere.
Homo in natura la a potes alia quas veritates practicas sexis
dissicultatem de veritatibus p acticis & moralibus, quq ad rectam institutionem pertinent; an scilicet possit homo omnes illas sine speciali Dei auxilio cognoscere , & loquitur do homine in natura lapsa . Non posse hominem intellia gere omne verum speculabit propter peccatum, apertissimis verbis docuit Ecclesiastes cap. I. cinctae res dissiles , nec potes eas homo explicare sermone. Aliquan. to inserius dicit: Ego Ecclesiastes fisi ct Rex Israel in Ierusalem, crproposui in animo meo quaerere, o inuestigare rapienter de omnibus , quae uni sub Sole. Hanc occupationem pessimam dedit Deu lijs
hominum , Ut occuparentur in ea
. Ponderandum hic, quod dixit inuestigare de omnibus, minus,quippe est inuestigare aliquantulum de re, quam rem t tam perscrutari, humanum studium ad quid occupatio dicitur,
ad quid pessima Z ho, idest labo
riosa & molesta, ut exponit Hieronymus. Fau et huic discuti sui Diuus Thomas parte prima
quaest. Io I. articul. I. dicens: Pueri in tu innocentia non nascerentur perfecti infuentia, sed eam in processu temporis absque disscultate acquisiuissent inueniendo , vel addiscendo oc. ergo nune cum dissicultate etiam addiscendo peruenimus ad verita tes speculabiles . Diuus etiam Bonaventura in primum sententiarum super Prologum Magistri dubio 3. literati inclinat in hanc
330쪽
partem ; comparat quippe spiritualem visionem corporali, &dicit quod triplex est causa,quare aliquis non videt visibile: vel quia non vult, aut quia si vult, impeditur propter defectum o gani , aut propter absentiam Iu-cis , & applicando ad rem n stram dicit hanc prouenire ab absentia lucis ; verba Seraphici Doctoris sunt haec : Licet enim lux increata se non substrabat
quantum ad essentiam , vel quantum ad qualemcunque in entiam ;substraxit se tamen homini, cum peccauit quantum ad in entiam perfectam , Unde dicitur in xi se ei ignorantiam et inde sicut ocutas in tenebris erat , se hodie miser humanus intellecIus I cum autem plene resiluetur in lucem ,
sicut oculus videre potes omne visibile, Ac intelligere omne intel-ιigibile . Concordat etiam Scotus, nam in secunda quaestione Prologi cum argumentatus fuisset sic,
defuit generi humano: sed sacra
Scriptura non erat in lege naturae; ergo non est necessaria.Huic
difficultati respondens Scotus dicit ad primum argumentum principale: Ad minorem respondeo, quod lex natura paucioribus fati contenta; qua moraliter ad filius
innocentiae. 3OI per Patres deuenerunt , illi etiam magis erant praediti naturalibus
orc. Ex hoc ultimo dicto insero, quod modo propter peccata grauiora & plura, attenuatae sint vires mentis ad intelligendum,
ergo & tunc attenuatae erant, quamuis minus : quia sicut magis ad magis, ita simpliciter ad
simpliciter; nunc magis attenuatae sunt qropter peccatum quam in lege naturae, crgo in lege n turae erant simpliciter attenua
Nec prietereo hic, quae habet Scotus in eadem a. dist. 33. qu. unica de paruulis mortuis in solo peccato originali; an passii risint aliquam poenam damni, ubi
tenet nullam poenam sensus eX-terioris , nullamque tristitiam esse passii ros . Nullam etiarn habebunt poenam interiorem ut
tristitiam , quia si tristarentur de statu suo , & tristitia secundum Augustinum sit de his, quae nobis inuitis accidunt ; ergo ipsi
inuoluntarie substinerent statum suum , & vellent oppositum , &ita murmurarent contra disposi.tionem Dei, & ita haberent inordinatam dispositionem voluntatis , quod videtur absurdum , nam sententia Diuina est disposita : Quod ubicunque ceciderii lignum,iI erat:Ecclesiast. I I.