장음표시 사용
351쪽
3ra m productione Sanctis , ut Daniel imperauit saeuissima mitigari , domari de Leonibus, Elisaeus Vrsis, noster sub potestate eius subijci pos- Seraphicus Franciscus, ac AntO- set, & hae ratione homo in illonius de Padua piscibus , auibus statu potuisset , immo de factoque , &c. Uerum hoc interest inter statum hominis ante, de post peccatum , quod haec animalium
obedientia in illo statu fuisset
perpetua, de ordinaria fine ullo miraculo ; post peccatum eX-traordinaria est , sed breue , de particulare tempus non sine miraculo, & respectu quorundam Sanctorum Virorum. Dices, quomodo animalia erant humani
imperij capacia in illo statu , &sibi obediebant etiam ferocissima animalia : nec enim in illo statu erant ratione praedita ; ut intelligerent, & quid imperaret homo,& quomodo mandata eius exequerentur Certὰ animalia erant,sicut modo, substantialiter in suo esse vel serociae, vel mansuetudinis. Ex duplici capite proueniret huius dominij animalium obedientia et Primo ex solertia, sagacitate, industria, & prudentia humana, quam tunc habebat perfectissimam, & noscere poterat ingenium, & vim cuiuia cunque animalis ; &cognouisset
omnes vias ac rationes, quibus
animalia etiam serocissima atque perfecte imperasset cunctis animantibus .
Moneo quatuor modis erici posse , ut animal quantumuis saeuum mansuefiat, & sub potestate ac dominio hominis redigetur . Primo per arcanos quosdam modos , qui certis verbis , & carminibus constant, ut sunt incantationes secundo per commutationem regionis , atque a
consueti victus variatione ; si enim Leones in partes frigidas
transferantur, & cibis mollioribus nutriantur, paulatim ferocies Leonum praemittitur. Tertio per consuetudinem eorum, qui animalia scrocia curant , alunt, educant, & benigne tractant; adeo rabiem, & ferociem suam exuunt, ut illis blandiantur , alijs verberentur, timeant,&c. Quarto arte, industria,&consuetudine non solum fauent hominibus, sed ad eorum verba, de nutus morem gerant; quia in
parte sensitiva potest habitus
generari ex frequenti actuum exercitio. Secundo modo est ratio, auam possumus accipere hanc anim
lium promptam obedientiam in statu
352쪽
primorum statu innocentiae tota sumitur,& pendet ex singulari quadam erga hominem in illo statu prouidentia, & cura, qua factum est ; ut non soliun et non nocerent , sed parerent ad nutus. Dixerunt aliqui huiusmodi singularem prouidentiam exerceri per Angelos , quorum ministerio fiebat; ut humano imperio cuncta animalia sine impedimen. to, difficultate, & repugnantia subessent. Dicerem ego, quod
immediate parebant animaliata, ,
quia Deus speciali fauore faciebat, ut animalia non apprehenderent tanquam eorum inimicum hominem , sed amicum ac benefacientem, ut modo est de cane,&c. Caeterum post Adami peccatum huiusmodi hominis imperium quantum ad eius usum, & executionem, licet non
sit totaliter extinctum : tamenta,
in partem diminutum , & angustatum et licet enim imperet aliquibus animabus, cum laboro
est, & difficultate. Errauit Vgo de Sancto Victore hominem ex peccato amisisse dominium huiusmodi in duobus praecise generibus animalium , in maximo
ut sunt Leones , Vrsi , Tygres, Panthera' , &c. ut se intelligeret, hac excellentia dominandi spoliatum respectu excellentium
animalium , & In minima vilissimaque animalia vi sunt muscae,
pulices, pediculi, &c. quae minus quam maiora illa & ferocia animalia domari possunt, & imperio nostro submittunt ; hine agnosceret in quantam utilitatem propter peccatum delapsus& abiectus est homo. Nota, quod quantum ad secundum dominium respectu ho minum est difficultas, an in eo statu homo homini imperasset videtur , quod nonnam loquens Deus de hominis imperio solum ad animalia restrinxit, ergo non debet dilatari , & extemdi. Accedit, quia ea rationO homo caeteris animantibus imperat, quia rationalis , & ad Dei imaginem factus est: sed hoc est aequale in omnibus hominibus ; ergo nulla ratio est, cur homo homini imperasset . Item subijci aliorum imperio,& ex alieno iudicio, & voluntate pendere, cum sit contra hominis inclinationem , non
potest esse quin sit inuoluntarium , nolitum , acerbum , re
odiosum ; quod procul fuisset ab illo Delicissimo statu . Tandem seruitus nata videtur ex peccato, etenim post peccatum dixit Euae: Sub potesate Viri eris, cst i e dominabitur tui . Fauet Ss a Au-
353쪽
3 De productisne Augustinus lib. 9. de Civitato aliud ciuile. Primum est respe-
Dei cap. I S.Conditio quippeserui- ctu Dominorum in seruos, &tutis Iure intem tur impos ita pec- utique est coactum & violen-
Nihilominus tamen statuendum est fui sse in illo statu , hominum quorundam in alios homines , imperium. Probatur, nam cum homo naturaliter appetat societatem, gaudeatque de humana societate: & cuir certum sit tunc homines multiplicatos non in solitudine futuros , sed congregatos , & consociatos; ne qua perturbatio, &praepostera confusio fuisset incitanta hominum multitudino :necesse erat aliquis ordo superiorum , & inferiorum , regentium , & rectorum , & mandata exequentium, & sic consentaneum erat; ut illi praeessent, &imperarent istis . Item in Ange. lis adest huiusmodi ordo hierar chialis , ut alii inseriores, & alij superiores sint: hi mandantes ,&illi exequentes; ergo similiter in statu innocentiae inter homines . Certe negari non potest : Patres in eo statu filijs debuisse imperare, & maritos uxoribus. Pro solutione argumentorum monemus ; quod duplex est dominium, dispoticum scilicet,&politicum; seu unum seruile, &tum, inuoluntarium, & acerbum : secundum est Patrum in filios , & voluntarium atque iucundum est ; quia ad propriam utilitatem, ac bonum electum , & assumptum est . Primum totum dare respectum ad bonum,& emolumentum dominantis , quapropter non potest non esse onerosum & odiosum subditis :contra enim voluntatem, di inclinationem est laborare, & non in suam, sed in alterius utilitatem cedere. Secundum imperium non refertur ad bonum do.
minantis, sed subditorum , &ad bonum publicum , & commune : in illo igitur statu uni praefuissent alijs non praefectura
seruili, sed ciuili ; quae nihil
violenti, inuoluntarij, & acerbi mixtum habuissent eo modo, quo iusti dicuntur dominari apud Augustinum et non enim iusti dominandi cupiditate imperant , sed ossicio consulendi; neque principiandi superbia , sed prouidendi misericordia . Hoc naturali ordine praescribi rite , Deus hominem condidit.
Ad rationes in oppositum; ad primam dicimus, quod Scriptura
354쪽
pHmarum Parentum . 3 a sra non dixit: D misamini hνmi dissicultate ,& tristitia potuissetnibus; quia hoc non est uniuer- illum retrahere a suo proprio sale omnibus , sed aliquibus sa- delectabili , ne immoderate con. pientibus, & prudentibus. Sed delectaretur. respectu animalium erat ordo Certe donum originalis Iusti- uniuersalis imperandi, eo quod tiae , quod decoratus erat homo Dei imagor & sic ad secundum, in illo statu , hoc habebat pro tale dominium non competit homini; quia homo est ad Dei imaginem, sed propter eius Prudentiam , potentiam, & excellentiam in gubernando. Ad aliam, patet ex dictis de duplici
dominio. Oppones; cur ergo in poenam datum est mulieri esse subiectam Viro , si tunc etiam subijceretur illi λ Respondetur, quod tunc propter integritatem naturae talis subiectio fu i stat sibi iucunda & suauis ; quia maritus non imperasset nisi bona delectabilia, ad qua exequenda naturaliter inclinabatur. Modo est molesta, & onerosa , quia non semper mariti bona imperant ; & si imperant, cum tristitia & dolore fiunt propter res stentiam appetitus sensitivi, qui ad bona commoda inclina
De tertio dominio hominis respectu sui in statu innocentiae , multae tractantur dissicultates, de praecipue; an ita subderetur sibi appetitus sensitivus, ut absque
adaequato effectu, scilicet internum bellum partis sensitiuae aduersus rationem tranquillare ;ita quod non crat sibi nec arduum , nec dissicile virtuos h viuere ac Diuinas leges implere et nam haec iustitia faciebat ut vires inferiores perfecte subderentur rationi, ac per subiectionem ipsius rationis Deo. Probatur,nam in primo homine erat
huiusmodi perfecta tranquillitas per illud supernaturale donum sibi exhibitum , quod reddebat Deum delectabiliorem quocunque obiecto sensibili creato, & sic partem superiorem perfecte Deo subijciebat: sicut & potentia inferior perfectae rationi subi)ciebatur per id
donum, ne immoderate condelectaretur suo proprio delectabili, & retrahebatur sine tri
355쪽
suadendo actum prauum, vel excitando interius tales cogniti O-
In sum innocentia forent tenta
innocentiae docet Suareχ lib. 86. cap. I7. num .eto. secutus D.Thomam prima parte I II. artic. q. Ad secundum. Ratio est, quia habuerunt impugnatorem; ergo debuerunt habere defenso
Hinc, ut animaduertit, Luciferum Deumque ad cuiuscunque hominis custodiam deputasse Angelum : ille ad perdendos homines cuicumque destinauit Deo permittente) Doemonem tentatorem praecipuum ; iste ad saluandos custodem . Diaboliministerium esse homines tentare, & quanta mala attingere ea omnia illis inferre varijs Patrum testimonijs ostendit SuareZ lib. 8. de Angelis cap. I 8. a num. . Tribus autem modis Daemonis ad tentandum aggreditur , ut cum Angelico Doctore tangit oui edo prima secundae tradi. s.
controuer.7. pari. 7. vel propOnendo obiectum , ex cuius cognitione eliciatur voluntas ad cadendum , aut exterius pernes ; ita ut illis voluntas trahatur, hoc est eliciatur ad peccatum : sic dixit Gregorius Homelia 16. in Evangelia: Tent 1io tribus modis agitur, suggestone, delectatione, o consensu . Et videndus est D. Augustinus 6. de Trinitate cap. I . prima tentatio euenit, clim Dauidi proposuit Daemon pulchritudinem Bersabear, quasi exterius excitando per illam pulchritudinem
ad luxuriam . Secunda tenta- .
tio, cum Christo suasit Sathanas , vel ut ieiunium frangeret; aut ipsum Diabolum adoraret , vel ut se mitteret deorstrin. Tertia tentatio exemplificatur, tuan
do se immisit in cor Iudae, &ibi excitauit humores per applicationem ad passiua , quorum humorum excitatione insurgunt motus primo primi, ex quibus vel ita effervescit, vel concupiscentia allicitur . Bene enim verum est . iuxta communiorem
Theologiam non posse Angelum in intellectu humano creare spe. ciem intelligibilem, vel intelle.ctionem actualem , de quo Scotus in a.distinist. I i.quaest. I. a g. Ad quaestionem num. q. mediate tamen potest causere illas species applicando activa passi uis, vel
356쪽
primorum Parentum. 3 7 vel infundendo tales species in , quomodo per imitationem , sensu , aut reuoluendo sensum conuenit etiam hominibus ten- communem , & proponendo efficacius has aut illas species . Nota tentationem esse duplicem : una dicitur probationis,
qua experimur quid boni, vel mali , quid scientiae vel quid
ignorantiae, quid virtutis vel vi. iij occultetur in homine. Altera dicitur tentatio seductionis, vel subuersionis ad decipiendum ; vel ad inducendum homi
nem ad malum culpae . Hinc patet solutio multarum auctoritatum Sacrae Scripturae dicentis nunc Deum , nunc Diabolum tsed loquendo de tentatione dicendum est proprium ac praecipuum malorum Angelorum ministerium, seu occupationem es.se homines ad peccandum inducere , seu tentare ; ita quod ex ossicio solius Daemonis est, licet ex imitshione conueniat etiam hominibus malis, hinc illud: Inoidia Diaboli mors intrauit, o c.
Cur tentauit Sathanas cor tuum,oc. nam totus conatus Diaboli est aedificare Ciuitatem suam; etago non nisi suggestione ac tenta.
tione. Item, vos ex Patre Diabolo estis ; scilicet per imitati nem,quia desideria Patris vestri vultis facere, inducendo scilicet homines ad peccandum ; ecce
Si dicatur, unusquisque tentatur a concupiscentia sua, &c. crgo non a Daemone tanquam sit proprium eius ossicium . Respondetur, quod concupiscentia sollim materialiter inducit hominem ad peccatum propter fomitem illum, qui est tyrannus animae nostrae ; sed Diabolus formaliter tentat dirigendo tentationem ad peccatum . Si dicatur , tentare est ossicium igno. rantis , qui vult periculum facere & experiri ut sciat , quod ignorat: sed Daemon est sapientissimus, sciens quid est in homine ; ergo non tentat. Respondetur, quod tentatio absolute concepta importat periculum fucere; non autem in determinata
specie , ad peccata scilicet indu cendi. Sicut etiam dicitur Deus tentare, non quasi ignoret qui omnia scit sed ad probandum ,& praebeat occasionem coronae:
immo potest dici, quod licet Angelus sibi dimitas perfectisns me possit nosse quidquid est in
homine; de facto tamen regula. rirer nescit, & sic tentat etiam ut ignorans . Dices, tentatio ad peccatum non fit sine mutatione voluntatis, quia peccatum vo
357쪽
3r8 De producrione luntarium est: sed Daemon non consilium, iuvamen aut obliga-
potest humanam voluntatem tionem imponat Daemoni , ut immutare ; ergo , &c. Respon- tentet, & hoc falsumi nega detur , quod licci non possit m- tiue , non prohibendo sed per- mediate immutare, potest me- mittendo, relinquendo voluntadiantibus phantasmatibus illam tem liberam, ut possit tentare inflectere , & allicere : immo & hoc non est dubium , Deum potest immediate partialiter o- facere. biective immutare intellectum,
Oppones, omnis potestas a Deo est ; ergo Deus dedit potestatem talem Daemoni: sed hoc alienum est a Diuina bonitate, quod scilicet dederit ei facultatem inducendi hominem ad petacandum , tunc enim auctor, &particeps esset tanti mali. Respondetur , quod in Daemonepotest concipi naturalis virtus
physice, & moraliter: physice est a Deo, & sic non cst nisi facultas ad exercendas illas actiones, per quas hominem tentant; nempe virtus immittendi malas cogitationes, vel interius phantasmata mouendi, vel exterius obieeta sensibilia ad malum incitantia offerendo: & talis facultas conueniebat sibi ex conditione naturae, nec est peccaminosa , sicut in nobis voluntas peccandi peccaminosa non est . Si concipitur moraliter, adhuc
dupliciter , positive & negati uc; positive, quasi vero Deus Si dicatur; cur Deus pernu-st Angelo malo hanc generalem licentiam tentandi Θ licet enim saluari possit, quod per eam non sit auctor mali; nihilominus nimis videtur esse alienum a suaui bonitate Dei, constituere huc manum genus in tam euidenti periculo peccandi. Respondetur, quod summa bonitate hoc factum est, & sapientia: pri
mo ut excellentia Diuinae oratiae illustrior fiat , per qζam
Oppones, quod plerumque homines superantur ; & sic gratia redditur minus illustrie, & essicax . Respondetur, quod Daemon non superat ex inefficacia gratiae; sed ex defectu liberi arbitri; , quod non vult resistere. Secundo ex parte hominis ; ut maicr sit eius gloria, quae resul. tat ex victoria tentationis. Tertio ex parte Darmonis, ad maiorem sui con su sio nem . Monemus esse latum discrimen inter esse causam peccandi
358쪽
prisorum di, & tentandi; quia ilia semper praecedit, & licet Daemoni
conueniat: esse tamen causam nostrorum peccatorum sibi non conuenit ut causa , nec proxime nec remote ; quia non potest efficere in nostra voluntate consensum , ergo , &c. Patet ergo Daemonem solum esse causam tentationis : remotissime quando est occasio seu dispositio valde remoth , & sic Daemon concurrit , & est causa omnium tentationum humani generis; patet, quia tentando primos Parentes fuit causa lapsus illorum , ex quo orta sunt omnia peccata, & tentationes, ergo remotissime a Daemone tentationes originem trahunt. Proxime concurrit, quando immediate applicat, vel offert obie- Him , a quo tentatio incipit, ut quando offert sensibile obiectum, quod excitet prauam cogitationem , & hoc intrinsece, vel extrinsece per locutionem repraesentando prauum obieetiim, & suadendo consensum sub apparentia obiecti boni, vel excitando imaginatiuam per solam internam humorum moti O-nem ; ex quibus phantasmatibus excitatur sensibilis cogitatio, & corporis alteratio. Remote tantum concurrit , scurirextum 3 9 mediate , & tune per accidens; cum inter propriam Da
monis actionem tentativam tab& peccatum semper mediat coagitatio, in qua pioprie , & formaliter consistit ipsa tentatio, &sic mediate attingit illam tentationem a
Peres ; an fuerit verus serpens , qui primos Parentestentavit Θ
fuisse verum serpentem, shorum duplex ratio videtur.
Aliqui existimant Daemonem serpentis cis giem , ac speciem sumpsisse, quod videtur significare Origenes homelia 6. in Ezechielem ; & aperte dixir Franciscus Georgius Venetus in suis problematibus Problem. 6. Alij id totum ad allegoriam
transferunt, ut nomine serpentis interi gatur voluptas; quod copiose docet Philto Iudaeus libro de opificio Mundi lib. a. dolegis allegorijs , & libro de agricultura . Similis autem est voluptas serpentis: primo,quod tacite serpat, & sine pedibus, quod facit serpens ; voluptati enim dediti semper humi serpunt, nihil altum sapiunt, nunquam ad alta ferunti: r: Secundo Tt vi
359쪽
33o m productione ut serpens terra vescitur , ita que ille serpens insipiatur cal- ,
voluptuosi nullum nisi in sordi- caneo reuocans a recto itine-bus peccatorum delectationis gustum percipiunt. Tettio quia
sicut serpens veneno Occulte necat, sic voluptas Occulto quodam suo veneno perimit: illo vero serpens humana voce locutus dicitur, quia habet voluptas sapientes, ac studiosos propugnatores . Quarto deinde quemadmodum Eua seducta facile in eandem criminis societa. tem pertraxit Adam , sic sensus a voluptate superatus facile rationem ad sceleris consensum adducit: voluptas enim sensum decipit, sensus menti, ac rationi porrigit, qui quemadmodum
serpens Eliam duxit in fraudem; ita voluptas falsis atque mentitis oblectamentis sensum allicit, unde plerumque amatores a fallaci, ac mentita specie decipiuntur. Quinto denique de hoc serpente putat intelligi illud Ge nesis q9. Fiat Danoe Luber tu via , Cerastes in semita ; nihil enim est, quod magis a virtutis via reuocet, quam voluptas Iideo fili j Israel Lepe a voluptate allecti de reditu cogitabant, quod serpentum morsu significabatur, contra quos erigitur serpens aeneus , scilicet fortitudo , & temperantia . Ita re , ut a viris sortibus calcatur: Danis autem serpens mordet
ungulas equi, scilicet vitiosum affectum. Sed haec ut ingeniose dicantur , quemadmodum & illa quae indicantur ab Ambrosio libro de Paradiso, non longe a principio ; non tamen ita
animum nostrum occupare debent, ut allegorias sectantes historiam negemus . Itaque ut minimum videtur, temetarium
asserere, fui sse verum serpen
Alij fuerunt in contraria plane sententia; cum dicerent futia se verum serpentem, qui propria calliditate Euam deceperit, atque ob id usu humanae vocis fuisse spoliata in atque alijs poenis asilictam. Huius sentcntiae fuit Ioseph Libro antiquitatu in cap. I. ista sententia est penitus falsa , & fabulosa ; nec enim habuit serpens usum humanae vocis, nec potuit ipse inuidere, aut tanta praeditu esse astutia , ut Euam falleret . Videantur Chri stomus,& Ambrosius libro de Para.diso . Communis ergo sententia , est, verum fuisse serpentem a
360쪽
primorum Daemone assumptum ut instrumentum ad fallendum ; ita docent Ambrosius libro de Paradi. , Augustinus I r. de Genesi ad literam, Theodoretus in Genta sim , Rubertus in Genesimis, Christo stomus ibidem in particulari sermone et iudicat D.
Thomas I. a. quaest. I 6 S. artic. 2.
Hi omnes ostendunt serpentem assumptum a Daemone incitasse ad peccatum , & facile probari potest ex sacris literis, quae docent Diabolum fuisse authorem peccati , Sapientiae a. Inuidia
Diaboli mors intrauis in orbem Terrarum. Apocalypsis I a. dicitur: Draco magnus serpens a liquus , qui υocatur Diabolus. Idem repetitur cap. 2 o. Curri vero dicitur serpens callidior cunctis animantibus, intelligit tunc Augustinus de naturali quadam malitia , tum . de ea quam ei Daemon instillauerat ; ex quibus refellitur Manichaeorum Commentum , qui
ut scribit Augustinus de haeresibus cap. q8.) dicebant in serpente figurari Christum , qui
primos Parentes voluit ab ignorantia liberate. Apparet enim serpentis nomine significari Da, mon, quod ostendit Theodoretus ex illo Isaiae r . Visitavit Dominus in gladio , o c. de quo loco parentum . 33 rmulta in hanc sententiam adducit Gregorius q. Moral. o. I a. &lib. I 8. Moralium. Quod vero spectat ad vocem humanam non est credendum , ut loco citato dixit Iosephus, serpentem propria vi, ac naturali facultate humana voce locrutum; nam fabulosum est opinati fuisse aliquando bestijs usum serimonis concessum .
Nec existimamus ut alij dixerunt serpentem sibilis tantum significasse quod volebat, quomodo bestiae inter sese suis vocibus significabant suos affectus : nam id quod serpens dixit, ad naturales affectuS non
pertinebat, neque ijs poterat vocibus significari; loquebatur
igitur Daemon per serpentem eo modo, quo per animal Numeror. 22. locutus est Angelus et cum tamen, ut ait Augustinus,& Albinus, verborum sonum minime perciperet. Cur nor sit Eua voce humana perterrita, multis videtur mirum: Magister in a.distini'. et s. ait id propterea accidisse, quod Eua re ignara atque inexperta existimaret ona. nes bestias inore hominum loqui . Alij dixerunt serpentem
fuisse humano vultu ac specie, quod auctore Beda asserit auctor Scholasticae historiae: ali-