Aloysii L. B. a Locella Tria tentamina ad illustrandas leges 12. tabularum

121쪽

num hoc contentus esset y Quod si itaque reus, nulla eX causa suspeetum sibi, oblatum iudicem probaLset; 'o eum virum ambo, a Prae-G s tore,

agerent litigatores, et Poena se sacramenti P terent, Poscebant iudicem. Hinc quoque notae apud UAL. PROBUM De notis Rom. Pag. Ioa. Q. N. T. S. Q. Ρ. ita redduntur: quam do negas, te sacramento quingenario Prouoco. Quo magis illorum est culpanda Gesidia, qui ob neglectos veterum auctorum locos, sacramentum istud, alienissimis locis in trudendo , Vix serendum errorem erra

vere.

3 ) Huius rei insigne testimonium sunt

illa CICERONI s Orat. Pro Cruent. ILPq. ao I. Uit. Graeν. I 699. Neminem inquit -luerum maiores nostri, non modo de existimatione cuiusdam, sed ne Pecuniaria quidem de re minima iudicem e se, nisi qui inter a

Nersarios conνenisset. InterrogationiS porro haec formula: SEI ALIUM PROCAS, NIVE EUM PROCAs. Scilicet Protare idem erat veteribus ac poscere. Videatur idcir-CO FESTUS VOCe Procum Pag. 378.

Namque reiici atque eierari, nisi pla-

122쪽

tore, litigatores iudicem postulabant. Et ille quidem protinuS, Ci, quem partium utriusque consensus iudicem elegerat, iudicandi potestatem faciebat. 9 Ea in re, certa quaedam formulacuisset iudex, poterat. PLINIUS 'neg. XXXVI, pag. I 8a. Edit. Hackian. 16 s. Sors inquit et urna Asio iudicem adsegnat. Licet reiicere, licet exclamare, hunc nolo timidus es. In reiiciendo autem iudice sormu la erat: EIERO INIQUUS EST. Vid. CI-c Ea o De Orat. II, To. Pag. 43s. Edit. ΦVerburgii Amst. I 24. s. Hanc iudicis postulationem tum ex Asco NII loco DP. cit. cum ex M aeniana et Caecindana, quanta quanta est, oratione illustrandam erudito Lectori relinquimus: nobis enim his immorari iam non licet. Dabimus saltem locum notis illis apudVAL. PROBUM De notis Roman. Pag. I 47T. tali. Geneν. I 6aa. P. I. A. V. Ρ. V. D. quae

ita exponuntur: PRAETOR IUDICEM ARBITRUMVE POSTULO UTI DES.

Hoc cum faciebat Praetor, iudicem dare dicebatur. Igitur u Aa o Deling. lat.

123쪽

multi adhibita, quae et intentioni actoris reique defensioni apprime con

V. pag. 6o. iudicem ita dictum voluit,. quod ius dicat accepta mi late. Et TULLIUS indicaturus, omne iudicii pondus in Prae tore et iudice pedaneo veluti requiescere: Dubium nemini est, cinquit quIn omnes Omnium pecuniae positae fuit in eorum Potes te, qui iudicia dant, et eorum qui iudicant. AEI. in Ver. II, Iru Pag. 302. tali. Graeν. - Atque hoc illud est: in verba sitis ius con onere, quod legitur in notis AS CONII ad Oceri aia. In Verr. II, Ia. Enim vero ita nunquam non Romanos iudices iudicasse, ut non modo de actore, sed et de reo solliciti essent ipse docuit CICERO Pro FOm . teio VII. Pag. 444. Qua in re Graeci haud 'dubie facem Romanis praetulere: siquidem haec lego apud LUCI ANUM De non

124쪽

riculosae plenum opus aleae non ad grediebatur prius, quam solemni praestito sacramento: se omnino cum aequitate et legum observatione iudici

um esse dispositurum. f. XIII.

iuria, νel optimorum legumlatorum iudicio , Solonis et Draconis, quI iuresurando senatum Atheniensem altrinxere , ut pari benignitatcgratiaque tam reum quam actorem iudex audiat. Neque aliter ISOCR ATEs in Orat. de ρem mutatione Pag. 3 I4. Git. Henr. StePh. I 593.

μενον, cen quum quo annis iuretis, i seadem aequitate audituros tum accusatores, quam . defessores.

Meminit huius iurisiurandi plurimis

locis CICERO, quos ne longior lim, mi Dsos facio. Enimvero iurisiurandi in omnes leges, usus frequentiiIimus apud Romanos; multisque legibus cautum : ut qui in eam non iurasset poena quadam mulctaretur ;quam rem pluribus exequitur AN T. AUGUSTI NUs Deleg. XU. ρ ir. II 6a. in Thes Grais. Adde illud LIvII XXXI, Io. mg. 54.

125쪽

8. XIII. HAec de iudicibus, quos praecipuo quodam nomine, pedaneos dictos legimus. Fuere et alii, pro

C. Valersus Flaccus, quem Praefentem crea . rant, quia flamen Diutis erat, iurare in. leges non Poterat: -SUιrsitum autem Plus quinque dies, nis qui iura set in leges non licebat g rere. Commendat quoque hunc mo rem PLATO De legib. XII. Pag. 948. Mil. Hem. Steph. Is 8. dum hanc legem statuit:

Lex autem Ila con situta: iudicem nonnisi i . ratum ad iudicandum accedere debere. Illud autem per se patet, Praetorem hoc iureiurando non fuisse obstrictum. Vid. C ICERO in Verr. II. I 4. Pro Cruensio XXXIV. pro Rabirio aliisque Compluribus locis. ι- Ρedaneus iudex ita dictus, quod in imo loco, nempe in subselliis consideret, quasi ad Praetoris pedes; hic enim erectiori loco, pro tribunali constitutus erat, quod cuique notum. Videatur idcirco cui ACI Us in Nor'. 82. Certe, THEOPH Lus Insi de interae iudicem pedaneum recte Viue appellavit. ι

126쪽

diversa actionum natura. Nam in iu

diciis bonae fidei, cui vocant Am

bitrum poscebant litigatores: hocque inter se disserunt iudex et arbiter, quod iudicibus saltem, certam, Praetor, praescribit formulam, quam ipsi in iudicando ad literam sequantur; ' arbitris vero non praescribit ἔ. sed eorum . arbitrio potestatique relinquit, ex hono et aequo ut iudicium forant. R) Itaque praeclarum est, quod Q-α sENECA De Benef. III, . ρος 39 Leo inquit melior νidetur conditio caussae honae , A ad lassicem , quam ad arbitrum mi titur , quia illum formula includit , et certos,

quos non excedat, terminos Ponit.

- Εam ob rem de arbitro in hunc modum FEsTUs De Hrb fgnis. I, Pag. 33. Amiter dicitur iudex, quod tosius rei habeat , arbitrium et Riestatem. Et itidem SENECA I .cit. statina subdit: huius de arbitro Ioritur et multis adstricta vinculis religro, et etrahere aliquid Potes, et adiicere, et femrentiam suam non Priout lex et iusitia suaderi

127쪽

Q. Scaevolam dictitasse scribit CICERO: summam vim esse in omnibus iis arbitriis c melius iudiciis in quibus aideretur EX FIDE BONA. Haec de

fed prout humanitas et misericordia i ulit regere. Discrimen porro iudicem inter et arbitrum e veteribUS nemo TULLIO melius expressit. Iudicium c ait es pecuniae

certae r arbItrium incertae. Ad iudicium Demodo venimus, ut totam litem aut obtineamus aut amittamus i ad arbitrium hoc modo adimus, ut neque nIhil, neque tantum, quantum Postulavimus consequamur. Eius rei φο νerba sonmulae testimonio sunt. Quid est in iudicio 8 directum, aiserun , plex sI PARET HAEI OD DARI OPORTERE. Hine is planum jacit HE I o I o ad libellam sibi deberi, causIam perdit. Quid es in arbitrio 7 mite, m

deratum : QUANTUM AEQUIUS MELIUSsIT DARI. Pro Roscio. Gm. IV. Pag. a3

De officiis III, 6. Pag. 339. ubi praecedunt haec verba dignissima sane, quae

huc tota transcribantur. Nam quanti Hrea illa r u TI NE PROPTER TE FIDEM VETUAM CAPTUS FRAUDATUSVE SIEM.quam illa aurea 7 uT INTER BONOS BE-

128쪽

arbitris. At quoniam iudex, de facto fere solebat cognoscere, ideo si quaestio iuris incidisset, Recuperatores inprimis dabantur; ita dicti, quod qui per eos amissum ius persequeretur, id rursum esset recuperaturus.

NE AGIER OPORTET ET SINE FRAU

DATIONE. - Q. quidem Scaevola - mei bonae nomen exisimabat manare Iatissime, i que versari in tutelis , societatilus, Muciis , mandatis, rebus emtis , νenitis , conductis , locatis, quibus intae societas continetur: in his

magni e se iudicis statuere Praesertim prum in pleri ue essent iudicia contraria ) quid quemque cuique Praesare oportet. si Ita circiter PEsTUS Voce reciperatio Pag. 4as. Nolim hic certas suisse causas arbitrere, in quibus modo iudex modo recuperatores darentur , vel uti erique Censent. Enim Uero. CICERO in Verr. III,

Η'S V. coepit Scanditius rec eratores , aut iudicem postulare. Sed etiam, quamvis non esset hic locus, an non satis opinioni' nostrae inde fides accersitur, quod in iis

129쪽

3. XIV.

Eque Nero in arbitri S atqUe re- D. --I' Cuperatoribus stabat iudi cum Romanorum numeruS. Elegere quo

que s. singulis quinque ac triginta. H tri-

causis, in quibus. ipsi certe dissentientes, iudices absolute tales datos UOlUnt, Tecuperatores datos legimus. Nempe de iniuriarum causa licet haec quaesto ut aiunt facti sit) ad recuperatores acta meminit GELLIUS XX. I. et CICERO De inνent. ΙΙ, Io. De pecunia credita autem loco non Vulgari PLAuTUs in Bacchia. ΙΙ, 3. Ver. 36. Pol am quidem praetor recuperatores dedit, Damnatus demum, is coactus reddidit Ducentos et mille phillipum. Et itidem de surto in Rudent. V, T. Ner. I. Quis Ine est mortalium miserior, qui invit alter hodie, Quem ad recuperatores modo damsiavit Hem Addi S. Hinc illud vero simillimum: in eadem saepe causa iudices recuperatoresque dat S. . . Ceterum , quemadmodum suspectum eie-

130쪽

tribubus, ternos, qui iudicia exercerent, indeque Centumviri. Ac licet quinque amplius centum hoc in collegio reperire esset, tamen quo facisius compellarentur, centum Uirorum retinere nomen placuit. Achorum quidem iudicum ab aliis quos diximus, non leve fuerat discrimen; quod propterea tacere neque enim delibatione illa ieiuna delectamur consultius 'esse ducimus. R J Ceterum gravissimae existimationiS, posteriis is rare iudicem licuisse supra diximus, 'sic et

recuperatores reiicere saS fuit. CICERO in Verr. III, II. Pag. aa. Quid Praetor Z iubet reo eratores reiicere. Et similia eodem lib. III, 39. Pag. II a. Sic sere PE sTus De νerb. Agnif. ΙΙΙ.Pag. 4- . Quod si ea discrimina accuratiuS paullo nolle cupias, dabit eas prae ceteris . QUINCTILIANUS Ps. Orat. U, IO. et PM