Aloysii L. B. a Locella Tria tentamina ad illustrandas leges 12. tabularum

131쪽

sterioribus vel maxime temporibus,

a) AUCTOR Dial. de orat. Pag. 234. Diti Oxori. ex Theat. Scheld. I 69a. Causae cem tum inratis , quae nunc Primum obtinent locum, adeo splendore aliorum titiliciorum obruebantur, ut neque Oeeronis , neque Caesaris, neque Cootii , neque Calνl, non denique ullius magni Gratoris liber apud centumviros dictus legatur. Constitit tamen et CICERONIS aevo sua

contumvirali iudicio auctoritas: quo spectant illa: De Oratore I, 38. mg. 5δ. Ditis Oxon. e Theatri Scheld. I o6. - iudicia pri-νatu mirularum rerum obire, in quibus Depe non de sucio sed de aequitate ac iure certetur , iactare se in caveis centumνiralibus, in quibus

usucapionum, tutelarum, gentilitatum , agnat Ontim , alla Oniam , circumtuνtonum , nex

rum , manciPiorum, Parietum , luminum , si Ticidiorum , testamentoriam ruptorulfl , ceter rumque rerum innum rabilium iura inersantur , cum Omnino quid suum, quid alienum: quare denique ciνis an Peregrinus: feritus an liber

quis 'iam si, ignoret, ini nis es t rudentiae. Simi a sequentibus capitibus id est, .39,

O 4 I, etc. si quidem legere lubet de prehensurus est Lector. Alterius quoque generis causae, apud centumviros ariae

132쪽

centumvirale fuit iudicium; quod

et alio eoque communi nomine cen

tumviralis hasta audiit 9 neque

meminit PHAEDRUS III, Io. pag. sa. Edit. Ruris. in usum Delph. I 675. - Poetis imprimis familiaris haec appellatio. Sic STAT Ius blν. IV. ad marcellum Per. 43. Cessat tenteni moderatrix iudicis hasta. Et MARTIALIs Duram. VII. 6a. Hunc miratur adhuc centum gravis hasta νir rum. . Nimirum hasta isthic pro iudicio per μετον-ίαν Capitur, quod quo die litigaretur, ante subsellia hastile, ceu sumbolum cognitionis suturae erigi consue, Mel. Porro , de hastae usu in iudicio centumvirali ita QUINCTILI ANUS B . Orat. U, a. Pag. 33 Edit. Ggd. Bat. 1665. - - cum eadem de caussa pronuntiarum 6set, ut in reis desto talis - - et Partibus centumviralium, quae in DUAs HAsTAs ἰνifae fiunt. Certe quoniam Romanos et venditionis et auctionis contractum, aliaque solemnia tigia oo ira novimus indicasse, hauo mirum videri de-

133쪽

eiusmodi incrementa, alteri magis Controversiae, quam hereditatis et testamentorum, quae scilicet ibidem nunquam non eXpediebantur; in ac- Φceptis referre posse compertum est. g. XU. ADhaec Decemviros quoque illos I re τ- VetereS STLITIBUs IUDioAN-Σ tDis, suam ad privata iudicia ope G-

het, morem hunc ad causas quoque dirimendas tranStatum. Confirmat eam rem praeter PLIN. Dis. VI, 3a. et QUINCTI L. Ins. Orat. IV, 6. IUSTINIANUS L . in L. iat. C. de peti hered. Adde L. I 3. D. de in cites. ex qua clarum fiat oportet, etiam aliam quamvis hereditatis petitionem , eam

ob causam, centumviralis iudicii nomine kατ' ἡ γῆ, suisse designatam. x. Ita dictum hunc Μagistratum pro-hant plures inscriptiones; quo pertinet decretum illud Asculanorum Romae in

134쪽

II 8 DE VIR. RIT. VET. ROM. IVDIC.

ram contulisse, haudquaquam latet. Quod si tamen edicere me oporteat, quod fuerit quantumque eorum munuS : . quibusque in controversiis

Q u- domo Caesia, itemque elogium L. Caesonii Luillii, Veronae. Porro STLITEM usurpasse veteres pro litem, ut Itiscum pro locum, satis est cognitum, pigetque exempla adserre in re tam domestica. Meminit autem huius Magistratus DIO CAssIUSos. Rom. LIV. Pag. 54o. Eit. Hunnoi'. I 6Oλ

it. Lugd. Bat. I a . auctoritate ductus THEOPHILI 3. 4. Inst. Qui et ex quibus cauis manumit. Decemviros hos ex quinque Senatoribus totidemque Tquitibus suisse compositos. Equidem quidquid ea de re sit, numerUs probe conVenit. Quin etiam Decemviros stlitibus iudicandis, Praetori aD sidere solitos suisse, ubi de iure et aequo disceptatio. fiebat, inter Eruditos non dubium. Vid. Lauiu Auct. l. c.

135쪽

causisve: aut quo tandem in iudicio potissimum: fatebor equidem ingenue. Una mihi Cum Viris eruditis a-

quam haerere; neque aliud in promptu esse, quod quidem citra conie- intram et divinationem, assirmare liceat, quam DecemViros istos de prae

iudicialibus quaestionibus Ciceronis aevo ius dixisse; ' ac demum ab Octaviam Caesare, centumvirali ha-

a, b Leeuntur haec scilicet in Orat. pro Caecilia XXXIII, Pag. I 63s. Edit. cura De burgii Ams. I 24. Clim Aretinae mulieris i hertatem defenderem, et Cotta Decemi'iris r ligionem inieci mei, - Decemνiri prima actione non iudicauerunt: postea, re φvaesta et det berata foramentum n crum iustum Iudicauerunt. Et itidem pro domo sua XXIX. PQ. 228a. Quin etiam δε Deceml iri sacramentum in libem tutem intusum iudica en8 - in hoc genere solorem itidicatam referare pille Noluerant. Nae idipsum PAULLus quoque Voluerit in L. 3 a. f. T. D. de recelli.

136쪽

stae . cogendae ordinandaeque fuisse constitutos. ) Sed enim exiguis hisce non utique munuS omne Magistratus cetera haud ignobilis absolutum fuisse, facile Lector erudite aΩsequeris At nunc alia Videamus.

q. XVI. 2.2. I ψΕmpe peracta iudicis postulati

one et datione, liteque Conte-ta, quemadmodum β. XII. nota- 'vimus, perendinus expectabatur dies r su ET ONIus in Auroo XXXVI. mo. 24 I. aii: Augustum Caesarem constituisse, ut centumciralem hastam, imam quaesura fumcti consuerterant c-ere , Decemriri cogerent Vitur quasi praeerant Centumviris, Decemviri, id indicante POMPONIO in ta a. F. 20. de Orig. iur. . Hinc etiam AUCTOR

quibusdam Lucanus y Carminis ad Ason

Seu trepidos ad iura decem citat hasta νirorum D firmare iubet centeno iudice causas.

137쪽

es. Hoc die sistebant se litigatorum Uterque, ni alteruter eremodicium contraxi stet, aut iusta quaedam cuiusvis domum iudicium constituentis absentia, litem in alium produci diem exigeret. Itaque si adessent '

io Tremodicium ἀκὀ τους ε us δἰκης conflatum, defertum iudicium sonat. Nempe ubi alteruter litigantium lite contestata in iudicio non adesset, iudex nihilominus causam a praesente iubebat peragi. Ita qui sese non stitisset perdebat litem. L. T. q. ult. D. de minor. L. I 3. 3. 3. 4. L. 73. D. de iudiciis. Vere enimvero, et sunt adhuc, qui vadimonium cum eremodicio facili errore pem miscent. Ostendit plurimis in locis CUI Α-CIus quantum haec differant. α) Ouod si iudicii dies protrahererer, veteri linrua, diem infingi dicebant. GELI. IUS XIV. a. Porro inter iustas absentiae causas sive reaia sive actoris, sive iudicis,sve arbitri, expressum tantum in legum agmentis morbum sonticum deprehendi

mus. Sonticum autem morbum eum Ve

teres appellavere, qui corpori valde no-

138쪽

adversarii, Praetor, aliusve iudeX, patronum suam iubebat causam dice

xius existeret. Sons enim veteribus idem atque nocens, teste PE Sro in Verbo sons, . et A. GELLIo XUI, 4. et XX. I. His absentiae legitimae causis, iungit ex coniectura et subobscuris veterum testimo- 'niis alias quasdam IAC. GOTHO FREDUS putatque in eadem illa lege, qua de morbo sontico decernitur, etiam de publicis votis pro salute P. R. susceptis actum fuisse; ut adeo haec quoque legitima ab- 'sentiae causa dicenda vigeatur. Et Vero si longius progredi lubeat, absentiam quo- . . que rei publicae causa, legitimis inseremus. Firmabit eam rem GAIus in L. 6. D. δε quis caution. in ivd. Al. quin et GELLIUS XVI, 4. Ceterum absentiam hanc, sive eremodicium, et νadimonium defertum haudquaquam Cl. GRAvi NA discrevit: siquidem ubi desertum erat . vadimonium dies non in debatur, sed condictam poenam, is unde petebatur, solvebat: actor vero odimonio non occurrens, causa cadebat, Ceu supra l. X. ostensum est. At' laudatus auctor ea omnia, quae de protracto iudicii

139쪽

re. Duplici id ratione sebat :

- alia die, atque legitima absentia diximus, ad vadimonii deserti caput referre non dubitavit. -) orabat vero patronus causam stans- Unde QUINCTILIANMS Inst. Orat. XI, 3. Pag. IOI . Diti cura P. Burmanru Lugd. Bat. Iraol Cum iudex in priνaris , aut praeco in

multis ciudiciis) dicere de caussa iusserat i

Uter est consurgendum. PLINIUS Uero se sol. Ι, a3. pag. 23. Diri e rareat. Scheldon. Oxon. ITo3. se inquit cum tribunus essem - - absimi causis agendis: - - quod deso me arbitrabar cui aisurgere; cuique loco cedere omnes πorteret, hunc omnibus sedentibus flare. PHAEDRUS III, IO. Ver. 3T. - - sant patroni, sortiter caussiam

nocentis emina . tuentes in

At sedebat tamen nonnunquam causam a. gens: nempe ubi nullius momenti causae agitabantur. QUINCTILIANUS Inst. Orat XI, T. Pag. 6T . Dii. cura Crata. CFerron Puris III s. - rideatur merito, qui apud disce latorem, de re leνissima sedens dicturus, tatur illa ciceronis confessione: cet. Cave t

140쪽

alia breviore, qua scilicet tota iudici causa, verbis paucissimis ac veluti per indicem eXponebatur; altera

blicis solum iudiciis stantem dixisse; in

privatis vero sedentem: quem in modum TURNEBUS ad loe. cit. labitur. Probe nimirum considerandum est illud: apud di-sFtatorem quo Verbo, nili me omnia saliunt, talem Quinctilianus intelligit disceptatorem, qui intra priUatos parieteSex voluntate litigatorum litem compone bat, antequam illi rem - in ius deduce 'rent , de quo more in s. III. schosio 3.

scrip simus. Asco NIus ad Olcer. acl. in Verrem III. σQuum litigatores ad iudicem credo Praet rem) Menissent, antequam caussa ad iudicem ageretur . qu lli per indicem, rem ex 'Osuerunt. QuINCTILIANUS dist. Orat. IU, I. P.M. a Ia. Uit. mox. cit. quum de proemii ratione loquitur, certe inquit) Proemium est, quo apud iudicem dicere Priusquam eaussam cognoνerit, Possis Extat hac de re lex in MI. timbesis , relata ab A. GELLIO XVII, 2. Pag.