Aloysii L. B. a Locella Tria tentamina ad illustrandas leges 12. tabularum

161쪽

FRAGM. EX XII. TAB. LE .

sevocatis, notulas animadversionesque addidimus, de quibuS nonnunquam illud fortasse EVERH. ΟΥΤΟ-Nis dictum repetas: nunquam ita

restitueditur XV tabulae, quin alio-rtim industriae aliqvid supersit. CAPUT I.

Explicatur lex Decemdiralis de FUR

TI NEC MANIFESTI actione in duplam.

INstituenti mihi explicare legem

Decemviralem de civili furti actione, illud statim Veniebat in mentem, haut facile tantam legum dissimilitudinem , quanta in furtorum K COe

civilium demum iudiciorum ordinem priori tentamine, dedissemus, hoc ultimo' civilibus quoque actionibus operam solum despondere. 3. Thes iar. Rom. tOm. ΠΙ- Praef. R. II Git. Lugd. Bat. I 33.

162쪽

coercitione Romanas inter et Lacedaemoniorum leges intercessisse legitur, in tota qua late patet historia, exhiberi posse. Etenida acria semper ac severa iudicia de furtis habita fuisse apud Romanos vel maXime ante XII. tabularum leges , et itidem apud

Athenienses, praesertim cum DracΟ-nis legibuS uterentur A. GELLIUS memoriae prodidit. Sed Lacedaemones hoc delictum poena eXemerunt, sic sperantes fore, uti a suis civibUS, isthoc veluti ludo, et ad insidiaS, et ad vigilandi tolerantiam, et ad Oh- rependi celeritatem, quotidiana consuetudine firmatis, ipsa subinde militia in furti speciem exerceretur.' Quae

NOLI. Attici VII, Is. Pag. 4o . Euit, saePe. cit. Q A. GELLIUS XI, I 8. ym 539. Sed, qui Lacedaemoniorum res fusius descripsit,

163쪽

Quae opinio tantum Valuit, ut eadem quoque Aegyptii furtorum licentia uterentur. ' b Ast, ipsa haec distensito permovit DecemviroS illos, quos ex allato ab legatis peregrino iure Xli. illas tabulas compilasse in primo nostro tentamine diximus , ut Solonis exemplo mediam inirent viam; neque probantes Vitiosissimam illam K et pa-

Lus Biblioth. Histor. I, 8o. Pag. a. Edit. Verael. ubi sic habetur e Graeco: Tol rahantur autem furta ea conditione, ut qui sumtis operam dare caseiebunt, apud furum Princ Pem nomen suum Profiterentur, atque ad illum cuncta furto subrepta deferrent. Iam νdro squis furto quaedam amisisset, id indicabat illi praeposto, suaque hoc modo facile recuperabat, ita tamen ut quadrantem bonorum amit

teret. Duilirm by Cooste

164쪽

I43 Ex PLICATIO ALIOR. QUO UND.

parem in omni fere furto severitatem, neque ex remissa plus iusto leanitate , indultaque pessima licentia nescio quae commoda sperantes. Itaque cum maius ubi furta periculum minitantur, graviorem statutam esse plenam oporteat, severiuS De Cemviri in nocturnum, quam in diurnum, severius item in manifestum, quam in non manifestum animad Uertere.' Denique ut par erat, gravioreS Poenas ab servo, quam libero, itemque a pubere quam impubere sumpse

De lare nocturno, verba ipsa legis Decemviralis prodidit MACROBIUS Sutum. I, 4. Pug. ao I. Uit. Lugd. Bat. I 67o. Alterius, de fure diurno, testimonium extat apud CICER. Orat. Pro Mil. III. SENE C. Declamat. X. QUINCTI L. Inst. Orat. V. NELL. D . cit. Et itidem in iure nostro in L. 4. D. ad leg. A' Il. L. I. D. quod met. caus L. 54. f. a. D. de sint. L. 9. D. ad leg.

165쪽

re Quas leges, quoniam ad nos haut pertinent, ultro missas facio, atque ad eius legis illustrationem, quae de furto nec manifesto actionem civilem constituebat, hoc est, ad institutum aggredior. Scilicet e veterum testimoniis, huiusmodi fere de furto nec manifesto. in tabula II. legem fuisse arbitramur.

Corn. de s ar. De surto autem manifesto et nec manifesto, GELLIUS me. cit. Haec quoque ex auctoritate A. GEL LI I log. cit. ubi ne mirere, Romanos in servis supplicium exasperasie: furacissimum quippe genus mortalium, nulla sere poena ab hoc delicto absterreri poterat. Hinc est, quod servos olim fures dictos legimus

tum est illud vi RGILII Ecin. III. ν. I 6. Quid domini furiant , audent cum talia fures 'Neque absimii modo, surtum, serνile P brum appellant TACITUS By. I, 48. Pag.

166쪽

do pro, adorat, legit adulat; eo, quod conveniens ut ille ait) sit furibus adula ri, blandiri, atque ita deliniendo sallere. Enim vero, si plures eiusmodi restauratatores nanciscamur, spes certa est fore, uti, brevi tempore, novas plane et accuratissimas, si Diis placet XII. tabulas miremur. Ceterum, quod in lege est, vetus illud escit, sive elit, usurpabant Veteres, pro st, vel erit, teste F Esro De νerb. signi . V. et VARRONE De ling. lat. VHI. ut nihil dicam de particula nec L pro non posita. Sed prioris exemplum est apud

167쪽

PRAGM. EX XII. TR B. LEG. Isr

ENNIUM Annal. V. Pag. 6o. Mit. cura Franc. Dii Amstet. I O . Dum quidem unus homo Romae toga superescit.

Et apud LUCRETIUM De rer. nat. I. ν. 6I3. Ergo rerum inter summam minimamque quod escit. Haec Verba quamvis a FESTO De. cit. non sunt adiecta, certissima tamen Ε- ruditorum coniectura tenemus. Videatur idcirco CATO et GELLI Us locis insta adducendis. Vide etiam L. 35. 3. I. D. de administr. tui. L. N. D. deposit. Meminit et dupli poenae, quoniam a Praetore retenta est PLAUTUS in Poenulo I, I. νer. s s. ibiae

Duplum pro furto mihi Opus est. Hoc quoque fragmentum Coniectura nititur. Etenim VLPIANUS in L. T. D. de cond. suri. ait: Si pro fure damnum decisumst, condictionem non impediri Mens um es decisone en m, furti quidem actio, non autem Gissio tollitur. Et in L. 7. S. I 4. D. de

168쪽

Id est : si quis agit actione furti, quod manifestum non si, fur dupli

Dinuetur, vis de damno transe H sita

Furtum nec manifestum dixere Ueteres, cum fur in ipso furto non erat deprehensus, furtum tamen fecisse negare non poterat, aliis nimirum

inquit. De siuno pacisici lex nempe, κατ' , pro XII. tab. lege Permittit. Εssinxerat autem de hoc pacto IAC. GOTH FREDUS integrum quendam gphum, inserueratque paullo post prius fragmen

tum , idque his Verbas: SI. PRO. FURE. DAMNUM. DECISUM. ESCIT. FURTI . NE. ADORATO. ESo Vero, quoniam Decem

viros brevitatis ordinisque studiossimos fuisse compertum habeo , non dubitavi ultimum hoc fragmentum, quum ad prius Pertineat, quam poteram brevibus adnectere. Ceterum damnum decidere idem esse, ac de damno trunsigere vel ex citato ULPIΑ- Ni loco intelligitur.

169쪽

victus te stimoniis. ' Contra ea manifestum erat, cum fur in ipso furto , antequam eo pervenisset, quo furtum deferre destinaverat, deprehendebatur. '' Intelligenda vero lex de omnibus furtis nec manifestis, atque adeo et de furto vos, de-

s Vid. f. 3. I. de oblig. quae eκ del. L. 8.D. de furtis. o ) Vid. f. 3. I. de Oblig. quae ex del. L. 3.

Quod probat locus A. GELLII Noct. Atti XI, I 8. pag. 54o. Aliis deinde furtis OMNIBUS , quae nec manifesta amellantur, Decemviri poenam imposuerunt dupli. Elegans in hac re, rigidioris Romanorum disciplinae exemplum dedit. UAM MAXIΜUS VIII, a. Pax. Ia. Dit. cum not. Torren. Leid. Ira . Multus sermo eo etiam iudicio manarit, in quo quidam furti damnatus es, quod equo, cuius liqvs illi usque Atticum commodatus fuerat, ulteriore eius municipii clivo νectus eset. Cui congruit plane alter GELLII locuS, VII, I s. pag. 4o . ubi scri.

170쪽

que eo, quod alterius ope cev Doefactum est. Porro si quid mei iudicii

bit, Brutum solitum dicere: furti damna-ia tum esse, qui iumentum alIObum duxerat, eram quo utendum accePerat; item qui longius abduxerat, qltiun qgem in locum Petierat. Itaque Q. Scaevola in librorum, quos de Iure cia Mili composui, sexto decimo, νerba haec P suit. Quod cui servandum datum es, si id usus es ; si e quod utendum accePerit, ad aliam rem gique accePerit, usus es, furti se Obb -νit. Uid. L. 4o. L. 54. L. 76. D. de furt. L. p. C. eod. L. f. ψ. 8. D. comm . 33 ) De hoc itidem GELLI Us l . mox est. in hunc modum: Atque id etiam quod magis inopinabile es, Sabinus dicit, FUREM .ese HOMINIS 'iudicatum, qui quum fugitivus

praeter oeulos forte domini iret, obtentu togae tamiuam se amiciens, ne νideretur a domino ,

oblitiget. Est et huiusmodi illud PLAuTI

in monula I, I. νcr. 35. Negabit, quid tu dubitas, quin extempulo Dupli tibi auri et HOMINIS FUR leno flet. Ceterum, multa in iure civili Iustinianaeo, de furto ope et consilio alterius Patrato,