장음표시 사용
121쪽
fatem reverti arbitrabatur, cum id, quod intea petenti B. denegaSSet, ultro polliceretur, magnamque in Spem 3Veniebat, pro suis tantis populique Romani in eum beneficiis, cognitis suis postulatis, fore, uti pertinacia desisteret. Dies colloquio dictus est ex eo die quintus. Interim saepe ultro citroque cum legati inter eos mit- 4terentur, Ariovistus poStulaVit, ne quem peditem ad
colloquium Caesar adduceret: Vereri Se, ne per insidias ab eo circumVeniretur; uterque cum equitatu veniret: alia ratione SeSe non eSSe Venturum. CaeSar, 5 quod neque colloquium interposita causa tolli volebat neque Salutem Suam Gallorum equitatui committere audebat, commodi SSimum esse Statuit, Omnibus equis
Gallis equitibus detractis, eo legionarios milites legionis decimae, cui quam maXime confidebat, imponere, ut praesidium quam amicissimum, si quid opus facto esset, haberet. Quod cum fieret, non irridicule quidam 6ox militibus decimae legionis dixit: plus, quam pollicitus esset, Caesarem facere: pollicitum, Se in cohortis praetoriae loco decimam legionem habiturum, ad equum reScribere. Planicies erat magna et in ea tumulus terrenus 43 satis grandis. Hic locus aequo fere spatio ab castris Ariovisti et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad colloquium Venerunt. Legionem CaeSar, quam equis avexerat, pa8Sibus ducentis ab eo tumulo constituit. Itum siquites Ariovisti pari intervallo constiterunt. 3Ariovistus, ex equiS ut colloquerentur et praeter se denos ut ad colloquium adducerent, postulavit. Ubi 400 vontum est, Caesar initio Orationis Sua rhe demanab ossenatusque in eum beneficia commemo-
122쪽
quod munera ampli Ssime miSSa; quam rem et paucis contigisse et pro magnis hominum ossiciis consuesses tribui docebat; illum, cum neque aditum neque cauSam postulandi iustam haberet, beneficio ac liberalitate sua
6 ac Senatus ea praemia consecutum. Docebat etiam, quam VetereS quamque iustae causae necessitudinis
1 ipsis cum Aeduis intercederent, quae SenatuSconsulta quotiens quamque honorifica in eos facta essent, ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuis-Sent, priuS etiam, quam 110Stram amicitiam appetis-8 sent. Populi Romani hanc esse con Suetudinem, ut socios atque amicos non modo sui nihil deperdere, sed
9 gratia, dignitate, honore auctiores Velit esse; quod vero ad amicitiam populi Romani attulissent, id iis eripi quis pati posseti Postulavit deinde eadem,
quae legatis in mandatis dederat: ne aut Aeduis aut eorum sociis bellum inferret; obsides redderet; si nullam partem Germanorum domum remittere poSSet, at ne quos amplius Rhenum tranSire pateretur. 44 Ariovistus ad postulata Caesaris pauca reSpondit,A .'s ansiseri de Suis Virtutibus multa praedicavit: a Transisse Rhenum SeSe non Sua Sponte, Sed rogatum et arcessitum a Gallis; non Sine magna Spe magnisque praemiis domum propinquosque reliquiSSe; sedes habere in Gallia ab ipsis concessaS, ObSides ipsorum voluntate datos; stipendium capere iure belli, quod 3 Victores Victis imponere conSuerint. Non sese Gallis, sod Gallos sibi bellum intulisse: omnes Galliae civitates ad Se Oppugnandum Veni SSe ac contra Se castra habuisse; eas omnes copiaS a Se uno proelio pulSaS ac
123쪽
superatas eSSe. Si iterum eXperiri Velint, se iterum 4 paratum e88e decertare; si pace uti velint, iniquum esse de Stipendio recusare, quod sua voluntate ad id tempus pependerint. Amicitiam populi Romani sibi sornamento et praeSidici, non detrimento eSSe Oportere, idque se ea spe petisse. Si per populum Romanum stipendium remittatur et dediticii subtrahantur, non minus libenter sese recusaturum populi Romani amicitiam, quam appetierit. Quod multitudinem Ger- 6manorum in Galliam traducat, id se sui muniendi, non Galliae impugnandae causa facere : eius rei testimonium eSSe, quod nisi rogatus non Venerit et quod bellum non intulerit, sed defenderit. Se prius in Galliam venisse quam populum Romanum. Numquam ante hoc tempus exercitum populi Romani Galliae provinciae finibus egressum. Quid sibi vellet ' Cur 8 in Suas possessiones Veniret ' Provinciam suam hanc esse Galliam, sicut illam nostram. Ut ipsi concedi non oporteret, si in noStros fines impetum faceret, sic item nos esse iniquos, quod in suo iure se interpellaremus. Quod fratres Aeduos appellatos diceret, non 'se tam barbarum neque tam imperitum eSSe rerum, ut non sciret, neque bello Allobrogum proximo Aeduos Romanis auxilium tulisse, neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui Secum et cum Sequanis habuissent, auXilio populi Romani USOS HSSe. Debere 1o Se suspicari, Simulata CaeSarem amicitia, quod ex-0rcitum in Gallia habeat, sui opprimendi cauSa habere. Qui nisi decedat atque exercitum deducat ex his regi- 11onibus, sese illum non pro amico, sed hoste habiturum. Quodsi eum interfecerit, multis sese nobilibus princi- Ia
124쪽
A U. c. BibuSque populi Romani gratum esse facturum : id soab ipsis per eorum nuntios compertum habere, quorum Omnium gratiam atque amicitiam eius morte redimerei 3 posset. Quodsi discessisset et liberam possessionem Gallisto sibi tradidisset, magno se illum praemio remuneraturum et, quaecumque bella geri Vellet, sine ullo eius labore et periculo confecturum. 45 Μulta ab Caesare in eam sententiam dicta sunt,
suam neque populi Romani consuetudinem pati, uti
optime merentes socios desereret, neque Se iudicare,
Galliam potius esse Ari0visti quam populi Romani. a Bello superatos esse Arvernos et Rutenos ab Quinto Fabio Maximo, quibus populus Romanus ignovisset neque in provinciam redegisset neque stipendium im-3 posuisset. Quodsi antiquissimum quodque tempus spectari oporteret, populi Romani iustissimum esse in Gallia imporium; si iudicium SenatuS Observari oporteret, liberam debere esse Galliam, quam bello victam suis legibus uti voluisset. 46 Dum haec in colloquio geruntur, Caesari nuntiatum O.'s 'es hi breuth, 'δt, 'qui QR Ari0Visti pr0pius tumulum
A.'s treαche . accedere et ad nostros adequitare,
et lapides telaque in nostros c0nicere. Caesar loquendi finem facit seque ad suos recepit Suisque imperavit,3 ne quod omnino telum in hostes reicerent. Nam etsi sine ullo periculo legionis delectae cum equitatu proelium fore videbat, tamen committendum non putabat,
ut pulsis hostibus dici posset, eos ab se per sdem in
colloquio circumVentOS. POSteaquam in Volgus militum elatum eSt, qua arrogantia in colloquio Ariovistus
125쪽
usus omni Gallia Romanis interdixisset, impetumque B. C. in nostros eius equites feci 8Sent, eaque reS colloquium ut diremisset, multo maior alacrita8 Studiumque pugnandi maius exercitui iniectum eAt. Biduo post Ariovistus ad Caesarem legatos mittit: 4 Velle se de his rebus, quae inter eos agi A second confer-
cum eo; ut1 aut 1terum colloquio diem present him.
constitueret aut, si id minus Vellet, e suis legatis laliquem ad se mitteret. Colloquendi Caesari causa a Vi Sa non eSt, et eo magis, quod pridie eius diei Germani retineri non potuerant, quin in D OStros tela conicerent. Legatum e Sui S SeSe magno cum periculo ad 30um missurum et hominibus feris obiectum eXistimabat. Commodissimum visum est Gaium Valerium 4Ρrocillum, C. Valeri Caburi filium, summa virtute et humanitate adulescentem, cuius pater a Gaio Valerio Flacco civitate donatus erat, et propter linguae Gallicae scientiam, qua multa iam Ariovistus longinqua consuetudine utebatur, et quod in eo peccandi Germanis cauSa noti eSSet, ad eum mittere, et Marcum Mosium, qui hospitio Ariovisti utebatur. His man- 5davit, ut, quae diceret Ariovistus, cognOScerent et ad se referrent. Quos cum apud Se in castris Ariovistus 6 conspeXiSSet, exercitu Suo praeSente conclamavit: Quid ad so venirent i an speculandi causa i Conantes dicoro prohibuit et in catenas coniecit. Eodem die castra promovit et milibus passuum s0x 48
a Caesaris castris Sub monte con Sedit. . ci
P0stridie eius diei praeter castra Caesaris 4rirmi.4. a suas copias traduxit et milibus passuum duobus ultra
126쪽
atuque, qui ex Sequanis et Aeduis Supportaretur, 3 Caesarem intercluderet. Ex eo die dies continuos quinque Caesar pro castris Suas copias produxit et aciem instructam habuit, ut, si vellet Ariovistu8 proe- 4 lio contendere, ei potestas non deesset. Ariovistus his omnibus diebus exercitum castris continuit, equeStri proelio cotidie contendit. Genus hoc erat pugnae,5 quo se Germani eXercuerant. Equitum milia erant Sex, totidem numero pedites velocissimi ac sortissimi, quos ex omni copia singuli singulos suae salutiA causa 6 delegerant: cum his in proeliis versabantur. Ad eos se equites recipiebant: hi, Si quid erat durius, concurrebant, Si qui graViore Vulnere accepto equo de- ciderat, circumsistebant; Si quo erat longiuS prodeundum aut celerius recipiendum, tanta erat horum exercitatione celeritas, ut iubis equorum sublevati
49 Ubi oum castris se tenere Caesar intellexit, ne
More sidirinishes. diuti US commeatu prohiberetur, ultra eum
locum, quo in loco Germani consederant, circiter paSSUS AeXcentos ab iiS, castris idoneum locum delegita acieque triplici instructa ad eum locum Venit. Primam et secundam aciem in armiS eSSe, tertiam castras munire iussit. Hic locus ab hoste circiter passus sexcentos, uti dictum eSt, aberat. Eo circiter homi num numero Sedecim milia eXpedita cum omni equi tatu Ariovistus misit, quae copiae nOStrOS perterrerent 4 et munitione prohiberent. Nihil O Secius Caesar, ut ante constituerant, duaS acies hostem PropulSare, tor-5 tiam opus perficere iussit. Munitis castris duas ibi
127쪽
legiones reliquit et partem auxiliorum, quattuor Teli- B.c. quas in castra maiora reduXit. Proximo die instituto suo Caesar e castris utriusque 50 copiaS Suas eduXit paulumque a maioribus castris progreSSuS aciem in Struxit, hostibus pugnandi potestatem fecit. Ubi ne tum quidem eos prodire intel- alexit, circiter meridiem exercitum in caStra reduxit. Tum demum Ariovistus partem Suarum copiarum, quae caStra minora oppugnaret, mi Sit. Acriter utrimque HSque ad VeSperum pugnatum eSt. Solis occasu 3 suas copias Ariovistus multis et illatis et acceptis vulneribus in castra reduxit. Cum ex capti Vi S quae- 4reret Caesar, quamobrem ArioVistus proelio non decertaret, hanc reperiebat cau8am, quod apud GermanOS ea con Suetudo eSSet, Ut matresfamiliae eorum sortibus et vaticinationibus declararent, utrum proelium committi ex usu esset necne; eas ita dicere: non esse faS Germanos Superare, Si ante DOVam lunam sproelio contendiSSent.
Postridie eius diei Caesar praesidium utrisque ca- 51stris quod satis e8Se Vi Sum eSt, reliquit, homnis alarios in conspectu h08tium pr0 uia i Ihὰ f. castris minoribus constituit, quod minus multitudino militum legionariorum pro hostium numero valebat, ut ad speciem alariis uteretur; ipse triplici
instructa acie usque ad caStra hostium accessit. Tum ademum necessario Germani Suas copiaS castris eduxerunt generatimque constituerunt paribus intervallis, Harudes, Marcoman OS, Triboce8, Vangiones, Nemetes, Sedusios, Suebos, Omnemque aciem Suam redis et carris circumdederunt, ne qua SpeS in fuga relinque-
128쪽
696. 3 retur. EO mulieres imposuerunt, quae in proelium proficiscentes passis manibus flentes implorabant, ne se in servitutem Romanis traderent.
62 Caesar singulis legionibus singulos legatos et quaestorem praefecit, uti eos testes suae quisque Virtutisa haberet ; ipse a deXtro cornu, quod eam partem minimo firmam hostium esse animadverterat, proelium 3 commisit. Ita nostri acriter in hostes signo dato impetum fecerunt, itaque hostes repente celeriterque procurrerunt, ut Spatium pila in hostes coniciendi 4 non daretur. Reiectis pilis comminus gladiis pugnatum est. At Germani celeriter ex consuetudine suaue phalange facta impetus gladiorum exceperunt. Reperti sunt complures nostri milites, qui in phalangas insilirent et scuta manibus revellerent fet desuper
6 vulnerarent . Cum hostium acies a Sinistro cornu pulsa atque in fugam converSa eSSet, a deXtro cornu vehementer multitudine Suorum DOStram aciem pre-
mebant. Id cum animadvertisset Publius Crassus adulescens, qui equitatui praeerat, quod expeditior erat quam ii, qui inter aciem Versabantur, tertiam aciem laborantibus nostris subsidio misit. 53 Ita proelium restitutum est, atque omnes hostes terga Verterunt neque prius fugere deStiterunt, quam ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circitera quinque pervenerunt. Ibi perpauci aut viribus confisi tranare contenderunt aut lintribus inventis sibi saluas tem reppererunt. In his fuit Ariovistus, qui naviculam deligatam ad ripam nactus ea profugit; reliquos
4 omnes equitatu conSecuti nOStri interfecerunt. Duao suorunt Ariovisti uxores, Una Sueba natione, quam
129쪽
domo Secum duxerat, altera Norica, regis Voccionis soror, quam in Gallia duxerat a fratre missam : utraque in ea fuga perit. Fuerunt duae filiae . harum altera occisa, altera capta est. Gaius Valeri US Redoseo αndtαD 3Procillus, cum a custodibus in fuga triniS Metius. catenis Vinctus traheretur, in ipsum Caesarem hostis equitatu persequentem incidit. Quae quidem res 6 Caesari non minorem quam ipsa Victoria Voluptatem attulit, quod hominem honestissimum provinciae Galliae, suum familiarem et hospitem, ereptum e manibus hostium, sibi restitutum Videbat, neque eius calamitate de tanta voluptate et gratulatione quicquam Drtuna deminuerat. Is se praesente de Se ter sortibus 7 consultum dicebat, utrum igni statim necaretur an in aliud tempus reserVaretur : sortium beneficio Se esse incolumem. Item Marcus Metius repertus et ad eum 8
Hoc proelio trans Rhenum nuntiato Suebi, qui ad 54
ripas Rheni Venerant, domum reVerti 000 inrerengomenta purunt; quos Vbii, qui proximi Rhenum Virater. incolunt, perterritos insecuti, magnum ex iis numerum occiderunt. CaeSar, una aestate duobus maximis et bellis confectis, maturius paulo, quam tempus anni
postulabat, in hiberna in Sequanos exercitum deduxit; hibernis Labienum praeposuit; ipse in citeriorem Gal- 3liam ad conventus agendos profectus eSt.
130쪽
C. IULI CAESARIS DE BELLO GALLICO
697 1 CUM esset Caesar in citeriore Gallia, ita uti supra
tivira 3ἄθὲ asserebantur, litterisque it0m Labieni certior fiebat, omnes Belga8, quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, contra populum Romanum a coniurare obsidesque inter Se dare. Coniurandi haseSSe cauSaS : primum, quod Vererentur, ne omni pacatas Gallia ad eos eXercitus no8ter adduceretur; deinde, quod ab nonnullis Gallis sollicitarentur, partim qui, ut Gormanos diutius in Gallia Versari noluerant, ita populi Romani exercitum hiemare atque inVeterascere in Gallia 1110leste ferebant, partim qui mobilitate et 4 levitate animi novis imperiis studebant; ab nonnullis etiam, quod in Gallia a potentioribus atque iis, qui ad conducendos homines facultates habebant, volgo regna occupabantur, qui minuS facile eam rem imperio nostro conSequi poterant. 2 His nuntiis litterisque commotus Caesar duas le-