장음표시 사용
121쪽
dum poScere, ut, quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio adni inistrarent.
VII. Iaec a compluribus ad Caesarem deserebantur qua re cognita, Caesar, quod tantum civitati Aeduae dignitatis tribucrat, coercendum, atque deterrendum, quibuScunque rebuS POSSet Dumnorigem Statuebat quod longiuS ejus amentiam progredi videbat, prospiciendum, ne quid sibi ac reipublicae nocere Posset. Itaque dies circiter XXV in eo loco Commoratus, quod Corus ventus navigationem impediebat, qui Diagnam partem Omnis temporis in hi locis flare Consuevit, dabat operam, ut in Orici Dumnorigem contineret, nihil tamen secius Omnia ejus consilia cognosceret tandem idoneam nactu tempestatem, milites equitesque OnScendere in naveSjubet. At, omnium impeditis animis, Dumnorix Cum equitibus Aeduorum a castris, insciente Caesare, domum discedere coepit. Qua re nunCiatu, uesar, intermissa prosectione, atque omnibus rebus postpositis, magnum partem equitatus ad eum in Sequendum mittit, retrahique imperat. Si vim faciat, neque Pareat, interfici jubet, nihil hunc se absente, pro Sano faC-turum arbitratus, qui praesentis imperium neglexisset. Ille enim, revocatus, reSi Stere, C e manu defendere suorumque idem implorare coepit Saepe Clamitans, liberum se liberaeque civitatis esse. Illi, ut erat imperatum, circumsistunt hominem, atque interficiunt at Aedui equites ad Caesarem omne rever
VIII. His rebus gestis, Labieno in continente
cum III legionibus, et equitum millibus II, relicto, ut portus tueretur, et rem frumentariam provideret, quaeque in Gallia gererentur Cognosceret, OnSilium-
122쪽
que pro tempore et pro re caperet ipse cum V legionibus, et pari numero equitum, quem in Continenti relinquebat, solis occasu naves solvit et leni AR
riCo provectus, media circiter nocte vento intermis-SO, CurSum non tonuit et longius dolatus aestu, Orta
luce, sub sinistra Britanniam relictam consp0Xit. Tum
rurSus aestus commutationem secutus, remis Contendit, ut eam partem insulae Caperet, qua Optimum S Se Egl OSSum Superiore aestate cognoverat. Qua in re
admodum fuit militum virtus laudanda, qui vectoriis gravibusque navigiis, non intermisso remigandi labore, longarum navium Cursum adaeqUarunt. Accessum
est ad Britanniam omnibus navibus moridiano fere tempore : neque in eo loco hostis est visus, Sed, ut postea Caesar X captivis Comperit, quum magnae manu eo convenissent, multitudine navium perterritae, quae Cum annotiniS, priVatisque, quas Sui quisque commodi fecerat, amplius DCCC uno erant visae tem pore, a littore discesserant, ac se in superiora loca abdiderant. IX. Caesar, Xposito eXercitu, et loco castris idoneo capto, ubi e captivis cognovit, quo in loco hostium Copiae Consedi SSent, Cohortibus X ad mare relictis, et equitibus CCC, qui praesidio navibus essent, do III vigilia ad hostes contendit, eo minus veritus navibus, quod in littore molli atque aperto deIligatas ad anchOram relinquebat et Praesidio navibus Q. Atrium praesecit. Ipse, noctu progreSsus millia paSSuum circiter XII hostium Opia conspicatus est. Illi, equitatu atquc essedis ad flumen progressi, ex loco superiore
nostro prohibere, et proelium Committere coeperunt.
Itepulsi ab equitatu se in silvas abdiderunt, locum nacti, egregie et natura et opere munitum, quem dO-
123쪽
mestici belli, ut videbatur, cauSSa, jam ante praeparaverant: nam Crebris arboribus succisis omnes introi tu, rant PraecluSi. Ipsi ex silvis rari propugnabant, nostrosque intra munitiones ingredi prohibebant: at milites legionis VII, testudine facta, et aggere ad munitiones adjecto, locum ceperunt, eosque ex Silvis X-Pulerunt, Pauci vulneribus acceptis sed eos fugientes longius Caesar prosequi vetuit, et quod loci naturam ignorabat, et quod magna parte diei ConSumta, munitioni castrorum templis relinqui, lebat. X. Postridie ejus ilei, mane, tripartito milites equitesque in expeditionem misit, ut eos, qui fugerant, persequerentur. His aliquantum itineris progreSsis, quum jam eX tremi essent in prospectu, equite a Q.
Atrio ad Caesarem venerunt, qui nunCiarent, SUPE-riore nocte, maXima coorta tempeState, Prope omneS nave amictas, atque in littore ejecta eSSe quod neque anchorae funesque SubSiSterent, neque nautae
gubernatoresque vim pati tempestatis possent itaque
XI. His rebus cognitis, CaeSar legiones equitatumque revocari, atque itinere desistere jubet ipso
ad naves revertitur: eadem sere, quae ex nunciis literisque cognoverat, Coram perSpicit, Si ut amiSsis Circiter XL navibus, reliquae tamen reficii OSSe magno
negotio viderentur. Itaque ex legionibus fabros delegit, et ex continenti alios arcessiri jubet Labieno scribit, ut, quam plurimas OSset, iis legionibus, quae
sunt apud eum, nave instituat. pSe, etsi re erat multae operae a laboris, tamen commodi SSimum esse Statuit, Omnes nave Subduci, et cum CaStri una
munitione conjungi. In his rebus circiter dies X con-
124쪽
sumit, ne nocturnis quidem temporibus ad laboretii militum intermissis. Subductis navibus, castri Sque egregie munitis, easdem copias, qua ante, Praesidio navibus reliquit ipse eodem, unde redierat, proficis- Citur. O quum venisset, majores jam undique in
cum locum copiae Britannorum convenerant Summa
imperii belliquo administrandi, communi consilio, permissa Cassivellauno, cujus fines a maritimis civitatibus union dividit, quod appellatur Tamesis, amari circiter millia passuum LXXX. Huic superiore tempore Cum reliquis civitatibus continentia bella interceSSerant. Sed, OStro adventu permoti Britanni hunc toti bello imperioque praesecerant.
XII. Britanniae pars interior ab iis incolitur, quos natos in insula ipsa, memoria proditum dicunt. Maritima pars ab iis, qui, praedae ac belli iris rondi
Caussa e Belgi transierant, qui omnes fere iis nominibus civitatum appellantur, quibus orti ex civitatibus eo pervenerunt, et bello illato ibi remanserunt, atque agro Colere coeperunt. Ominum est infinita multitudo, creberrimaque aedificia, sero Gallicis consimilia pecorum magnu numerus. Utuntur aut acre, aut taleis erreis ad Certum pondus examinatis, pro nummo. Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimis ferrum; sed ejus oXigua est Copia aere tuntur importato. Materia cujusque generis, ut in Gallia, St, praetor sagum atque abietem Leporem, et gallinam, Ct anserem gustare, fas non putant haec tamen lunt animi voluptatisque Caussa. Loca sunt temperatiora, quam in
Gallia, remissioribus rigoribus. XIII. Insula natura triquetra, Cujus unum latus
cst contra Galliam. Hujus lateris alter angulus, qui
125쪽
PS ad Cantium, quo fere omnes o Gallia naves appelluntur, ad orientem solem inferior ad meridiem spectat Hoc latus tonet circiter millia passuum D. Alterum vergit ad Hispaniam, atque Occidentem solem qua ex parte St Hibernia, dimidio minor, ut aestimatur, quam Britannia : Sed puri spatio tran Smissus, ut- quo ex Gallia, est in Britanniam in hoc medio cursuos insula, quae appellatur Mona: Complures praeterea minores objectae insulae existimantur de quibus insulis nonnulli scripserunt, dies Continuos XXX Sub bruma eSSe noctent nos Ili hi dei percunctationibus reperiebamus, nisi certis X aqua me Suris breviores OSSe, quam in Continenti, nocte videbamus. Hujus os longitudo lateris, ut seri illorum opinio, DCC nail lium. Tertium est contra Septemtriones, cui parti nulla est objecta terra : sed ejus angulus lateris maxime ad Germaniam Spectat. Huic millia passuum D ccc in longitudinem esse, existimatur. Ita omnis insula est in circuitu vicies centum millium Passuum.
XIV. Ex his omnibus longe sunt humanissimi, qui
Cantium incolunt, quae regi O Si maritima omni S; neque multum a Gallica disserunt consuetudine. Interiores plerique frumenta non erunt Sed lacte et Carne vivunt, pellibuSque Sunt VOStiti omnes vero Se Britanni vitro inficiunt, quod Caeruleum ossicit colo. rema atque hoc horridiore Sunt in pugna aspectu: capilloque Sunt promi SSo, atque omni parte Corporis rasa, praeter Caput et labrum Superius. UXOres ha- boni deni duodenique inter Se communes, et maxime fratres cum fratribus, parenteSque Cum liberis : Sed,
si qui sunt ox his nati, eorum habentur liberi, quo primum virgo quaeque deducta e St. XV. Equites hostium Ssedariique acriter proelio
126쪽
cum equitatu nostro in itinere conflixerunt tamen, ut nostri omnibus partibus superiores fuerint, atque eos in silvas collesque Compulerint Sed compluribus intersectis, cupidius insecuti, nonnullo e sui amiserunt. At illi, intermisso spatio, imprudentibus nostris atque Occupatis in munitione Castrorum, subit se ex silvis Hecerunt impetuque in eo facto, qui erant in statione pro castris collocati, acriter pugnaverunt: duabusque missis subsidio cohortibu a Caesare, atque his primis legionum duarum, tuum hae, Pere Xiguo intermisso loci spatio inter se con Stili SSOnt, novo genere pugnae perterriti nostris, per medios audacissime proruperunt, seque inde in Columes receperunt. Eo die Q. Laberius Durus, tribunus militum, interficitur. Illi, pluribus submissis cohortibus, repelluntur. XVL Toto hoc in genere pugnae, quum Sub oculis omnium ac pro castris dimicaretur, intellectum est, nostros Propter gravitatem armorum, quod neque in-Sequi cedentes possent, neque ab signis discedere auderent, minus aptos esse ad hujus generis hostem; equite autem magno cum periculo proelio dimicare, propterea quod illi etiam ConSulto plerumque Cederent, et, quum paullum ab legionibu nostros rem Ovissent, ex essedis desilirent, et pedibus dispari proelio contenderent. Equestris autem proelii ratio et Cedentibus et insequentibus par atque idem periculum inserebat. Accedebat huc, ut nunquam Conserti, Sed rari magnisque intervallis, proeliarentur, Stationesque dispositus haberent, atque ullo alii deinceps exciperent, integrique et recente defatigatis succederent. XVII. Postero die procul a castris hosti s D Ollibus Constiterunt, rarique se ostendere, et lenius, quam pridie, noStros equites Proelio laceSSere, coeperunt.
127쪽
Sed meridie, quum Caesar pabulandi caussa III legioneS, atque omnem equitatuna, cum C. Trebonio legato mi Sisset, repente ex omnibus partibus ad pabulatores advolaverunt, sic, ut ab signis legionibusque nori ibSi Sterent. Nostri, acriter in Os impetu facto, repulerunt: neque sinem Sequendi fecerunt, quoad, subsidio confisi, equites, quum OS se legione viderent, praecipites la Oste egerunt magnoque eorum numero interfecto neque sui colligendi, neque consiS- tendi, aut ex essedis desiliendi facultatem dederunt. Ex hac fuga protinus, quae undique OnVen Crunt, auxilia discesserunt; neque OS id tempus unquam Summis nobiscum copiis hostes Contenderunt. XVIII. Caesar, cognito OnSilio eorum ad flumen
Tamesin in fines Cassivellauni exercitum duxit quod
flumen uno omnitio loco pedibus, atque hoc aegre, transiri potest. Eo quum venisset, animadvertit, ad alteram fluminis ripam magnas esse copias hostium instructas ripa autem erat acutis sudibus praefixis munita ejusdemque generis sub aqua defixae sudes flumine tegebantur. His rebus Cognitis a captivis perfugisque, CaeSar, praemisso equitatu, confestim legi Ones subsequi jussit. Sed ea celeritate, utque eo impetu, milites ierunt, quum Capito Sol e X qua X starent, ut hostes impetum legionum atque equitum Sustinere non possent, ripaSque dimitterent, ac se fugae
XIX. Cassivellaunus, ut supra demonstravimUS, omni deposita spe Contentionis, dimissis amplioribus copiis, millibus circiter IV Sssdariorum relictis, itinera n OStra servabat paullulumque e X via EX cedebat, locisque impeditis, ac silvestribus, Sese occultubat, atque iis rogionibus, quibus nos iter facturo Cogno-
128쪽
erat, pecora atque homines ex agris in silva comis pollebat Ot, quia in equitatus noster liberius, praedanis di vastandique caussa se in agros effunderet, Omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat; et, magno Cum periculo nostrorum equitum, cum iis
confligobat, utque hoc motu latius vagari prohibebat. Relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar at seretur, c tantum in agris RSinn- dis incendiis quo faciendis, hostibus noceretur, Uan tum labore atque itinere legionarii nil lites efficere O-
XX. Intorim Trinobantes, prope sit miSSima Parum regionum Civitas, ex qua Mandubratius doleScens, Caesaris fidena secutus, ad eum in Continentem Galliam venerat, cujus pater Imanuentius in ea Civitate regnum obtinuerat, interfectusque Orat a Cassivellauno ipse iuga mortem vitaverat legatos ad Caesarem mittunt, pollicenturque sese ei dedituros, atque imperata facturos petunt, ut Mandubratium ab injuria Cassivellauni defendat atque in civitatem mittat, qui prae Sit, importumque obtineat. His Caesar imperat obside XL frumentumque exercitui Mandubratiumque ad os mittit. Illi imperata celeriter secerunt:
obsides ad numerum frumentaque mi Sorunt.
XXI. Trinobantibus defensis, atque ab omni militum injuria prohibitis, Coni magni, Segontiaci, Ancalites, Bibroci, Cassi, legationibus missis, sese CaeSari dedunt. Ab his cognoscit, non longo ex eo loco oppidum Cassivellauit abesse, Silvis paludibusque munitum, quo satis magnu hominum pecori Sque numerus Onu Onerit. Oppidum autem Britanni vocant, quum silvas impeditas vallo atque ossa iunierunt, quo incursionis Ostium vitandae cauSSa, ConVeni-
129쪽
de On Suerunt E proficiscitur cum legionibus : o- Cuni reperit egregie natura atque opere munitum 'anten hunc duabus ex partibus Oppugnare Contendit. IIostes, Paullis per lorati, militum OStrorum ini pe- tum non tulerunt, seseque ulla ex parte oppidi Hecerunt. Magnus ibi numerus pecori repertus multique in iuga sunt comprehensi, atque interfecti.
XXII. Dum hac in his locis geruntur, CaSSi vellaunus ad Cantium, quod esse ad mare Supra demonstravimus, quibus regionibus IV reges praeerant, Cingetori X, Carvilius, TaximaguluS, SegonaX, nuncios mittit atque his imperat, uti, coactis omnibus copiis, castra navalia de improviSO adoriantur, atque lippugnent. Ii quum ad caStra veniSSent, nostri, eruptione facta, multis corum intersectis, capto etiamnes, ili duce Lugotorige, suos incolumes reduxerunt. Cassivellaunus, hoc proelio nunciato, tot detrimentis ncceptis, vastatis finibus, maxime etiam permotus deinfectione civitatum, legatos per Atrebatem Commium do deditione ad Caesarena mittit. CaeSar, quum tatuisset hiemem in continenti propter repentinos Galliae nrotus agere, neque multum e Stati SupereSSet,
atque id facile extrahi posse intelligeret, obsides im- Perat; et, quid in annos singulo vectigalis populo Romano Britannia penderet, constituit interdicit atque imperat Cassivellauno, ne Mandubratio, neu Trinobantibus bellum faciat. XXIII. Obsidibus acceptis, exercitum reducit ad mare, naves invenit resectas. His deductis, quod
et Captivorum magnum numerum habebat, et On- nullae tempestate deperierunt nave3, duobus commeatibus exercitum reportare instituit. Ac sic accidit, ut ex tanto navium numero, tot navigationibus, ne-
130쪽
que hoc neque Superiore anno, Ulla omnino naviS, quae nil lites portaret, desideraretur ut ex iis, quae inane ex continenti ad eum remitterentur, et prioris Commeatus expositis militibus, et quas postea Labienus faciendas curaverat numero LX, perpaucae locum caperent, reliquae fere omne rejicerentur qua quum aliquamdiu Caesar rustra exspectuSSet, ne anni tempore a navigatione excluderetur, quod aequinoctium Suberat, neceSsari angustius milite collocavit ac, Summa tranquillitate consecuta, Secunda inita quum
solvisset vigilia, prima luce terram attigit, omne Sque
XXIV. Subductis navibus, concilioque Gallorum
Samarobrivae peractori quod eo anno frumentum in Gallia propter Siccitates angusti V PrOVenorat, CORC- tu est aliter, ac superioribus annis, exercitum in hibernis collocare, legionesque in plures civitates distribuere ex quibus unam in orinos ducendam C. Fabio legato dedit alteram in Nervios Q. Ciceroni tertiam in Essuos L. Roscio : quartam in Renais cum T. Labieno in confinio Trevirorum hiemare jussit tres in Belgio collocavit his M. CraSSum, quaeStorem, o L. Munatium Plancum et C. Trebonium, legatos,
praesecit. Unam legionem, quam proxime trans Padum conscripserat, et cohorte V in Eburones, quorum pars maxima est inter Mosam a Rhenum, qui
sub imperio Ambiorigis et Cati volci erant, misit. His militibus Q. Titurium Sabinum et L. Arunculeium
Cottam, legatos, praeesse juSSit. Ad hunc modum distributis legionibus, facillime inopiae frumentaria sese mederi posse existimavit. Atque harum tamen onmium legionum hiberna praeter eam, quam L. Roscio in pacatissimam et quietissimam partem ducendam