장음표시 사용
161쪽
trunc ad quaestus pecuniae mercaturasque liabero vim naaximam, arbitrantur. POS hunc Apollinem, et Martem, et Jovem, et Minervam. De his eandein sere, quam reliquae gentes, habent Opinionem : Apollinem morbos depellere Minervam operuit atque urtificiorum initia tradere Govem imperium coelestium tenere Martem bella regere. Huic, quum proelio dimicare constituerunt, ea, quae bello ceperint, plerumque devovent. Quae Superaverint, animalia Capta immolant reliqua res in unum locum Onserunt. Multis in civitatibus harum rerum exstructos tumulos locis consecrati Conspicari licet neque saepe accidit, ut neglecta quispiam religione, aut capta apud Se occultare, aut posita tollere, auderet gravissimumque o rei supplicium cum Cruciatu constitutum est.
XVIII. Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant idque ab Druidibus proditum dicunt.
Ob eam caussam spatia omni temporis, non numero dierum, sed noctium, finiunt dies natales et mensium et annorum initia sic observant, ut noctem dies
subsequatur. In reliquis vitae instituisis hoc fere ab reliquis disserunt, quod suos liberos, nisi quum adoleverint, ut munus illitiae Sustinere possint, palam ad se adire non patiuntur; filiumque puerili aetate, iupublico, in conspectu patris adsistere turpe ducunt. XIX. Viri, quantas pecunia ab uxoribus dotis
nomine acceperunt, tanta ex Sui bonis, aestimatione facta, cum dotibus communicant. Hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur, fructusque Servantur. Uter eorum vita superurit, ad cum Par utriusque Cum fructibus superiorum temporum perVenit.
Viri in uxores, sicuti in liberos, vitae neciSque habent potestatem et, quum paterfamiliae illustriore TOM. . S
162쪽
loco natus discessit, ejus propinqui conveniunt, et de morte, si res in suspicionem venit, de uxoribus in servilem modum quaestionem habent; et, si compertum est, igni atque omnibus tormentis excruciatas interficiunt. Funera sunt pro cultu Gallorum magnifica, et SumptuOSa, Omniaque, quae Vivi cordi fuisso arbitrantur, in ignem inserunt, etiam an talia ac paullo supra hanc memoriam Servi et clientes, quos ab iis dilectos esse constabat, justi funeribu consectis, una
XX. Quae civitates commodius Suam rempublicam administrare existimantur, habent legibus sanctum, si quis quid de republica a finitimis rumore ac fama acceperit, uti ad magiStratum deferat, neve Cum quo alio communicet quod saepe homines temerarios atque imperitos falsis rumoribus terreri, et ad facinus impelli, et de summi rebus OnSilium Capere, Cognitum est. agiStratUS, quae ViSa Sunt, Occultant; quaeque esse X US judicaverint multitudini produnt. De republica, niSi per concilium, loqui non conceditur. XXI. GERMANI multum ab hac consuetudine inserunt. Nam neque Druides liabent, qui rebus divinis praesint neque Sacrificiis student. Deorum numero eos Solo ducunt, UOS Cernunt, et quorum aperte opibus juvantur, Olem, et Vulcanum, et Lunam reliquo ne fama quidem acceperunt. Vita omnis in venationibus, atque in studiis rei militaris, consisti : ab parvulis labori ac duritiae student. Qui diutissimo impubere permanserunt, maximam inter suos ferunt laudem hoc ali staturam, ali hoc vires,
nervosque Confirmari putant. Intra annum vero vicesimum seminae notitiam habuisse, in turpissimis ha-
163쪽
bent rebus cujus rei nulla est Occultatio, quod et promiscue in fluminibus perluuntur, et pellibus aut
Parvi rhenonum tegimentis utuntur, magna CorporiSParte nuda.
XXII. Agriculturae non student majorque ParS
victu eorum in lacte, caseo, carne, ConSiStit neque
quisquam agri modum certum, aut fines habet propri-OM; Sed magi Stratus ac principes in anno SingulOS gentibus cognationibusque hominum, qui una coierint, quant una et quo loco visum est, agri attribuunt, utque anno OS alio tranSire cogunt. Rus rei multas afferunt Caussas ne assidua consuetudine Capti, studium belli gerendi agricultura conma utent; ne lutos fines parare Studeant, potentioresque humiliores POSSessionibu expellant; ne accuratius ad frigora atque aestu vitandos aedificent; ne qua oriatur Pecuniae cupiditas, qua ex re factiones dissentioneSque naScuntur; ut animi aequitate plebem contineant, quum Sua quiSque Ope cum potenti SSimis aequari videat.
XXIII. Civitatibus maxima laus est, quam latiSSimas circum se vastatis finibus solitudines habere. Hoc proprium Virtutis existimant, expulsos agris finitimos
cedere, neque quenquam Prope audere ConSiSterea Simul hoc se Ore tutiores arbitrantur, repentinae in Cursionis timore Sublato. Quum bellum civitas aut illatum defendit, aut inseri magistratus, qui ei bello
praesint, ut vitae necisque habeant potestatem, deliguntur. In pace nullus Si Communis mugi Stratu ;sed principes regionum atque pagorum inter uos jus dicunt, Controversiasque minuunt Latrocinia nullam
habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt atque ea juventutis exercendae, ac desidiae
164쪽
minuendae caussa fieri praedicant atque, ubi quis ex
principibus in concilio dixit se ducem fore, Qui sequi
velint, profiteantur consurgunt ii, qui et caussam et hominem probant, Suumque auXilium pollicentur, atque ab multitii dine collaudantur : qui ex iis secuti non Sunt, in desertorum a proditorum numero du-Cuntur omniumque iis rerum postea fides derogatur. Hospites violare fas non putant qui quaque de auS-sa ad ea venerint, ab injuria prohibent, sanctOSque habent iis omnium domus patent, vi CtuSque Om
XXIV. Ac fuit antea tempus, quum Germanos Galli virtute superarent, ultro bella inserrent, Propter hominum multitudinem, agrique inopiam, tranSIllienum Colonias mitterent. Itaque ea, quae sertilissima sunt, Germaniae loca circum Hercyniam silvam quam Eratosthoni o quibusdam Graccis fama notum esse video, quam illi Orcyniam appellant,)Volcae Tectosages occupaverunt, atque ibi consederunt. Quae gens ad hoc tempus iis sedibus sese continet, summamque habet justitiae et bellicae laudis opinionem nunc quoque in eadem inopia, egestate, patientia, qua Germani, permanent, Odem victu et cultu Corpori utuntur Gallis autem provinciae propinquitas, et transmarinarum rerum notitia, multa ad Copiam atque usus largitur. Paullatim adsues acti superari, multiSque victi proeliis, ne se quidem ipsi cum illis virtute Comparant. XXV. Hujus Hercyniae silvae, quae Supra C- monstrata est, latitudo I dierum iter expedit pa- tot non enim aliter finiri potest, neque menSUras itinerum noverunt. Oritur ab Helvetiorum, et Nemetum, et Rauracorum finibus, rectaque fluminis Da-
165쪽
nubii regione pertinet ad sinc Dacorum, et Anartium: hinc se flectit sinistrorsus, diversis ab flumine regionibus, multarumque gentium fines propter magnitudinem attingit neque quisquam est hujus Germaniae, qui se aut adisse ad initium ejus silvae dicat, quum
dierum iter LX processerit, aut, quo e loco oriatur, acceperit. Multa in ea genera ferarum nasci ConStat, quae reliquis in locis visa non sint ex quibuS, qude maxime disserant ab ceteris, et memoriae rodenda videantur, hae Sunt. XXVI. Est bos cervi figura, cujus a media fronte inter aures unum cornu exsistit, excelsius, mugisque directum his, quae nobis nota sunt, cornibuS. Ab HUS Summo, Sicut palmae rami quam late diffunduntur. Eadem est feminae marisque natura, eadem forma magnitudoque Cornuum.
XXVII. Sunt item, quae appellantur Alces. Ha
rum Si Consimilis capris figura, et varietas pellium; sed magnitudine paullo antecedunt, mutilaeque Sunt Cornibus, et crura sine nodis articulisque habent; neque quieti Caussa procumbunt, neque, si quo amictae Casu conciderint, erigere sese aut sublevare POSSunt. Hi sunt arbores pro cubilibus : ad eas se applicant, atque ita paullum modo reclinatae quietem cupiunt: quarum X VeStigiis quum est animadverSum senatoribus, quo Se recipere consuerint, Omnes eo loco aut ab radicibus subruunt aut accidunt arbore tantum, Ut summa Species earum stantium relinquatur. Huc quum se consuetudine reclinaverint, infirmas arborespondere assigunt, atque una ipsae concidunt.
XXVIII. Tertium est genus eorum, qui Ur RP-pellantur. Mi sunt magnitudine pauli infra elephantos specie, et colore, et figura tauri. magna vis
166쪽
eorum, et magnu velocitas neque homini, neque serae, quam OnSpeXerint, parcunt. Hos studiose foveis aptos interficiunt. Hoc se labore durant homine adolescentes, atque hoc genere venationi exercent; et, qui plurimos ex his interfecerunt, relatis in publicum cornibus, quae sint testimonio, magnam serunt laudem. Sed adsuescere ad OmineS, et mansuefieri, ne parvuli quidem excepti possunt. Amplitudo cornuum, et figura, et SpecieS, multum a DOS-trorum boum cornibus dissert. Haec Studiose Onquisita ab labris argento circumcludunt, utque in amplissimis epulis pro poculi utuntur. XXIX. Caesar, postquam per Ubios XploratoreSCOmperit, Suevos sese in Silvas recepisse, inopiam frumenti veritus, quod, ut Supra demonStraVimVS minime omnes Germani agri culturae Student, OnStituit non progredi longius Sed ne omnino metum reditus Sui barbaris tolleret, atque ut eorum auxilia tardaret, reducto Xercitu, partem ultimum pontis, quae ripas Ubiorum contingebat, in longitudinem Pedum CC re- Scindit, utque in extremo ponte turrim tabulatorum IV constituit, praesidiumque cohortium XII, ponti Stuendi CauSSa, ponit, magnisque eum locum munitionibus firmat. Ei loco praesidioque C. Volcatium Tullum adolescentem praefecit ipSe, quum mutureSCere
frumenta inciperent, ad bellum Ambiorigis prosectus, per Arduennam silvam, quae est totius Galliae maxima, atque ab ripis Rheni finibusque Trevirorum ad Nervio pertinet, missibusque amplius D in longitudinem patet, L. Minucium Basilum cum omni equitatu praemittit, si quid celeritate itineris, utque opportunitate temporis, proficere possit monet, ut ignecfieri
167쪽
in castris prohibeat, ne qua ejus adventus procul significatio fiat: sese confestim subsequi dicit. XXX. Basilus, ut imperatum est, facit Celeriter, contraque omnium Opinionem, confecto itinere, multos in agris inopinantes depreliendit corum indicio ad ipsum Ambiorigem contendit, quo in loco cum paucis equitibus esse dicebatur. Multuna, quum in omnibus rebus, tum in re militari potest fortuna. Nam Sicut magno accidit casu, ut in ipsum incautum atque etiana imparatum incideret, priuSque ejuS adventus ab honi inibus videretur, quam fumara nunciis adferretur sic magna fuit fortunae, omni militari instrumento, quod circum Se habebat, erepto, rhedis equisque cona prehensis, ipsum effugere mortent. Sed hoc eo factum est, quod aedificio Circumdat Silva, ut sunt fere domicilia Gallorum, qui vitandi aestu Caussa, plerumque silvarum ac fluminum petunt propinquitates, comites familiaresque ejus angusto in
loco Paullisper equitum nostrorum Vim suStinuorunt.
His pugnantibus, illum in equum quidam ex suis intulit: fugientem silvae texerunt. Sic et ad Subeundum periculum, et ad vitandum, multum ortuna Valuit. XXXI. Ambiorix copias suas udicione non Onduxerit, quod proelio dimicandum non existimarit,
an tempore X clusus, et repentino equitum adventu prohibitus, quum reliquum exercitum subsequi Crederet, dubium est sed certe, clani dimissis per agros nunciis, sibi quemque consulere jussit quorum purSin Arduennam silvam, pars in continentes paludes
profugit qui proximi Oceanum suerunt, his insulis
sese occultaverunt, quas aestus efficere consuerunt:
multi, ex suis finibus egressi se suaque omnia alienis-
168쪽
simis crediderunt. Cativolcus, rex dimidiae partis Eburonum, qui una cum Ambiorige Consilium inierat, aetate jam confectus, quum laborem aut belli aut fugae ferre non posset, Omnibus precibus detestatus Ambiorigem, qui ejus consilii auctor fuisset, taxo, cujus magna in Gallia Germaniaque Opia St, Se X
animavit. XXXII. Segni Condrusique e gente et numero Germanorum, qui sunt inter Eburones Trevirosque, legatos ad Caesarem miserunt, ratum, ne Se in hoStium numero duCeret, neve omnium Germanorum, qui essent Citra Rhenum, unam Sse caussam judicaret:
nihil so de bello cogitavisse, nulla Ambiorigi auxilia
misi SSe Caesar, eXplorata re quaeStione Captivorum, si qui ad eos Eburones e fuga conveniSSent, ad Seu reducerentur, imperavit: si ita fecissent, fines eorum e violaturum, negavit. Tum Copii in tres partes distributis, impedimenta omnium legionum Aduatucam contulit. Id castelli nomen est. Hoc fere est in mediis Eburonum finibus, ubi Titurius atque Arunculeius hiemandi caussa consederant. Hun quum reliquis rebus locum probabat, tum, piod superioris anni munitiones integrae manebant, ut militum laborem sublevaret. Praesidio impedimentis legionem XIV reliquit, unam e ii III, Uas, ProXime On Scriptas, ex Italia transduxerat. Ei legioni castrisque Q. Tullium Ciceronem praeficit, ducentosque equites attribuit. XXXIII. Partito exercitu, T. Labienum cum legionibus III ad Oceanum Versus in ea parteS, quae Menapios attingunt, proficisci jubet C. Trebonium cum γari legionum numero ad eum regionem, quae
Aduatucis adjacet, depopulandam imittit ipse cum
169쪽
r0liquis tribi is adsumon Scaldona, quod influit in Mosam, CX tremasque Arduennae partes, ire Constituit, quo cum paucis equitibus prosectum Ambiorigem audiebat. Discedens, post diem VII Sese reverSUrum Onfiminat quam ad diem ei legioni, quae in prasesidio relinquebatur, frumentum deberi sciebat. Labienum Treboniumque hortatur, si rei publicae commodo facere possint, ad eam diem revertantur; ut, rursus
communicato consilio, exploratisque hostium rationibus, aliud belli initi uni Capere Possint. XXXIV. Erat, ut supra demonstravimus, manus certa nulla, non oppidum, non praesidium, quod se armis defenderet, sed omnes in partes dispersa multitudo. Ubi cuique aut vultis abdita, aut locus silvestris, aut palus impedita spe ni praesidii aut salutis aliquam sterobat, Consederant. Haec loca vicinitatibus erant nota, magnamque re diligenti pm requirebat, non in summa exercitus tuenda, nullum enim poterat universis a perterriti ac dispersis periculum
accidero sed in singulis militibus conservandis:
quae tamen e X parte re ad Salutem Xercitus pertinebat. nam et praedae Cupidita multo longius evocabat, et silvae incertis Occulti Sque itineribus confertos adire prohibebant. Si negotium confici stirpemque hominum sceleratorum interfici, vellet, dimittendas plures manus, didueendi lie erant milites mi continere ad signa manipulos vellet, ut instituta rati et consuetudo exercitus Romani postulabat, locus ipse erat praesidio barbaris; neque ex occulto insidiandi, et dispersos circumveniendi, singulis deerat audacia. At,
in ejusmodi dissicultatibus quantum diligentia provideri poterat, providebatur ut potius in nocendo aliquid omitteretur, is omnium animi ad ulciscendum ΤΟ Μ. I. T
170쪽
ardebant, quam cum liquo militum detriment noceretur. Causa ad finitimas civitates nuncios dimittit: Omnes ad se evocat spe praedae ad diripiendos Eburones, ut potius in silvis Gallorum vita, quam legionarius miles, periclitetur simul ut magna multitudine circumfusa, pro tali facinoro, stii PS a nomen Civitatis tollatur Magnus undique numerus celeriter
XXXV. Hase in omnibus Eburonum partibu gerebantur diesque appotobat VII, quem ad diem Caesar ad impedimenta legi Ononaque Overti constituerat. Hic, quantum in bello fortuna possit, et quantos adserat casus, cognosci potuit. Di Ssipatis ac perterritis
hostibus, ut demonstravimuS, manu erat nulla, quae parvam modo Caussam timoris adferret. Trans Rhenum ad Germano pervenit fuma, diripi Eburones, atque ultro omnes ad praedam evocari. Cogunt equitum 1 millia Sigambri, qui sunt proXimi Rheno, a quibus recepto e fuga Tenchtheros atque Usipetes
Supra docuimus. Transeunt Rhenum navibus, ratibusque XXX millibus passuum infra eum locum, ubi pons erat imperfectus, praesidiumque ab Caesare relictum : primos Eburonum fines adeunt multos e fuga dispersos X cipiunt magia Pecori numero, CujuS
sunt cupidissimi barbari potiuntur. Invitati praeda, longius procedunt: non hos palus inisello latrociniisque natos, non Silvae morantur quibus in locis sit Caesar, ex Captivi quaerunt prosectum longius reperiunt, omnemque e Xercitum di SCOSSi Si incognoscunt.
Atque unus ex captivis Quid vos, inquit, hanc mi seram ac tenuem sectamini praedam, quibus licet amisso fortunatissimis III horis Aduatucam venire 'potestis: huc Omnes Sua fortunas Xercitus Roma-