장음표시 사용
101쪽
l E SSIS NOV E DISSEI SINE Mi illi Nil exceptione perpetuo muniti vel rivilegio, exceptione sciliem perpetui quo se ueri 'ossit' 'erpetuo, quia uuanquam sorte iugerunt de terra opponentis, vel liuiusmodi privilegio, quin manentes in civitate aliqua vel villa trivilegiata vel dominico domini register unum iiiiiiiiiii ei unum
diem sine clamio stem privilegio elericuli. Sed quid dicetur de milite novera illi ut idem quod de clerico donec fuerit per iudicium degradatus. Item
reser utrum proprio servo obiciatur vel alieno. Item in qua causa, utrum seniret in iudicio petitorio in inusti proprietatis, vel querent in iudicio possessorio et restitutionem Hetenti in ausa possessionis et spoliationis. Item reser utrum queratur ei petat restitui de spoliatione propria, vel Petat sibi rem reddi de possessione aliena sicut de eisina alicuius anteCeSSoris sui quam ante essor habui die quo obiit, in causa possessionis ut de eodo. ς In restitutione spoliationis non nocet ei qui est extra potestatem constitutus quin reCuperet quia prius inquirendum est de spoliatione quam de statu. Si autem petat versus dominum in Causa proprietatis, obstabit exceptio villenagii et probabitur exceptio Per parentes vel per patriam, Ut Si servit Petat ei Sinam antecessorum suorum ante fugam. Item ut de feodo et de iure in causa proprietatis in qua non admittitur ad actionem, opposita exceptione Servitutis et prohata pro statu ante eSSorum suorum et de eorum seisina, nisi sorte ipsi essent in statu liberali. Si autem obiciatur exceptio villenagii alicui ut iuratori, talis XCeptio probatione non indiget nec aliqua solemnitate, sed credendum eriti simplici verbo coniuratorum sine aliquo saeramento, ut supra de eXceptionibus Contra iuratores. Item refert a quo opponi debeat, quia quamvis exceptio aliquando Competat contra alium, non tamen pertinent ad omnes ut illam opponant. Ideo videndum utrimi ille dominus vel extraneus, et Si Xtraneus Utrum s. I9IJ eossator fuerit vel alius uius nulla ratione interfuit. Si autem dominus sub cuius fuerint potestate, servus proprius vel alienus, Vel liber homo cuius status fuerit dubius an sit liber vel servus, si prima acie assisa sive actio iusta videatur, cum servus exceptionem non habet Contra dominum suum quia nullum habet liberum tenementum Contra dominum suum, quia quidquid per ipsum adquiritur id domino adquiritur, et Cum ipse a domino suo possideatur, nihil possidere potest nec proprium habere. Si autem servo alieno vel libero in statu servili constituto, tenebit exceptio donee servus probetur alienus vel done ille liber in servitute detentus se liberum esse probaverit. Et semper erga tales locum habebit ista exceptio, sive tenementum fuerit villenagium purum ipsius domini vel eorum perquisitum ex seossamento alio. Cum autem opposita suerit exceptio a vero
102쪽
domino ei qui fuerit extra potestatem domini sui et recenter fugerit, tenebit exceptio Contra eum quamdiu dominus eum repetere posset sine brevi, et ita quod non oporteat eum ad alterius auxilium recurrere nisi suum, etsi habere non possit regressum ad villanum suum recuperandum nisi per breve, qualis umque fuerit ille fugitivus vel qualitercumque fuerit extra potestatem Vel quandocumque iugerit, non tenebit exceptio nec valebit quousque fugitivus Dervenerit in potestatem domini, cum dominus desierit possidere per impotentiam vel negligentiam et utramque amiserit, natura-lom videlicet et civilem, quasi exceptione OPPOSita non Silo temPore neC SUO loco. Sed villano competit restitutio per assisam quia forte habet exceptionem Perpetuam, et dominus numquam audietur ex ipiendo donec villanus PerVenerit in Suam Potestatem, qui forte se tueri poterit in statu libero donec discussum sit utrum liber sit an servus, vel donec dominus inprobatione defecerit vel non dese erit, et cum δ' in causa status per breve de nativis illum in servitutem reVOCaverit, probato villenagio, restituetur domino suo Cum tota sequela sua et Cum omnibus terris et catallis suis omnibus. Sed quare non potest dominus suus eicere eum de tenementis adquisitis et auferre ei catalla sua sine iudicio cum fuerit eXtra possessionem antequam corpus disrationaVerit Videtur quod si ita esset hoc esset iniquum, tum δὲ quia non poterit qui habere pertinentias antequam habuerit id ad quod res pertinebit, sicut videri poterit per eXemplum de advoCR-tionibus ecclesiarum. Quia si ad in aliquem pertineaty manerium aliquod eum advocatione et suerit extra possessionem et vacaverit ecclesia, si praesentaverit propter ius praesentandi quod ad eum pertinebit Cum manerio, non valebit praesentatio antequam disrationaverit manerium ad quod praesentatio pertinuerit. Et vulgariter dicitur quod primo oportet ervum Capere et postea Cum captus fuerit eXCoriare illum. Item videtur quod non poterit quis terras vel catalla a fugitivo vel servo qui fuerit eXtra potestatem ety in statu libero auferre sine corpore, propter verba in brevi de nativis contenta, ubi praecipit dominus rex quod vicecomes faciat ei habere nativum et fugitivum suum Cum tota sequela sua et cum catallis suis. Et unde videtur quod sine iudicio Catalla sua auferre non possit, quia Si ita, talia verba, selli et cum catallis in brevi perperam posita es Iectum noni. 191b haberent. Item ratio esse poterit quod si inter dominum et servum illum alias in quaestio status haberetur, obstaret semper domino petenti ex eptio spoliationis done Servus ad plenum restitueretur. Quid etiam iuris clamare poterit dominus δ' in Catallis vel tenementis quasi in neces-
103쪽
sorio, cum nihil iuris clamare poteris in corpore quod si principale Et sic non bubei tacum exceptio a domino propositu contra eum qui fuerit extra potestatem, quia si exceptio domini prima aes iusta videatur, tamen eliditur per replicationem quod sit extra potestatem quasi sui iuris, quod si necesse tuerii multipliciter probatur, et quod eici non i terii antequam corpus disrationetur, quia per eos tantum adquirimus quos sub potestate nostra habemus, sicut per servus et per liberos et cetera. Et quod per tales adquiritur dominorum erit, quod autem e illos qui extra
potestatem sunt non nisi tunc demum cum in nostram devenerint potestatem. Si autem extraneus fuerit qui eiecerit Servum alienum eXtra potestatem constitutum, multo sortius non habebit loeum in persona sua exceptio qui ius non habet, cum locum non habeat in persona domini qui ius habetiyin persona Servi. Et ideo quamvis alias locum haberet in persona domini ut praedictum est si servus fuerit sub potestate, tamen non competit cuilibet
de populo ut illam opponat nisi ius habeat opponendi, vel si competat et illam opponat, elidi poterit per replicationem, Vel quia non pertinet ad opponentem ut illam opponat quia ius non habet, vel si ius haberet, elidi posset per replicationem ab eo qui ius haberet replicandi. Quia sicut non
habet quis ius excipiendi Cum sua omnino non intersit cum Xtraneus sit. y ita non pertinebit ad querentem replicatio, quia replicatio pertinet ad alium et non ad ipsum et Si in perSona eiu Cuiu re vera SerVu non interfuerit locum habebit, et tenebit Xceptio VerSUS querentem, quinquerens replieationem non habet nee pertinet ad ipsum replicare donec ad
ipsum perventum fuerit qui ius habet replicandi verbi gratia, servus alicuius sub potestate domini sui constitutus iacit perquisitum de libero
tenemento, forte ab alio quam a domino suo. competit tamen extraneo de tenemento quod tenetur in villenagio, quia ad domini δ' pertinet actiosi servus eiciatur et non ad serVum, quia Servu non habet aetionem. s. 192 Item tenet villenagium de domino suo, eiectus est a villenagio ab
neus opponit XCeptionem Villenagii, villanus replicat quod non pertinet ad Xtraneum excipere quia sua non interest, eXtraneus econtra quod si ad eum non pertinet villenagii exceptio, ad villanum non pertinet replicatio sed ad dominum suum, et Sic compensata hinc inde replicatione eum eXCeptione remanebit extraneus in seisina donee ille, scilicet verus dominus qui actionem habet et non servus, agat petendo reStitutionem Per RSSisam. Et si si extraneus ex ipiat, non eliditur XCeptio sua per repli ationem quod nihil ad ipsum, eum quamvis exceptio ad ipsum non pertineat de iure, tamen locum habet contra illanum, quia villanus non habet actio-
104쪽
nem non magis quam firmarius qui alieno nomine tenet. Si autem servus perquisitum fecerit tenendum libere de feossatore suo, et dominu tenementum illud in manum suam non peperit, tune si extraneus vel eossator suus eum eiciat et contra servum excipiat de villenagio, elidetur exceptio per replicationem, quia in hoc Casu competit servo replicatio, scilicet quod ad alium non pertinet exceptio. Item est quod Servu extra Potestatem domini constitutus perquisitum fecerit, prius oportebit dominum dis- rationare SerVUm, et tune demum e Ponere poterit in tenementum. Sed est quod eossator servi hoc non permiserit, sed Se posuerit in seisinam, vel extraneus forte qui habebit assisam novae disseisinae, Vel dominus vel servus Dominus non quia numquam eisinam habuit. Si servus petere
velit per assisam obstabit ei exceptio villenagii Sed re vera quidquid dicatur, SerVUS Xtra Potestatem domini constitutus, cum sit in statu libero, contra dominum proprium, multo fortius in statu libero erit contra non dominum qui nihil iuris habet in persona servi. Et sic si dominus non habuerit exceptionem servitutis, ne extraneus multo fortius. Si servus fuerit statu libero et ita in statu dubio, semper erit pro libertate iudicandum donee probetur in Contrarium, et si priis procedat assis quasi delibero et postea agatur de statu, quia praeiudicialis est disseisina. Si ei qui est extra potestatem domini sui petenti restitutionem opponatur eX-ceptio ille agit, non habebit locum exceptio antequam corpus disrationetur in causa status ut praedictum est, etiam si P0Onen parentes producat querentis ad XCeptionem illam probandam, quia si ita sequeretur quod Causam status deduceret in iudicium et quod ita simul terminarentur tam Causa Statu quam RSSiSa, quod esse non debet in personis eorum
qui fuerint extra potestatem dominorum in statu libero et quasi sui iuris. Si autem opponatur huiusmodi exceptio alicui qui fuerit sub potestate domini, si fuerit servus proprius et ad exceptionem probandam producti fuerint parentes qui eum servum probaverint, tune locum habet quod perho terminatur tam Causa status quam assisa. Et talis liberabitur domino suo ut villanus. Etiam per hoc terminabitur utrumque Illud idem erit si villanus Contendat se esse liberum sub potestate domini constitutus, et perquirat breve de servitiis et consuetudinibus quod dominus non exigat ab eo etCetera. Et dominus opposuerit illenagium et parentes Prod erit, utrumque placitum per hoc terminabitur, indirecte tamen. Idem erit si cum villanus iustifieari non possit a domino suo quod ei saciat servitia, vel cum villanus breve de pace perquisiverit cum sit sub potestate domini et nullum breve praecessit de nativitate sua, et dominus sibi perquisiverit
105쪽
I E ASSIS NOCE DISSEISN Sude ' brevi 3 quod saeia et 'consuetudines ei servixi: quod i i sacere debet de tenemento quod de tene in villenario, ei parentes produxerit etsic probaverit villenarium, utrumque terminabitur ei indirecte. Sive lilior
tenuerit villenarium sive villanus et in hoc casu querens se i ne in assis: rari velit noli cum suori sub otestate Oinini, alio fit in denegetiu ei
a Clio. lii Od aliter esset si esset extra Doto talem autem Servo alieno hona fide possesso a possident otii in tu huiusmodi XCeptio arentos
produci non possunt, sed tamen standum erit praesumptioni, et tenet
exceptio propter ossessionem donee probetur in Contrarium et possessus e Probet liberum. Eodem modo si servo alieno hona fide possesso,
s. 192b semper stabitur huiusmodi exceptioni donec verus dominus eum evincat, et si ille qui possidet aliquo casu parentes illius produxerit adprobandum non valebit, quia per hoc non probabit illum esse suum cum parentes sui sint servi alieni. Et ad probandam exceptionem villenagii non oportet in aliquo Casu producere parentes, sed sumet probare peraSSisam tantum, quam si querens recusaverit, denegabitur ei actio sive querela, et si iuratores male iuraverint convinCendi Sunt per parentes eius qui fuerit k sub potestate domini. Item est quod seossator servum Sub potestate existentem de tenemento quod ei dedit tenendum libere eiecerit, tune distinguendum erit utrum dominus servi tenementum illud in manum suam ceperit Vel non. Si autem sie, tun dominus habet assisam et actionem et servus nullam non magis quam de villenagio domini. Si autem non, tune competit villano actio et heredibus suis contra eossatorem suum et heredes suos et alios omnes qui ab eis causam traxerint vel eonamentum, ut si ipsi proponant exceptionem villenagii Contra talem,
ipse habebit replicationem ex saeto et seossamento donatoris. Et ubi
sequitur assis novae disseisinae' in persona anteeeSSOris, sequetury assisa mortis antecessoris in persona δ' heredis, non obstante eXCeptione illenagii, propter verum dominum illant. Eodem modo contra Xtraneos ad quos non pertinet et ere, et tamen illanus in hoc casu habeat actionem et non dominus. Item est quod dominus servo suo sub potestate sua eXistenti
terram dederit tenendam δ' libere sibi et heredibus suis eum manumissione, licet servus ille villenagium tenuerit, tamen propter manumissionem libererit ac si alius quilibet liber ' libere tenebit, et quamvis tenuerit in vil-lenagio, illenagium non aufert ei libertatem manumissionis. Et unde si dominus ipsum dete erit k et ipse agat ery assisam, Si dominus XCipiat de villenagio, ipse habet* replicationem ex facto et manumissione dom-
106쪽
90 BRACTON DE LEGIBUS in sui. Et eodem modo de villenagio quod tenet, potest villenagium derelinquere sicut alius liber. Eodem modo si dominus ei manumisso εsaciat Conventionem habeat erga dominum Suum uetionem e Conventione. Si autem servo donationem fecerit sine manumissione de aliqua terra tenenda per liberum servitium, talis donatio sive Concessio non mutat statum servilem, quia personae liberae villenagium nihil aufert libertatis, ne liberum tenementum villano nihil β confert libertatis. Si autem dominus ita dederit sine manumissione servo et heredibus suis tenendum libere, praesum Poterit de hoc quod servum voluit esse liberum, cum aliter servus heredes habere non Possit nisi Cum libertate, et ita contra dominum excipientem de ille agi competit ei replicatio. Si autem Quicumque in potestate alicuius eXistenti vel extra, sive exceptionem habeat Perpetuam Vel PriVilegium, a quocumque opponatur domino vel alio quocumque seossatore Vel Xtraneo cuius non interfuit vel alio quocumque, et querens replieare noluerit contra tenentem, sed simpliciter dicat quod liber sit et inde ponat se*' super iuratam, et alius affirmet quod non et inde se ponat similiter super iuratam, abSque alia probatione producenda Per arente Vel alio modo, cum Sic agatur de consensu partium' cadit assisa, ne est capienda ut assis sed Vertitur in iuratam, et fiat sacramentum ita quod veritatem dicent de iis quae ab eis exigentur ex parte domini regis, quia non est actum in hoc Casu principaliter de disseisina,s. 193 utrum disseisitus fuerit vel non, sed an talis sit vel talis, scilicet liber vel servus, et si nulla erit ibi convictio ProPter Consensum, nee huiusmodi exceptio tangit assisam cum faciant sibi iuratam quasi iudicem de consensu de statu ut si dicant iuratores quod servus sit, nihil capiet per assisam. Si autem liber, tunc primo proCedat assis utrum disseisitus fuerit vel non, dum tamen eis praedicatur quod in hoc casu ad alium remedium non habebunt regressum, et ita per hoc terminabitur negotium quoad statum, et nulli eorum quantum ad exceptionem Vel responsionem praeiudicabitur si postmodum de causa status agatur inter tales. Quia si iurata dicat simpliciter quod querens villanus Sit, non erit propter OCdomino liberandus nec ad villanum convictus si fuerit Xtra potestatem, sed alia actione opus erit per breve de nativis, quia per iuratam istam
nihil aliud agitur nisi quod a querela repellatur. Et si sub potestate domini
fuerit constitutus ut servus et iurata dicat ipsum esse liberum, quamvis reCUPeret Per aSSisam, tamen Corpus non liberatur a manibus dominorum antequam per aliud breve se probet esse liberum, quia excepti villenagii
107쪽
opposito sic robala statum non mutas nec condicioni , siquingeretur il servitiis ei consuetudinibus ubi robatur servitus indirecte. , autem Lenens distat excipiendo sui ut querens se cognovis ita villanum,li in resta quo 'rendum ii iudice ubi i ii villanum cuius, quis si non suis villanus opponentis exceptionem non ertinet ad ipsum exceptio, sed ad eum cuius villanus esse dicitur sub cuius uori potestate, et domino suo competis exceptio e consessione sine alia robatione, nisi os consessionem illam statum mutaverit per amunissionem ex saeto domini sui verseos tamentum vel conventionem, quia in hoc casu etsi dominus habeat
exceptionem iustam, servus habet ponti ny XCeptionem iustam replicationem. Et hoe vera sunt nisi sit aliquis qui dicat quod querens invitus
et non de Consensu Se ponat in assisam Quin habeatis pii Cationem, et quod aliter non sit audiendus. Si autem nulla saeta exceptione villenagii vel proposita alia quare assis debent remanere, et Procedat assis in modum assisse, et assis ita dicat simpliciter quod querens liberum tenementum habere non possit quia villanus est, vel e converso, scili Cet quod liber sit, si iustitiarius sine aliqua examinatione seeundum diei iuratorum, quod esse non deberet, iudicaverit, si postmodum per parentes vel alio modo Probetur contrarium, iuratores de Periurio ConvinCentur. Item est quod
ille cui villenagium opponitur sit persona penitus ineognita, ita quod iuratoribus nihil constet de condicione utrum liber sit an servus, in hoc dubio erit pro libertate iudieandum, ita quod in benigniorem partem cadet interpretatio, sicut de quolibet homine praesumitur quod sit bonus
donee probetur in contrarium, et etiam quia opponens XCeptionem de villenagio non probat eam est igitur quasi nulla cum non sit probata, licet re vera talis sit secundum quod proponitur Ius enim numquam deficit licet deficiat probatio. Item est quod servus alienus Sub potestate alterius quain domini sui constitutus perquisitum fecerit et a vero domino
eiciatur antequam illum recuperaverit, reeuperabit SerVus Per assisam erga verum dominum suum non obstante eXCeptione λ' illenagii, secundum
quod terra illa capta fuerit in manum eius sub cuius potestate fuerit s. 193b vel non, set secundum hoc competit in assis uni vel alteri. Item est quod qui servum alienum et in potestate domini sui existentem feossaverit, tenendum de domino suo libere, si dominus hoc voluerit et hornagium servi suit receperit, si eum deletat, in Servii Per assisam recuperabit non obstante villenagio, sed in voluntate domini erit δ' utrum hoc facere voluerit vel tenementum illud in manum suam Capere. Item si servus sibi ipsi adquisiverit et non domino, dominus non efficietur
consessionem vel conventionem, Α, C: consessionem, OB. ' habeat, B, B, CM habebit, A. y Ona , B, A, B, M. ' secundum quod, B, A, B, M. Om. OB, A, B, Μ δ' examinatione I Α, C. competet, A, E. x Om.,
108쪽
dominus rei antequam illam ceperit in manum suam, et Competet asSi SaSerV Contra Omnes, Praeterquam Contra dominum suum in cuius suerit PoteState, non obstante eXCeptione villenagii. Si autem adquisierit ad opus dominorum et nomine ipsorum, unius vel plurium vel uni e pluribus, eis Competit assis quorum nomine adquisi Verit, k quia ex facto servi sunt in POSSessione, licet non Ceperint in manum suam cum solemnitate. Item si in modum exceptionis ho modo opponatur villenagium a tenente, scilicet quod querens assisam Portare non possit quia villanus est et filius villani Poterit utrumque esse Verum, et quod ille querens habeat contra istam exceptionem iustam replicationem, et quod cadet assisa, vel procedet de utroque, vel de altero istorum vel neutro, δ' non cadet assis Si querens non replicaverit Vel XCeperit quia neutrum istorum habet, nec XCe9tionem ne replicationem, quia villanus est sub potestate domini sui constitutus et natus de villano et villana ipsius domini sui. Eodem modo de patre suo et si si replicet vel excipiat per assisam veritas declarabitur, et secundum hoc locum habebit replicatio vel non habebit. Et si assisa
faciat contra ipsum, cadat de utroque. Item potest esse quod cadat de uno et non de alio, quia bene potest esse quod ipse villanus sit et pater suus villanus, i sed ipse habet exceptionem pro se et forte privilegium, et ideo ery hoc δ' se defendit ' contra XCeptionem. Item potest esse quod liber sit et pater suus villanus, quia ipse progenitus e libera et soluta a patre villano, quo Casu sequi debet' condicionem matris. Item vice versa potest esse quod ipse sit Villanus et pater liber, quia progenitus ex Villana et libero in matrimonio sive contubernio, et in quo a Su Sequetur ΟΠ-dieionem matris, maxime si liber ingressus sit in villenagium ad nativam: seeus erit si extra illenagium, quia torus mariti liberi facit eam liberam in vita viri, et quia Si in servitutem peteretur, defenderet se Contra eXCe9tionem villen agi per replicationem liberi tori. Item si sic obiciatur villenagium quod*' villanus sit quia pater suus villanus suit, tune considerare oportet si matrimonium intervenit vel nou sicut praedictum St, et in quo statu talis pater obiit, utrum in statu libero, scilicet ita quod peti non posset sine brevi, quamvis sugitivus Vel alius servus, vel in statu servili liber vel alius sub potestate alicuius constitutus vel detentus, et
secundum talem statum erit exceptio ille agi iudicanda. Et ideo sive Pater liber sit sive servus tempore mortis vel in statu servili vel libero, erit exceptio villenagii iudicanda, et hoc ita nisi in filio sit status patris immutatus. Sed dici posset sorte ab aliquo quod de statu defuncti post mortem agi non potest, utrum liber sit vel bastardus Verus est quod ad
109쪽
bo regi non potest quod mortuus ad villanum probetur, quia hoc esset s. Ius in principali casu status ad probandum salem Her testes et paren-los. Pl tu mutare statum defuncti Poteris tamen inquiri per iuratam utrum ipso villaim obii vel liber vel basi ardus sui statu non mutato, fui a villenarium oppositum in modum exceptionis statum destincti vel vivi
non alterat neque mutat. Ei longe aliud est probare per testes et Darentes quod ita esse debeat, ubi si aliquis qui res0ondere posset ad proposita.
quam inquirere per iuratam simpliciter si ita fuit. Et haec vera sunt etiam si re vera pater villanus sui et in iudicio petitus ut villanus per breve, et in statu libero se defendit usque ad mortem. Et idem erit si
extra potestatem domini constitutus numquam in vita petitus esset. Statu enim liber est qui Cumque extra potestatem domini constitutus Sine placito et brevi in servitutem revocari non possit. Et eodem modo statu servus erit liber homo in possessione servitutis constitutus, ita quod ad libertatem pervenire non possit sine placito, et in tali statu obierit sive in vita sua in libertatem proClamaverit Si V non. De quibusdam casibus specialibus. DICTUM est Supra in genere qualiter opponenda sit XCeptio servitutis et cui competat. Nunc autem fit descensus ad casus speciales Est igitur
quod liber homo ingrodiatur in villenagium ad villanum. Non propter
hoc mutatur status eius sed in parte obumbratur, eum propter illanam quae est quasi terminus copulans reCedere non possit a villenagio, portebit eum saeere villanas consuetudines, non tamen ratione perSonae sed rationeVillenagii, quia per hoc non mutatur Status neque Condicio liberae personae. Sed est quod ambo sint fugitivi vir et uxor, uxor petatur et revocetur in servitutem et Vir uxorem Sequatur. Sed vice versa est quod
villanus extra potestatem domini sui opuletur liberae habenti liberum
tenementum, Si dominus Servi utrumque ei Cint tam Virum quam Xorem, quaeritur an reCuperare debeant non obstante eXCeptione Villenagii verius est quod si ratione supra dicta donee servus in SerVitutem reVOCetur. Sed quid dicendum est de uxore et libero tenemento si dominus se posuerit in tenementum Uxor per se petere non poterit sine viro si autem viradiungatur obstabit exceptio. Quid ergo erit Videtur quod dominus retinebit quamdiu villanus vixerit, et post mortem villani uxor remedium habebit quasi sublato impedimento, sed re vera recuperabunt praeobtenta, Sed petere non poterunt adipiscenda. Item domino exceptionem ille agit opponenti responderi poterit et Contra ipsum repli ari multis modis. Poterit etiam replicari quod dominus in Curia regis recognovit ipsum
110쪽
94 BRACTON DE LEGIBUS esse liberurn et rei nisi ei totum ius et clamium quod habuit vel habere potuit in ipso et in tota sequela sua, et inde proserat irographum incuria domini regis coniectum si quod habuerit, vel si non et recognitio
irrotulata fuerit, vocet rotulos ad Warantum, et hoc ubi dominus vexavit eum in curia et petiit ut villanum. Item eodem modo si dominus eum aliquando produxit in curia regis ut liberum hominem suum ad disrationationem vel legem aliquam faciendam Vel purgationem, quod de facile sciri poterit per rotulos. Et eodem modo si hoc fecerit in comitatu, s. 194b quod etiam sciri poterit per recordum comitatus. Item si dominus eum manumisit et eossavit de libero tenemento, et sic recuperabit
seisinam manumissus non obStante exceptione villenagii contra eum qui manumisit et heredes suos et alios quoscumque ei SueCedente e quaeumque auSa, cum nihil amplius exigere possintδ' quam ille potuit cui succedunt. Eodem modo dicendum si quis manumissus fuerit etiam sine libera terra. Item si fiat quod tantundem valet, ut si dominus eossaverit Servum Suum etiam sine libertate expressa, tenendum sibi et heredibus suis per liberum servitium, quia ex quo mentionem facit dein heredibus, i PraeSumitur Vehementer quod dominus servum suum voluit esse liberum, quod quidem non esset si de heredibus mentionem non saceret. Item idem erit si dominus eum aliquando petiit ut nativum suum, et ipse Periarentes vel alio modo probavit se esse liberum, et alis infinitae si uti exceptio rei iudicatsey possunt esse responsiones et replicatione contra dominum. Si autem dominus sic dicat et excipiat contra petentem restitutionem Per
assisam, et adietat quod in villanus sit vel filius villani vel villanae, ad hoc λ' quod dicit quod in filius villani, replicari poterit quod licet pater suus villanus esset,λ' mater tamen sua libera sui et soluta, et ideo sequi debet Condi ionem matris et non patris. Ad hoc autem quod dicit quod mater sua fuit villana, replicari poterit quod quamvis villana Copulata fuit libero homini in libero senemento et ipse genitus in libero toro, ProPter quod sequi debet condicionem patris et non matris. Item replicari potest
contra dominum excipientem in villenagio, quod quamVis utrumque habeat villanum tam patrem quam matrem copulatos, et quamVi Sity'
in villenagio genitus, quod ad dominum non pertinet exceptio. Ut si villanus alicuius in alterius villenagium ingressus, vel villana e ConVerSo 'in alterius villenagium ad villanum, non habet aliquis exceptionem Villenagii Contra talem, si seossatus fuerit tenendi libere, nisi ille in cuius villenagio genitus fuerit et natus, maxime si*y fuerit sub eius potestate