De sanctissima Trinitate : summa praelectionum

171쪽

Dei Filius per operationem intefeetualem ex Patre generatur 165

mine. Sapientia de sapientia, essentia se essentia: si hoc omnitio, il0d Mer, 0 tainen Pater quia isto Filius, illo Pater. Ac per hoe quod novit omnia quae novit Pater: s0d ei nosse de Patre est, leui esse. osse nim set Sse ibi unitur ost b, ideo Patri sieut ess0 0 est a Filio ita ne nosSe. Proindo tamqtiani seipsum dicons ater genuit Vorbiim sibi aequale per milia. on enim seipsum integre perseetequo dixisset, si aliquid minus aut amplius Asset insius verbo quam in ips0. Ibi summo illud Agnoseitur Est. eSt: 0ri, non Math. 5 37. . Et ideo Verbum hoe stroveritas est quoniam quidquid est in a seientia de qua genitum si et in ipso est; qu0 auto ui in ea non si, nee in ip80 8 . . . Seiunt ergo invidem ater si Filius sod ille gignendo, isto nas 'endo ' De Trinit. l. 15. e. 14.). Et ibidempnul in serius . Verbum autona nostriim illud, quod non

habet sonum neque cogitationem soni, sed ius sei, quam

vidend intus diei mus, et de nulli a linguae est atque indoui eum quo simil est in h0 aenigmate illi Verbo Dei quod

otiam Deus est, quoniam si et hostra nostra DaSeitur, quem admodum et illud se seientia Patris naturi est' e. 15. . D0niquo Fulgentius item omparans orbum divinum eum verbo montis humana haec exsequitur . Si ost Verbum apud Deiani, stetit est in mente verbum stetit in eoi de consilium. Cum enim mens apud o verbum hab0t, utique

e0gitando ab st quia nihil aliud est apud se dicere, quam

apud Se cogitare. Cum ergo meus c0gitat et cogitandovμrbum intra se generat, se sua substantia g0nerat Verbum. et si illud verbum onerat u se, ut genitum habeat apud se ne minus aliquid habet verbum quod ex mente naseitur, quam mi mens, de qua nascitur, quia quanta Si mens, quae generat Verbum tantum si etiam ipsum verbum. Sieut sinim se tota mento naseitur verbum, Sic intra totam permanet natum. Et quia cogitant ment non est eius aliquid, ubi in ea verbum voti sit ideo verbum tantum St, quantaeSt meu ipsa, de qua est, sit eum apud illam est, in illa est, et quanta illa est, tantum fiam verbum est, quia de tota et in tota est. tantumque est ipsum verbum, quanta

172쪽

i66 De S. Trinitate. Thesis A.

simul est se naeus ipsa iam vervo neque enim spe de illa verbum naseitur ut ab ea loealitor edornatur. Nativitas

quippe illa, quae ostendit, quid sit, et de qua sit 'ipsa

ostendit, quod extra eam, . de qua niit in St, SS non poSSit,

ne in aliquo minus sit, sed si de ipsa sit, ut apud ipsames in ipsa sit; tantumque sit de illa, quantum in illa, o tantum in illa quantum eum illa' Ad Monim L . . .).34. 2. Haec mi per Uerratio hem infeἔIectitatem

νων pro Asio rat- -- et errare et με οπι io clinicte uerierotέω-- nrahet. - Qua assertio Satis intellegitur ratione formali uni generationis tum verbi intelleetuali praρ- sertim divini perponsa. am ut S. Thoma declarat . Νο-mine generationis 'dupliciter utimur. Uno modo communiisera omnia senerabilia si eorruptibilia: si si genρratio nihil aliud est, quam mutatio de non esso ad osse. Alio modo proprie in viventibus; et sic generati significat originem ali- euius viventis a prinoipi vivente eoniuncto et hae proprie dieitur nativitas. Non tamqn omne huiusmodi dieitur genitum, sed proprie quod procedit se eundum rationem similitudinis. Unde pilus si eapillus non habet rationem geniti tmii sed tum, quod procodit oeundum rations similitudinis, non cuiu*cunque nam vermes, qui Mneruntur ex animalibus siquidem generantur; sed generati aequivoca nulla exstat , non habent nitonum generationis et siliationis, licet sit similitudo secundum genus; sed requiritur ad rationem talis generationis, quod procedat seeundum rationem similitudinis in natura eiusdem poetei stetit homo procedit ab homine, et equus ab equo. In viventibus igitur, quas de potentia in aetum vitae proe uni sicut sunt homines et an malia, generati utramquo generationem in eludit. Si autem sit aliquod vivens euius vita non exeat de potentia in Retum, processio ου qua in tali vivente invenitur exeludit omnino primam rationem generationis; sed potest habere rationem generationis, qua μου propria viventium' l. p. q. 27. . . . Quaeeum ita sint, oneratio proprio dieta set definitur:

Origo viventis a vivente coniuncto in similitudinem Naturae. In qua definitiolis tormino a uiuente coniuncto signifieatur.

173쪽

Dei Filius per perationem intellectualem ex atre generatur 167

generationem ex substantia vel natura genoranus esse ita ut ipsa generantis Substantia Saltem aliqua sui part in genitum dorivetur atque si principium generationis quodammodo ipsum Irenitum sat Qua ratione maxime generatio differt aeroatione et offectione utpote in quibus aliquid extrinsecus oritur non autona ex ipsa SubStantia manat se prosunditur. . quod meitur, inquit Basilius non ex substautia meientis sexistit; quod autem gignitur, ex ipsam et generantis est substantia. Non est igitur idem efficere ae generare' coni. Eunoni. . . . Denique termino in similitudinem naturaε0xprina itur, ad generationem requiri ut terminus genitus ex modo a vi ipsius processionis eum genitor similitudinμm habeat. Si igitur . . ex adavere vermis per generationemasquivoeam alius vermis eiusdem generis et speeiei oriretur vera generatio non Sset, eum ex eodem adavere aliud animal briri potuisset adeoque alter vomis non vi ipsius meossiqnis sed per accidens ortus esset. Quibus omnibus ratio verae generationis satis deelarata est. Iam eum hae e non alia sit rutio generivionis, pro M. eossionem Verbi divini rationem verae et proprie dieta generationis habero satis ommodo liquet. Ttonim 1 In ea proe08sione adest origo alterius ab altero; nam de ratione verbi si, ut ab eo, cuius verbum est rea litor distinguatur quia sellies terminus intelleetione pr duetus est.2 Eadem processio est origo iventis a vivente etenim verbum operatione non transsunto sed immanente adeoque vitali procedit quare sient verbum nostrum in mente nostra

manet atquo eius vita Meldentalis est, ita vorbum divinum apud Deum mano atqus actus vitas substantialis est. Qui igitur vitam in somotipso habet atqus vita ipsa est, ea pDduetione altori a se distineto dedit habere vitam in semetipsos esse ipsam Vitam. 3 In proe sion vsrbi divini origo habetur uiuentis

vinente contaneeo; nam in hae origine substantia generantis non tantum aliqua sui parte neque tantum speei eadem sed tota substantia divina atque numero eadem genito ommuni-

174쪽

entia ita ut nulla sit alterius ab altero solii ne ti0 imo nec distineti nisi per rotationum opp08itionem. 4 Doniquρ 0rbum prostedit in similitudinem naturae non tantum quin tamquam divinum eius non aeeidontalisso subsistens atque Substantialis sest, sed quia tamquam Verbum divinum essentiae divinae obieeti formalis ot proprii tutellecti0nis divinae, persectissima expressi vel similitudo ost ideoque sicut ipsa intellectio divina eum ossentia divinappi laetam identilatsem habet. Quae eum ita sint, processio orbi divini sirissima genorationi rationem habet atque Verbum quod tamqunmtsi minus immanens produetu per aetum purissimum et ab- soliit neeessarium intelIeetionis substantiali paternu pro- duetus expressio est perfecta ui prinei pii si idontitat0m naturas, rationem Filii habet Sensu maxime proprio adeo ut alia quaquis filiatio eum ipsius filiatione e0mparata analoga tantum quaedam eiuSdem adumbrati censori qu0at. serito igitur . Augustinus seribit: Κ quippe Filius quo Verbum si se V0rbum, quo Filius.' L. c. in Corollaria. 36. I. Filius sive Verbis in aeterna ea ierationes 'Oceait. - Quae assertio, eum quidem iam e praeest- donli 0monstration prorsu manifeSta it, expr0880 tamen contra Arianos, qui distebant: Erat liquand0, quando non θIut et priuS, quam naSeeretur, non erat ses symbol.

Nicaen. notari mersetur atquq inti0nibus quibusdam in unum eollectis muniri I Eae scriptura evidenter cons at Nimirum Filius dicitur vita aeterna, quae erat apud Patrem 1 Ι0an. 1 2.); tu principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum I'an. 1,l.); eae uter ante luciferum euui te Ρs. 109, 3.): Filius meus es tu; ego hodie gemι te Heb. I, T.). Iam alii praetermissis hae Omnia generati0n0in Filii ex Patris aeternam SSO clare praedicant. Quod enim illa verba: ego hodie genui te attinoi egrogi in adorti uotat S. Thomas . I Sta generatio mon si temporalis, Sed ne terna quia hodie

175쪽

Dei Filius per operationem intellectualem ex Patre generatur. 169senui te. Differt autem teni pus ab aeternitato, quia tempus variatur stetit motus, mi us men Sura Si in variatione et Sue- .eessione. Et ideo er Successionem ominantur praeteriti et futuri Aeternitas autem est mensura rei imm0bilis ut id sto non est ibi variatio per Succo8Sionem. Sed semper est prae-ssiis et duo notatur per adverbium praesentis temporis Scilleo hodie verum quia illud quod sit quia nondum St. ineompletum per eonsequens Si quod autem saetum est, eompletuni est et ita ter Detum ideo in dieit genero te, hed genui, quia per elu 08t. Sed tarnen ne putetur esse generatio eius tota in raeterition et per eonsequ0ns in de- Deli 0no addit hodie ut sit sensus perso eius 8. Fili , t tamen generatio tui Roterna si et Semp0 a me seneraris; sicut umor in sere perseetum S et in men semper procedita solo Inis l.).2 secedit manifestum traditionis Uragium. - anaido Ariati s atrihus ini pugnati et refutati atque a magistori authsentico daniusti sunt, quia Filium non esse ab aeterno. Sed in semporo Riseo proeessisse impi e0ntendρhant. 3 Denique eae natura rei idem evidenter colligitur. Εtonim eum Filius serus Deus sit, nonnisi ab aeterno generatione prodedere p0test praeterea quia tamquam Verbum per intellectionem paternum proesedit, idq0 sicut haec necessario

aeterna est, tamquam necessarius terminus eiusdem necessari ab aeterno gensertitur.

2. Filium tapinquam . secvna Am Trini ratis 37. MerAon Hoce tu. - Mue propositio, quae non perseetionis vel dignitatis ordinμm speetat quippe quo considerato divinae prsonae persecte aequales sunt, sed originis rationem, sub qua disserunt ab invi equi rospieit, pariter eviden est. I Lae Scriptura et traditione constat. - Etenim in hisco fontibus revolationis, si tres porsona divinae simul connum orantur, Filius fere semper ponitur Secundo loco cum

Pater primo et Spiritus Sanetus tertio loco exhiberi soleant. Raro tantum vel hine indu 'ilius tertio loco post Spiritum Sanctum Secundo loco ρxhibitum ponitur qui seisiest Filii

natura potius humana quam divina speetatur.

176쪽

Idem eae natura rei infellegitur. - am eum Filius et Spiritus sanctus proe edant, ne processione vel origine spectata, Filius prior Spiritu Sanet osse intelligitur. Nam Filius, ut demonstratu ni est, per intelleetionem, Spiritus Sanetus autom per amorem procedit intellectio autoni prior est amore. Insuper Filius a solo Patre Spiritus Sanetus autem ex Patre et Filio proeedit iam oro origine sane prins est principium processionis quam terminus eiusdem.

38. 3. Verbum in clivi nuate aratum periona iter, non vero Mentialiter icitur. - uorunt quidam, qui Vorbum in divinis tum p0rsonaliter iv notionaliter tum ossentialiter diei autumarunt ratio eorum fuit, quod omnis

aetus intelligendi eum forma expre88 repraeSentans sit rationem verbi habeat; in sellicet eum ipsa ossentia divina inunitus aetus intelligρndi sit eommunis tribus personis divinis illie eonsequi videtur, non solum Filium, sed praeterea tum essentiam divinam tum Patro tum Spiritum Sanetum Verbum dici posse. Et eonfirmatur, quia S. Basilius verba Portans omni verbo uirtutis sua Hob. 1, 3. ita interpi statur, ut Spiritum Sanetum verbum Filii esse selarsi. Verum improbanda et falsa hae opinio est, ut ex ipsa ration verbi intellectualis saeti patet: Dieitur proprio vorbum in Deo, inquit S. homos, secundum quod serbum significat onceptum intelleetus. Unde Augustinus diei l. 15. de Trinit. o. 10.: Quisquis potest intelligere verbum non

Solum, antequam Sonet Verum etiam, antequam sonorum eius

imagines eogitation involvantur iam potest idore aliquam Vorbi illius similitudinem, de quo die tum est In principis

erat Verbum. Ipse autem conceptus cordis de ratione sua

habet, quod ab alio proe at selli det a notitia coneipientis. Unde verbum, secundu ui quod proprie dieitur in divinis signifieat aliquid ab alio proeedens, quod pertinet ad rationem

n0minum personalium in divinis, eo quod personas divinao distinguuntur seeundum originem. Unde portet, quod nomen Verbi seeundum quod propri in divinis accipitur, non sumatur essentialiter sed personaliter tantum S. h. l. p. q. 34. R. 1.).

177쪽

Dei Filius per operationem intellectualsem ex Patre generatur. IT 1

Breviter: De ratione verbi proprio dicti ost, ut realiter per in- tollectionem procedat atqui ne essρntia, nee Pater, nee Spiritus Sanetus ρalit0 per intelle etionem 'oeedunt; ρ solus Filius hane originem habet ergo solus Filius proprie serbum ost ideoque Verbum non 88entialiter, sed solum personaliter dieitur. Quod vero rationem in oppositum se Seriptura sit Basilio obiectam attinet, Optime respondet S. Thomas: Cum do Filio

dieitur Portana omnia verbo virtutis suae verbum figurateaeeipitur pro speetu Verbi. Uudo glossa intortilistaris ibi dieit quod verbum sumitur pro imperio, in quantum sellieeto sueti virtutis Verbi est quod res onservρntur in esse sicut ox Metu virtutis Verbi est quod se produeantur inesse. Quod vore Basilius interpretatur verbum pro Spiritu saneto improprie et figurate loeutus est, prout verbum ali- euius diei potest omne illud, quod est Dianifestativum eius, ut si ea ration dieatur Spiritus Sanctus verbum Filii, quia manisostat Filium ' Ib. . . ad .3. Sieut autρm Verbum intra Deum tantum personalit0 32

dieitur, ita etiam dicere tantum personaliter umi potest,

utpote qui terminus nihil aliud significat, quam Verbum pr dueero: hoe nim soli atri convenit. Apposite iterum S. Thomas: Sieu proprio loquendo Verbum dieitur p0rsonaliter in divinis ot non psssintialitor, ita et dicere. Undo sicut Verbum non est eommvno atri, et Filio et Spiritui Sancto; ita non est verum quod ater et Filius t Spiritus Sanctus sint unus dicens. Unde Augustinus dieit, T. Trinit. e. i. ire prine. . Dicens illo eoaetern Verbo non singulus intolligitur ii divinis: hi eum ipso Verbo, in quo non est utiqu0 dicens. Sod diei eonvsuit euilibo personae dicitur enim non Solum verbum, sed res, quae ρrbo intelligitur, vel significatur. Si ergo uni soli orsouae in divinis convenit diei eo modo, quo dieitur Verbum eo vero modo, quo dicitur res in v0rbo intellecta euilibet personae eonvenit dici. Pater nim intelligendo se sit Filium et Spiritum Sanetum et

om uia alia, quae eius seientia continentur eoueipit verbum ut si tota Trinitas Verbo dicatur, et etiam Omni crBaturn.

178쪽

lapidem dicit Ib. a. 1. R. 3.). - uini vero S. Anselmus Monolog. e. 32. 28. opinari videtur, in summo spiritu idem 08se intellig0re ae dicere atque ideo tum atrem tum Filium tuus Spiritum Sanetum dicentem ossρ reipsa ui doctrinao opponi non videtur. tenim, ut iterum S. I homus d0elarat . ADSelmuS ... improprie aecepit dister pr intelligerρ quasi amon differunt; nam intelligore importat solam habitudinemini sillig0ntis ad rem intellectam tu qua nulla ratio originisini portatur sed solum informati quaedam in intellectu nostro, prout inistisetus noster fit in aetii per formam rei intell0etae. In Deo auten importat omnimodam identitatum, quia tu Deo est omnino idem intelloetus et int0ll0etum . . . Sed dicere imp0rtat priueipstliter habitudinem ad verbum conceptum; hihil os enim aliud digero, quani proferre verbum. Sed modiunt verbo importat habitudinem ad 0m intelleotam quae in verbo prolato manifestatur intelligenti. Et si sola

perS0nst, quae prosert 0rbum est dicens in divinis eum tamen singula personarum sit in tollig0ns et intuli secta, et per eopse iustus verbo dicta' Ib.). Vel tarto setiam diei polost. Anselmum locutum ess sensu id0ntie ac ratione absoluti, quo sensu iniselliger Suno dicere in eludit. 40. Ex hac S. Thomae stelarati0ne patet non olum ipsum Verbum ac persona ceteras divinuS, sed omnem rem ρrbore praesentatam a Patre diei, etsi ea dietione non produeatur. Quod ult0rius de elarans Suare merito notat . Verbum includit duplicem ruspeetum . . . alterum ostiem ad dicentem alterum ratio uis ad res repraesentat 'S), et ideo, quando pro-

dueitur V0rbum stetissetur quodamm0do re produci, non inesse Siniplieiter sed in ess reprae,sentativo, set inde communi usu laetum St. ut verbum Hssivum Significans pro-

duetion seni Verbi selli eut dici, ipsi obieeto tribuatur. Quod in similibus tacito eonstat diei inus enim depingere maginenae regem et Seribere littoras et res ita ergo dicimus verbum et rem repraesentatam per verbum. Ibi autem aliqua in eluditur nupt0gia nam didero verbum est proprie pro- dueere illud, dieere autem rem est repra0sentare illam pro- dueendo verbum eius et idem est de verbo pingendi, Ieri-

179쪽

Dei Filius per operationem intellectualem ex Patre generatur. Ii3bendi i similibus. Et videntur locutions laudata in illo

prinei pio sumpto ex Aristotele de memoria et reminisesentiae. 5. Idem est motus in iii uiginem, et in id cuius est imago' D Trinit. . . e. 3. D. 8. 3.

est. - Tria in liae Ssertione continentur qua distineti inexplieanda sunt: I Verbum, si nomen Sapientiae essentialiter sumatur. diei nequit Sapientia Patris. - Ratio est manifesta Num nomen sapientia 08sentialitor sumptum non litor signis eatae alia nomina absoluta, ut . . divinitas v0 08sentia atqui Verbum n0 dicitur divinitas se esse uti a Patris quamvis sit divinitas vel sessentia a Patre edepta ergo ne ediei pot08 Sapientia Patris, noni in Sapientia essentialiter Reeept0, quam Vi Sapientia a Patre eommunieata sit. Ad Sumnium Sen Su prorsus imi ropri Filius sapientia Patris diei p0test, quia est illa Sapientia, quae est ater 'amque a Patro habet.

2 Si ero nomen Sapientiae per8onaliter sumitur. 93M 42. ipsa nempe sapientia genita, Verbum sane Sapientia Patris nominari potest. - imirum eum vox ipsa sapientia inrig0r sit absoluta et omninnis, Verbo divin tamen appropriatur ut fppeiali modo prii aliis porgonis divini tribuitur quia ex vi prostessi0nis suu surmaliter sapiontiana a Patrureeipit. Iam ad hane rigin0m signisi eandum Verbuni pr0prio Sapisintia atris diei potest si dieitur. Ut 0r de hae

significatione sine ambiguitate eonstet nomini Sapientia v0l aliquid adiisendum si vel x et reum stantia Sermoni conStare deb0t, eo modo terminii in adhiberi. 3 Neque tamen Verbum illo modi Sapientii Patris 44. est, per quam ipse Pater formaliter sapiens sit. VH

lio sit in tormino Sapisutia Patris ρnitivus Patris o S dupli dem habitudinem si guifieare polost. eausa sormalis et originis sicut etiam Verbum hominis diei potest Sapientia eius,

180쪽

qiuiu ot ab illo proeedit et illum formaliter aetu sapientem eonstituit. Porro Patrem Sapientia genita sormaliter eonstituisnpientem, aliquando opinatu est Augustinus l. 83. q. q. 23. . Verunt falsa est husmodi opinatio ei locutio Pator nullo modo por Sapietatiam genitalia sormaliter sapiens e0nstituitur. Quod tum Athanasius elare notavit: Sapientia Patris os Filius non ut in iomine, ubi se Sapientiam se impiens Sed sex sapiente sapientia illa ortum ab set' or. l.). S. Augustinus vero illam opinationem ipso non sem0 retrae-

iuvit si resutavit. 0rbi ausa si praeclaro dissserit: Quod si et Pater, qui genuit Sapientiam, ex ea fit Sapiens neque hoe est illi Sse quod sapere, qualitas eius est Filius, non proles ius et non ibi erit iam summa simplicitas. sed absit. ut ita sit quia str ibi si summe simplex essentia hue ergo ibi est esse, quod apere. Quod si hoe est ibi esso quod sapere non per illam Sapientiam quam genuit, sapiens est ator, alioquin non ipse illam sed illa uua sonuit. Quidsnim aliud distimus eum dicimus hue illi est sesso, quod sapere, nisi eo est, quo Sapiens est Quapropter quae causa illi est, ut sapiens sit, ipsa illi ausa si, ut sit proinde si sapientin quam genuit, causa illi est ut sapiens sit, etiam ut sit ipsa illi causa ost. Quod fieri non potest nisi gignendo eam ut faetendo. Sed tioque genitrieem, neque eonditristem

Patris ullo modo quisquam dixerit sapientiam. Quid enim insanius Ergo et ater ipse supi0ntia est et ita dieitur Filius Sapientia Patris quomodo dieitur umon Patris id est

ut quomstdmodum lumen de lumine et utrumque unum lumen. si intelligitur sapistuli a d sapi sentia et utrumque una Sapientia ergo est una ess0ntia quia hoc et ibi esse quod sapere. Quod uim est Sapientia sapsero et p0tentia posse et aeternitati aeternant sq0 iustitia iustum esse magnitudini inagnam esse hoe est essentiae ipsum osse. Et quia in illa simplieitat non est aliud appro quam esse, eadem ibi Sapi sentia Si qua essentia' Do Trinit. l. i. e. i. es ibid. c. . l. 6. P. 1. 2 l. b. e. 7. Retrael. c. 26. . 44. Ex hae praeelara Augustini expositione manifeStum est, item falsam esse propositionem Pater intelligit Verbo. Nam