D. Ioannis Molani, s. theologiae louanii professoris, ... De historia ss. imaginum et picturarum pro vero earum vsu contra abusus. Libri 4

401쪽

vestimentum) de pilis camelorum. Marcus verb: Et erat Ioannes vestitus pilis cameli . Vtebatur ergo Ioannes veste contexta ex pilis camelorum: quae vilis erat,

dcfacit epirabilis. Abundat enim ea re- gio: camelis. in Deinde etiam austeritatia pinnixenitae quam praedicabat valde con-e k ueniebat. Neque putandum est diuum

Hieronymum eius esse sententiae, quae modo improbata est, dum Laetae cribit, Ioannem in typum poenitentiae pra di-mndae tortuosissimi animalis vestiri exu vijs. Hoc enim de contextis exuuiu intelligendus est dixisse , ut neque a Scriptura sacra,neque a seipso dissentiat Commentans enim in tertium caput Matthsi,

diligenter inculcati ab Euangelista scriptum esse vestimentum eius fuisse de pilis. Quod autem nonnulli depingant Baptistam cum capite ab exuuiis dependente, hoc plus quam imperite st. Et forta si, corruptela haec ortum suum habet ab altera pictura, quae vetustati placuit:

nec mihi minus placere potuit , cum animaduerti. i. Pictura talis est, Ioannes digita mbnstrat Agnum Dei: pedibus au tem Herodem, quem moriendo deuicit. Conculcit. Huiiuscemodi Imago exstat

Brugiit Iclaustro Canonicorum diui Qua nullam putas in D n

402쪽

lem obseruaui etiam Gandaui, dum Cathedralis Ecclesiae reliquias, & sacra im- positoria perlustrarem . Itaque asseuerare nolim pictores caput Herodis, in caput cameli , aut nescio cuius bestiae conuertisse . Urgeo tamen eos, Ut quod erroneum est corrigant di quod ni ebus est amplectantur. Nec in pictura negligenda est Zona, de qua Marcus,Et Zona pellicea circa lumbos eius: sue , suos. Huius enim speciatim fit mentio, quod gentibus illis in. more erat, ut & nunc plerisque est, preciosas gestgre zonas. unde Prouerb. vltimo, scribitur : Sindonem

fecit & vendidit, & cingulum tradidit Cananaeo: id est, mercatori. Deinde qub vel sic ostenderetur Ioannem Heliae misese similem, qui . Regum I. describitur Pilosus , ct zona pellicea circa lumbos

eius a

Pingitur etiam cum Agno, sicut dictimi est tib Σ. c. it. Qui ut clarius distinguatur 1 bruto agno, appingunt nonnulli ad caput νaureolam , siue coronam Sanctorum: de in humeris vexillum crucis. Quod etiam in Romana Ecclesia ob seruatur,dum Agnis Dei benedicit: Inter alia enim benedictionis verba, sic loquitur.Summus Pontifex: Te suppliciter de- Cerim

precamur, ut nostrae vocis exoratus ossi. η 'rum

cio , has cereas formas immaculatissimi

403쪽

α DA Hrs T. S. IMAG. Agni Imagine figuratas, bene t dicere, M per inuocatione tui sancti nominis sanctificare; digneris ; ut per eius tacitam ω visum , fideles invitentur ad laudes: fra-3or grandinum , procella turbinum,

Impetus itempestatum , ventorum Fabies, infesta tonitrua temperemur: fugiant , atque tremiscant maligni spiritus ante sanctae Crucis vexillum, quod in illis exsculptum est.

Horum agnorum meminerunt etiam

Alculnus & Amalarius, de diuinis ossicijsperantiqui scriptores. Apud Graecos tamen cum agno non depingitur, propter canonem M. Trul-Iensem, quo nonnulli arbitrantur eos si1-gillare voluisse Romanae Ecclesiae consuetudinem de hac de re consultus a me Dii. Ioannes Cornutus Valencenensis, qui annis aliquot Nicosae Graeco Archiepiscopo in Cypro cohabitauit, per litteras ita resp0ndit. Quid Rrae manibus loco agni habeat apud Graecos diuus Ioannes, di memini, dc in quibusdam 1 me varijs in locis ad noratis, scriptum inueni, man bus chartulam tenere, in qua Graeco idio date scripta sunt haec verba, Ego vox clamantis in deserto , Parate

viam Domini , rectas facite semitas

404쪽

Picturae quaedam principum Apostolorum, Petri ct Pauli.

SEquitu: bifestus dies Principum A

postoloi um Petri & Pauli. Quos pingunt pictores ad Uuum, ut facile ex sola syacie cognosci possint, In quare vetusta- rem imitantur. Sic enim scribit S Germa- .nus patriarcha Constantinopolitanus in Leptima synodo. In septimo historiae Ec- Eu e.i

clas asticet libro Eusebius scripsit se Apostolorum Petri de Pauli Imagines vidissEAsserit autem ea specie'qua putamur si uia. Item: Ambrosius de Geruaso&.cbr se. Protafio : Tertia vero nocte. defecto μὴ P ieiunijs corpore, non dormienti, sed , T stupenti Geruasius & Pro rastu ) cum i s. I θquadam mihi tertia apparuere persona, quatamitis esset beato Paulo, cuius vultum me pictura docuerat. Ac rursus, i n. Constantinus in edicto donationis suae: cρης. Interrogare coepimus eundem beatissimum Papam Sylvestrum)virum istorum Apostolorum Imagines expressas haberet , ut ex ipsa*ictura disceremus hos eia se, quos reuelatio docuerat . Tunc idem venerabilis pater Imagines . eorundem

Apostoloru per Diaconu suum exhiberi N praecepi.

405쪽

praecepti: quas dum aspicerem,& emam quos in sona no videram fig0x hos iii ipsi, imaginibus cognouissem vultus, an genti clamore, coram omnibus satra pis meis, confessus sum gessi qu's is somno vi deram. Idem refert Adrianus primus in Synodo Nicena secunda, actione, cun-d . Ambrosi v ero citata verba allegat im m. . scripto de Imaginibus. De calvitie auten Cῆς Ρι quam Petro appingunt, habemus testi- monium Clementis. Hieronymus enim 'in y :n epistolam ad Galatas. in illud: Veni Hierosolymam,videre Petrum. Non ve

oculos,ait,genas,vultumque eius aspice-rpi, & virum frontem vestiret coma,an,

ut Clemens inperiodis eius refert, calui . item habere tin capite Est de apud Clau- dianum carmen quod huius meminita raraeο- Per cineres pauli. per cani limina Petri bu M. Cur inutem beatu Petrus cum duabusic auibus: regni ς celorum pingatur , lna tum est ex saprosanctis Euangeliis . Sed ii quibusdam sorte obseruatum non est,

quod una clauis, aurea pingatur i, alte ra , argentea. Exempla multa exstant in

Ecclesijs Romanis; in portis aliquot ciuitatum Italiae , & Romae, &,in insitagnijs Pontificum . Per auream clauem, intelligo potestatem ab solationis et per

argenteam, excommunicationis: Haec

enim inferior est, illa dignior . Recte etiam

406쪽

Lia. Ii I. CAp. XXI. et retiam corona in Vertice pingitur, cum s I, eam gestauerit in memoriam passionis 'Dominicae : ut est apud Bedam quinto Cap. 22. libro , historiae Anglorum : & puerulo M ' et cuidam beatissimi Apostolorum princi- , pes dignati sunt apparere, Petrus de-

tonsus , ut clericus et Paulus barbam eo. i . habens prolixam , ut est apud eundem, non Ion libro quarto cap. I . ge ob

initio.

Annotatio in Crucifixionem Petri prin ripis Apostolorum. CApvT XXI I.

CVod autem attinet ad crucifixio nem Petri , principis Apostolorum , nonnulli eum pingunt funibus cruci alligatum , moti fori assis verbis Io τ' Christi, male intellectis, Cum senueris , extendes manus tuas & alius te cinget, & ducet quo non vis, Quod dixit, significans qua morte clarificatu-νus esset Deum. Nos tamen longe praeferimus clauos . Nam Chrysostomus , in encomio Petri & Pauli , apud Meta. phrastem , exclamat ad beatum Petrum, Beati claui , qui membra tua penetra

runt. Et infra, Sit mihi ensis Pauli pro corona, & claui Petri pro lychnitibus gemmis infixis in orbem diadematis.

407쪽

Lrn. III. C Ap XXII. sum fastigeretur. Alligari enim non est , assigi, nisi improprie, ut in historia sancti

ι Andreae vino fortassis interpretis. Quo- modo vice versa improprie scripsit Gre r. gorius bb. i8. Moralium , In cruce claui Capa manus pedesque latronis gauerunt. Adb uerte deinde quod in uersus voluerit

eruci assigi, ne simili modo crucifigeretur quo Dei filius. Sane si non fuisset clauis assi xus, fuisset satis magna dissimilitudo a crucifixione Christi. Et tamen Tertullianus, in clib. de praescrip. haereta scribit Romae Petrum passioni Dominicae adaequatum esse: ad illud,ni fallor,reta piciens , quod ad instar Christi Saluato- iis , clauis sit ad crucem assi xus. Edidit contra pictores hac de re Iudocus Ba' dius, anno is i8. libellum Petri Richardi, Parisiensis Doctoris & sancti Petri Trecensis Canonici : In quo auctor ille

non tantum auctoritate ni storiarum , &sanctorum patrum , pictores premis, sed etiam per reliquias. Urget ς'un clauum diui Petri Christi fidelibum ostendi Lemovicis , in Basilica diui Martialisi

se etiam alterum diui Petri clauum vidisse in Morta in g, coenobio monalium, ordinis Cisterciensium , in dioecesi Abi incensi . Denique accedunt sculpturae & picturae. Romae ad quatuor clauos in

cruce pendet in tabernaculo lapideo N 6 altaris

408쪽

og Hr Q. s. t Irt A c. altaris sui , ubi cum coapostolo PauIo

quiescit. Eandem sculpturam, affabre ela- 'borata, habent valvae aeneae eiusdem Ecclesiae, liberalitate Eugenij . erectae. Si milis pictura sed antiquior visitur in aede divae Mariae, quς est in Capitolio, ad ostia

secundari v. Quare demus Petrum secundum historia conuenietius depingi clauis affixum: ob id tamen non reprehedamus eius in cruce ad funes pendentis Imaginem. Nam studiose quidam videntur ob seruasse, quod tum honoris I tum etiam maioris discriminis cauta , solum Sal rorem nostrum depinxerint clauis assi xu. De alijs vero, ut de Petro, & latronibus satis eis fuit exprimere, quod in cruce tint passi, malueruntque eis clauos adiis mere, ne eorum Impgines cum figura Saluatoris nostri in cruce pendentis, a simplicioribus imperite confunderentur. Certe maiores nostros noluisse hic exactos eme, satis indicat latronum crucifixio , qvie passim a manifesta historia

discrepat : tum etiam antiquae quaedam picturae, tam Romae, quam alibi, in quibus Beatus Petrus funibus cruci appendet. Tales Romae esse intellexi, in aede Mariae trans- pontina, in sancto sanctorum Ecclesiae Lateranensis, in sacello

409쪽

Imilis poene dissicultis moueri potest

decollatione Pauli Apostoli, an videlicet depingi debeat ex eius gutture fluxus sanguinis, an lactis. Apparet de . sanguine , quia apud Metaphrastem ex . stant Chrysostomi verba, Quisnam locus tuum excepit sanguinem, qui cruentauit quidem exteriorem tunicam barbari, quire palo affixit, atram autem eius animae vestem , dealbavit modo inexplicabili. Q ao etiam spectat, quod Hieronymus Castruccio scribit, Paulum Apostolum Neronis gladium cruentasse. In coni a-rium tamen est apud Augustinum sermo, de sanctis as. apud Ambroitum 67. Qui etsi fortasse neutrius eorum sit,est tamen vetusti scriptoris. Idem habet Gregorius

Turonensis, Magni Gregorij aequalis, in libro de gloria martyrum .'Sed fortassis urgebis cregorium Turonensem, bonuquidem esse & sanctum historicum , qui

tamen non satis comperta quaedam de

Apostolis conscripserit. In quibus locum hibeat quod Helduinus in Areopagiticis Galeni scripsit; in praefatione de vita Dionisi.

410쪽

3ΟΣ-D E H i s T. f. I M A G. Dioni si), Parcedum esse simplicitati viri religiosi, Gregorii Turonensis Episcopi

qui multa siue potius quaedam quam severitas habeat aestimans, non calliditatis

astu , sed benignitatis, ac simplicitatis

voto, litteris commenda tὐDica igitur breuiter quae sit Romanae Ecclesiae hac in te consuetudo. In octava Apostolorum haber lectio sexta, ex sermone Ioannis Chrysostomi, Quisnam locus tuti sanguine excepit, lactis specie, in eius qui te percustic tunica apparent C, qui animam illius barbari supra modum dulciorem reddens, fidelem effecit, cum socijs Occurrit auto mox difficultas. Sermonem istu Romani Breuiar ij; esse Ioannis Chrysostomi apud Metaphraste, apud

quem contrarium legitur,ut in initio capitis citatu est, interprete Gentiano He ueto. Locus sane perplexus,in quo discu'riendo primum fluctuare coepi, & mecii disputare, nu alterutra lectio sit illegit tima, an vero Romani subsiae sextet lectio. nis, relictis Chrysostomi verbis,ponenda iudicarint sententia apud sese recepti ει- mam & indubitatam, & fortassis ecia picturis alicubi expressam. Sed periculosae

sunt coniecturae. Itaque nodum retuli ad Ioanne Grauium Lovaniensem , presbyterum Societatis I EsV, Romae tunc agen