D. Ioannis Molani, s. theologiae louanii professoris, ... De historia ss. imaginum et picturarum pro vero earum vsu contra abusus. Libri 4

531쪽

Inifestan Corporis Christi, pi rarum

I J I coenae porro Dominicae, pictura

quidam negligunt pingere panes a Tymos. Quod autem in communione Apo- . stolorum plarumqἰ pingantur tredecim fragmenta, siue partes panis azymi, Una me silice in manu Domini. & duodecim iiii par op si dea ἡ hoc sit ad significandum quod in ultirna coena Dominus Saluator corporis sui Sacramentu distribuerit , &a c- sibit ipsi, & omnibus Apostolis, etiam

Ioi'. h. Iudae. de quo multa dici possent: sed huic loco sussiciat, . quod hac in re sequantur' picbabilem seiarentiam,quam inter alio SHie,.q , tuc ur sanctus Thomas in 3, parte Sumae, ad m- 'ae moneo istuagesima primar. Pingummiam picto des saepe unum Apostolorum 7 μ r, in velut inobyem Butholom um videlicet.' ' v qutila libis efutauimus Sicuti & lasciuiarii. i. 'pictis usu qm Pecrum alunt tanquam Lib. i. patoressi exprimeret, quam deuotum, dea eligi asium csei, ae dumi nicae co n uiuam. Quia vero sacrosancta Eucharistia non tantum est corpus Domini: sed etiam eiusdem figura, exemplar antitypum, ac proinde etiam Imago, hoc praeterea an

532쪽

noto, ram antiquum esse usum rotundia panis, qui in corpus Domini, cons enitatur, ut eius etiam meminerit sanctus 3iphanius an Ancoratu. Et/videmus inqusr, quod non aequale est, neque simile, non imagini in carne , non inuisibili Deitati, a non lineamentis membrorum Hoe est enim rotundae formae. Quamuis autem

in azymis panibus conrecrandis, quoso imperiti hostias, alij Migiae panes vocant,,n plerumque Christi crucifixi pictusa ex a primatur, hoc tamen non ubique serua inb tur . Sed aliquando exprimit ut .sol unia Maria cum prole , aut Assumptio Mil RIR, aut Resurrectio , vel Ascensi

a Christi, aut missio Spiritus sancti. Quarnsi varietatem etiam apbd maiores nostrosa fuisse, ex hist ia venerabilis Eucharisti ii quae Amstet reda mi in loco sacro, sacra-i tissimam habet memoriam ,. agnosti pom a te cuius compendium natalibus 'elglii: inserui ad diem decimam se,ciam Marrip. Pendet pryterea supra. aliare Eucharistia, i in antiquis qtiibusdam ecclesiis . Vetuis stissimo more, quem etiam Basilium ob a seruasse, in 'ita tuis annorat S. Amphilos chius. Appendebat enim Eucharistiam ins eblumba ei auro puto. i l l l l a Denique ' mirari non oportet curis Angelos se istatuamus circa tremen- , dum Eucharistiae sacramentum . Huiuς enim

533쪽

emm typus praecessit in Cherubim, qui vultibus intuebantur perpetuo propiciatorium , ad significandum Angelos sem- pre intueri Christum propitiatorem nostrum, tanquam Deum suum, semperque desiderare ut propiciationem nostri perficiat . Qua de re consule Comentarium Dii. Hesselij ad illud Petri:In quem desiderant Angeli prospicere . Erant autem illis Imagines Cherubim, ex Vtraque par te oraculi, quae scientiam Dei velatam sacerdotibus & ministris eius templi designabant. Addit autem Catharinus, quod opinionibus annumero, per duos illos Cherubim,Christum & matrem designatos esse. Creditur enim, addit, traditione acceptum illos Cherubim fuisse humanet formari sed alterum marem,alterum verofoumellam: sponsum ac sponsam, puerum ac pusilam . . i

. num habent , in quibusdam anniΡ-lennitatibus.

num habent, & saepe pios fidelium anfectus, mi gis quam oratio ipsa, commouent. Et ad hunc sane modum adhibitis

534쪽

Imaginibus quarumdam Euangelicarum historiarum ipe Etacula certis anni temporibus exhiberi solent. Quale est quod, in die Dominica Palmarum pueri inducta Imagine Saluatoris asino insidentis.

laudem Domino cantant, ramos arborii

proiiciunt, & vestimenta sua in via prosternunt. Quod item in Sabbatho Paschet post medium noctis presbyter Imaginem crucifixi ex sepulcro recipiens, templum circuit, & portas eiusdem clausas pulsat, dicens, Attollite portas principes vestras, Psac 3,& eleuamini portae aeternales, de introibit rex gloriae: ac interrogante eo qui in portis excubat: Quis est iste Rex gloriae Presbyter rursus respondet, Dominus fortis & potens in praelio: Dominus vim

tutum ipse est Rex gloris. Similiter quod

in die Resurrectionis Dominicae mane post matutinas preces,Angeli in candidis. vestibus, in sepulchro secientes, adueniε-tes mulieres ac plorantes interrogant, dicentes: Quem quaeritis mulieres in hoc tumulo, plorantesὶ Non est hic que quaeritis, sed euntes cit b, nuncia te discipulis eius: Venite & videt edocum ubi positus erat Dominus. Et quod eodem die Imao-go Domini, vexillum victoriae gestantis, in publica processione circumfertur, &in altari populo spectanda locatur. Item,

quod in Die Ascesonis Domini populo

spectant ἐ

535쪽

G .m DE Hrs T. S. IMA G. spectante in medio templi Imago D mini sursum ducitur , &:in coelum assumi ostendituro Interim circa Imaginem ip--sam Domini, imagunculis alatis angelo, sum', candelas ardentes in manibus ge- istantibus , sursum & deorsum volitanti- . bus,ac facerdote aliquo cantante, Ascen do ad Patrem meum,& patrem vestrum:& clero succinente , Deum meum , &Deum vestrum: subsequente hymno, Festum nunc celebre: & responsorio, Ite in orbem,&c. Et quod in die Pentecostes Imago colambae m medio templi su per ne dimittitur, & mox cum ea ignis decidit cum sonitu aliquo, qualis bombardarum esse solet, sacerdote canente, Accipite Spiritum sanctum; c. Quorum rein miseritia peccaaa. c., LIero succinete. Apparuerunt Apostolis dispartitae limguae,&c. Quibus nimiumra, ali que id ge inus spectaculis , ijsce praesertim quae passionem Domini repraesentat, nihil aliud agitur, quam ut historiae sacrae hs qui ob ignorantia literaru eas legere no possunt, exhibitis etiam spectaculis demonstren-riir. Et haec hactenus de ludis ex Conrado Bruno , Cancellario Landes utensi apud Bauaros, in libro de Imaginibus, cap. 17. Habes huiusmodi spectaculorum defensionem in apologetico ad Germanos

536쪽

Hondensis .Ecch Episcopi, ubi inter cae-z te a ait: Quid enim sunt aliud spectacula To. a. : ista, quam ivsuae laicorum historis quibus d multo essic actus humanus mouetur affe- chus; qui misi utern priuatiya legeriet,. alita .ab alio lectum public elaudiat II An enim ad seriam Christiano homini poenitena etiam persuadendam Magendam,Cupid

li cius, quam quod maiores nostri aliquot locis initio Quadragesimae vivam Adasti poenitentis .m Iech peccatpribus Adae peccatoris aemulis Imaginem exhibereZ umit enim hoc moris publici non paucisa in locis : Cuius clara vestigia etiamnum nostra aetate perdurare in Ecclesia Ha s. berstadiensi, quae est in Saxonibus, testa' .r . aur beatus Rhxnanus in admonitione det-V Ri a Eetulliam. ιlaginat E Il a I sob Isi,

s Annotatio in picturis fugae Christi iu

ii X y T etiam ci a Euangelicas historias - aliquid annotemus . Quod in fuga

537쪽

P8 .l D E H vs T. S. Tu A simulacra aegypti a faeie eius . Hunc enim locum ad idolorum lapsum referunt CFrillus Alexandrinus in Isaiam , Anselmus in h. Matthaei Sozomenus lib.a. hist. cap. 2o. Quem etiam sequitur Nicephorus Callistus.

In Nuptis Canae, nee Ioannem pinge

dum honsume nee Magdalenam lom

IN Nupiijs Canae sunt qui Mariam

Magdalenam sponsam pingunt, de

Ioannem Apostolum sponsum . Prius, mr. ει cuius mentio est apud beatum Antoninu 3 sum omnino reijcio, velut obscurum figmen- tum. Posterius vetb de Ioanne 1 multis asseritur scholasticis , dc recentioribus auctoribus. Sed infirma esse eorum argu menta paucis subijciam . Allegant vel . Hieronymi nomine, vel Augustini, id quod in incςrti, nicet vetitisti, scriptoris praefatione legitur, Hic est Ioannes Eua. gelista, quem de nuptijα volentem nubere, vocavit Deus. Deinde addunt, Beda habere, ad verba, Tu me sequere : Tra- dunt historiae quod eum de nuptijs vo

lentem nubere vocaverit. Haec duo h bent argumenta. Verum Reuta O loco aDL is seritur,

538쪽

R ieritur , loannem de nuptiis in Cana vo- I E catum esse,aut de Nuptijs clim esset spon-z sus; vied nubere volentem vocarum esse z de ii piiss . Igitur istud non contigit in Cana, quia ibi Christus, nuptijs & interfuit & benedixit. Itaque hinc Synodus Ephesina, alijque Patres, nuptias de n-ἴ durit', contra multorum haereticorum i colluuiem, qui nuptias damnarunt. Dico. igitur nullum discipuloru Christi sponsum fuisse in Cana, sed ipsos cum Chri-

sto ad illas nuptias vocatos esse. Cum bovi Augustino dico, Ioannem nullas expera tum esse nuptias: di cu Epiphanio, Ioan ': i nem fuisse virginem, nec nuptias contra. 'α xisse Neque a flerere ausim Ioannem Vnias quam Nubere volentem vocatum esse des ' nuptiis. Beda tantum habet, Tradunt his storis,non ex propria sententia loquitur, , sed refert quod legerat, vel in iam dicta, Graeci praefatione , vel in apocryphis Apostolorum historiis,quas titulo Abdici excusas habemus. Vbi confingitur Ioans nes tera nuptijs reuocatus. Quasi nons fuerit singularis virgo, sed lubricus ali. si quando procus, eui Christus virginem

ii matrem moriturus commendauit. Maio-

Cis momenti videtur, quod do sti nonnulli urgeant Hieronymum eiusdem esse, sententiae , libro primo contra Iovinia inii num. Quibus respondeo, me id negare.

verba

539쪽

D h Hii, T. S. IMA I. Verba eius agnosco: 'Petius Apostolus est. Ioannes Apostolutimari rus M virgo: Sed sensus est: Mari tuis, Petrus;& virgo, loanneS. comparat enim eo loci Petrum qui uxorem habu*rat, & Joannem, quan fides Christi virginem inuenit, &qui virgo permansii. Et enumerat multa priuilegia quae Ioannes prae Petro ha

i in his 'nuptiis pictores pro sua deuotione pingunt Christum Si Dei param,

loco honoratiori . Nec male etiam pinguntur sedentes ad mensam , sicut Jc in historia Magdalenae ungentis Christum: Quod enim tunc paulo aliter fiebat, hoc hic more nunc vulgato exprimitur. Tune erat vis tricliniorum, in quibus mulieribus exceptis, quae sedere solent, cubantes epulabantur,& coenabant. Vnde nuptiis in Cana Galilaeae praeerat architriclinus. Qui autem antiquitatis amans vetustum v sum tricliniorum scire cupit, legat An-

notationes Guillelmi Philandri Castillio iiij in Vitruvii de Architectura sextum librum cap. s.& Petrum Ciacconum in libello de hac re scripto.

De diabolo Christum tentantet . . - . C. Aii, V V X XL is ,

rarum exi nuptiis ad lQuadrages mam transeamus, cuius Dominic , prima,

540쪽

Liv. IIi I. CAP. XXI. MI prima, proponit Ecclesia diabolu Christum Domin uni tentam ema. Isi autem

quδd te libenter transfiguret in angelum lucis, accessit ad Dominum ver is militer sub specie boni viri . Hac de caussa cum Henricus Agrippa eum alicubi deptistu

vidisset cum cuculla , velut monachum, aut cremitam in eo libro quem Vane mets. conscripsit de vanitate sinientiarum, gauisus est plurimu reperisse se in pietura, quod in sacris litteris inuenire no potuerat, diabolu scilicet fuisse primu caculi e

aut horem. Hanc autem talem argum Clatiunculam, cuius infirmitatem etia pueri 'agnoscunt , contra Catholicos iactare oan s.

eum non puduit, quia spiritum habuitlius angelii, qui subiacet pedibus S. Michaelis: que Scriptura sacra Vocat patrem mendacij, dc Calumniatore, & fratru ac. satorem: quiq; tam temerarie mendax est, ut etiam ipsum Dominum maiestatis Lege Li-

tentas si filius Dei esset , ausus fuerit peruerter Scripturam,de omni iusto dicta. Di xiti enim : Si Filius Dei es mitte. te deorsum. Scriptu est enim, Quia. Angelis suis madabit de te, & in manibus tollent te., ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Omisit ver b verba intermedia, quq advortebat proposito suo omnino cotra' via Nam post illa verba, Madauiti de te: sequum,vdcustodiant te in omnibus vijs