Dialogorum philosopicorum libri sex de aeris verâ ac reali gravitate, &c

301쪽

13e Y Z, ad eundem deprimendum. Ecce jam non levem

dissicultatem. F R A N c I s c. Quid huic est respondendum ALεxAND. Dico aerem S T non tantae esse potentiae , ad urgendum tubum sursum, quantae est aer YZ, ad eundem deprimendum ue quoniam hic est cylindrus multo crassior illo, ut vel oculo apparet; proindeque, quum quanto est cylindrus aerius crassior, tanto sit gravior, graviori pondere tubum deprimat oportet. Tametsi ita respondi, non tamen dissicultatem solvi ; nam quantumcunque vis & potes, tiae, ob tubi angustiam, deest aeri S T. ad acri YZ supe ne incumbenti resistendum, & ad tubum sursum pellendum, tantundem ei compensatur, pondere & Elaterio acris, tu-hi labra obsidentis ABCD, qui desecto tubum sursum

premere conatur, non secus atque inclusus aer S T. Un de , hi simul concurrentes, gravitati aeris YZ aequiponderant exactissime. F R A N c. Quid igitur ad dissicultatem est respondendum AL xx. Existimo aerem ST, non tantae esse potentiae, ad pellendum tubum sursum, quantae est adt YZ, ad eundem deprimendum; tametsi aer infernus, tubi labra ABCD oblidens, cum eo concurrat, eique suppetias adserat: quare fiat necesse est, ut tubus adhuc non uniformiter prematur , & quod inde necessario sequitiit, ut aeris superne incumbentis pondus sentiatur ; haec enim duo , summa necessitate cohaerent. Quod non sit tantae potentiae, argumento ab experientia ducto comprobari potest.

Hac de causa, sumatur idem tubus, quem viginti digitis longum tantum suppono. Hus dimidium inerum, Hydra - gyro impleatur, alterum solo aere. Dein, thurato ejus orificium Ε digito, tubumque inverte. Quod cum seceris, spatium inter T & Ε Hydrargyro, spatium vero S T aere impleri videbis. Denique, para vasculum cum stagnante Nercurio, cui orificium Ε immerge. Quo iacto, sublatoque digito, nonnihil Argenti ex orificio Ε essuere, &re-

302쪽

inonstro ratem S T, 'non tetritae esse potentiae & conaminis , quant2 est aer v g, chni nequeat dilatari, nis aliquod de suo Etiterio deperdat : atqui verum in hoc fieri: ergo neces ista est, ut hon vant1 'potentia 'tubitin fu sim urgeat. qualit, Let YZ eundem deprimit, quare, cum adhuc ti bus non uias serni loci pretii arat, necessario sequitur, ut aeris

pondus Y Z sentiatur. F R 'AN c. Sess quid subest causae, ut aeris v Z grari as, quam sentio, clum tubum digitis pondero , 'frex1cta 'θr1rgyri impendentis RE gravitas Nautii haec sit novem uncia um ilhi totidem unciis pendebit. ALi. 0t huid h6hHiguae dissicilitati latisfaciam, supponet duin est primo, inter rubi Grificium Ε, Hiisque verticem S, viginti ad amussim 'interjici aigitos. secundo, alterum ejus dimidium E T Mereurio, alterum T Saete impleri. Tertio, orificium Ε, non stagnanti Nereurio immergi, sed in nudo aere pendere. Quarto siblato digito ex orificio E. nonnihil Hyaerargyri inde esiluere, reliquumque ex T ad R subsidere, , pelidulum intra nibum ope inserni seris orificium E Obsii

dentis, permanere. Quinto, aerem T S, ante dilatationem, ejusdem esseΕliterii, cujus est aeter evremus ; & consequen- ter, 'tam graviter incumbere Hydrargyro TE, quam si, aperto tubi vertice S, commercium liaberet cum aere e

terno YZ: & proinde non minoris ponderis eae, quam est Mercurii cyli ndrus Ohetriginta digitis altus, & tot crassus, qu6t est tubicavitas. FRANe. Quid 'An existimas aerem ST, antequam dilatationem patiatur. habere gravitatem viginti novem digitorum'Hydrargyri A L v x. lim dubie . FRANC.' 'Si imponatur lanei, ne vel xieesmanui nitis digiti partem, nedum viginti' 'novem digitos degravabit. A LEx. Fateor quidem id verum esse. Nihilominus

303쪽

t sess

Lost ii GL i xi I a a me non urget. Non enim clim Grς in S T , respectu sua: molis laquantitatis, illius es se ponderit. sed *antiun respectu sui Elaterii, quod ponderi &' gravit Ii revera et male . Sed ut revertax, supponendum est sexta, ex orificio b digito sublato, Hydrarsyrum tamdiu inde effluere. donec is at aequipondium inter septuni Mercurii digitos FR, dilati.

tumque aerem RS ex una parte, & infernum adrem, qui tubi orificium Ε munit, ex altera parte. FON c. Nihil certius. ALEx. Denique supp pndum, tantum oneris inferno aeri, tubi orificium L munienti, incumhere, quam si illi, vigintr novem Mercurii disjti incRmberent. F R A N c. Non tam clare hoc percipio: nam non plure ei incumbunt, quam septem RE. ALE . Elaterium aeris RS premens deorsum. gravitati vitinti duorum Hydrargyri digitorum aequivalet. FON c. Credibileὶ ALEx. Verissimum. F x A N c. Qui id stiam λ A L E x. Ex aequipondio, sujus supra memini, cui suffragatus es. Quibus suppositis, propositam dissicultatem sic explico. Si Gr T s, ante dilatationem habeat gravitatem viginti novem Hydrargyri digitorum, &post dilatationem, dum e panditur ad R, habeat gravitatem solum viginti duorum, tum necessario sequitur, eum septem unciis leviorem, quam prius. Suppono singulos Hydrargyri digitos, unius unciaegravitatem habere .cErgo seinties minus premit Mercurium R E. post dilatationem; quam ante: ergo septies etiam minus iurget sursum tubi verticem S nunc, quam prius: ergo aer externus Y Z. septies nunc magis deprimit tubi verticem, quam prius: nam quom is remit-titur aeris Elaterium intra tubum, eo magis aeris pondus YZ sentitur. F R A N C. Licet satis clare videam, quomodo dici possit acrem R S, septies minus premere Hydrargyrum R E post dilatationem , quam δnte dilatationςm, non tamen concipere possum, quomodo idem aer dici potest septies minus sursum urgere tubi verticem S nunc, qu m prius.

304쪽

ti , aerem ST, qui decem erat digitorum', dilatari usque ad R. tres vel qualuor'dlitos. Hine )am cesarissime de- ilibuitreo racem S a , non esse potentiae & conami- is , quanta est aer v g, inni nequeat dilatari, nisi aliquod de suo Elaterio deperdaici atqui verum est hoc fieri: ergo

necentina est, ut hon rarita 'potentia 'rubum sursum umeat. qualita lier YZ eundem deprimit, Quare, cum adhuc tu- bus non uniformities prematur, nece stiribsequitur, ut aeris

pondus Y Z sentiatur. ra1r c. Sed quid iubest causae, ut seris Y Z gravi s, quam sentio, dum tubum digitis

pondero, 'sic exrcta differari ampendentis RE gravitas 'Nam si haec sit no remunciatumoffaetoridem unciis pendebit. ALE. Ut liuid n6hHiguae disseculcati latisfaciam, supponendum est primo, inter rubi Grificiuni Ε, Glisque verticem SViginti ad amussini interjiei digitos. secundo, alterum ejus

dimidium ET Mercurio, alterum T S aEre impleri. Tertio, orificium Ε, iton stagnanti Nercurio immergi, st in nudo

aere pendere. Quarto, iustato digito ex orificio E. nonnihil Hyarargyri inde emuere, reliquurnque ex T ad R subsidere, di pendulum intra tubum ope inferni aesis orificium Ε obsi-

dentis, permanere. Quinto, alism T S, ante dilatationem, Huldem esie Elaterii, cujusest adr exremus 3 & consequen- ier, tam graviter incumbere Hydrargyro TE, quam si, aperto tubi vertice S, commercium haberet cum aEree proinde non minoris ponderis esse , qtiani est Mercurii cylindrus Ohetriginta digitis altus, & tot crasius, quot est tubi cavitas. FRAN c. Qui Jὶ An existimas aerem ST, antequam dilatationem patiatur. habere gravitatem viginti novem digitorumMydrargyri ALEx Ii dubie . F R AN c. 'Si imponatur lanci, ne rue icesimam Mnius digiti partem, nedum viginti novem digitos degravabit. ALEx. Fateor quidem id verum esse. Nihilominus

305쪽

molis & quantitatis, illius es se ponder id, sed Iantum respectii sui Elaterii, quod ponderi &' gravi taxi revura φqvix alet. Sed ut revertax, supponendum est stria, ex oriscici 5 digito sub Iato, Hydrarsyrum tamdiu inde effluere. donec bat aequipondium inter septum Mercurii digitos FR, dilat,

tumque aerem RS ex una parte. & infernum adrem, qui tubi orificium Ε munit, ex altera parte. FON c. Nihil certius. ALEx. Denique supp-ςndum , tantum anxris inferno aeri, tubi orificium Emunienti, incumhere, quam si illi, vigintr novem Mercurii disjtiinc Imberent. F R AN c. Non Iam clare hoc percipio: nam non plurea ei incumbunt,

quam septem RE. ALE . Llaterium aeris RS premens deorsum. gravitati vitinti duorum Hydrargyri digjtorum

aquivalet. FON c. Credibile ali ALEx. Verissimum. FxΑ,ic. Qui id stiam λ,A L E x. Ex aequipondio, sujus supra memini, cui sufragatus es. Quibus suppositis, propos tam dissicultatem sic explico. Si mr TS, ante dilatationem itarem viginti novem Hydrargyri digitorum, &tem solum viginti duorum, tum necessario sequitar, eumst ptem unciis leviorem, quam prius. Suppons singulos Hydrargyri digitos, unius unciae gravitatem habere. Ergo seinties minus premit Nercurium R post dilatatio nem SMuam

ante: ergo septies etiam minus iurget sursum tubi verticem S nunc, quam prius: ergo aer externus Y L. septies nunc magis deprimit tubi verticem, quam prius: nam quo magis remit- titur aeris Elaterium intra tubum, eo magis aeris pondus νZ sentitur. FRANC. Licet satis clare videam, quomodo

dici possit aerem R S, septies minus premere Hydrargyrum RE post dilatationem , quam δnte dilatationem, non tamen concipere possum, quomodo idem aer dici potest seinties minus sursum urgere tubi verticem S nunc, qu m prius.

bonerti, dum expanditur ad R, habeat gravita-

306쪽

AL xx. Nostine aeris Elaterium, in omnem partem se e pandere : & proinde tam sortiter suam vim sursum versus exercere, quam deorsum ὶ FRAN c. Mirum in modum mihi in omnibus satisfecisti. Non dubito jam, quin in nostram descendat manibus pedibusque sententiam Cornelius, qui tam luculenter obscurissimas illas dissicultates enodari vidit. CORN. Unum video, quod vobis maxime in plerisque dis- seultatibus dissolvendis solenne est. ALEx. Quodnam COR N. Multa in iis expediendis habetis postulata, de quorum veritate multum est dubitandum. ALEx. Minime vero. Nam quaecunque in praesternenda via, gravissimis illis rationibus explicandis supra supposui, aut talia sunt, quae . arte essici possimi, uti est tubus, quem Sectione nona quadraginta pedibus altum supposui ; aut quae infallibilibus Naturae operationibus comprobantur, uti est aquae defluvium a suprema parte ejusdem tubi ad tricesimuni quartum pedem: aut deinceps talia, quae evidentissimis rationibus stabili unturi uti est illud postulatum ibidem, quod aeris gravitas tubi vertici incumbens sit triginta quatuor librarum; &ina. liis sectionibus infra . nimirum quod suum habeat aer Elaterium, & virtutem expansivam quodque in omnes sese partes expandat, amotis obstaculis & impedimentis. Proinde hic nihil postulamus, neque supra postulavimus, vel in expediendis dissicultatibus, vel in phaenomenis salvandis, quod non infallibili ratione, sed potissimum certissima experientia comprobatum est. XIV. ALEx. Ex solutione ultimae hujus dissicultatis, patet quid illi dicendum sit, quam sub finem Sectionis octa proposui. Constat etiam ex supra dictis, quid trito & vulgato illi dicendum si experimento, quod initio Sectionis quin , hujus Dialogi primi, contra nostras hypotheses militare videtur.

V. ALEx. Ex quo gravissimas illas proposui vobis dissicultates,

307쪽

Liasti III. Di ALocus I. arificultates, leve quoddam nuper venit mihi in mentem arguis mentum, adversus aeris Valerium, quod in medium proserre non gravabor. Si itaque aeris Elaterio uniantur corpora plana, ejusque vi & potentia cohaereant, tum id non eveniret, dum subter aquam ponuntur, quoniam ibi nihil est aeris , cujus Elaterio cohaereant, & unita maneant. Respondeo, corpora plana non minus cohaerere in aquae gremio, quam in acre . Ratio est, quoniam eodςm plane modo, aquae Pressura uniuntur, quo aeris. FR AN c . At deest ei Haterium.

ALε x. Deest illi quidem facultas sui rarefactiva, qua suas

partes, amoto incumbente pondere , explicet: non tamen est penitus Elaterio destituta, quantum ad alios effectus: nam in omnibus suis operationibus , eodem prorsus modo operatur, quo aer, si illam unicam excipias. Nam primo, partes aquae inseriores indubie, pondere partium superiorum, sicut partes inseriores aeris, gravantur, &suo etiam modo comprimuntur. Secundo, partes aquae, ut urinatorum constat experientia,perinde atque partes aeri S. premunt atque urgent uniformiter corpora quae ambiunt: imo & qu quaversum suam exerunt gravitatem &pressiiram. Tertio,

eodem prorsus modo suspendunt Hydrargyrum in tubo partes aquae, quo partes aeris, ut supra quam plurimis ostendi experimentis. FRAN c. Sed an omnis illi est deneganda i cultas rarefactivat ALEx. Ita vulgo Ajunt. Nihilominus censeo, si partes aquae profundiores, quae multum pondere

partium superiorum gravantur, & comprimuntur, hoc onere liberarentur, eas se nonnihil expansuras & rarefacturas. A- quam imbutam esse virtute rarefactiva, multum mihi persuadetur ex nobili quodam experimento, quod nudiustertius solum vidi. I uit enim Thermo optumitrita lue Hermetice occlusum. Nam inferne rotundam habuit ampullam :superne etiam aliam ; sed altera multo minorem. inter

has tenuem admodum fistulam. Hus dimidium inserius M

308쪽

qua ι vel potius praestantissimo vini spiritu; superius vero

aere repletum. F R A N c. Quot fuit in altitudine digit rum 3 A LEx. Viginti, plus minus. Dum itaque ampullae inferiori applicavi manum, statim ejus calore interna aqua sese rarefecit , quemadmodum videmus aerem in vulgaribus Theranoscopia. Nam aquam erepere , '& per tenuem fistulam ascendere vidi. Et ea amo , illico ad pristinam

metam revertere. Hoc modo quotidie , pro variis externi aeris, quas subit, mutationibus, operatur. Nam eo incalescente, est aquae ascensus, eo autem refrigescente, statim fit descensus: aqua enim inferior, quam ampulla continec calore sese rarefacit ue atque eadem, stigoris virtute sese denuo contrahit. FRAN c. opinor hoc pnaenomenon evenire non ab ipsa aqua, sed potius a nonnullis in ea latitantibus particulis aeriis, quarum magna copia scatet. ALEx. Uerisimile. Sed ut eo revertamur, unde novi hujus experi menti contemplatio nos abduxerat, sciendum hic est, multo dissicilius esse duo corpora plana a se invicem subter aquam divellere, quam in nudo aere, quoniam aquae pressura, non minus quam aeris est superanda. FRAN c. Quid An subter aquam aeris presura est superanda ALEx. Imo. Nam Aer Aquae superficiem premens. ei suam communicatiravitatem. Nostine infimum columnae lapidem , omnium uperiorum pondus sustinere 3 FRANc. Luce clarius. ALLx. Sciendum porro. ad duo corpora plana in acre unita, di vellenda , tantum adhibendum esse ponderiS, quantum non exiguae Hydrargyri moli aequi ponderat. FRANC. Dic. LEx. Si sint trium digitorum in diametro, tum non minus requiritur pondus ad faciendam separationem , quam est

Hydrargyri cylindrus, viginti novem digitos altus, &tres crassus, qui certe centum pendebit libris. Quod si autem adsundum aquae, triginta quatuor pedes profundae, demerge rentur; tum sane pondus duplo majus esset applicandum. Nam

309쪽

Nam non aquae cylindrus solum, qui quam exactissime ejusdem est ponderis, cujus est dictus Hydrargyri cylindrus. est superandus, sed Lut dicebamJ acris etiam cylindrus est vincendus, qui aquae cylindro incumbit. Inde, quo aqua est profundior, eo major vis est adhibenda ue & quo propius

summum plana accedunt, eo minor. FRANC. Quid ti instanti, quo subter aquam dictae altitudinis demergerentur, destrueretur aeris Elementum Z A L Ex. Dimidium illiusvis sussiceret. XVI. ALEx. Multum diei jam processita, crepusculumque nos hortari video, ut in sequentem lucem reliqua disseramus argumenta, quibus proponendis, atque dissolvendis, magis opportunum, id temporis erit. Hodie vobis. cum non dissimulavi. neque in gravissimis, 'uae excogitare potui, afferendis, iisque urgendis, defui. Alia quaecunque, quae nostris adversantur principiis, huc die postero afferantur, quibus, quoad ejus fieri potest, satisfacere conabimur. D R o. Magni facis, here, tuas, quas hodie proposuisti ra. tiones; sed crede mihi duas habeo proponendas snam pridie rogatus, veniam concessistiJ proximo die, tuis gravissismis multo graviores. ALEx. Hallucinaris, Dromo, nam nihil gravissimo gravius est. D R o. Si liceret stulto, sapienti consilium dare, velim jamnunc audiantur. ALEx. Quid festinas 3 D R o. Praemeditatione multa opus est hac nocte. ALEx. Adeone sunt inextricabiles DRo. Non magis iamdus Gordonius. ALEx. Cave ne me commentis ludas. DRO. Haud dubium verum est, quod dico. oportet, here, id praestias; sn minus, in dubio est aeris Elaterium. ALEM. Nodum, Dromo, in scirpo quaeris. D R o. Audire operae pretium est. ALE x. Quin tu uno verbo dic. DRo. Heri eas nominavi. Nunquid meministi A L E x. Ex animo penitus exciderunt. DRo. Recordarisne butyri libum ALrx. Quid indet D sto. Quid inde ais Z Cur non acris Elaterio&Mm 2 pondere,

310쪽

pondere, corpus tam molle presum, procuditur FRANC. Quidnam hic sibi vult veterator COR N. Nodus quidem vindice dignus. ALEx. Euge. Cedo steram. DRO M. Dum in horto irrigarem flores, qui aestuante sole. languebant, ex perforata hydria, aqua esiluere renutavit, quamdiu orificium superne occludebatur. FRANC. Sed non video jam , Dromo, quorsum cum hoc tuo experimento tenda3. .sCORN. Invictissimum contra Vacui M. Te plurimum laudo, Dromo, & in posterum hoc mihi pluris eris. Mirum, quam familiaria sint ejus argumentat. Nihilominus, non spernendae gravitatis. ALEx. Abi hinc, Dromo , quamprimum intro. DRo. Dictum puta. Nempe recte ut curetur coena ALEx. Imo, aliud nihil. DRo. Uahi Iam me consequuturum video. Iam tandem in numerum Philosophorum cooptabor. Nequeo tamen hoc palam petere: Satis novi quid regerent. ALEx. Quid tam tacite, Dromo, tecum loqueris 3 DRo. Aveo, here, fabsit Nemesis dicto J in vestram cooptari societatem. ALEx. Rem magnam petis. Nihilominus, Dromo, tibi postea aliquam decernemus dignitatem, qui valde gaudebis. DRo. Forte mihi esse Viro statuetis e numero Sutorum FRANC. Merito hoc tibi accidet Dromo, quum de iis agere coneris, quae a tua ipsius prosessione sunt aliena. Meministine vetus dictum, Nestor ustra crepidam . ALEMAltiorem dignitatis gradum tibi concessiiri sumus , si ut probum, &honestum decet famulum , servi veris liberaliter. DRo. Praesentisco. At ob ignaviam nondum exauctoratus est.