Dialogorum philosopicorum libri sex de aeris verâ ac reali gravitate, &c

발행: 1669년

분량: 695페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

441쪽

vitatem adaequat, non expellatur ab aqua exteriori, quae est vicies millies major 3 ALEx. Taedium seret, a principio illius rei causam investigare. Idcirco, paucis dico aquam intra Antliae cavitatem expelli non pone; quia ejus altitudo, non modo est dimetienda, ab inferiori Aniliae orificio ad superius, quo in casu, non excedit sorte vigili ti pedes inclusa columna, sed ab eodem ad aquae suminum . quod sorte ex imo viginti passibus distat. FRAN c. Probe id concipio. ALEx. Opus est alio conceptu difficiliori , ad rem penitus intelligendam. F R A N C. Quonam ZA L Ex A ND. Fingamus totam illam partem aquei cylindri , quae est extra superius orisicium Anthar, ad ma ris summum usque, in nihilum redigi. In tali casu. si

reliqua aqua non coiret, remaneret quasi angustus admodum puteus, seu profundum seramen , non majoris ca vitatis , quam est mali crassitudo. qui ex aquae summo , ad superius Autliae orificium extenderetur. FRAN cIs c.

Quam optime te calleo. Sed quid tum postea ALEx-ΑND. In tali casu, summa vi pelleretur sursum. interna Aniliae aqua, in angustum illum puteolum; idque a sola externae aquae gravitate. Ratio est manifesta , quoniam hius illius brevis cyIindri aquei intra Antliam, non tanto pondere premit aquae landum, quanto illud premit aqua externa , quum hujus cylindri sint multo altiore ejus cyindro. FLANcis c. Nihil usquam audivi clarius

dictum.

IV. ALEx AND Iuxti hanc doctrinam, csarissime patet ratio astensus aquae per Canales, Siphones, & id genus alia instrumenta hydragogica. Item hic videre est rationem, cur per fistulas, & tubos ascendat subjectius liquor ad os sugentis. Item causam cur Nicotiandi sumus , per tubum luteum, in attrahentis fauces perveniat. Nam

aer exterior , qui tubi orificium obsidet, quasi persen - . Ddd 3. Uscens,

442쪽

tiscens aeris particulas , quae per Nicotianam di geminatur, introrsunt recedere, & , qui in crure existebat, aerem , fauces versus insequentes, confestim per accensam Nicotianam irruit , & inde secum deserens tunium, in os sugentis per enit. FRANC. Vulgaris, tritique experimenti, jam mihi venit in mentem, non tamen spernendi, cujus phae nomena sui opinor vix possunt secundum nostras hypo theses bene salvari. ALEX. Quid istuc, quaeso, est experimenti, cujus enectitum causas, ex supra tradita doctiina reddere, & explicare nequimus 3 F R A N c. in Nicotianae exsuctio. angusto tubi orificio multum insta aquam deme se, ut in praesenti experimento cernere est. Ubi A G E F Dest acetabulum vitreum, aqua ad dimidium E F repletum. GL tenuis fistula, qua essunditur liquor. HK vitri orisi. cium, pice R resina obs gnatum. ABC D tubus lateus, per idem orificium immis iis, ampullam habens B A Ni-Cotiana resertam. Si jam admoverit aliquis seramini G labra, & exsuctionem inde faciat, taeda accensa ampullae orificio A apposita. tum non citius exequetur id, quam

ampulia A B descendet semus per tubi tibiam BCD, Mbulliens, tandem per fistulam LG, ad os sugentis pervenit. ALEx. Tritum sane experimentum. FRANC. Paucissimis tamen contigit ejus phaenomenon causas, &ratio nes cognoscere. D R o. Ego. here, saepenumero stius rei periculum feci, cum ex junioribus essem. cumque primum Nicotianam haurire caepissem. Et profecto, me interdum nonnullos audire probe memini super hujus rei causa phi - .losophantes. qui frequenter de Cacuo, cujus Vos saepenu- mero meministis, locuti sunt, quo causam emergentis lami per aquam reserebant. Co R. Haud absurde dictum. Dromo. F R A N c. At dissicultas, quae occurrit, videcur haec. Quaenam puta sit causa, cur ex tubi ampulsi AB

descendat sumus, per tibiam BCD; & egressus oriscio

443쪽

D , ascendat per aquam, ad ejus summum EF, &inde ad

orificium G , cui sugentis os applicatur Cost. Non inepta quidem videtur Vulgaris responsito, qua asseritur hoc. evenire ob metum Vacui. Etenim, dum sit exsuctio aeri s extenui fistula G L, nonnihil interni aeris, superficiei EF incumbentis, indubie attresiitUr, adeoque ne detur Varu--, descendit sumus, illius iugandi causa. FRAN c. Non sitis clare video, quomodo hoc possit salvari phaenomenon, juxta nostras hypotheses. AI. E x. Ego tamen id clari ssime video: quod ut tibi manifestius evadat. sciendum est primo , intercIusum acrem, aquae summo Ε F incumbentem. oon minoris esse gravitatis, quesn Hydrargyri cylindrus viginti novem digitis altus, & tribus crastis ; tanta enim est vitri cavitas inter latera. Sciendum secundo, tametsi vitri orificium HK, arctissime caemento obsignetur , inclusum tamen acrem, tanto subesse Elaterio, quam si directe, Mimmediate, toti Atmosphaerae ponderi. sub dio subjaceret. Tertio sciendum, me non priusexsectionem sacere ex ramine G, quam internum aerem extemplo relaxari ,

deoque nonnihil de suo Elaterio omittere . & ex consequenti, aquae superficiem EF miniis inde premere. Sciendum quatio. inclusum tubo aerem B C , cidem subesse I

Iaterio, cum aere externo. & etiam cum aere Acetabulo

incluso. Hac de causa, ejusdem exacta est ponderis, cujus est tenuis Hydrargyri cylindrus, viginti novem digitis alutus , & tot unius digiti partibus crasus, quot est tubi cavitas. Co R. Sed quid existit in inferiori tubi parte inter I&D ὶ ALEX. Aqua, quae ut nosti, tam alte intra tubum aDcendit . usque ad I, quam est aquae superficies EF extra. Inde est, ut inclusa haec aqua I D, totam interclus aeris. B C gravitatem sustineat. Denique sciendum, accuratissi .mam intercedere aequilibritatem , inter aerem HKEF,

qui aquae EF innitirur, & acrem B C, qui aquae summo L

444쪽

incumbit. Nam, si hic esset illo gravior, tum illico aquam ID deprimeret, eamque ex orificio D expelleret Vel si

gravior esset aer, aquae EF incumbens, tum assurgeret qua ID, versus B. FRAN c. Certe aer H M F multo videtur gravior, quit si majores molis, quam aer BC. A-LEx. Est gravior in Libra Artificiali, non autem in Iura Naturali, inqQ sibi mutuo aequiponderant suida, secundum altitudi

nem tantum. FRA.

In hoc ic non satistaequor : Nam si

aer exterior H KEF, pendeat centum libris, ut surponis. & aer interior videlicet BC. vix decem vel undecim unciis, tum non video ratione, cur non sursum pelleretur aqua DI, quum sexdecem unciae nequeant centum

libris aequiponderare. ALEM Idem mel hoc, quod prius. Sed ut omnem dubitandi ausam tibi adimam, quaero ex te, num in irgeret aqua DI, altius reliqui supersicie extra . posito, quod auserretur tubus ex medio aquae Z FRAN. Ne quaquam. Nam , quum aeris pressura si uniformis & aequabilis, adversus omnes superficiei partes, nulla est ratio.

445쪽

Lia i V. DIA Locus I. . o Icur apars assurgat altius altera. ALEx. Crassor tamen

est adris columna, & proinde gravior in Imra nisi tali, quae tribus illius superficiei EF digitis incumbit. quam illa, ruta B C, uuae intuori parti innititur. CORN. Suo illum jugulasti glacito. U. ALEx. Ex iis, quae supct diximus, hanc colligimus ad difficultatem , responsionem, sumum videlicet ex ampulla AB, violenter per tubi cavitatem, irruente externo aere per orificium A, detrudi ι & altero orificio Degressum, ad aquae summum E F ascendere, indeque, per tenuem fistulam ad G, cui applicatur os sugentis pervenire. Ratio secundum nostras hypotheses est clarissima: nam, dum applico os orificio G, & pulmones aperio, aer intra fauces . & asperam Arteriam existens, nativo suo Elaterio confestim descendit, quemadmodum aer in viscera sollium,

separatis tabellis, deicendit, & irruit: quod non priussit, quam aer inter G & L, persentiscens quasi parum vel nihil aeris in ore remansisse, circa linguam, & sub palatum, illico eodem irrumpit, & inde in pulmones descendit. Aer autem HKEF, avidus etiam suarum relaxandi partium, statim aerem LG insequitur, &eousque, donec pulmones plus recipere nequeant. FRAN c. Non totus ergo aer H K. E F expellitur ALEXAND. Non ejus dimidium. Imo, totum exsugere pulmonum vi, &huccis . est impos abile , etiamsi nihil aliunde adveniret. Dum haec gerulator, inclusus adr B C, hanc nactus occasionem deprimendi aquam I D, ratione sui Elaterii, cui non exiguo subest , actutum eam deprimit, & per inserius orificium D excurrens , ad aquae summum E F subvehitur.' Partes autem aeris, inter Nicotianae particulas latitantes , quae suo etiam subsunt Elaterio, persen iis centes aerem B C descendisse, absque moes, eum insequitur. Denique aear externus, qui aperium tubi orificium A . .

446쪽

toto hoc xempore obsistet, explicandi iis parxes raram avibdus, eadem i ii ico irruix, particul4s Nicoriana perta n-siens, fumum secum dςorsum per tubi e vitatem iis, & jnde ad aquae summum L F. F R 4 lic. Video quidem rationem. cur, alti e ex sistat i L G exsucto, in ejus locum novus acr suscedat ex vitri cavir te V K L F ι id enim certo scio evenire ob Fl)teritim, inlo uua pars aliam intrudit. At non satis clare video causam, cur ob id debeat aςr u C descendere, es deprimendo aquam ID, ad Vitri cavit tem HK E F ascendere. ALic Ut tibi satisfaciam. concipiendum est, inon modo aquam, quae tubum ambir extri, sed & aquam intr/ tubum, eandem hisere superficiei F R A N c. Ac si tubus ex aqua auferretur. ALE . Rectis sine concipis. In hoc c su, aquae superscies intra & extrictbbum aequaliter premitur. I est, quanto pondere premitur aqua. Ε vel F, tanto quam actissime premitur aquλ1. F A N c. Id verissimumqx nostri principiis. ALEMAt , dum nonnihil ex aere H K L F, sact i exsuctione, inhiatium L G , dc inde ad os sugentis ς truditur i reliquum,. hanc ob causam laxius sachim, non tanto pondere, quanto prius , aquam L F deprimit ue & ex consequenti, quum intinus deprimatur, quam Vliae erim I aut enim BC, est jam eo gravior, utpore i qui nihil de suo Elaterio amiserit oportet descendat. & aquam ID suo descensu, detrudat. FRAN c. Rem prima fronte dissicilem, mihi reddidisti ia

cillimam. v VI. A L E x. Ut coronidem hodierno labori imponam haec cognoscenda sunt paucis. Primo, si aperiatur orificium HK . nullam omnino sequuturam operationem, licet fiat exsuctio, ex orificio G: quoniam, dum acet hace truditur, illac intruditur: proindeque ι nequit detrudi sit. mus ue quum omnes partes aquae superficiei, aeris ingressit, per apertum orssicium II S, aequaliter premantur. Se-

. cundo,

447쪽

L1 alti v. uiti oculi cundo, tametsi in vitro nulla foret aqua, descendet tamen sumus pet tubi caritarent, modo orificium HK osti utetur. Tertio , si occludatur tubi orificium A, nullam operationem sequi videbis; quoniam, eo occluso, impeditur externi aeris ingressus, ad sumum detrudendum. Quarto, si arctὰ occludas orificium II K: nuIlia in posita tubῖ capiti

A B Nicotiana, totisque viribus pulmonum, ventum ineavitatem HK EF intrudas, aquam per tubum ascendere,& ex aperto orificio A erumpere videbis. Hoc idem eveniet phaenomenon. s aquae loco substituatiit Hydrargvrus. Demonstrat evidenter hoc experimentum, Victutem hab re aerem, & etiam potentiam , perinde atque alia corpora, ad eorpora quaevis propellenda. Item, aereiarsicin- trusum, non exiguae partium compressioni subesse, quum

potens sit Hydrargyrunm iustollaig rtem, aesis Elate Gtim, pondus & gra=itarem reapse esse. Denique, demons e modum luculenti sti me, quoi externus aer, stagnantis inreuris stipetaeiei incumbens , e lintrum extantem in Bamst is, sustentat. FRAN c. Quid c loco tubi A B CD. siibstituatur fistula multo altior: quousque censes Hy- Margyrum in tali casti ascensurum, intrudendo aerem puti monum vi, per orificium G ALEx. Duodecim , vel sexdecim digitos. Idest, ex suppositione, quod Εἴ foret superficies logiam is Hydrargyri, tum dico nydrargyrum posse duodecim, vel sexdecini digitis , altius C ascendere, ultra C; idque sola aeris vi , & rlaterio superficientΕP deprimente.

448쪽

Personae Colloquentes.

Alexander. Francisur. Cornelim. Dromo ramulus. I. ALEx. Rem miram vobis narraturus sum, cui vita

fidem adhibebitis. FRAN c. Quid istuc obsecro 3 ALEx. Elapsa nocte, Cometen, quem evanuisse dicebas, hisce. oculis vidi. FRANe. Indubie hallucinati sunt. ALEM Nequaquam Nam ex quo decrescere, & tardescere coepit, nunquam clarius eum conspexi. FRAN c. Quid 3 An denuo effulsit ALEx. Minime. F R A N c. Putavi neminem O-.culis me perspicaciorem suisse. ALE x. Ego tamen , licet perspicacia tibi aequiparandus non sim, Cometen, quem videre non poteras, luculentissime perspexi. F R A N. Fores me tantum ludis. ALEx. Non longe erras, nam non nudis oculis, sed Telescopio instructus, contemplatus sum. Paulo enim ante nonamue coeli serenitate invitarus, ad solarium, ut Venerem conspicarer , ascendi, quam postquam 3Telescopio penitus inspexissem, subiit animum illam coeli partem contemplari , . ubi Cometes postremo apparere desiit ue quod . non prius tentare coepi, quam sortuito in maculam lucidam incidi. FRAN c. Breviori, an longiori usus es Telescopio rA LEx. Breviori. quod ut nosti sex pedibus longius non. est. F R A N. Deceptionem vereor. ALEx. Non' est, quod verearis; nam nihil unquam vidi Telescopio, clarius. FRAN. Quid si stellula aliqua ex minoribus suerit 3 ALE x. Contrarium certo novi ; nam suscum & rubrum habebat colorem stellulae autem argenteum. FRAN c. An iterum, atque iterum

449쪽

iterum intuitus es 3 ALEx. Non bis, sed ter. FR ANGIn qua coeli videbatur parte 3 ALEx. Non multo occidentalior erat prima Artitissella. FRAN c. Neque mutro ea inserior, ut opinor. ALEx. Recte conjectas. FRAN c. Hoc etiam meretur, ut Ephemeridi inscribatur. ALEx. Notetur itaque , Tostquam qorto nonas Februarias desit Cometes nudis oculis apparere, vi us ectve Telescopii, ceu macula fuscata, ct rubra, te e sarti eptimo Idus fusem mensis, hora circiter

Numquid aliud superesst inscribendum de Cometeὶ ALEx.

Nihil, quantum memini, nisi integram ejus aetatem not re velis, quae computatu sacἱlis est. FRA Ac. Quandosuit prima ejus observatior ALEx. Idibus circiter Deccmbribus, elapsi anni. At ab aliis citius, puta Nonis De cembribus. FRAN c. Ex eo tempore, in noctem hestpr-nam, sunt dies sexaginta quatuor , quod est tempus sane

non exiguum.

I I. ALEX. Praesentis instituti prosecutioni, nonnihil sui probe nostis J Cometarum observationes, & contemplationes ossecere, de quibus ab initio sermonem facere non institueramus. At, quum pro comperto habeamus, eum penitus evanuisse, qui illis speculationibus nobis ansam praebuit ue quumque hoc currente anno novum appariturum non siverisimile ; ideo, dehinc in propositum studium unice est incumbendum, ut quantum in nobis est, finem feliciter age-quuti, tum demum eo, cum fructu. & voluptate fruamur. Quod itaque ad rem praesentem attinet , paucis dico, non posse aquam ad quamlibet Miliae altitudiaem, sed is certam, θdeierminatam solum odo ascendere , quam uiginta quatuor plominus pedum esse, 6o. Fateor conclusionem hanc, prima

fronte, satis improbabilem videri . eo quod censeri posssit, Hydragogicoriam experientiis adversari. Nihilominus, ea puro nullam in tota Philosophica Naturali cer-

450쪽

tiorem , quam ut pero= luculentissinus rationibus evinis

eam . quae haud dubie, nullis hactenus in cujusvis assertimnis testimonium, & confirmationem adductis, certitudiane , & evidenti, secundae aestimabuntur. In hune itaque modum argumentari licet. Prorsus est impossibile artis viruribus, Hydargyrum altius undetriginta.digitis exantia re i Ergo impossibile est Aquam altius triginta quatuor pedibus exantiare. Prios hujus ratiocinii pars, cotist macomprobatur experientia, ad quam faciendam, impersu sibiles provoco. Ratione insuper ostendit potest: nam nequit Hydargyrus intubo aliquo ascendere altius puncto se quilibrii, quod inter se, et renitentem aurem perpetuo

observatur. Licet ConnexioniS ratio, non minoris sit evidentiae , &cereidinis, quani Antecedentis j conabor i man eam ratione, ad hunc modum demonstrare. Proxima,& immediata cauta, cur Mercurii cylindrus, undetriginta digitis altior non sit, haec est 3 quoniam tunc in puncto ete

quipondii, clim externo acre, a quo sustentatur, constitui tur: atqui, cum ascendit aqua in Anilia . sugente Em-bolo, triginta quatuor pedibus , tunc. cum externo aere, a quo sustentatur', in aequilibrio constituitur: ergo, si ne

queat Hydrargyrus. altius ascendere undetriginta digitis, nequit etiam aqua altius triginta quatuor pedibus exantiari. Ninor Propositio solummodo probatione eger, quam evidenter se emonstro. Corpus illud constituitur in aequilibrio, cum externo aere , quod ejusdem exacte est gravitatis, cum viginti novem Mercurii digitis: sed cylindrus queus triginta quatuor pedum in altitudine, eri quam exactissime ejusdem gravitatis, cum Viginti noVem Mercurii digitis: ergo clim ascendit aqua in Anilia, sugente Em bolo, tri inta quatuod pedibus . tunc cum externo aere, a quo sustentatur, in aequilibrio constituitur. Najor propo- . scio etiamnum est manifesta ; quoniam nequit aer, cor- - pori

SEARCH

MENU NAVIGATION