장음표시 사용
621쪽
bilis. Et e tontrario, sicut motus Penduli perpendicul ris . nequit ejus motum horizontalem destruere; ita neque euentialem ejus proprietatem, puta velocitatis incrementum juxta Sinuum proportionem, deficitere poste. Ex dictis non difficilς erit explicare, quomodo. Penduli motus, sit tum Sinibus , Ium numeris auratis proportionalis. f.
i. X. ALEx. di ad experientiam provocarem, longe extra omnem controversiae aleam res poneretur. Nam certo constat Pendulum, tam cito circuli quadrantem pertransire, quam corpus ejusdem gravitatis , vel etiam minoris,
Semidiametrum; quod hullo pactos eri polla t; ni si incrementum habeat veloeitatis: secti dum ordinem numerorum quadfatorum a. quum nlatus lapidis .: ejusdem cum Pendulo gravitatis, ex A a C id habeat. Imo, cili cissimum ad hanc conclusion in demonstranga in emnoc
argumentum ii Nam . si erum siti quod globulus serreus ejusdem ponderis N figlirae lium Pendulo, spatium D B, 6 passuum in altitudine, octo minutis horariis pervadat: atque si etiam verum si quid Pendulum ex D demisitim, 'uadrantem DC. . ea sὐ tem joris disterenti. I pervadat, necessitate plus quam , et plus A s uittar ; si motus unius habeat incrementum v lo itatis secundum numeros quadratos, motum alterius id etiary habere. XI. AI. Ex. Ex demonstratione, lac, optimum patet. fundamentum distinguetidi in Pendulo, motum Hori Zontalem & perpendicular ut manifestum est. Secundo videmus, quod increm entum velocitatis, secundum ordi- . nem numerorum quianatorum Pendulo competat, in quantum movetur deorsum: atq'e incrementum velocitatis, secun- . dum Sinuum proportio em . ei competat, in quantum moVetur HoriZontaliter .Videmus tertio, quod latissimum sit discrimen. inter motus velocitatem, quam habetin initio;
& quam habet sub finem. Nam in primis decem passibus
622쪽
1 6 D i A L o G u s V. percurrendis, ex D nimirum ad H, plura quam tria momenta insumuntur: at in percurrendo spatio I C, quod est passuum qo, non multo plus uno momento impenditur. XII. FRANc, Dicebas supra nonnullos e recentioribus Astronomis, Terrae motum vertiginosum propugnantibus, motibus gravium descendentium, omne verum &reale velocitatis incrementum denegare. ALEx. Ita Co- pernicani omnes ad unum. FRAN c. At scire ardeo, num existiment incrementum velocitatisin mo.
tu Penduli descendentis , esse solum quoad apparentiam , & non quoad realitatem' A Censeo hujus rei nondum illisi venisse in
mentem. At sive venerit, sive non, tenentur indubie assic- mare 'incrementu vClocitatis in motu Peri duli, secundum ordi
dratorum, esse solum quoad nos , & V
rens. FRAN c. At incrementum Velocitatis , in motu Penduli juxta Sinuum proportionem , est realc . ALEx. Nihil certius. FRAN c. Quidni etiam incrementum velocitatis juxta meros quadratost ALLx. Insuperabilis dissicultas. FRANe.
623쪽
Quid detrimenti inde eorum sententiae AIgx. Si incrementum velocitatis in motibus gravium descendentium sit veram, & realco, necellario sequeretur, I erram, nubium habere motum vertiginosum, sed fixam , & immobilem in suo loco quiescere. F R A N c. Obscurissima sane est istaec consequentia A L E x. Nil mirum. F R A N c. Illius rei sciendae tum avidi si mus. ALEx. Si placet paucissim ostendam. FLAN c. Nihil optabilius. ALEx. Subsequentem itaque intuere Schematismum; cujus punctum A est Terrae centrum. B O A ejus semidiamet os. DB altitudo turris, Terrae superficie extantis. Semicirculus D C A, linea imaginaria, juxta quam descendit Grave, a turris fastigio D, ad Terrae centrum A. Est arcus CB, pars Te rae superficiei. Arcus D Ε lineam repraesentat imaginariam , quam describit turris fastigium D, dum motu vertiginoso . sines cum Terra ab Occidente ad Orientem, circumfertur. Quinque divisiones arcus ED, quinque varios repraesentant stus, &postiones, quas turris habere potest , tempore quo lapis descendit, . & quo ipsa circum- sertur. XIII. A Lix. Ex Schemati smo hoc videmus primo,
omnem motum corporis gravis, Terrae centrum versus ,
persecte circularem esse: nam lapis a fastigio turris D demissus, non recta ad Terrae centrum A. juxta lineam DBΟA, sed juxta lineam DCA descendit. Perspicuum est
secundo, incrementum velocitatis in motibus gravium de-stendentium, non esse reale, sed apparens solummodo quod
se ostendi potest. Notus lapidis a I urris fastigio D, ad
radicem C. est uniformis, &aequabilis: ergo non est ve- Iocior in una parte medii, quam in alia, Probatur Antecedens; nam Sequela est per se evidens. Motus fastigii turris ex D ad G, ex G ad H, ex H ad I, ex I ad K, ex K. ad E , est quam maxime uniformis, & aequabilis: ergo Dddd motus
624쪽
DIA Locus V. imotus lapidi s ex D ad P, ex P ad Q, ex Q ad R, ex R ad S, ex
S ad C. est uniformis, & aequabilis. Antecedens patet; quia Terrae motus ab Occidente in Orientem est aequabili adeoque motus fastigi i turris D, est etiam aequabilis. Sola difficultas est in Connexione demonstranda, quam ad hunc
modum evincere conabor. Promovetur id corpus aequabiliter, & uniformiter, quod pari passu, cum alio corpore aequabiliter progrediente provehitur: atqui lapis decidensa fastigio turris D, pari passu inter descendendum, cum. turri promovetus: ergo si morus fastigii turris fit aequabilis. dc uniformisi oportet motus lapidis deorsum si etiam aequabilis, & uniformis- Minor propositio sic efficaciter evincitur. Novetur id corpus pari passu cum alio , quod in iisdem a qualibus temporis disserentiis , eadem aequalia spatia cum eo pervadit. sed lapis decidens a fastigio turris D, in iisdem aequalibus temporis disierentiis eadem aequa lia spatia cum ea pervadit: ergo lapis decidens a fastigio tu ris D, pari passu inter descendendum cum ea promovetur. Posterior Minoris pars ostenditur: quia arcus DC, ejus.' de mensurae est ut, si tempus suppeteret clarissime ostendi potest cum Arcu DE: ergo spatiuin est aequale, quod ambo percurrunt. Prior Minoris pars est etiam manifesta , nam quo instanti, turris fastigium D, attingit punctiam Ε, eodem instanti. attingit lapis Terram, seu turris radicem C. Et hoc fieri necessiim est. nam turris fastigio ad G provecto, oportet lapis si in P. Item , cum ad hi pere nerit , oportet lapis sit in Cum ad I, oportet si in R. Cum ad K, oportet sit in S. Et tandem, cum turris fastigium ad Ε usque delatum est, oportet terram attingat I pis in puncto C. F R A N c. Nihil unquam vidi evidentius. At quomodo demonstratur , motum lapis decidentis apparere velociorem, & velociorem, quo propius radicem tuseris accedit, cum interea non ita siti ALEx. Ut hoc etiam
625쪽
tibi fiat manifestum, quod est potissimum, quaedam sunt
supponenda Primo itaque suppono, turris altitudinem ex B ad D, passuum esse viginti quinque. Secundo, lapidem a fastigio D demissum, terram C, quinto instanti a tingere. Dico itaque lapidem a turris fastigio D deciden.tem, oportere eo sub tinem primi instantis, in puncto P, quod a vertice G, uno passu distat. Sub finem secuncti n.
antis in puncto quod quatuor passibus a fastigio H diastat: idque, quoniam distantia H quater continet di- tantiam GP. In fine tertii instantis, oportet lapis sit in R, quod novem distat passibus a vertice turris It idque, quoniam distantia IR, eodem modo se habet ad distanti-- Η Q, quo ' ad 4. Sub finem quarti instantis, oportet Glapis in puncto S, quod sexdecim passibus a vertice turris K distat. Denique, ultimo instanti, necesse est ut lapis Tadicem turris C attingat, quae viginxi quinque passibus avertice Ε distat. Hinc jam est, ut, dum stat aliquis prope turris radicem L, atque Terrae motu inde ad Fcircumfertur, sub finem primi instantis, lapidem ad P desicendisse videat. Secundo instanti , ex F ad V idem circumlatus , lapidem ad punctum Q usque descendisse videt.
Inde statim concludit, motum lapidis habere incrementum velocitatis: quoniam primo inuanti, unum solum passum percurrens, tres secundo pervasit. Dum in tertio ex V ad X circumferor, video lapidem in puncto R. Inde rursus colligo. ejus motum, hoc instanti tertio, Velociorem esse, quam secundo: quoniam in secundo pervasit solum passiis ares ; at in tereio pervasit quinque: punctum enim R, no-xem distat passibus a turris fastigio Quareo instanti, ex Puncto X, ad punctum Y circumlatus, video lapidem in
puncto Se quare concludodus motum, hoc momento velocioremesse . quam praecedenti: in hoc enim pervasit sepetem , in priori pervasit solum quinque: punctum enim SDddd 1 sexdecim
626쪽
sexdecim passibus distat a turris lastigio K. Denique, dum
ultimo momento circumferor ex Y ad C, lapidem video terrae partem C attingere: ergo est motus lapidis hoc instanti , velocior, quam quovis praecedenti: in hoc pervasit passus novem ; quum a turris fastigio E, distet terra C., passibus viginti quinque. FRANc. Sunt haec mihi tanquam in Sole. Sed quomodo inde demonstratur obscurissima illa
Consequentia, cujus supra memini ALEx. Hoc modo. Si incrementum velocitatis in motibus gravium descendem. tium,sitreas ,& non quo ad apparentiam tunc sequeretur Te ram, nullum habere motum vertiginosum: atqui incremen tum velocitatis in motibus gravium descendentium est remis, & non apparens, ergo nullum habet Terra motum vertiginosum. Ut Majoris propositionis veritas innotescat, scie dum est. necessariam esse inter haec duo connexionem, juxta
eorum fundamenta. i Terrae motum propugnant.cinu emtur Terra motu vertiginosor ergo in motibus gravium descendentium non est. reale incrementum velocitatis, sed apparens sosium. Patet hoc evidenter ex demonstratione facta. Item, necessaria est connexio inter haec duo, Terra est immobilis: ergo incrementum velocitatis in motibus gravium descendentium . est reale. FRAN.
Quid huic rationi respondebunt recentiores Astronomi. Copernici sententiam amplectentesὶ A L. Obscurissiman cujus meministi, consequentiam, inficiari nolunt. FRANC. Quid tum 3 AL. Negant incrementum velocitatis in motibus gravium descendentium esse reale. FRAN. Uerumὶ A
Verissimum. FRANC. Hac unica ratione, eorum, brevi m
nil prosterno sententiam. ALEX. Quanam FRAN c. Quo cie sublimiori loco descend it grave. eo majori soni tu, prosundiore terrae perfossione , majorique repercussione destendit: ergo in ejus motu est reale incrementum velocitatis. Item, & aliud, quo nullum aliud essicacius , ex motu Penduli, cujus incrementum velocitatis est reali
627쪽
mum. ALEx. Est quidem reale in ejus motu incrementum velocitatis juxta Sinuum proportionem. FRAN c. Imbrea
incrementum juxta ordinem numerorum quadratorum Α-L 1 x. Quid si regerant Copernicani, velocitatis incrementum juxta Sinus esse solum apparens y FRAN c. Deridiculum ALEx. Cur FRAN c. Quia dependet solummodo a claviculo centrali, proindeque sive Terra quiescat, sue non. semper hoc habeat incrementum necesse est. ALEx. Quid si dicant incrementum velocitatis juxta Sinus esse reale, sed
incrementum numeros quadratos , esse apparens solum
FRAN c. Nihil absurdius. ALEx. Quid si erres FRAN c.
Nequeo. LEx. Cedo sententiae tuae rationem. FRANc.
Ecce invictissimam, quae nulla subtilitate solvi potest. A L EX. Bona verba, quaeso Francisce. Quid, obsecro, istuc est rationisὶ FRAN c. Motus Penduli noriZontalis, motusque Penduli perpendicularis sunt rei psa unus. id eminetque motus: sed incrementum Velocitatisjuxta Sinus, quod est ex motu Penduli horiZontali, est reale . ergo incrementum velocitatisjuxta numeros quadratos, quoa est ex motu Penduli perpendiculari , est similiter reale. ALEx. Pungit nonnihil: at non vereor, quin possit solvi; imo non modo hoc, sed quodlibet, seposita S. Scripturae auctoritate. FRAN c. Quid ' An sententiae tam vertiginosi celebri patrocinaris 3 ALEX. Licet eo persuasonis nondum pervenerim, censeo tamen Copernici, atque Galilaei hypotheses de Mundi fabrica, viam esse expeditissimam ad pleraque phaenomena coelestia salvanda, & explicanda. FRANc. Sed tutum non est , vel tam haereticam lententiam nominare , nedum propugnare ; quum aperte tam sacris repugnet literis, quam Ecclesiae auctoritati. ALEx. Qui opinionem de Telluris motu, sub mera hypothesi promovere studet. erroris contra fidem, Vel contumaciae contra Ecclesizauctoritatem insimulandus non est. FRAN c. Quam
628쪽
sset Di A Locus V Litaqueob causem tot passus est mala, virille incomparabialis ingenii, Galilaeus de Galilaeo, ab Fcclesia Romana 3 A Lex. Quod monitus a Cardinati Bellarmino; sacris Ecclesiae
censoribus non paruerit. FRAN c. At coactus est tamen sententiam suam publice ejurare. ALYx. Fateor. At crede mihi, crassam Ecclesiae Doctorum ignorantiam redolevit. F x A N c. Nil mirum, quum in studia altiora multo, conti. nue incumbant. ALEX. At pudet viros doctos, parum vel nihil in Astronomia sapere.
Explicantur phae me Tradiau Ho ηtat. Personae Colloquentes,
I. AL Ex. Invitus e via, hoc mane, digredior, ut rem tibi prodigiosam, ante uam ad inceptum regrediar, ena rem. F R A N C. Quid obsecm ALEx. Paulo ante mediam noctem, visus est Sol, paucissimis abhinc noctibus, solum. F R A N c. N persuadebis, xe si per Ueris quiam. ALEx. Nil tibi narrare exordiar, quod ex ipso teli oculato, hisce auribus non audivi ; quem, si quis sit cognosceres, virum eximiae probitatis, diceres. F R A N c. Insi surra. Ist ALEx. Is quidem est. FRAN c. libentius audiam. ALEx. Fuerat ille, ut nosta. de Foederatorum exercitu, qui quarto Kalendas Decemb. in Fictorum mont bus stili, & fugati suerant. Nocte ilia, qua iter ad exercitum capessebat. vix quatuor millia passuum trans Visitam, domo prosecuri fuerat, cum hora cinciter undecima, sub gura frequentia. atque AEther crebris ignibus micare cα-
Perint ue quae horae dimidium duravere. Post, ubi aer aliquanto
629쪽
quanto serenior fuit; illico Sol ei in coelis non procul ab occasu Brumali visus est ; qui sex vel septem circiter gradibus supra Horizontem existens, horam integram , & plus. splendore magno adeo fulsiit, ut toto coelo, aereque quaquaversum illuminatis, viam , campos, & praedia circum-jacentia omnia clarE, distincteque viderit; quae paulo ante densissimis obruta suerant tenebris. FRAN c. An ejusdem cum nostro Sole interdiu, apparentis suerat diametri 3 A-LEx Prorsus. FRAN c. Huidem etiam coloris 3 ALEx. Pallidioris: proindeque , non tam eximii vendoris. Nihilominus luminis affatim. FRANe. Forte Plenilunium fuerat. ALEx. Minime. Nam extiterat, id temporis, Luna in vicesimo gradu Capricorni, & Sol in septimo Sagittarii. FRANC. Forte non serio loquutus est. ALEX.sndubie serio. Nam postridie quam capite damnatus, quippe in praelio captus, & pridie quam morte multatus fuerat ,. id mini in carcere narravit, Subdidit praeterea, ubi evanue rat densissimum mox de caelo imbrem tanta copia dejectum fuisse, ut vix proaredi ulterius posset. FRAN c. An alius quispiam viderat spectaculum ALEx. Alii quamplurimi; iique diversis in locis. FRAN c. Rarum admodum phaenomenon , & portentosum. ALEx. Persuasissimum tibi habeas, ipsum Solem non suisse. Credas ergo, vel ejus imaginem per Refractionem, vel signum quoddam divinitari
missum, tanqinam magnae alicujus rei ruturae prodromum
fuisse. si maluatur solis per Restactionem imago , dissicile erit id vel rationabiliter explicare. Nam id temporis, puta
paulo ante mediam noctem, fuerat Sol in opposito Hemisphaerio, prope partem coeli Boreale . phaenomenon vero iin nostro, prope partem caeli meridionalem: at Luminarium imagines, quae frequenter supra HoriZontem appa rent, antequam ipsa emergant, 1unt in eodem, uritate
cum ipsis verticali. Adhaec, nisi valde prope sit Horizontem
630쪽
38 Dra Locus VI.tem Luminare, ejus imaginem, aut speciem, quantumcunque sit Refractionis, videre nequimus: atqui Sol, eo tempore, a Boreali Ho i Zontis parte, nedum nostra Meridionali , ultra quinquaginta gradus distiterat. FRAN c. Idne Ephemeridi inscribendum censesὶ ALEX. Imo.
FRAN c. Dicta. ALEx. mie Lunae, decimo tertio Kalendas mecembreis, ni cII. I M. LXV I, paulo ante mediam n ctem visus est Sol, vel ejus per Refractionem imago, ia regione blattiana, nonpracvlGlascua.
II. ALEx. Iam eo redeamus , unde stupendi illius phaenomeni nos contemplatio abduxerat. Huc usque itaque colloquuti sumus, Francisce, de Chronoscopio, in quantum movetur secundum lineam verticalem, ut probe jam nosti. Alio adhuc modo possumus eodem uti , etiam propter breviores temporis disserentias determinandas uefaciendo nimirum omnes ejus motus, non Vibrationes.sed Revolutiones. Perfacile hoc fieri potest: nam sope B-niculi, ex ligno domus demissi, suspendatur globulus ser- reus , qui libere huc, & illuc moveatur , non modo erit tibi Dadulum Verticale vibrando ; Veriim etiam. Har ontali . revolvendo. FRANC. Atest arduum. ut opinor) facere Penduli motus, Revinitione S. ALEx AN. Nequaquam. FRAN c. Modum satis assequi nequeo. ALEx Ad hunc modum iacies. Quiescente Pendulo, calcaneus laevus in ipso centro statuatur, quod quiescenti Pendulo directe subjacet: atque funiculi medio dextra manu prehenso; tibia dextra cum toto corpore tarde primum, dein aliquanto velocius tamdiu circumseratur, augescentibus interea Revolutionibus, donec globulus absque digitorum ductu. vel corporis moderamine. plene edoctus fuerit. sua sponte, circumserri. Quibus factis. atque corpore e vestigio sui lato , motum per multum temporis perseverare videbis III. ALEx. Varia hic occurrunt phaenomena ob&rvan