장음표시 사용
321쪽
G qηandoq; sumitur pro ratione rhetorica,quae est minoris fidei, quam sit ratio dialecti . nam rhetores no tuntur syllogysmo, nee inductione, sed loco syllogismi utuntur enthymemate,& loco inducticinas u tutur exemplis, unde Aristot. in libro Thetori c. inqui quod rhetorica esta si ecuti ua dialecticae, sic sumpsit Coisen. sermones sum cientes in . 2.cC
Ii, dc mundi. comm. 3 4.&. I.de ani ma. commen. 3 6. Vbi colligitur , psermones suffcientes sunt infra probabiles. ubi dicit exagitando illam rationem Themistit, quae erat per H locum a minori ad maius, inquit.& iste sermo,aut siet,ita quod intel- Iectus materialis est eorruptibilis, aut non corruptibilis, scilicet separabilis,au t non separabilis, secundum autem opinionem dicetium, quod intellectus materialis est virtus I corpore,& generatus,t ste sermo erit sufficiens quoquo modo non probabilis.vnde sic intelligitur dictum eius
contra Avicen. in. I 2. metaphy. suae commen. S . Omnes viae eius, quas
inuenit adprobandii primum motorem esse praeter viam motus sunt
I sufficientes quoquo modo,& si eent
verae essent numeratae in metaphysica,&. I .physicor. co m. vlti . contra
eundem. Certior illorum sermonsi quibus usus est non pertransit ordimem sermonum probabilium , hoc est dictu,non ascendunt ad illu gradum fidei,& certitudinis ad quem ascendunt sermones ibabiles, quia sermones suffcientes sunt insta probabiles. Quandoque vero sumi fur susticientia pro certitudine,de sermo sufficens pro ratione necessariati demonstrativa, sic sumpsit Commen. I .clli commen. 2 .ubi inquit,
&intelligitur hie per sesesentiam C
ladem persectam non abundantiam existimationis, nam textus translationis arabicae habet ibi. Et potest cosiderans sufficere ex multis,ubi litera nostra habet,ex multis utiq; quis accipiet fidem. Quandoq; vero sam itur sermo sussiciens pro ratione completa,quae Omnia complectitur ita P no est diminuta, quia aliquid praetermittat,sic sum psiti Auerr. Iet. metaphy.co m. Ig. ubi dicit. Them. autem dicit sermonem non esse sussicientem,quia suit oblitus animalia sine semine. Quando que vero Lsumuntur sermones sussicietes pro rationibus,quae procedun t ex his,qsensu videntur, de sunt propinquae veritati certae. Sunt enim aliquet Iositiones ut dic. Abumazar, quae icet non inducant ad primae certitudinis ordinem,tamen nullus sensus contradicit eis,de isto modo sumituran. I. coeli .commen. 22. in allegata auctoritate, videlicet sussicientia, quando fuerit sustentata per rationem demonstrativam erit compi mentum illius,& isto modo possumus exponere dictum Auer. in praefata auctoritate,in. I.coeli. com. 8S. Mi quando utitur dialecticis post d monstrativos est, ut faciat convenare,quia istae rationes dialecticae, qui adducuntur post demostrativas E- cedunt ex propositionibus senistis,
dc experimcntum sermonum ver rum est,ut coueniat sensatis, ut die. Commen. 8. physi .com. 22.dc. I. Hii, dc mundi. m. 11. Alio modo
exponere possumus quod Arist.adducit quandoq; post demonstratiuos sermones dialecticos, ut faciat conuenire,idest ut super conclusio ne illa assentiant omnes gentes, vel
322쪽
a maxima pars. Nam ut scribitur in
L. metapn .comm.& rex. I s. Aliqui quaerun t sermones demonstrati uos& maximam certitudine, & ista est natura philosophorum. Aliqui vero quaerunt rationes probabiles, &hi,ut inquit Arist ibi testem dignatur adduci poetam,& Α verr. inquit ibi in comm . q, accidit quibusdam hominibus per naturam, quod non possunt pertransire sermones probabiles,ti demonstrativos,& isti cuconcedunt prima intellecta n n co-
cedunt ea, nisi inquantum sunt Δ.mosa. Ita q, si acciderit,quod contras ria eorum sunt famosa concedent illa. Sed tuneinsurgit maxima din ficultas contra praedicta,quia quando duo eflectus sunt incompossibiles in eodem etiam causae erui simul incompollibiles in causando, quia . non possunt simul causare, quia altera causante,altera no causabit impedit a sortiori causa illi us. Cu m igitur scientia,& opinio sint incompossibiles habitus lini ut i eodem, & de eodem,si aliquis primo habeat opi-c nionem de aliqua conclusione,&superueniat demonstratio corrumpitur opinio, si enim ambae causae in eodem, scilicet medium dialecticu, &demonstrativum fuerin dialecticum nihil facieti mpeditum a demostrativo,ita vi nunquam effectus erunt simul, nec cauta simul causa-: roseo. bunt. Et ita tenet Scotus in . . sentelia. distinct.1 . quaestio. Unica, qua quaerit, utrum de credibilibus reue
latis possit aliquis simul habere fide,
descientiam tu solutione argumen--rupra. torum principalium. Sed ista opinio Omnino tuta non est, nam licet
verum sit,quod ubi itellectus prius per mediu dialecticum habuit opinionem de aliqua eonclusione, qui nopinio est cum formidine de opposito,& superueniente medio demostrativo per quod paritur scientia , t
tunc oportet opinionem corrumpi.
quia scire est re per causam cognoscere propter quam res est. & qu niam illius est causa,&quod imposssibile est aliter se habere. Tame ubi aliquis sciuit aliquam conclusione per demonstrationem,per quam acquiritur scientia,si ad eandem conclusionem adducatur ratio dialectica,dicemus ne scientiam illam corrumpi, quae fui t aggenerata per demon rasitionem certe non. Nam SCommen.vult in praefatis locis, qFrationes dialecticae post demonstratium adducuntur ad confirmand . Et tunc restat quaestioni locus, utrum in tali casu istae rationes Q. FUR Mi generant opinionem, aut sci etiam,
non secundum,quia sunt dialecticosi primum ergo stabit sesentia cum Eu,so opione,quod est salsum. Forte id ices,hoc no potest contingere respectu uni', & eiusdem hominis,quod aliquis prius sciens aliquam eo lusionem per demonstrationem,& n5 . oblitus acquirat opinionem per syl- Flogismum dialecticum. Contra, Impuva, quia Aristo t. infinities hoc facit iii unamet conclusione in eadem parte scientiae,quod ubi demonstrauit: illam, deinde confirmat eandem prationem dialecticam. Et ideo vi- solutio ve' detur esse dicendum,quod rationes x P i dialecticae non semper aggeneran Vopinionem, quae est cum ibrmidi- , ne ad oppositum, intelligendo praeeipue illas esse rationes de numero dialecticarum, quae ut supra habitu est, procedunt ex propositionibus,
quae sensiui videntur,& sunt propinquae
323쪽
γ quae veritati rene, ut dicit C5ment.
I. Di I. co. 22. Aut aliter dici potest, v rationes dialecticae qualesicunque non semper aggenerant opinionem qu est cum formidine ad oppositu, uia aetus activorum sunt in passo
ispo suo , &ideo quando passum fuerit praedispositum per actione su DP perioris agentis,non potest recipere Prohou actione ebilioris agentis eodemi Gpla modo quo si proisipositum no suis.
iin Gorgia set,& maxime quando talia agentias Iuli dia' sunt diuersa,&ciuerserum emelusidε di iri P oductiva,unde quemadmodsi conatae e tingit in actione realiquod actio alibi cuius agentis quando tale fit instru-ilitiua d, mentum alterius speciei variatur,sirinalis ς i cui ignisqn fit animae instrumenturi isti: ,' habet multas operationes specie dis-nu,re diu strentes a seipso, dum erat ases prin
ua vero e cipale,sicut patet ex. 2. de anima. tex.
ex roni eom. 41. ubi dicitur laugmentum
bu, . iri Vt principalis agetis crescit in ,hriori . infinitum apposito combustibili ta-dialcctiei. men dum ignis concurrit in animalibus,& plantis ut concausa,& ut in strumentum agit secundum exigeutiam animae,& operatur oppositum
illius quod operabatur dum ageret tanquam agens principale, quia se
.4. 3 I d Itia determinatum finem,& terminum notum in natura. quandoquidem omnium natura constan tium determinatus est numerus malgnitudinis,&augmenti. Ita videtur mihi ς, contingat in actione spiritali, quod aliqua ratio dialectica dum principaliter assertur sup aliqua conclusione variatur in sua actione, quado adducitur ad eandem conclusione post demonstrativam. quia tunc
fit quasi instrumetum illius, semper enim respectus impsectioris ad perfectius,aut est respectus instrumenti ad agens, aut est re pectus materiae cad sormam, de instrumentum agit m exigetiam principalis agentis, δοῦ
materia disponitur m exigentiam formae. Vnde quando aliqua conclusio prius innotuit intellectui per demon strationem aggenerantem scire,quod est rem per causam cogno scere propter quam res est,&qinis-lius en causia,&quod impossibile est aliter se habere,impossibile est quod
intellictus taliter dispositusacquiras per rationem dialectica veram opinionem quς est cum sormidine,nisi ille prior habi tus scientificus delere. tur per obliuionem,aut per aliquam Laliam viam. Sed dico tune φ tales 'Iationes aggenerant oppinione sine formidine. Unde Auer. I. ccesi dicid sufficientia quando non fuerit sustentata per aliquid, tunc est dem dis propinquis veritati certae. Confirmatur auctoritate Auero ADDI. in 2.coeli,co. I.&exlex. ibidem,ubi Aristo. dicit ultra rationes quibus demon stratum fuit in primo, sempiterni ras,&imortalitas coeli, vel pro uniuerso, vel pro corpore circulari om varias expositiones ibi subdit. Et per opinionem eam quae ab ali. ter dicentibus,&generatibus ipsum. MSLii. sic habere contingit, ει queni autem modum illi factum esse dicunt non coni ungitur magnu Uqi.
habebit, & hoc momentum ad fide de immortalitate ipsius,&sempiternitatem,ubi Commen. dicitq, si aliquis inspiciat sermones Aristot. nu merum sequitur impossibile, sed ad sermones antiquorum plura sequutur impossibilia, & ideo taliter con- tsderans acquiret maiorem fide quEprius habuerit per rationem.
Cum autem fuerit sufficietia sit.
324쪽
stentata per demonstrationes certaS,erit complementum illorum seranonum, quia ex conditione sermonum demonstrabilium est conuenientia sensus, & est subtilis responsio sicut vides, quam subtilitas Scoti Nota. no attingit. Et aduerte unum quod est satis pulchrum in hoc proposito quod resert multum considerare aliquam rationem in se, & considerare illam in respectu ratiocinantis. Nassat aliquam rationem in se absolute consideratam esse demonstrativa, quia procedit ex veris,primis, prioribus,& notioribus,& causis c6clusio - Π nis: quae tamen propositiones licet in se sint necessariae si apud aliquem sumantur tanquam probabiles, non oggenerabunt in illo scientiam sed opinionem,unde scribit Comment. in x. meta.com. I . quod aliqui norecipi ut primo intellecta nisi inquatum fuerint semosa. ita si accide-Tit quod contraria eorum suerint samosa negabut ea, ad hoc. n.quod aliquis sciat,ut dicit Arist. in. I. poster. non sussiciti demonstrationem faciat, sed oportet q, sciat se demostrare, unde multi sunt dantes se scietiis mathematicis,qui nesci ut natur1 de C monstrationis, & eertu est φ illi rationes apud tales n5aggenerant scietiam,sed opinionem , est. n. multum
difficile cognoscere se scire, ut inquit ramultu Aristo. eocem modo cotingit quod difficile ratio aliqua dialectica dum adducie φφEROsiero post demonstrativam illa probabi-μφ' lia sumuntur apud talem sub ratione qua habent necessitatis aliquam participationem,inquantum nabet aggenerare scientiae complemctum,
laic. Commen. ADDI. Confirmatur opinio mea auctoritate Plata in Gorgia, qui vult.duas esse perstasionis species, quarum al- D.
tera aggenerat scien tiam, altera vero credulitatem,& fidem sine scidua.
tum nihil adiud est qua suae par 'tes simul iunctae.
QCribitur ista propositio ab Auer. .
II. physicae auscul .c5. IT.&in . et icom Quia au tem totii m est m ut tiplex ideo opus est distinctione, na
ubi est multiplicitas,ibi est confuso
apud intellectum,ut patet. I .ccxlI, &
ligi tu per Auer. I. phy. m. s.ssent Ε tres modi compositionis. Composi- T ratio speciei ex suis causis. Et composi balintio generis ex suis speciebus. Tertia nil. autem est compositio in druidui ex , suis parti busta sui qualitatem. Et ex hoe dedit intelligere quartu modum compositionis indiuidui videlicet, ex partibusta quantitatem, par . tes.n .sen qualitatem in via Auer.sut materia,& forma,quae a nostris dicu , turpartes essentiales, ut patet ab ipsi, l . physi. com. 2O.& s.c lico. I 2 paret res autem is quantitatem simi par- ,
tes integrales, unde aliud est totum essentiale,& aliud est totum integra FEle. De toto autein,& partibus secundum qualitatem dictis, aut de toto rei sultante ex partibus essentialibus,an a realiter distinguatur 'partib'in Via .
Commenta. multi dubitauerunt, & , Seotus in .s.sen .disilmst. L. q. 2. tenet Averro fuisse istius opinionis, totum essentiale non dicat tertiam en
litatem a partibus simul iunctis rea, litet distinctam,cuius tamen opposi . tum demonstraui de mente eius in t concordantiis Auer. super. I.phy. in .come. II .per variia auctoritates , de.:
325쪽
a rationes,& ideo de hoe ad preses nolo habere sermonem, nam ut inquIt Gale.in. 8.deinge. sani.ca. 3.Scriptores qui omnifariam pauca cognostetes in omnibus libris eadem pertractant imitandi non sunt, hoc. n. non est m ulta docere , sed multa scribere est,'& multas chartas cosumere cum possent paucas,& multum conterere pus ubi non oportet & Beatus Augus inquit afflictio animi est semper eisdem inuentis uti. Praetermisso igitur de toto essentia ii quod indubitanter teneo fm Arist.& Coment. dicere tertiam entitatem realiter di-H stinctam a partibus, tunc propositio allegata glossanda e de hoc toto qJ nihil aliud est j suae partes simul iu-
,verum est consti tutiue, & integrati ue,ex nullis. n.aliis causis intrinsecis componitur substantia compo. sita demonstrata quam ex materia,& forma. Loquendo tamen de toto integrali coparato ad suas partes integrales teneo tale totum rem nihil aliud esse q uam suae partes simul iactae, bipedale enim in re ipsa nihilalud est q uam duo pedalia simul iu-
ω,5. de hoc veritatem habet allegata propositio. Aduerte tamen in ta-I metsi tale totum integrale non dicat tertiam entitatem realiter distincta a partibus simul iunctis, dicit tamen aliud fm rationem etiam a partibus simul iunctis. nam tale totum respectu partium habet respectum formae ad materiam,& partes ad tale totum habet resipectum materiae ad sorma, ut scribit Commen. m.7. meta. m. 33.&est etiam sententia Philosophi in ruphy. in tex. com. 3 I. Vbi partes tales,quae sunt totius integralis reducit ad genus cauta materialis, modo
suorum integrale a partibus notaeseset,neq; re, neq; ratione di stinctum n non posset subire respectum formae
ad materia, idem. n.Οibus modis I
manens idem non potest dici mat ria, Sc forma, ut clare patet intelligenti. Amplius hoc idem authoritate Arist. confirmatur,qui in I. metaph. tex. m. I'. inquit substantia uniuscuiusq; ch semel, Sibidem subdit, et, sex semel est sex no est ter duo, neqa
syllaba non ellelementa, nec idemeit ba, quod di& a, nee caro ignis, & terra,quid clarius dici potuit in hoc Loquendo autem de toto quod est species,'quae componitur ex causissecundum imaginationem .sex gene- , re, & disterentia, & de toro quod est i genus, quod est compositum ex*eciebus secundum ponentes praedicata qui ditativa esse multiplicata ad
multiplicationem formarum,Vt tenuit Ioan.de Gandauo,talia tota su L. distincta a partibus etiam simul iunctis. Nos autem ponimuS talia to- .
ta secundum conceptum solum distinguuntur a partibus. unde physice loquendo,genus non est una na- Mitura sicut species. propter hoc enim Arist. in .7. phy. tex. . 3 I. Voluit in genere non posse fieri comparati nes , quia in eo latent aequi uocationes,sed Qtum in specie atoma, quia species specialissima sumitur ab ultima forma,quq simpliciter una est in
rerum natura. Genus autem non sam itur ab aliqua una forma, quaesit in rerum natura, sed secundum ra- rionem tantum,no.n .estaliqua sorma in reru natura per quam homo
. est animal, alia ab illa secundu rem ret
326쪽
A per qua bona oesi homo, omnes igitur homines conueniunt in forma,
quae consti tui t speciem, quia quilibet habet animam ronalem, scit noest in homine,equo,&asino, aliqua
anima communis, quae constituat animal,quod est genus in quo conueniunt praeter animam hominis, equi,&asini. nam si esset talis sor ma is, tunc genus esset una natura, sicut species,& in illo possent fieri co parationes. sed in sola consideratione,&abstractione intellectus esi forma generis per abstractionem adisserentiis, sic igitur genus est unum B fm logicam c5siderationem, Inquatum dicit unum conceptum praedicabilem uni uoce de pluribus speciebus. Nec est verum apud Peripateticos, quod quot sunt praedicata quiditativa, tot sunt sornaae realiter distinctae in na illis correspondentes. nam ut scribit Com. in . prim philosophiae.co m. II . praedicabilia substantialia sunt illa, quae adunanc cusubiecto,& adunantur ad inuice, &ista est opinio Arist . contra Plat
nem, sicut patet consideranti. PRO Pos ITIO LXXVI.
CVniuersidia sunt discistima ad
cognoscendum,ea quod sunt a sensibin remotissma. ARisto propositio est in prooe
mio mei.& communiter allegatur. Solet inglossaride usibus in causando, quemadmodum est deus, & intelligentiae, talia naq; entia abstracta cum a siensibus sint remotissima, siunt dissicillima cognitu,nain
ut inquit Com. t. de anima co. '2.
Cona prehensio disterentiarum sensibilium a sensu est ca compreheu
sionis eorum ab intellectu. Et hie et scire debes. φ dissicultas, quae contin dissicultas git intellectui nostro in cognitio. ne abstractorum,&in coga itione d'obu exentium materialium,prouenit ex di uenit. uersis causis. v t tellatur Aris. & Co.
Forsan aute,& difficultate duobus modis existente non in rebus, sed in nobis est eius causis, ubi Com. Ii co. inquit. cum difficultas comprehen- soni sentium si duobus modis ,rectum est ut dissicultas in rebus,quae
sunt in fine veritatis. si primo prin- Ecipio,&i principiis abstractis a masit ex desectu .s ex nobis non ex illis. 2Qm cum abstracta sint intellecta ex se naturaliter,& non intellecta,quia nos facimus ea intellecta esse . sed quia sunt intellecta in se, sicut sunt formae materiales, dissicultas enim in istis est ex se magis,quam ex nombis. Ita Auer.ex mente Arist. elicit duas conclusiones, dassicultas rintellectione entium abstractorum a nobis est ex nobis magis, i ex illis. Sed difficultas rerum materialium est magis ex illis, quia res materiales sunt potentia intellectae & nona fiunt actu intellectae, iii si virtute intellectus agetis,qui est in nobis, qui transfert res de ordine ini ordinem,& facit de potentia intellectis actu intellecta,ut dicit Com. in. 3. de alii
tra Com. si difficultas intelligendi mei.ἰ,
res materiales esset ex parte obiecti. s. ex parte earum, tunc tales si1bstacitiae comparatae ad quencunq; intel lectum eodem modo se haberent.
Consequens est falsum, sicut patet respectu intellectus diuini. ergo, ac
ancedens. probatio consequentiae,
327쪽
C quia da oppositima, φ difficultas est
solum resipectu intellectus nostri,&non respectu cuiuscunq; intellectus tunc cum istae substantiae sint eadead quencunq; in tellectum coparentur,sequitur ergo Q difficultas non est ex parte ear ii,sed est ex parte intellectus nostri cui comparantur.&ideo tenent q, tota difficultas in m tellectione nostra dependet ex parte intellectus nostri. unde dicit t. quod licet Arist.in litera innuat duos modos difficultatis. contingentes in in- . tellectione tamen dubitatiue loquutus est. inquit enim sol san, & ideo
H quasi determinando dictum suum
subdit, non in rebus sed in nobis causa est. Sustinendo tamen via Auer. Desensio magis consona est dictis Arist. Δ--M cile est soluere ronem eorum. NaCom. tenet Q Deus,& intelligentiae non intelli sunt ea que sunt hic sicut nos intelligimus illa. scientia. n. Vran
uoce dr de scientia Dei, & de scientia nostra,quia scientia Dei est causa entium, sed scientia nostra causa cab entibus. unde Auer. I. de ani .co. - 6. inquit. Ex eis comprehendenti-- bus,quae non sunt admixta materi quod comprehendit minus persectum , comprehendit magis persectum,& non econtrario, & ideo di- ait. I. com .super. 2. met. illud ereptum Ari R. ibi sicut se habet oculus noctuae ad lucem diei,ita se habet intellectus animae nostrae ad ea, ' manifestissima sunt in natura. ostendit difficultatem no impossibilitate. odit beati Et licet beatus Tho. in illo loco
ibolo. dicit de mente Aristo. anima nostra corpori unita impossibile est comprehendat subitantias separatas
cognoscendo de eis, quod quid est, ex quo inquit salsum esse, quod di- ncit Auer. hic in com. v philosophus non dem rat hic ee imposse nobis intelligere res abstractas. sicuti inpole
est vesipertilioni insipicere lena Tn sine dubio dictum Auer. est demente Arist. Nam. 9. met. tex .co m. In pug Aulti . loquens de cognitione substantiarum simplicium inquit, q, igno 'rantia talium non est aequalis caeci tas, caecitas enim est,ut utiq; si intellect .uum Oino non habeat aliquis. Ex quibus verbis idem beatus Tho.
elicit ab i psa tandem veritate coact' ibi dicens. ex quo patet m fm sniam I Arist. humanus in tellectus pol per- tingere ad intelligendum Lubstan. tias simplices,quod videtur sub duo bio reliquisse in . 3 deant. Clare autem patet apud oes Peripateticos, Pquae illo mota in . 3.de anima de intellectu humano an possit intelligere abstractas substantias, non est qopertinens ad inteli in hominis separatum,existentem in alio statu . na . de anima tex. com 2 O. dixit. quod
non reminiscimur post morte, quia intellectus passivus corrumpitur, resine hoc nihil intelligit anima, tum etiam,quia illa qo formaliter procedit de intellectu hominis pro statu illo, nam sic inquit. in tex. 36. in . . deant. Vtrumast contingat a sq, separatorum intelligere ipsum non existentem separatum a magnitudine,considerandia posterius. ubi beartus Doctor dicit, q, poste i ius coli derandu est utrum intel sin nrm non existentem separatu a corpore, possibile sit intelligere aliqua substantiam separatam. haec enim quaestio, et inquit,hic determinari non potuit, quia nondum manifestu erat
aliquas substantias separatas es, nec quae i
328쪽
Q quae vel qualessent. inde haec quaestio ad metaphysicum ptinet, tamenon inuenitur ab Arist Eluta,&tii
pro parte testatur.in. 9. meta. in prae
allegato loco Arist. ibi hoc iluisse,
α ideo expositio Averr. ibi, licet ab omnibusexpositoribus Latinis derisibili studicetur,tamen ut vides est ex mente Aristo.qui dicit ignorantiam de talibus abstractis in nobis non esse,qualis est caecitas in oculo. uid clatius potuit dici pro Com. um asseruit exemplum illud non dicere impossibilitatem, sed dissicultatem tm Redeam igitur eo, unde B e Huxit sermo φ vBaγunt dissicillima ad cognoscendum ide ut bus in musando eo,quia sunt a sensibus remotissima, ista enim dissicultas prouenit ex parte nostri intellectus,qui in intelligendo dependet a sensu, &quia subitantiae separatae fin se non1unt phantasiabiles, sed tum suuseflhctus qui est motus sensu appre- heditur, ideo multum est cognitio de talibus dissicilis in nobis,sed non ista dissicultas in intellectione earudependens ex parte ipsarum quia ipsae sunt intellectae in actu. QuomoC do autem rationes A ver. procedat in. 2. mei. Vide quae scripserim in cocordaniijs eius,si placet. Fallit auteproposita propositio de usibus complexis in causiando, sicut siunt prima principia,quorum causalitas extenditur ad omnia stibilia. nam talia uniuersalia sunt notissima,& sunt si
cut locus lanuae in domo quem nullus ignorat. 2. meta. com. I. unde de
m rationes costantes ex primis principiis respectu aliarum dem ronum sunt, sicut elementa de compositis,
etiam.loquendo de usibus in praedicando,& si talia quo ad simplice oeognitionem sui sint nota,praecipuo ubi fuerint sensata, ut declaraui in speciali quaestione mea de primo cognito,in de talib' possunt sormarispositiones in ordine ad suas naturales proprietates multum occultae,& laboriosae. licet enim teste Auice.ens& res prima impressione quoad simplicem cognitionem imprimantur in ala,m possunt arduae qones formari de ipsis, sicut patet exercitatis in icientia diuina.
Era est propositio qn scientia V subalternatur sicut species o neri. inde. n.est, quod lcientia su alternata non tonit in numerum , alioquin diuino scientiae speculati. uae posita ab Arist.in. 6.primae pha
losophiae esset insufficiens,ubi Aris. diuidit sicietiam in activam facti ia&in theoricam : & theoricam demum diuidit in naturalem mathematicam,& diuinam .no. n. siubal ternata scia differt a subalternate nisi Faccidetali dria,quae non facit aliud, sed alteratum tu, sicut geometria, & pspectiva. na linea,&linea visualis sista dita acciitali distinguunc &sic de musicacti arithmetica, quatualtera est de numero,ialtera vero de noro numero. Falsa alii est Epoubi subalternatio fuerit merito pricipioru tua. Na non est dubiu q, oes scientiae morales,& practic , sit, , de aliae sciet speculati iiς pticulares sub alternans merito pricipioη sciae diuin .na sicut scribit pricepsi prima Feu, primὲ cano.doct. I.1 ca. de sub-
329쪽
G tectis medicinae. principia scientia-Tum particularium, tanquam credita recipi utur,& in aliis scientiis, quae secundum ordinem sunt ante eas ratiocinantur,&ita fit donec principia omnium scientiarum ad philosophiam primam , quae metaphy
si ea est nuncupata, eleuentur. & Α-uer. in. I.Colliget.cap. I. Artifex artis inquan tum in artifex illinflariis non potest cognoscere principia re-xepta in illa arte, quan uis sciat illa, non scit. n.ea nisi inquantum est artifex alteri us artis,ideo oportet eum
recipere illa principia artis suae abii H lo loco in quo sunt magis nota.
ADBI. Dicit etiam Alexan. In. I . topi . in 2 sectione,super cap. II. sunt ali-
'ua problemata, & propositiones physicae,quae circa elemonem, & sugam relationem habent. Na viruramnia necessario a fato dependeat,
quod est physicum, relationem het
circa electionem,Sc fugam . Fam si oporteat cosiliari de actibus nostris, aut nononde est initium. Sithetia non est dubium fm Arist. dc Com. inscientia de anima tribuit multis scientiis, quae sunt practicae multa . principia .cum in scientia illa sit me
tum scientiae de anima aliis scientiis est tribus modis,&secundus modus ut asserit est pro quanto dat plurib' scientiis plura principia, ut scientiet morali. s. regendi ciuitates, & diuinae. Moralis.n. Q scipit ab hac. scientia ultimum finem hominis in eo, quod est homo,& scientiam su substanti quq sit, de diuinus suscipit ab ea sit buatiam sui subiecti, hic enim declarabitur, qm sormae abstractae sunt intelligenuae, & alia multa de cognitione disposition si eonsequε- Ictium intelligentia in eo,* est intelligentia. Sist etiam medicina, quae a toto genere practica est, licet finsimilitudinem aliquid eius dicatur practicum,& aliquid speculatiuum,
subalternatur merito principiorum scientiae naturali, quae est speculati-ua. Et ex hoe patet error Concilia. Opini. toris,&aliorum asserentium medi Conciticinam esse vere subalternatam sciae naturali. inquit enim in dsta 3 . in .s dicendorum,q, cum duplex fit sub- alternandi modus,videlicet ratione subiecti ,&ratione principiorum , utroq: modo medicina est subalternata scientiae naturali. nam subie- ctum eius,quod est corpus huma- μnum sanabile est sub subiecto scientiae naturali quod est ens mobile. vel corpus mobile. Similiter etiam subalternatur illi merito principiorum,quia ultimae coesuliones libri platarum,& libri de animalib. sunt maximae,&principia credita in medicina,nam ut scribit Philosephua libro de sensu,&sensato, ubi desinit physicus ibi incipit medicus, & ista 3 his, , , est opinio eius. sed ista opinio quo 'ad primum dictum stare no potest,
quia certum est,q, subiectum medicinae formale non est cormus humanum sanabile absblute, sed ab arte,&tale,ut sic est res artis, & non est pars subiectiva entis naturalis,ut bene patet consideranti. Amplius cuscientia naturalis sit mere speculati ua: Medicina autem sit mere practica, si esset vere subalternata illi sicut species generiit sic sequeretur, quod scientiae practicae sista accide tali differentia disterrent a scientiis, quae, simpliciter sunt speculatiuae contra Philosophum. 6. metaph. tex. com
330쪽
men primi. ubi diuidit scientiam in ne argumentorum , 8c praecipue ad theoricam activa,& factivam: theo secundum,quod omnis habitusco. ricum autem,&practicum,ut diui- gnitivus circa obiectum operabiledunt philosbphiam, &scientiam in ex natura rei&obiecti,est directi Q communi sunt essentiales disterentiae . nam ut Avicen. in principio su logicae & in principio suae meta. scribi sistientiae speculatiuae sunt de rebus operatis a natura,& scietiae practicae sun t de rebus operatis a nobis. secus autem est de theorico. & practico,quae diuidunt medicina, quia B tales sunt disserentiae accidentales in medicina. unde theoricum, S practicum, quae diuidunt scientia in comuni aequi uoce dicuntur cum theorico,&practico per quae diuiditur medicina,quia impossibile est easde eotieu esse disserentias, per quas diuiditur N pra ti' superius,& in serius, unde theoricii dicita di in medicina ordinatur ad practicu, mutuoedi non sic autem est de theorico & practico per quae diuiditur scientia incommuni quia scientiae speculati uet non sunt propter practicas, Ut patet
Gregorius in sermone Diui Basilii ita scribit, medicinam esse fructu
c philosepbiae,& philoponiae. idest di
lectionis laboris. nam quantum ad
in operatione, licet non ex usu habetis,sed aliquis habitus est directium incomplete, &quasi a remotiori, sicut qui est circa magis una aliquis magis persectς,& de propinquo, Deut qui est circa magis particularia,
actus enim sunt circa singularia. undeexperientia magis dirigit in operando, qua ars sine experietia. I . meta.&sic nabitus incomplete diriges com parati ue,& large potest dici speculatiuus,quia ex se non sufficit ad Edirigendum sine particulari determinante,& applicante, & ita dicit et in prologo primi sentc.in.q. de pra xl,&est etiam sententia beati Tho. in qonibus super Boethio de trinitate quaest.qua quaerit. Vtrum sit conueniens diuisio scientiae speculati uetin naturalem,mathematicam, & diis uinam. inquit enim in responsione
ad quintum. p aliqua scientia continetur sub alia dupliciter. Vnomodo,ut pars ipsius, sicut scietia depla tis continetur sub naturali, ut pars. FAlio modo,qn in superiori l scientia theoricam est fructus philosophi , assignatur propter quid eoru , quae quo ad partem practicam est opus in inseriori scientia demonstrantur labori quia pro maxima osui parte
practica medicinae ex experimento
constat. Similiter etiam, ut dictu est,ista,ut diuidunt scientiam in comuni sunt essentiales disserenti et habituum distinctorum: sed ut diuidunt medicinam sunt disseretiae accidentales. nam illa pars medicinae, quae a remotis dirigit in opus dicitur theorica,illa autem,quae a propinquo dicitur practica.iquit enim Scotus in. 6.metalli. q I. insolutio ut musica arithmeticae. Medicina
igitur non ponitur sub physica, ut
pars, subiectum. n. medicinae no est
pars subiecti naturalis philosophia sin illam r5nem, in quam est subiectum medicinae,quanuis. n. corpus
humanum sanabile sit corpus nate, non isi est subiectum medicinae, ut est satiabile a natura,sed ut est sana . bile per arte. sed quia in sanatione. quae fit per artem, ars est ministra naturae. iuxta illud Gal. in. 3.technia