장음표시 사용
101쪽
inter se diversae, diversae prorsus indolis in.
ter se erunt; idioque Nauta omnino distinguet dolorem enascentem a fractura brachisa dolore, quem in se oriri sentit, dum ad navis jacturam considerat. 49. Definiri nequit existendi modus, quem anima liabet in cerebro. Cum enim animam imperfectissime agnoscamus, nullo modo inquirere possumus, an ea existat in puncto extenso, vel in extenso cerebri. Id unum scimus, eam in cerebro habere talem existenis di modum, qui spirituali animae consentaneus sit. 'Tandem ingeniosum argumentum ab Henrico Moro excogitatum , probatumque Genuensi di luere utrisque incumbit. Si e. nim anima media per totum corpus diffunditur g. 48.b explicent, qui fieri possit, ut
dolorem in parte laesa , non autem in toto corpore sentiat. Di recte autem dicimus, eadem ratione, qua elasticarum chordarum quaedam possunt resonare, dum aliae finitimae sens biliter fialtem conticescunt, ita etiam posse nervum aliquem. Corporis dimoveri, absque
eo quod alii sinitimi saltem sensibiliter dimoveantur, ideoque aliqua saltem ratione exisplicari, cur laeib pede, anima in pede tantum, ac non in toto corpore dolorem sentiat.
g. 8o Dissicultatibus jam a nobis dilutis
nonnulli adversarii has ceteras duas adjungunt. I R. inquiunt, si anima in solo cerebro resideret, eum plura objecta eodem tempore agunt in organo, non posse motus distinctos ad cerebrum deferri, ideoque necessario oriri dΡbere confulionem & motuum , & perceptionum, quod tamen eXperientiae ad ver-
102쪽
satur. 2 '. eadem ratione, qua anima brutorum per totum corpus diffunditur ut aperte ostendunt serpento, lacertae, aliaque ani. malia, quae circularibus incisuris distinguun. tur; trans,er se enim sectis, singulae illorum
partes ad acus puncturam, aut aliam quam- 'cunque irritationem variis modis torquentur,& agitantur) ita per analogiam esse idem de anima humana dicendum. At dum in pri- ma ui me ultate contendunt in facta hypothesi
evitari non posse confusionem motuum, interrogandi sunt, an loquantur de pluribus impressionibus, quae eodem tempore fiasst in diversis organis, an de pluribus impressioni. bus, quae fiant in eodem organo. Si de primis sermonem instituant , negamus prorsus habendam esse confusionem motuum. CL menim nervi sint distincti, nulla datur ratiosum ciens, cur motus in singulis excitati confundi debeant. Sin autem de aliis verba fa- Ciam, concedimus oriri debere confusionem motuum, ideoque etiam perceptionum, quod quotidianae experientiae est omnino consenis Ianeum. Etenim nonne quotidie, dum plures sonos eodem tempore audimus plura corpora olfacimus &c. confusionem experimur Quoad alteram autem dissicultatem di cimus, perperam ab adversarIis poni, brutorum animas per totum corpus diffundi. Neque id probant motus, contorsioneique, quae
in resectis eorum partibus ὀbservantur. Hi
enim motus ac contorsiones non ex anima,
quae in illis partibus .insit, sed ex puro mechanismo proveniunt, eoque tantum explicantur, non secus ac motus horologii, dum ab eo rotam tollimus , quae elaterii evolutionem coercet, ac motus plantae sensitivae
103쪽
De. altero sensationum Corollario, scilicet de excitato voluptatis, ac doloris sensu, sum re Ajectibus.
g. 8 I. Λ lierum, quod ex sensationum theo-
A ria corollarium deducimus, sunt duo illa naturae sentientis quasi elateria, nem-Pe, Voluptas, & dolor. Etenim cum ad quamlibet sensationem excitandam requiratur commotio organorum ab externo objecto produ- g. v. , aut commotio illa erit temperata, idest in fibrillas nerveas perturbationem non inducet, & tunc sensatio conjunctam habebit voluptatem, aut erit nimis vehemens, & tunc illam comitabitur dolor. Quod ita res se habeat, quotidiana experientia demonstrat. Sive enim lux nimis percellat oculos, sonus aures, odor nares, δε- Por gustum, extensio tactum, quotidie novimus has sensationes cum dolore conjungi.Ci m autem ad mediocritatem organa Commovent, voluptatein experimur. 8a Causae igitur, cur an anima excitetur voluntas, sunt fibrillarum nervearum temper itae commotiones, quae, scilicet, ea risinuom statum non perturbent. Contra V ro cat'iae, cur dolor m sentiat, sunt ipsarum fibrillarum motus nimis vehementes, magis, miri
104쪽
ι spininusque earum statum perturbantes. Quod
adeo verum esst, ut omnes voluptates, doloresque, posita hac mediocritMe , vel excessu otionum, oriantur, sublatis, tollantur. Qua . tuor sunt hominis status quoad voluptatem, ac dolorem, i Q. voluptatis in s eu laeistitiae minime gestientis, ut dum valemus,2Q. voluptatis gestentis, ut dum cibo, po- tuque recreamur, 3'. aequabilis doloris, seu tristitiae per modum habitus perdurantis, ut dum melancholia assicimur. 4' doloris dilacerantis, ac impetuos, ut dum fame, sitique vexamur , vel membrum aliquod corporis aut scinditur, aut vehementius comprimitur. Jam vero dum homo aequabili voluptate perfluitur, iceoque valet, ejus perspiratio corporis infensibilis, ut Sanctorius observavit. nec nimia est, nec deficit, ac proinde particular ex ejus corpore exeuntes ad mediocritatem cum internum, tum externum ejus tactum commovent. Idem Draestat perspiratio sensibilis, ceteraeque sensibiles evacuationes . Dum gestiente voluptate a Scitur, vel excitatur in ejus fibrillis commotio temperata, sed paullo intensior, vel commotio nimis vehemens, quae dolorem dilacerantem producebat, sit temperata, ac paullo inten-1ior. Ita defectu cibi, vel potionis, sublato objecto, in quo ventriculi actio exeratur, fi-hrillae nerveae magis commoventur, atque
hinc dolor dilacerans. Cibo de potione cum ventriculi actio in fibrillas minuitur, sensim dolor decrescit, ac ad gestientem voluptatem transitus fit. Dum aequabilem dolorem experitur , perspiratio infensibilis aut fit minor, quam par sit, aut etiam nimia ex iisdem Sanctoria. nis observationibus, sensibilis respiratio, cae-φcraeque L vacuationes retardantur, aut acce-
105쪽
Ioo Ierantur, hoc est in ulroque casu eum exteris
nus , tum internus tactus nimis commovetur . Quando enim rc tardatur perspiratio,
Ceteraeque evacuationes, particulae , quae ex harmonia corporis exire nituntur, cum Praepeditam viam reperiant, majorem nisum exercent in fibrillas nerveas , quae proinde etiam in hoc casu nimis concutiuntur. Quae quidem contingunt etiam in iis voluptatibus , ac doloribus, quae ab animi cogita. tione proficiscuntur. Cogitatio enim rerum φ honarum & pulchrarum ob commercii legem agitationem majorem excitat in humani coris
poris fluidis; inde perspiratio justa, aliique
motus cxpcditi, ideoque fibrillarum vervearum ad mediocritatem commotio, ac proinde voluptas. Contra rerum noxiarum ci tri- stium cogitatio coarctat fluidorum vasa, motum retardat: inde fibrillatum nervearum motus nimis vehemens, ac proinde dolor.
g. 83 Quae cum ita sint lv. improbamus
eorum sententiam, qui congruam corporis rati nem causam physicam voluptatis, incongruam vero causam physicam doloris esse putarunt. Vocabula enim cougrui , incongruique aut nihil omnino, aut idem, quod voluptas &dolor significant. rejicimus etiam eorum opinionem, qui voluptatis, dolorisque causas multiplices in multiplici organorum, αfibrillarum structura excogitarunt, rati, unam eamdemque fibram non esse, quae saporem v. g., dc comicantem, indeque consequentem voluptatem, aut dolorem pariat. In hoe enim multi olici sensuum, fibrarumque numero non solum hypotheticam philosophandi rationem intuemur, urrum etiam natura ensis abique necessaliate multiplicari. 3'.
106쪽
veritate etiam aberrare putamus praestantissimum Auctorem Libri, cui titulus: Dee Dirindole des placere, nempe, Verrium, qui sermonem instituendo de doloribus, ac voluptatibus, quae ex cogitatione originem ducunt, contendit, omnem hujusmodi Hilupta. rem a spe, omnem vero dolorem a metu oriri. Etenim, quamvis spes mediocriter fibrillas
nerveas commoveat , metus autem earum
motus nimis acceleret, ideoque eum voluptate, Eut dolore conjungantur, aliae tamen iunt cogitationes, quae idem praestant, a quibus proinde animus voluptate, aut dolore persunditur. Et revera, cum spes, & ructus sint futurorum, quaenam spes, aut motus eiungi, potest, dum praeterita memoria repetentes
voluptate, aut dolore assicimur 2 Quae spes Iocum habet, dum ad inopinatu in sive dictum, sive factum voluptate perfundimur Quis metus, dum Nauta ex repentino , δοῦ opinato nuncio jacturae Navis, maximo dolore statim corripitur 7 Itaque ultro concedimus spe, metuque voluptat inu ac dolorum copiam augeri. Fatemur, homines, qui ma- sis resexime utuntur, potissimum si uberiori maginatione polleant, cum frequentius spe, metuque agitentur, suarum quoque voluptatum, dolorumque copiam augere , ut aperte ostendunt homines prae pueris, cives prae agricolis, custi, doctique prae indoctis: at propugnamus, ex aliis etiam cogitationibus ob commercii legem ita fibrillas nerveas comis moveri, ut animus voluptate, ac dolore tangatur .
g. Ceterum patet, duplicis generis ense causas, quae fibrillas nerveas vel ad meis diocrjtatem commovent, vel in iis motus excessum creant, aeme objecta αι erna , dc
107쪽
Icta cogitationes. Primas physicas, alteras ruorales voluptatum, dolorumque causas mediatas recte appellaveris.
83. Sed hic audaciores Metaphysici inquirunt I', quot sint motus gradus , qui me Uiocritatem constituant, ct quos ultra dolor insit, a '. an voluptas, & dolor continuitatis legem servent, 3'. quaenam sint leges, quibus excitentur in animis , 4 Q. an voluptatum ac dolorum calculus iustitui possit, I R. tandem an homines hic in terris majori dolorum . quam voluptatum copia assiciantur . .
f. 86. Ad primam quaestionem quod et tinet, ex iis, quae g. 7O. jam diximus, evidens est, nullo modo definiri posse motus gradus, qui mediocritatem constituant. Cum enim in diversis hominibus fibrae nerveae neque ea dem textura ac crastitie, neque iisdem exerine it tionis gradibus polleant, idem motus, quo mediocriter commovebuntur fibrillin unius hominis, perturbationem gignet in fibrilla alterius, ideoque mediocritas ac e5 essus motionum tam variant, quam homines. g. 87. Antequam nostram de secunda quaestione sententiam aperiamus, imonemus, lo-gem continuitatis esse numquam interruptam agendi methodum, qua, scilicet, natura ni per saltum operatur, aut ab uno ad alium gradum non transit, quin omnes intermedios excurrat. Leibnitius anno I 687. legem hanc promulgavit, eamque postea propugnavit Domina du-Chatellet in suis physidis Institutionsibus, di ci. P. Rogerius Bosco victi ius
anno I 734. dissertationem pro eadem demonstranda edidit. Itaque in voluptate locum habebit hujusmodi lex, si animus ex minima ad summam voluptatem pervenire
108쪽
Io3 aequeat, nisi per omnes intermedios gradus
transeat. Idem de dolore dicatur. Hisce positis, quidquid in contrarium aD serat cl. Bosco victi ius, eique inhaerens illustris Metaphysicus Draghettius, nobis vero in simile videtur nullam continuitatis legem enfingi possie salte in in iis doloribus, ac voluispi tibus, quae ex cogitatione dimanant. Cum enim animus per saltum cogitare posse videatur, ut intimus sensus suadet, motione&Corporis, quae singulis hisce cogitationibus ex commercii lege respondent, per saltum fiant nece illa erit, ideoque ejusdem quoque
naturae sint oportet dolores, ac voluptates , quae ex his motionibus, tanquam ex causis, excitantur in animo. Huc accedit, easdeludoloris, ac voluptatis modificationes ab animo, vel statim ac oriri incipiunt, vel earum progressu sine ulla lege nonnumquam aut novis desideriis, aut comparatione auge-
ri , minuive, ita ut quotidie experiamur eas modo crescere, modo abrumpi, modo per saltum ex minimis maximax fieri, & vice. versa, prout animus propria agendi potentia, ac libertate utitur.
f. 8ls- Tertiam quaestionem sequentibus Uoglii theorematibus, quae publici juris fecit in opere 2 La natura des Placere , e deIDolore, resolvimus is, , Teorema primo . Il placero , quando,, vi en d opo it dolore, appar pili grande , se perche ii dolore si volgo in placere, e,, cobh cambiato ronde ii placere d' appressis,, maggjore. In verita quanto θ mai caro, , it bere do po la se te, e quanto saporito il. , ei bo do po la fame, e quanis doIce it ri- ,, pola d spo la stanc heZZa, e certo non χ-
109쪽
, , Leorema secondo. It placere, quando,, vi en do po un placere pili grande, appa- , , re pit: di quello, ch 'ε, piccolo, e star- , , so, perch h l 'ecceta di quel ch 'era in- , , nan Zi, diventa dolore, ed elide cost alis, , cuni gradi di essis, on de impiccolisce , e, , minora. Di Diti l 'erbe dei prato non ,, harino tanta veliusta clopo te ricche hel . , , te Ere di un giardino, e viene in dispreΣ,, Zo la fava, e la nocciuola dopo di aver, , gustata la starna, e la perniee., , Trorem a terZo . Il placere , quando se vien copo un placere pili piccolo, cos1 si rimane, come sta, e non cangia it na- , , turale aspello. Percioccho allo rche io, , pata da un placere di quattro gradi a un, , placere di sei, non ho da sentire in cuors, dieci gradi, perche quei qua tiro gia fu-a, rono, e pili non sono, benchst tornino , , ad emera con altra veste con due di pii . , , si neppure ho da sentirne otio per los, placere, ehe ho di aver fatio acquisto,, di due gradi di pili, perchh segueodo una ,, tal ragione ci converrebbe andar olire, ,, e sino air infinita aggiungere. Dunque , , non sento in cuor che sei gradi . e il, , placere cost si conserva, come la Natura, , ii sece . , , Teorema quarto . Il dolore, quando,, vi en dopo un placere, si is pili grando, is perchε il placere si muta, e cangia ina, dolore, e unito cosi ad eo it se sem- ,, brare maegiore. Di vero clopo it diverti- , , mento sono te domestiche faccende pili
110쪽
feste voI eampagna c' increscono olere m. ,, d le eure delia Citta. Teorema quitato. Il dolore , quando,, vien do p un dolore 'th grande, dimi. ,, nulli ce, e scema, praehe reccesso di queis se sto pjli grande m placer rivolio cancella, e togite alcuna parte di esse I i niti,, ni amma lati credon o di stat bene, e fam, , no vn sembi ante iure, perche u mai in a se giore , che Net ondo, copre, e nasc de
, , Teorema sesto. Il dolore, quando vi eam dono un dolore pili sticeolo, cost si rim
ne, conre e , e te sem,an Ze non muta.
g. 8o De quarta quaestione nos ita opin mur. vel agitur de proprio voluptatum d 3orumque calculo, vel de improprio . Si doeprimo sermo sit, nullo modo voluptates, do-Ioresque supputari pone nobis videntur. Nam ad proprium calculum ineundum, ut Mathematici docent, vera quantitates r uiruntur. 1 mulque quantitates hujusmodi Aomogeneae e se debent, quales certo non sum volu 'tradi dolor, cum n ue quantitates esse, seque
inter se homMenestatem servare statui pol ac Voluptas enim & dolor idem sunt inter se, ae calor , ct sonitus, odor, ct sapor. Quia au'tem has sensationes quantitates dixerit, ae inter se homogeneas statuet Sin vera dctealculo improprio verba fianu, ideoque sub
generim quadam ravione einium , modorina virium voluptates, doloresque consideremus vltro concedimus sub hoc aspectu das animi
modificationes supputari posse, cum sab hae
Tatione etiam ea, quae neque quantitates lant neque homogenea sunt, ad calculum revo