장음표시 사용
81쪽
praetergrediamur, parcendum tamen rerum cognationi est, ac tantisper in alienam messem est falx injicienda. Itaque, quoad primam, dicimus, ideo post consecrationem nos experiri eumdem colorem , ct saporem, quos panis, vinique substantia ante consecratio. nem producebat, quod Christus agit in risum, & guisum eodem modo, quo in ipsos agebat panis, & vinum ante consecrationem. Color igitur & sapor non sunt entitates, quae remaneant, sed sunt semper animi nostri sensationes hac tantum differentia, quod an
e consecrationem excitantur a panis vinique substantia, post consecrationem exCitano tur a Christo, qui vellicat sensus eadem prorsus ratione, qua vellicabantur a creata substantia. Neque reponant Peripatetiei hac responsione multiplicari miracula fine necessitate. Nam si per ipsos nulla miraculorum multiplicatio fit, ubi Christus post consecrationem superstites ensitates coloris, & saporis issentat, nulla quoque fiet, si easdem sensationes , easdemque species producat. Deinde quae miraculorum. sine necessitate multiplicatio effingi potest, ubi id omnino expostulet ipsa ratio mysterii 2 ,Nonne deficiente panis, vinique substantia, quae has sensationes excitabat, solius supernaturalis causae esse debet producere sensationes, quae a causa creata amplius produci nequeunt Λd alteram vero difficultatem respondemus, falsum Omnino esse in Eucharistia fieri realem fractionem. Nam sicuti tunc panis apparet id, quod panis revera non est, sta videtur fractio fieri, quamvis reapse nulla fractio peragatur. Unci verbo nonnisi apparenter frangimus quod apparenter est panis. Sed de his, si vacat, con-Hilatur Fortunatus Brixiensis, qui in Disserta -
82쪽
tione Physico Theologica De quesitatibus sensibilibus accurat i ssime Peripateticos confutavit. g. 62. Lex II. , , Si sensatio sit de prima - ,, riis corporum proprietatibus, illam realiz- ,, za; ideoque judica, objectum externum se illa proprietate esse donatum, quam senis satio repraesentat. ,, Ideae enim extemionis, impenetrabilitatis , Rurabilitatis, mobilitatis, quiescibilitatis, inertiae clarissimae remanent, etsi tentemus eas ab animis avellere, ut iisdem objecta externa ditemus. Huc accedit, quod si fiat hypothesis, in corporibus
has proprietates realiter reperiri, ideoque ea esse reapse extensa, impenetrabilia, figura δε- nata, mobilia, quietis capacia, inertia, neque numero plures, neque genere intensiores, neque magis ipsa duratione constantes, a Cimmutabiles em sigi possunt sensationes iis, quas motio in nobis excitant. Cum igitur β-
milium ejectuum Amiles ponendae Ant causa.
Concludendum, corpora hisce proprietatibus revera esse praedita. Do quam libentissime, in nobis excitari posse has sensationes, abiaque eo quod reapse corpus hisce proprietatibus donaretur. At cum nobis de corpore cogitantibus hae proprietates semper occurrant, cumque ipsarum claras ideas habeamus, etiam dum illas realizetamus , in corpore non existerent, necessaria esset nostra deceptio, nullusque proinde aditus ad emendationem nobis aperiretur . .
i) Duo allata argumenta, quamvis apodsectice corporum, ac primariarum eorum proprietatum existentiam non Ostendant, tantae
83쪽
Berkelius in Dihlogis inter Histam , ct Phi-
Iomum tantum abest, ut has proprietates corinporibus reapse tribuat, ut corporum existe9tiam neget his potissimum innixus rationibus I v. se Extra nos non existunt qualitates sen- , , sibiles. Ergo neque corpora existunt . E '. H Si corpora existerent, quaenam statuenda ,, eorum natura, ac principia ad illorum, , coagmentationem adhibita 2 s R. Admissa , , Corporum existentia, dicendum esset, so- , , lius motus ope excitari in anima ideas . , , Cum autem hoc sit absurdum, satius est, , , ac Religioni conformius eorum existentiam
, , denegare. , , Tria autem haec argumenta
ita lvit cl. Christophorus Sarti in suo Psychologiae specimine pag. so. , , Aliud est de , , qualitatum sensibilium realitate, aliud de
tamen probabilitatis sunt, ut multo helleis bero indigeat, qui de corporum OXistentia, se de primariis eorum proprietatibus dubitet Ingenue satendum nobis est, invictam exilientiae corporum demonstrationem Philosophis deesse. Cum enim corpora solis sensa tionibus dignoscamus, ae nulla appareat tam arcta cognatio inter motum sensationem p λ- ducentem, ac ipsam sensatiouem, ut hac pOsita necessario 2 alterum consequi debeat, hine ab existentia sensationum non qisi ad verisimilitudinem corporum existentia deduci potest. Malebranchius corpora existere hoc argumento demonstrabat: Revelatione constat corpora existere. Ergo corpora exsunt, perinde
ac effrenis scepticus. non aeque neget corpta
rum existentiam , ac ipsam revelationem ἀ
84쪽
,, corporum dubitare existentia. Qui primas, , erilitates esse negat, is credit adhuc , ean, , dem ab extrinseco prodire , ac nisi ea - , , rumdern discrimen a varia, & multipliciis textura proprii corporis diversaque cor-
, , porum externorum actione repeteret, ne-
is cessario quodam pondere in easdem endiose tales ferretur. Contra qui corporum exi. stentiam aufert, nihil is ab extrinseco eo. D SΠoscit , quod proprie occasionalis esse, , suarum id earum causa possit. Quamvis e-
nim aut longo ratiocinio , aut relisonis., , praeceptione credamus, easdem sensationes,, a spiritibus posse produci, adhue tamen ,, ipsa singularitate phaenomeni id fieri ex
,, ConsueLO naturae usu negamus, rati potius
is id inter miracula recensendum. Reliqua ,, duo non ipsam facti existentiam impro- , , bant, sed solum huimani probant imbecillitatem ingenii. Sic enim impervia nobis,, natura corporum, lateat philosophiss, an ,, simplicia, an composita sint prima corpo-- rum elementa, ignoretur denique, qua ra-- tione solius motus ope producantur ideae.,, Numquid rerum istarum ignoratio faciet. , , ut corporum debeamus existentiam deneis is gare 7 Sed caveat Berkelius, ne quod pu- tat Obsequium religionis esse, id vere sie, , in eamdem religionem contemptus. Si enim ,, ab argumento ab ignoratione petito lice .., , rei de factorum existentia dubitare , actu se ja in de divina praescientia, & libero arbi- . , , trio hominum, actum de divina justitia, is de providentia , de immensitate , ut ne, , quid de mysteriis dicam , quae vel ad se Trinitatem, vel Incarnationem, vel adis Gratiam , ct originale peccatum redus, cuntur.
85쪽
f. D. Lex III. quamvis si sensatio sie
is de primariis corporum proprietatibus, re- , , cte judices, corpora hisce proprietatibus is donari, caveto tamen, ne absolutam cor- ,, yorum magnitudinem, ac figuram , talem is quantitate, ac qualitate esse credas, qualis., , tensatione illa repraesentatur. Etenim prout objectum magis, ac minus distat, unius p tius figurae, & magnitudinis, quam alterius apparet. Oculi perspicillis armati modo majorem, modo minorem exhibent corporum magnitudinem: si microscopis utamur, magnitudo corporis, quae tantilla antea erat, maxima nobis videbitur; fi autem oculis telescopium admoveamus, Videbimus corpora nobis propinquissima esse, quae antea longe dis-fita, ac diversae figurae videbantur. Omnia igitur judicia de absoluta eorporum figura, rac magnitudine, si recte sapias, valde suspecta babebis, atque tales nobis linum deis disse sensus arbitraberis, ut comparativae tantum magnitudines , & figurae nobis innote .
scant. Hinc fi plura perci umrpora, recto
quidem statues, eorum magnitudines, & figuras este inter se aequales, vel inaequales; similes, aut dissimiles, unam duplam, tri- lptam &c. alterius, at nullum judicium proferes de absoluta cujuslibet quantitate. Ρro hu- manis usibus comparat lyas has magnitudines, l
86쪽
De frunis sensationum elementis.
I. 64. Um sensata es sint igeae, quae in
anima excitantur ope impressi Mum, quae fiunt in corpore 9.- , evidens est, leniationes omnes initium haberex'. ab actione eorporum circumpositorum, a mutationibus, quas haec actio in se sus inducit. Prima igitur sensationum elementa sunt actio ori octorum externotum, vi mutationes, quae inde fiant in organa, de quibus proinde in hoc capite agen vis. g. 6M Actio objectorum externorum juxta Epicureos consistit in mulacris . seu imagini sui, quae perpetuo ab objectss prodeunt, a ad animum deferundur. Quae fuit etiam se tentia Peripateticorum, cum ipsi, muratota a 4um nomine, asseruerint, hanc actionem co
silere in quibuidam speciebus emissis ab G jectis externis. ac ad animum delatis. Quam
autem haec notio acti ovis objectorum e ternorum naturae, α notioni corporum o ponatur, facillimum commostratu est. Etenit a Daec simulacra, hae imagines, utcumvae L nue, fingangur, corporeae tamen dicendae sunt, ac proinde impenetrales litate diis radi. Non possunt igitur per medium coryns tran- ire, fui id as aeque ac solidas humani e porta Parces per ea re, ideoque nullo modo ad an iam uin pervenire possunt .. Dei de si quod liber objectuin externum haec simulacra, dias im
A uos perpetuo emitteret, idearum plena eia
87쪽
sent omnia , quodlibet corpus laterdim, acinoetu .ideis. esset semper circumdatum .. Quid- ait igitur homines omni vitae tempore a cunis usque ad sepulcrum tam noctu, quam interdiu Objectorum, circumpositorum adeas. semper praetentes haberent 2 At me pudet, obsoletum jam, errorem fusius prbfligare . g. 66. Itaqae hanc actionem. nos ita motu sitam, esse aulamus. Sive enim lux percellat
oculos, sonus aures, odor nareS,. sapor gustum, extensio taetram, solo motu . id fieri nempe commotione fibrillarum nervearum compertum nobis est Quaesiam vero sit natura huju& motus , quaeve Communicationi ratio, nou penitus ignorare fatemuri. Neque emin Metaphysicum, ignorare pudeat . quae
neque Physicis egregie philosophantibus re
g. 67 Cum motum ita imminu, possit,. udi insensibilis fiat. hinc non omnim actio Coryo
rum circumpositorum: sensibilis. est . Pluribus autem de causis. id potesh contingere. IN. quia corporis moles nimis exigua fit, a corpu-iculis enim nimiae exilitatis aut nullo modo
aut vix sensus commoventur ..Hin . eX innumeris animalculis, quae in aceto, & plerisque lima oribus saltitant, nullum a veteribus, qui. croscopio carebrat, visum fuit . . Hinc nullum ex animantium, hominumque cute videmus egredi vaporem , quamvis Omnium animantium corpus per incolpicuos cutia
meatus assidue subtilissimas particulas emittat. quia corpus inter, ae sensum nimia sitri stantia; quo enim corpora longius a se usibus absunt, minus illos commovene. Hujulceret manifestissima habes argumenta in Odori bus, sonitu, luce, calore, ceterisque quali
88쪽
dinitur. quaeque in ratione inversa quadrato. tum distantiae imminuuntur, ut inter omnes constat. 59. quia medium impedimento sit: media enim, ac praesertim aer, per quem Omnes motus ad organa deferantur, resisteu tiam exhibent ,. motumque proinde vel imminuunt vel prorsus exting unt. Hinc intelligitur, cur immutata aeris temperie ita odores M. g. aliquando languescaOt, uta penitus evanescant. Hinc in promptu .est ratio. Cur coelo nubibus obducto Sol, ct Lunae non amplius a nobis percipiantur.
I 68 At actio corporum circumpositorumssensibilis, multiplex, & varia statuenda est, sive illam quoad ipsa corpora excitantia, sive quoad organa consideres. Quoad ipsa enim corpora vel est immediata, vel mediata; vel perpendicularis,. vel obliqua; vel simplex aut
composita; vel directa, aut reflexa;. vel natu ratis, aut artificialis iaEst: immediata, cum nulla intermedia cauissa sensum commovet, ut actio salium, nervos li ales afficiunt; mediata vero, cum ope intermediae causae sensum assiciv, ut actio aeris campani in nervos acustieos; ope enim aeris interpositi tincinnabulum, in hos nervos
Est perpendicularis,. eum; ad angulum rectum organum commovet , ut actio. solia: quoad AEquatoris incolas; obliqua autem, .cum.
Oblique orsanum ferit, ut eadem actio solis quoad nos ψ qui in Znna temperata versami Est simplex, cum unum tantum ObjUtitu a g composita , cum plura' 'bj cta in organum,
agunt. Si calefiam ope solius ignis, actio est simplex; si vero caine fiam oste ignis,. ac solis, simul, actio, existit composita.
89쪽
Est Grecta eum ab objecto per litiam
rectam ad organum pertingit reflexa audem, cum ope anguli reflexionis in quaedam obstacula ad senibrium organum pervenit. Sic radii lucis a sola directe, ex Luna tenex linoculum assiciunt Tandem dicitur naturalis, si ab objecto propriis naturae viribus producatur ἰ 2rtificialis vero, cuni hominum arte comparatur is Actso, quam radii lucis a sole ejaculati in meam manum exercent, est naturalis; quam .vero in illam exercent collecti ope 1 peculi ustorii, artificialis erit.
g. Quoad organa considerata vel est
maxima, aut media, aut minimaς vel perm nens, aut transens P vel communis, aut pctrι. aviaris ἀEst maxima, cum ilia orga Ira commovet, ut in ejus fibris quamdam velum perturbae tionem creet, ac fere semper dolorem ex citet. Est minima, cum vix, ac surnma tan-tfim cum attentione percipitur. Media vero, cum ad mediocritatem organum concutit.: Oculus di re cte excipiens radios, quia sole emittuntur, dum ad tenit accedit, eT- perietur maximam lucis actionem . mediam autem, si illos excipiat refluxos, tandem mirini inam, si eos excipiat, dum jam sol semihora, aut non malin secus, occubuit. Vocabis actionem permanentem, quae constantem motum in organis sonsoriis excitat, qualis est actio caloris aestivo tempore. D ces autem actionem transeuntem illam, quae vix nata perit, aut saltem diu, multumque non perdurat, ut actio ejusdem caloris te in-pore hiberno. Tandem tibi erit actio communis, si in omnia organa; particularis vero , si in unum
90쪽
tantum organum agere possit. Actio caloris ct frigoris est communis. Amoney, quibus ideae colorum, saporum S e. excitantur, particulares .
g. Io. Ita eorporum circumpositorum Metione perpensa, videamus modo, quaenam snt leges, mi ibus organa hac actione comin moventur. Quotidiana experientia tales ilistas nobis declarat. Lex I. , , Quaevis organi mutatio, ceteria , , Daribus, . pro 'ortionalis est actioni objecti,, sensibilis , , . Quotidie enim experimur e majorem esse orsani commotionem, quo major
est Actio objicti sens bilis, dummodo orgarinum nullam subier . mutationem. Ita se n. . timus majorem esse mutationem Dictam in
oculo a luce directa, quam ab eadem luce reflexa, majorem a luce perpendiculari , quaruab eadem luce obliqua. Quod quidem ex imgibus communicationis motus contingat ne,
cesse est. Quo enim major est motus quai titas in corpore impingente, eo etiam major in impacto ex his legibus esse oportet. Lex Il. , , Quaevis organi mutatio, ceteris, , paribus, proportionalis est primigeniae
, , te Xturae , ac crastitiei partium organum, , constituentium Cum enim starees uia vertam texturam habent, ideoque diversam resistentiam exhibent, cum diversa materia quantitate eonstantur, ex moturi legibus ab eadem vi diverse commoveri debent, ea rum que proinde mutationes ali hi lce imn diis mentis omRino pendent. Hinc intelligitur, cur eadem corpora odora, Iupida, Ionora Sc. easdem in diversis hominibus non excitent=
sensationes Oaorts, saporis , boni Lex li I. se Quaevis organt ri utati , e aeris paribus, proporcloaalio est aecati . ,s